Redaktor Naczelny EPS
Cenne źródło dla badania stosunków Polski z Unią Europejską w ostatnich latach
Intensywne działania instytucji UE będące reakcją na naruszanie praworządności w Polsce rozpoczęły się w 2016 r. i trwają do dzisiaj. Składają się na nie rozmaite akty, głównie KE, PE i orzeczenia TS. Ogrom materiałów powoduje, że są one trudne do ogarnięcia w całości. Szczęśliwie, orientację ułatwiają znacznie nader cenne publikacje pod redakcją prof. Jana Barcza, prof. Agnieszki Grzelak i dr Rafała Szyndlauera, sporządzone pod auspicjami Przedstawicielstwa KE w Polsce.
Ukazały się dotąd trzy tomy, przy czym ostatni tom został podzielony na dwie księgi. Są to: tom 1: Problem praworządności w Polsce w świetle dokumentów Komisji Europejskiej. Okres „dialogu politycznego” 2016–2017; tom 2: Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020); tom 3: Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2021), księgi I i II.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
Valuable Source for Studies on Poland’s Relations with the European Union in Recent Years
Intensive measures undertaken by EU institutions in response to violations of the rule of law in Poland began in 2016 and have continued ]until this day. These measures include various acts, mainly by the EC and the EP, and CJ rulings. The sheer abundance of materials makes them difficult to comprehend in their entirety. Fortunately, we are greatly helped in navigating them thanks to extremely valuable publications edited by Prof. Jan Barcz, Prof. Agnieszka Grzelak and dr Rafał Szyndlauer, prepared under the auspices of the EC Representation in Poland.
Three volumes have been published so far, with the latest volume split into two books. They include: vol. 1: Problem praworządności w Polsce w świetle dokumentów Komisji Europejskiej. Okres „dialogu politycznego” 2016–2017 [Problem of the Rule of Law in Poland in the Light of EC Documents. The Period of ‘Political Dialogue’2016–2017]; vol. 2: Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020) [Problem of the Rule of Law in Poland in the Light of CJEU Case Law (2018–2020)]; vol. 3: Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2021) [Problem of the Rule of Law in Poland in the Light of CJEU Case Law (2021)], books I and II.
Zuzanna Nowicka
Autorka jest prawniczką w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, a także pracownikiem naukowym w Katedrze Logiki i Argumentacji Prawniczej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Kontrola konstytucyjności a prawo pierwotne Unii Europejskiej
Wyrokiem z 7.10.2021 r., K 3/21, Trybunał Konstytucyjny stwierdził zakresową niezgodność objętych wnioskiem przepisów Traktatu o Unii Europejskiej oraz zasady pierwszeństwa z Konstytucją. Wydanie tego wyroku sprawiło, że w centrum zainteresowania nauki prawa niejako na nowo znalazło się pytanie o to, czy pierwotne prawo Unii Europejskiej może stanowić przedmiot kontroli konstytucyjnej. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie tego zagadnienia zarówno z perspektywy prawa unijnego, jak i prawa krajowego, z uwzględnieniem wcześniejszego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Omawia on także nakaz wykładni prounijnej jako szczególne narzędzie rozwiązywania ewentualnych konfliktów między prawem unijnym a Konstytucją. Wydając wyrok w sprawie K 3/21, Trybunał Konstytucyjny dokonał jednocześnie własnej, rażąco odbiegającej od orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykładni prawa unijnego. Artykuł zmierza do odpowiedzi na pytanie, czy organy krajowe, w tym Trybunał Konstytucyjny, mają kiedykolwiek kompetencję do wykładania tego prawa i – jeśli tak – jaki jest zakres tej kompetencji. Artykuł porusza też kwestie konsekwencji przekroczenia kompetencji przez Trybunał Konstytucyjny – odpowiedzialności państwa za naruszenie zobowiązań nałożonych na nie na mocy traktatów, jak też możliwości pominięcia wyroku wydanego ultra vires.
Słowa kluczowe: wykładnia prounijna, ultra vires, prawo pierwotne Unii Europejskiej, pytanie prejudycjalne, zobowiązania traktatowe, nieskuteczność orzeczenia TK
Zuzanna Nowicka
The author is a lawyer at the Helsinki Foundation of Human Rights and teaching staff of the Department of Logic and Legal Argumentation, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland.
