De EU anti-SLAPP richtlijn 2024/1069 van 11 april 2024 wil een dam opwerpen tegen (het dreigen met) tergende of roekeloze rechtsprocedures tegen vooral journalisten, ngo’s, milieuorganisaties en burgerinitiatieven. De omzetting van deze richtlijn, uiterlijk op 7 mei 2026, veronderstelt een reeks nieuwe wettelijke bepalingen en aanpassingen in onder andere het gerechtelijk wetboek, het wetboek van strafvordering en het wetboek van internationaal privaatrecht.
Waarvoor staat SLAPP?
SLAPP staat voor ‘Strategic Lawsuit Against Public Participation’ en verwijst naar kennelijk misbruik van rechtsprocedures tegen vooral (onderzoeks)journalisten, milieu- en mensenrechtenactivisten, burgerinitiatieven en academici.
Anti-SLAPP richtlijn
De Mensrechtencommissaris van de Raad van Europa, het Europees Platform voor de bescherming van de journalistiek en de veiligheid van journalisten als CASE, de Coalition Against SLAPP’s in Europe, deden een oproep aan de Europese beleidsmakers om een halt toe te roepen aan het toenemend aantal SLAPP's.
De Vlaamse Regulator voor de Media (VRM), de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) en het Federaal Instituut voor de bescherming en bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM) vertolkten hun bekommernis over het fenomeen dat zich immers ook in België manifesteert.
Nadat het Europees Parlement aandrong op maatregelen lanceerde de Europese Commissie in april 2022 een voorstel van richtlijn en een aanbeveling. Twee jaar later kwamen Commissie, Raad en Parlement tot een eindtekst die de lidstaten ertoe aanzet een reeks maatregelen te nemen tegen SLAPP’s. De lidstaten moeten uiterlijk op 7 mei 2026 deze richtlijn 2024/1069 van 11 april 2024 in hun nationale wetgeving omzetten.
Modelwet
Sinds 2023 volgt de Belgische anti-SLAPP werkgroep de ontwikkelingen in verband met SLAPP’s in Europa en in België op. De anti-SLAPP werkgroep tekende een voorstel van ‘modelwet’ uit. Minister van Justitie Annelies Verlinden kan met de ‘modelwet’ onmiddellijk aan de slag. Dirk Voorhoof doet de krijtlijnen van het voorstel uit de doeken in de Juristenkrant.
