Terwijl studenten weer massaal naar hun colleges trekken, vraag ik me af welke impact generatieve artificiële intelligentie, zoals ChatGPT, heeft op hun academisch parcours. Gen AI speelt immers een steeds grotere rol in traditionele studietaken, zoals het schrijven van een scriptie of het uitvoeren van een literatuurstudie. Wat zijn de gevolgen voor zowel studenten als docenten: hoe gaan zij om met de nieuwe mogelijkheden van AI? Welke uitdagingen liggen op de loer? Peter Immink ging hierover in gesprek met Dirk Visser, advocaat en hoogleraar intellectuele eigendomsrechten aan de Universiteit Leiden.
Artificiële intelligentie op de campus: nieuwe onderwijskansen en -risico's
Met ruim 20 jaar ervaring als hoogleraar, kent Dirk Visser het academisch speelveld door en door. In ons gesprek legt hij de vinger op een cruciaal punt: AI biedt ook voor het onderwijs talrijke opportuniteiten, maar het is essentieel om een evenwicht te vinden tussen technologische innovatie enerzijds en het behoud van intellectuele skills anderzijds. Dirk legt uit: "AI is een fantastisch hulpmiddel, zowel voor professionals als studenten. Vergelijk het met een geavanceerde spellingscontrole die daarnaast ook teksten kan herschrijven, samenvatten en vertalen. Dat opent een breed scala aan mogelijkheden voor juridisch onderzoek, waaronder rechtsvergelijking."
En toch brengt AI in een onderwijscontext ook risico's met zich mee, vertelt hij me. Zo is er het risico van de betrouwbaarheid van de bron: hoe weet je of de informatie die AI genereert echt of verzonnen is? Daarnaast is er de uitdaging om te bepalen of een student zijn werk zelf heeft geschreven of dat het volledig door ChatGPT is opgesteld. "Veel wordt duidelijk als je met studenten het gesprek aangaat", stelt Dirk. "Na een uur praten over hun scriptie, ondervind je snel wie het stuk daadwerkelijk zelf heeft geschreven." Principiëler vindt hij de vraag: wat is het gevaar dat we fundamentele vaardigheden, zoals het schrijven en interpreteren van een correcte tekst, verliezen? En hoe ernstig is dat?
"Een collega vertelde me dat hij dertig jaar geleden honderd telefoonnummers uit zijn hoofd kende, net zoals intellectuelen vroeger gedichten moeiteloos konden reciteren. Je kan jezelf afvragen hoe belangrijk deze vaardigheden werkelijk zijn, maar als hoogleraar focus ik me op het leren omgaan met Gen AI en het bijbrengen van de vaardigheden die nodig zijn om een sterke tekst te schrijven, nu én in de toekomst. En als AI dit straks beter kan, welke skills moeten studenten dan echt ontwikkelen?" Het zijn vraagstukken die zowel Dirk als mij bezighouden.
Van hype, naar handigheid: kritisch denken als sleutel
Tijdens mijn gesprek met Dirk Visser blijkt al snel: AI is here to stay en staat zelfs nog maar in de kinderschoenen. In plaats van tools zoals ChatGPT te verbannen, moeten we studenten dus leren ze effectief te gebruiken. Kritisch inzicht staat daarbij centraal. Dat wordt me ook duidelijk door een interessante oefening die Dirk zijn studenten laat uitvoeren: hij geeft hen de opdracht om een taak eerst met AI te voltooien, om daarna zelf de valkuilen te ontdekken.
"Studenten ondervinden zo dat de output van ChatGPT vaak te generiek is, niet to the point komt en bijvoorbeeld moeite heeft met het identificeren van de belangrijkste overwegingen in een cassatiearrest", vertelt Dirk. "ChatGPT komt vaak met uitgebreide en omslachtige antwoorden, terwijl deze in de kern tot enkele zinnen kunnen worden samengevat. Dit leert studenten hoe belangrijk het is om helder te schrijven en scherp te analyseren, en benadrukt dat ze niet blindelings op AI kunnen vertrouwen. Voor een kwalitatieve analyse, is een menselijke kwaliteitscheck essentieel."