Constitutionality Review and the Primary Law of the European Union
With the judgment of 7 October 2021, K 3/21, the Constitutional Tribunal declared unconstitutional within a certain scope the provisions of the Treaty on European Union and the principle of primacy covered by the application for their review. The judgment made the question whether the primary law of the European Union can be the subject of constitutionality review the focus of legal scholarship again. This article aims to approach this issue from the perspective of both EU law and domestic law, taking into account existing case law of the Constitutional Tribunal. It also discusses the imperative of pro-EU interpretation as a special tool for resolving potential conflicts between Union law and the Constitution. While issuing the judgment in the K 3/21 case, the Constitutional Tribunal at the same time made its own interpretation of Union law, which blatantly deviated from the case law of the Court of Justice of the European Union. The article seeks to answer the question whether national authorities, including the Constitutional Tribunal, are ever competent to interpret this law and, if so, what the scope of this competence is. The article also addresses the consequences of the Constitutional Tribunal exceeding its powers – the state’s liability for infringing the obligations imposed on it under the treaties, as well as the possibility of disregarding a judgment issued ultra vires.
Keywords: pro-EU interpretation, ultra vires, primary law of the European Union, reference for a preliminary ruling, treaty obligations, ineffectiveness of Constitutional Tribunal judgment
Bibliografia / References
Bogdanowicz P., Opinia prawna na temat skutków prawnych orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. akt K 3/21 dotyczącego niezgodności przepisów Traktatu o Unii Europejskiej z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej w świetle prawa Unii Europejskiej, https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/10/P.Bogdanowicz_Opinia-prawna_nt.skutow.orzeczeniaTK.ws_.TUE_-1.pdf (dostęp: 12.12.2022 r.).
Florczak-Wątor M., (Nie)skuteczność wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 7.10.2021 r., K 3/21. Ocena znaczenia orzeczenia z perspektywy prawa konstytucyjnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/12.
Lenaerts K., Gutiérrez-Fons J.A., To say what the law of the EU is: methods of interpretation and the European Court of Justice, „Columbia Journal of European Law” 2014/2.
Łętowska E., Biernat S., This Was Not Just Another Ultra Vires Judgment!: Commentary to the statement of retired judges of the Constitutional Tribunal, VerfBlog, https://verfassungsblog.de/this-was-not-just-another-ultra-vires-judgment/ (dostęp: 12.12.2022 r.).
Marcisz P., Koncepcja tworzenia prawa przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
Nowicka Z., Status sędziego powołanego z rażącym naruszeniem prawa. Glosa do wyroku TS z dnia 6 października 2021 r., C-487/19, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/3.
Rowiński W., Nakaz dokonywania wykładni prounijnej jako dyrektywa wykładni systemowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/1.
Wróbel W., Skutki rozstrzygnięcia w sprawie K 3/21 w perspektywie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/12.
Maciej Janik
Autor jest doktorantem Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie Łódzkim oraz adwokatem (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4034-5367).
Filip Wiaderek
Autor jest doktorantem Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie Łódzkim oraz pracownikiem Departamentu Ochrony Konkurencji w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5267-8206).
Udział w autorstwie tekstu:
Maciej Janik – 50%
Filip Wiaderek – 50%
Wykorzystywanie procedur prawnych w antykonkurencyjnym celu: doktryna sham litigation w unijnym prawie antymonopolowym i jej amerykański rodowód – cz. 1
Zarówno unijne, jak i polskie reguły konkurencji nie przewidują zamkniętego katalogu praktyk, które mogą doprowadzić do ograniczenia konkurencji. Niniejsze opracowanie składa się z dwuczęściowej analizy nietypowej praktyki polegającej na wszczynaniu procedur prawnych w antykonkurencyjnym celu, którą w literaturze prawniczej określa się jako sham litigation lub vexatious litigation. W pierwszej części przedstawiono jej konstrukcję oraz historię wyodrębnienia się jej jako osobnego typu praktyki ograniczającej konkurencję polegającej na nadużyciu pozycji dominującej. Rozważania na temat prawa unijnego zostaną poprzedzone zarysem opisu problemu w amerykańskim prawie antymonopolowym. Pierwsza część artykułu ma charakter wprowadzający do rozważań zawartych w drugiej części opracowania. Celem odniesień do prawa amerykańskiego jest wskazanie źródeł przesłanek przyjętych w orzecznictwie unijnym, które stosowane są przy ocenie, czy dana praktyka stanowi przypadek sham/vexatious litigation.
