W ciągu kilku ostatnich lat obserwujemy błyskawiczny rozwój technologiczny. Obecnie na świecie trwa wyścig o miano lidera AI (Artificial Intelligence - sztuczna inteligencja).
Algorytmy sztucznej inteligencji są coraz intensywniej wykorzystywane w wielu sektorach i branżach. Ich potencjał został także dostrzeżony w branży usług prawniczych. W szczególności jeśli chodzi o rozwiązania proste, powtarzalne a przy tym czasochłonne, które spędzają sen z oczu prawników, jak np. przeszukiwanie i analiza obszernych zbiorów orzeczniczych (tzw. research orzeczniczy).
Czy orzeczenia w codziennej pracy są prawnikowi w ogóle potrzebne?
Może pojawić się pytanie czy prawnik w ogóle musi korzystać z orzeczeń? Zakres codziennych prac prawnika jest różny w zależności od specjalizacji czy wielkości kancelarii. Można jednak wyróżnić wspólny katalog czynności, które na co dzień wykonują prawnicy. Jedną z nich jest zbieranie informacji o stanie prawa i orzecznictwa. W codziennej pracy prawnika konieczne co do zasady jest więc korzystanie z obszernych zbiorów orzecznictwa Sądu Najwyższego, ale także sądów administracyjnych czy sądów powszechnych. Ogromna liczba orzeczeń, a w szczególności lawinowy ich przyrost w ciągu ostatnich lat, sprawiają, że analiza orzecznictwa bez wsparcia technologii jest niezwykle czasochłonna.
Praca z orzeczeniami, jak się okazuje to nadal jedno z podstawowych i równocześnie najbardziej czasochłonnych działań prawników. Chociażby więc tylko z tego względu warto korzystać z rozwiązań, które ten proces mogą usprawnić. Niezbędne staje się zastosowanie technologii informatycznych. Dzięki wyspecjalizowanym narzędziom można dotrzeć do tych właściwych informacji znacznie szybciej, a wyniki wyszukiwania będą bardziej precyzyjne.
Czy sztuczna inteligencja jest odpowiedzią dla problemów z researchem orzeczniczym?
Oprócz dostępnych często od wielu lat funkcjonalności wspierających research orzeczniczy, coraz powszechniej stosowane są także mechanizmy związane ze sztuczną inteligencją. W praktyce zwykle są to algorytmy machine learning czy deep learning, z równoczesnym przetwarzaniem języka naturalnego. Coraz bardziej popularna w tym zakresie staje się także analityka predykcyjna. Jest to nadal pojęcie nowe, ale właśnie w sytuacji istnienia dużych baz danych, a takimi są bazy z orzeczeniami, zyskuje na znaczeniu. Ogólnie mówiąc analityka predykcyjna to proces wydobywania informacji z istniejących zbiorów danych w celu określenia wzorów i przewidywania przyszłych zdarzeń i trendów. Coraz częściej pojawiają się pomysły wykorzystania analizy predykcyjnej do analizowania bieżących i historycznych danych znajdujących się w orzeczeniach w celu prognozowania potencjalnych rozstrzygnięć czy przewidywania decyzji sądowych.
Pojawia się więc pytanie czy sztuczna inteligencja może stanowić receptę dla problemów z researchem orzeczniczym?
Jak się okazuje stworzenie rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji ułatwiających korzystanie z obszernych zasobów orzeczniczych, a tym bardziej próby stworzenia sztucznej inteligencji, która będzie służyła tzw. analityce predykcyjnej jest bardzo kuszące, ale bez wątpienia nadal trudne. Prace nad stworzeniem takich usprawnień cały czas trwają, a niektóre efekty tych prac usprawniają codzienną pracę prawników.
Rozwiązania AI usprawniające research orzeczniczy
Na świecie znaleźć można kilka mniej lub bardziej udanych prób stworzenia rozwiązań opartych na mechanizmach sztucznej inteligencji. Zwykle w pierwszej fazie są to jednak aplikacje bazujące albo na wycinku orzecznictwa, albo na ograniczonym zakresie tematycznym.
Obecnie najbardziej zaawansowane prace w zakresie analityki predykcyjnej oraz wykorzystania sztucznej inteligencji w zakresie szeroko pojętego obszaru researchu prawnego czy orzeczniczego oraz istniejące w tym zakresie systemy działają w Stanach Zjednoczonych. Jako przykładowe można wskazać takie rozwiązania jak: CaseText, Westlaw Edge czy LEX Machina.
Jeśli chodzi natomiast o rozwiązania krajowe, to na chwilę obecną w Polsce brak kompleksowego, opartego na AI rozwiązania przeprowadzającego tzw. research orzeczniczy. Są jednak już rozwiązania, które znacznie ten proces mogą usprawnić. Jako przykład można wskazać chociażby funkcjonalności dostępne w LEX Kompas Orzeczniczy.
Nowe funkcje Beta w SIP LEX
Warto zwrócić także uwagę na nowe rozwiązania, takie jak - "AutoTeza"oraz "Analiza treści" udostępnione jako funkcje BETA do SIP LEX stworzone właśnie przy wykorzystaniu algorytmów AI.
AutoTeza to nowa funkcjonalność, która wskazuje fragment orzeczenia zawierający informację o zagadnieniu poruszanym w orzeczeniu. W oparciu o istniejącą w LEXie bazę tez z orzeczeń, przy wykorzystaniu algorytmów machine learning, wskazywane są w orzeczeniach bez tez, fragmenty potencjalnie zawierające tezy.
Funkcja Analiza treści polega na graficznym wyróżnieniu w tekście orzeczenia fragmentów o określonym charakterze, takich jak: rozstrzygnięcia, roszczenia i zarzuty, argumentacja prawna oraz fakty. Dzięki temu można wyodrębnić najważniejsze elementy orzeczenia i skrócić czas na zapoznanie się z jego treścią.