Słowa kluczowe: sham litigation, vexatious litigation, nadużywanie pozycji dominującej, prawo konkurencji
Maciej Janik
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland, and an advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4034-5367).
Filip Wiaderek
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland, and an employee of the Department of Competition Protection at the Polish Office of Competition and Consumer Protection (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5267-8206).
Authors’ contributions:
Maciej Janik – 50%
Filip Wiaderek – 50%
Using Legal Procedures for Anticompetitive Aims: The Sham Litigation Doctrine in EU Antitrust Law and Its Origins in US Law. Part 1
The two-part article explores the subject of sham litigation, an interesting type of antitrust infringement, which consists in initiating legal procedures before courts or administrative bodies but with an anticompetitive intent, i.e., not so much to assert one’s rights but to harm one’s competitors. The first part of the article describes what constitutes the essence of abusive conduct, presenting the different forms that it may take. It also discusses the historic US case law that started out with the Noerr and Pennington decisions, which set out the rules for identifying this form of violation, and thus laid down the foundations of the sham litigation doctrine. This in turn served as a source of inspiration for the courts and authorities of the EU when they were developing their own take on the infringement on the basis of the seminal ITT Promedia case.
Keywords: sham litigation, vexatious litigation, abuse of dominant position, competition law
Bibliografa / References
Allerhand M., Podstęp w procesie, Lwów 1907.
Balmer T.A., Sham Litigation and the Antitrust Laws, „Buffalo Law Review” 1980/1.
Błaszczak Ł., Nadużycie prawa procesowego w postępowaniu arbitrażowym, Warszawa 2018.
Dudzik S., Procesowe nadużycie prawa jako przesłanka naruszenia art. 102 TFUE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/1.
Gallasch S., Astrazeneca v. the Walker Process – A Real EU–US Divergence or Just an Attempt to Compare Apples to Oranges?, „European Competition Journal” 2011/3.
Grzegorczyk P., Walasik M., Zedler F., Nadużycie prawa procesowego cywilnego, Warszawa 2019.
Guimarães de Lima e Silva V., Sham Litigation in the Pharmaceutical Sector, „European Competition Journal” 2011/3.
Kamieński G., Zakaz nadużycia praw procesowych, Warszawa 2021.
Lianos I., Regibeau P., „Sham” Litigation: When Can It Arise and How Can It Be Reduced?, „The Antitrust Bulletin” 2017/4.
Longchamps de Bérier F., Nadużycie prawa w świetle rzymskiego prawa prywatnego, Wrocław 2007.
Luterkort E., Vexatious (Patent) Litigation & Art. 82 EC Following AstraZeneca – EC and US Converging Approaches?, https://lup.lub.lu.se/luur/download?func=downloadFile&recordO-Id=1559936&fileOId=1565148 (dostęp: 22.10.2022 r.).
Parchomiuk J., Nadużycie prawa w prawie administracyjnym, Warszawa 2018.
Plebanek M.G., Nadużycie praw procesowych w postępowaniu cywilnym – zagadnienia ogólne, „Studia Prawnicze” 2021/1.
Stawecki T., Obejście prawa. Szkic na temat granic prawa i zasad jego wykładni [w:] Nadużycie prawa: konferencja Wydziału Prawa i Administracji, 1 marca 2002 roku, red. H. Izdebski, Warszawa 2003.
Vezzoso S., Towards an EU Doctrine of Anticompetitive IP-Related Litigation, „Journal of European Competition Law & Practice” 2012/6.
Weitz K., Nadużycie „prawa” procesowego cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Wooster A.K., „Sham” Exception to Application of Noerr-Pennington Doctrine, Exempting from Federal Antitrust Laws Joint Efforts to Influence Governmental Action Based on Petitioning Administrative or Judicial Body, „American Law Reports” 2004/193.
dr Agnieszka Gołąb
Autorka jest adiunktem w Katedrze Postępowania Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8614-6235).
Prorogatio iurisdictionis w sprawie o odszkodowanie za opóźnienie lotu w europejskim prawie procesowym cywilnym
W niniejszym artykule autorka przedstawia problematykę umów jurysdykcyjnych w europejskim prawie procesowym cywilnym przez pryzmat sporów o charakterze transgranicznym, których przedmiotem są roszczenia z tytułu dużego opóźnienia lotu. W rozważaniach skupiono się na analizie reżimu prawnego wynikającego z rozporządzenia nr 1215/2012. Uwzględniono zagadnienie formy umowy jurysdykcyjnej, dopuszczalności umów jurysdykcyjnych oraz ich skuteczności względem osób trzecich.
Słowa kluczowe: umowa jurysdykcyjna, rozporządzenie nr 1215/2012, konwencja montrealska, skuteczność klauzuli prorogacyjnej wobec osób trzecich, ważność klauzuli prorogacyjnej
dr Agnieszka Gołąb
The author is an assistant professor at the Department of Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8614-6235).
Prorogatio Iurisdictionis in Cases Regarding Compensation for Delayed Flight in European Civil Procedure
The article presents the issue of jurisdiction clauses in European civil procedure in the light of cross-border cases regarding compensation claims for significant flight delay. The author analyses the legal regime laid out in Regulation (EU) No. 1215/2012. The article presents different aspects regarding the form of a jurisdiction clause, the validity of a jurisdiction clause and its enforceability against third parties.
Keywords: jurisdiction clause, Regulation (EU) No. 1215/2012, Montreal Convention, enforceability of a jurisdiction clause against third parties, validity of a jurisdiction clause
Bibliografia / References
Fuchs A., Internationale Zuständigkeit bei Klagen wegen Verspätung oder Annullierung von Flügen [w:] The Future of Legal Europe: Will We Trust in It? Liber Amicorum in Honour of Wolfgang Heusel, red. G. Barrett, J.-P. Rageade, D. Wallis, H. Weil, Cham 2021.
Geimer R., Schwindende Rechtssicherheit bei der Forumplanung in der Europäischen Union, „Recht der Internationalen Wirtschaft” 2021/5.
Gołąb A., Jurysdykcja krajowa w sprawie o odszkodowanie za duże opóźnienie lub odwołanie lotu w świetle rozporządzenia nr 1215/2012, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/8.
Gołąb A., Między konwencją montrealską a rozporządzeniem Bruksela Ia – aspekty jurysdykcyjne odpowiedzialności przewoźnika za opóźnienie lotu, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/6.
Grzegorczyk P., Umowy jurysdykcyjne w sprawach cywilnych i handlowych w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w latach 2013–2018, „Przegląd Sądowy” 2019/7–8.
Hochstrasser M., Maritz D., Haftung im Luftfrachtrecht [w:] Schaden in Warentransport, red. B. Klett, A. Furrer, Zürich 2016.
Lehmann M., Annulierte oder verspätete Flüge: die Frage des Gerichtstands, „Bonner Rechtsjournal” 2017/2.
Magnus U. [w:] European Commentaries on Private International Law. Brussels I bis Regulation, red. U. Magnus, P. Mankowski, Köln 2016.
Mankowski P., Gerichtsstandsvereinbarung durch „click wrapping”, Lindenmaier-Möhring Kommentierte BGH-Rechtsprechung 2015, 369738.
Mankowski P. [w:] Europäisches Zivilprozess- und Kollisionsrecht. Brüssel Ia-VO, red. T. Rauscher, Köln 2021.
Mankowski P., Nielsen P. [w:] European Commentaries on Private Interantional Law. Brussels Ibis Regulation, Köln 2016.
Melcher M., Zur Drittwirkung von Gerichtsstandsvereinbarung nach der EuGVVO nF, „Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union” 2017/5.
Pilich M., Komentarz do art. 19 rozporządzenia nr 1215/2012 [w:] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona). Komentarz, red. P. Mikłaszewicz, Legalis 2021.
Rieländer F., Internationale und örtliche Zuständigkeit bei Geltendmachung von Ansprüchen nach der Fluggastrechte-VO und dem MÜ in kumulativer Klagehäufung, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2020/2.
Rieländer F., Missbrauchskontrolle und Drittwirkung von Gerichtsstandsvereinbarungen bei der Rechtsnachfolge nach der EuGVVO, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2021/9.
Staudinger A., Gerichtsstandsklauseln von Luftbeförderern gegenüber Verbrauchern in grenzüberschreitenden Sachverhalten: Schranken des Europäischen Zivilverfahrens- und Privatrechts, „Recht der Transportwirtschaft” 2018/2.
Staudinger A., Unwirksame Gerichtsstandsklauseln in Flugreiseverträgen, „Neue Zeitschrift für Verkehrsrecht” 2021/1.
Staudinger A. [w:] Europäisches Zivilprozess- und Kollisionsrecht. Brussel Ia-VO, red. T. Rauscher, Köln 2016.
Tonner K., Die EU-Fluggastrechte-VO und das Montrealer Übereinkommen, „Verbraucher und Recht” 2011/6.
Torbus A., Umowa jurysdykcyjna w systemie międzynarodowego postępowania cywilnego, Toruń 2012.
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Weitz K., Jurysdykcja krajowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 6,
Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), red. T. Ereciński, Warszawa 2017.
Weitz K., Nowe rozwiązania dotyczące ochrony słabszej strony stosunku prawnego w rozporządzeniu Bruksela Ia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Weller M., Keine Drittwirkung von Gerichtsstandsvereinbarungen bei Vertragsketten, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2013/6.
Wołodkiewicz B., The Enforceability of a Jurisdiction Clause against an Assignee, „Journal of European Consumer and Market Law” 2021/5.
Jacek Jastrzębski
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2362-4954).
Odpowiedzialność odszkodowawcza organu nadzoru bankowego za naruszenie prawa unijnego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 4.10.2018 r., C-571/16, Nikolay Kantarev przeciwko Balgarska Narodna Banka
W omawianym wyroku C-571/16, Kantarev, Trybunał Sprawiedliwości badał kwestię odpowiedzialności odszkodowawczej krajowego organu nadzoru bankowego za wadliwe zastosowanie unijnej dyrektywy 94/19 ustanawiającej system gwarancji depozytów. Trybunał dokonał wykładni pojęcia „depozyt niedostępny”, a także uznał za dopuszczalne stosowanie kryteriów odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego za naruszenie prawa unijnego względem organu nadzoru bankowego.
Słowa kluczowe: system gwarancji depozytów, odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego, naruszenie prawa unijnego, organ nadzoru bankowego, depozyt niedostępny
Jacek Jastrzębski
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2362-4954).
Liability in Damages of the Banking Supervision Authority in Case of Breach of EU Law. Commentary on Court of Justice Judgment of 4 October 2018, C-571/16, Nikolay Kantarev v. Balgarska Narodna Banka
In the judgment in question, C-571/16, Kantarev, the Court of Justice examined the issue of liability in damages borne by a national banking supervision authority for faulty application of EU Directive 94/19, which established a deposit guarantee scheme. The Court interpreted the notion of ‘unavailable deposit’ and also found it acceptable to apply the criteria of a Member State’s liability in damages for breach of EU law to a banking supervision authority.
Keywords: deposit guarantee scheme, Member State’s liability in damages, breach of EU law, banking supervision authority, unavailable deposit
Bibliografia / References
Aalto P., Public liability in EU Law, Oxford 2011.
Badenhoop N., Europäische Bankenregulierung und private Haftung, Tübingen 2020.
Bagińska E., Podstawy odpowiedzialności cywilnej krajowych organów nadzoru finansowego w świetle doświadczeń zagranicznych, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2019/1.
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2015.
Busch D., Keunen S.A.M., Is the statutory limitation of liability of the AFM and DNB contrary to European Union law?, https://ssrn.com/abstract=3346240 (dostęp: 6.12.2022 r.).
Cherednychenko O.O., Two Sides of the Same Coin: EU Financial Regulation and Private Law, „European Business Organization Law Review” 2021/22.
Häde U., Keine Staatshaftung für mangelhafte Bankenaufsicht – Zum Urteil des EuGH vom 12.10.2004 in der Rs. C-222/02, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2005.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2021.
Nadolska A., Granice europeizacji regulacji i nadzoru nad rynkiem finansowym Unii Europejskiej, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych” 2016/1.
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010.
Serwach M., Wina jako zasada odpowiedzialności cywilnej oraz okoliczność zwalniająca z obowiązku naprawienia szkody, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2009/1.
Tegelaar J., Exit Peter Paul? Divergente toezichthoudersaansprakelijkheid in de Europese Unie voor falend financieel toezicht, bezien vanuit het Europeesrechtelijke beginsel van effectieve rechtsbescherming, Den Haag / Leiden: 2017.
Tison M., Do not attack the watchdog! Banking supervisor’s liability after Peter Paul, „Common Market Law Review” 2005/3.
Tridimas T., Liability for breach of Community law: growing up or mellowing down?, „Common Market Law Review” 2001/2.
Wojcik K.P., Die Feststellung der Nichtverfügbarkeit von Einlagen durch die Bankaufsichtsbehörde im System der Einlagensicherung im Lichte des Urteils des EuGH in der Rs. C-571/16 – Kantarev, WM 2019, Heft 23.
dr Rafał Woźniak
Autor jest wykładowcą w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie oraz adwokatem (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5405-8676).
Ujawnienie informacji poufnej przez dziennikarza – uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 15.03.2022 r., C-302/20, Pan A przeciwko Autorité des marchés financiers
Niniejszy artykuł stanowi analizę przesłanki precyzyjności informacji poufnej w rozumieniu rozporządzenia MAR oraz dopuszczalności ujawnienia takiej informacji przez dziennikarza w trakcie przygotowywania przez niego publikacji prasowej. Analiza została dokona na tle wyroku C-320/20, AMF. W wyroku tym Trybunał odniósł się do kwestii rozumienia precyzyjności informacji poufnej w kontekście informacji niesprawdzonych, a także do rozumienia znaczenia przekazania informacji „w celach zawodowych”. W obu przypadkach konstatacje Trybunału należy uznać za poprawne. Waga samego orzeczenia jest o tyle istotna, że na przestrzeni ponad 30 lat obowiązywania regulacji zwalczających wykorzystanie informacji poufnych Trybunał zajmował swoje stanowisko w sprawach dotyczących tej materii jedynie w kilku przypadkach. W świetle powyższego wyroku to, czy dana informacja może być uznana za informację precyzyjną, zależy od faktu, czy istnieją zasadne podstawy, aby uznać pogłoski za wiarygodne. Dodatkowo sam fakt ujawnienia informacji poufnej przez dziennikarza jest dopuszczalny, o ile jest to konieczne do wykonywania zawodu dziennikarza.
Słowa kluczowe: informacja poufna, bezprawne ujawnienie, informacja precyzyjna, insider dealing
dr Rafał Woźniak
The author is a lecturer at the Kozminski University in Warsaw, Poland, and an advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5405-8676).
Disclosure of Inside Information by a Journalist. Comments Against the Background of Judgment of the Court of Justice of 15 March 2022, C-302/20, Mr A v. Autorité des Marchés Financiers
This article examines the criterion of the precise nature of inside information within the meaning of the MAR Regulation and the permissibility of disclosure of such information by a journalist in the course of his/her preparation of a press article. The analysis is made against the background of judgment C-320/20, AMF. In this judgment, the Court addressed the understanding of the precise nature of confidential information in the context of unverified information, as well as understanding the meaning of the communication of information ‘for the purposes of journalism’. In both cases, the Court’s findings must be considered correct. The importance of the judgment itself is significant in that, over the course of more than 30 years of existence of the regulations combating insider trading, the Court has only expressed its position in a handful of cases involving this matter. In the light of the above judgment, whether or not a piece of information can be regarded as information of a precise nature depends on whether there are reasonable grounds for considering rumours to be credible. In addition, the mere disclosure of confidential information by a journalist is permissible insofar as it is necessary for the practice of his/her profession.
Keywords: inside information, unlawful disclosure, information of a precise nature, insider dealing
Bibliografia / References
Glicz M., Cechy precyzyjności informacji poufnej w obrocie instrumentami finansowymi. Glosa do wyroku TSUE z dnia 28 czerwca 2012 r., C-19/11 (Geltl vs Daimler AG), „Gdańskie Studia Prawnicze. Przegląd Orzecznictwa” 2012/4.
Górecki M., Informacje poufne na rynku kapitałowym: podstawowe problemy regulacji prawnej oraz pojęcie informacji poufnej i insidera, „Czasopismo Kwartalne Całego Prawa Handlowego, Upadłościowego oraz Rynku Kapitałowego” 2007/1.
Haładyj K., Ustawa o ofercie publicznej. Komentarz, Warszawa 2009.
Hansen J.L., Market Abuse Case Law – Where Do We Stand With MAR?, „European Company and Financial Law Review” 2017/2.
Hansen J.L., Moalem D., The MAD disclosure regime and the twofold notion of inside information: the available solution, „Capital Markets Law Journal” 2009/3.
Królikowski M. [w:] Rozporządzenie UE Nr 596/2014 w sprawie nadużyć na rynku. Prawo rynku kapitałowego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2016.
Lepetić J., Public disclosure of inside information, „Annals FLB – Belgrade Law Review” 2012/3.
Mosca Ch. [w:] Market Abuse Regulation: Commentary and Annotated Guide, red. S. Mock, M. Ventoruzzo, Oxford 2017.
Romanowska A., Informacje poufne w świetle nowych regulacji prawnych insider trading, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/9.
Sójka T., Prawo do informacji dominującego akcjonariusza spółki publicznej – ograniczenia przedmiotowe [w:] Spółki z udziałem Skarbu Państwa a Skarb Państwa, red. A. Kidyba, Warszawa 2015.
Stokłosa A. [w:] A. Stokłosa, S. Syp, MAR. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie nadużyć na rynku. Komentarz, Warszawa 2017.
Woźniak R., Definicja informacji poufnej w prawie europejskim. Uwagi na tle prawa amerykańskiego, Warszawa 2017.
Woźniak R., Element prawdopodobieństwa w informacji poufnej, „Państwo i Prawo” 2021/5.
Woźniak R., Obowiązki informacyjne emitenta w związku z informacjami niesprawdzonymi, „Monitor Prawa Handlowego” 2014/2.
Michał Jerzy Dębowski
Autor jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego i aplikantem prokuratorskim (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8685-9750).
Przesłanka podwójnej karalności w europejskim prawie karnym – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 11.01.2017 r., C-289/15, Postępowanie karne przeciwko Jozefowi Grundzie
Stosowanie przesłanki podwójnej karalności nastręcza kłopotów w sprawach o czyny podpadające pod przepisy karne zawierające znamiona związane z terytorium lub interesami państw czy ich zbiorowości. W wyroku w sprawie C-289/15, Grundza, TS dokonał interpretacji tej przesłanki, przewidzianej w art. 7 ust. 3 i art. 9 ust. 1 lit. d decyzji 2008/909/WSiSW. Rozstrzygnięcie, zmierzające we właściwym kierunku usprawnienia współpracy między państwami członkowskimi, zostało oparte na trafnej wykładni celowościowej. Jawi się jednak jako niejasne, niepełne i poparte niekompletnym uzasadnieniem.
Słowa kluczowe: przesłanka podwójnej karalności, przekazywanie zagranicznych wyroków do wykonania, dobra chronione krajowo
Michał Jerzy Dębowski
The author holds a law degree from the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and is a trainee public prosecutor (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8685-9750).
Dual Criminality Requirement in European Criminal Law. Commentary on Judgment of the Court of Justice of the European Union of 11 January 2017 in Case C-289/15, Criminal proceedings against Jozef Grundza
Applying the dual criminality requirement is problematic in cases of acts falling under criminal provisions containing elements related to the territory or interests of states or groups of states. In its judgment of 11 January 2017 in Case C-289/15 Grundza, the Court of Justice of the European Union interpreted this condition, provided for in Articles 7(3) and 9(1)(d) of Framework Decision 2008/909/JHA. The ruling, which aims in the right direction of improving cooperation between Member States, is based on a correct purposive interpretation. However, it appears to be vague, fragmentary and supported by incomplete reasoning.
Keywords: dual criminality requirement, transfer of foreign judgments for execution, nationally protected goods
Bibliografia / References
Andrejew I., Ustawowe znamiona przestępstwa, Warszawa 1959.
Brodowski L., Zasada podwójnej karalności w kontekście ekstradycji, „Studia Prawnicze KUL” 2015/1.
Duraku K., Abolishing the Principle of Dual Criminality in the European Arrest Warrant Framework Decision, https://www.academia.edu/39312798/Abolishing_the_Principle_of_Dual_Criminality_in_the_European_Arrest_Warrant_Framework_Decision (dostęp: 26.09.2022 r.).
Falkiewicz A., The Double Criminality Requirement in the Area of Freedom, Security and Justice – Reflections in Light of the European Court of Justice Judgment of 11 January 2017, C-28915, Criminal proceedings against Jozef Grundza, „European Criminal Law Review” 2017/2.
Falkiewicz A., Warunek podwójnej przestępności w instytucji tzw. przekazywania skazanych. Glosa do postanowienia s.apel. z dnia 5 lipca 2016 r., II AKz 227/16, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/12.
Gardocka T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2017.
Gardocka T., Gardocki L., Majewski Ł., Prawo karne międzynarodowe, Warszawa 2017.
Gardocki L., Podwójna przestępność czynu w prawie ekstradycyjnym [w:] Problemy nauk penalnych. Prace ofiarowane Pani Profesor Oktawii Górniok, red. L. Chełmicki-Tyszkiewicz, Katowice 1996.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2017.
Gardocki L., Zagadnienia internacjonalizacji odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione za granicą, Warszawa 1979.
Hafen J.O., International Extradition: Issues Arising Under the Dual Criminality Requirement, „BYU Law Review” 1992/1.
Knypl Z., Europejska konwencja o ekstradycji. Komentarz, Sopot 1994.
Kobes P., Przesłanka podwójnej karalności czynu. Glosa do wyroku TS z dnia 11 stycznia 2017 r., C-289/15, LEX 2017.
Królikowski M. [w:] Europejskie prawo karne, red. A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz, Warszawa 2012.
Kusak M., Postępowanie karne w sprawach międzynarodowych. Podręcznik praktyczny, Warszawa 2017.
Miettinen S.M., The Europeanization of Criminal Law. Competence and its Control in the Lisbon Era, Helsinki 2015.
Milewski A. [w:] S. Buczma, M. Hara, R. Kierzynka, P. Kołodziejski, A. Milewski, T. Ostropolski, Postępowanie karne w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych. Komentarz do działu XIII KPK, Warszawa 2016.
Mitsilegas V., EU Criminal Law After Lisbon. Rights, Trust and the Transformation of Justice in Europe, Oxford–Portland 2016.
Płachta M., The Role of Double Criminality in International Cooperation in Penal Matters, „Nordisk Tidsskrift for Kriminalvidenskab” 1989/5.
Rams M., Specyfika wykładni prawa karnego w kontekście brzmienia i celu prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2016.
Ruiz Yamuza F.G., CJEU Case Law on Double Criminality. The Grundza-Piotrowski Paradox?, „ERA Forum” 2019.
Steinborn S. [w:] Europejskie prawo karne, red. A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz, Warszawa 2012.
Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2019.
van den Wyngaert Ch., Double criminality as a requirement to jurisdiction, „Nordisk Tidsskrift for Kriminalvidenskab” 1989/5.
Williams S.A., The Double Criminality Rule and Extradition: A Comparative Analysis, „Nova Law Review” 1991/2.
Zawłocki R. [w:] System Prawa Karnego, t. 3, Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, Warszawa 2017.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Warszawa 2017.
dr hab. Agnieszka Grzelak, prof. ALK
Autorka jest profesorem w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
Zasada ne bis in idem na gruncie dorobku prawnego Schengen – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 11.02.2003 r., sprawy połączone C-187/01 i C-385/01, Postępowania karne przeciwko Hüseyinowi Gözütok oraz Klausowi Brügge
W pierwszym wyroku dotyczącym interpretacji art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen (KWUS), tj. w sprawach połączonych C-187/01 i C-385/01, Gözütok i Brügge, Trybunał zwrócił uwagę na konieczność odczytywania przepisów art. 54–58 KWUS w świetle celów, jakie stawia sobie Unia w obszarze współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Chodzi tu przede wszystkim o zacieśnianie integracji europejskiej w tym obszarze, ale również o realne zapewnienie swobodnego przepływu osób. Trybunał wskazał też na istnienie wymogu wzajemnego zaufania do systemów wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich, umożliwiającego współpracę i jej dalszy rozwój w Unii Europejskiej. Problem wzajemnego zaufania stał się tematem wiodącym innych spraw w kolejnych latach, zwłaszcza ostatnio w odniesieniu do realizacji europejskiego nakazu aresztowania.
Słowa kluczowe: zasada ne bis in idem, dorobek prawny Schengen, współpraca sądowa w sprawach karnych, wzajemne zaufanie
dr hab. Agnieszka Grzelak, professor of the Kozminski University
The author is an associate professor at the College of Law, Kozminski University in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
The Ne Bis in Idem Principle under the Schengen Acquis. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 11 February 2003 in Joined Cases C-187/01 and C-385/01, Criminal Proceedings Against Hüseyin Gözütok (C-187/01) and Klaus Brügge (C-385/01)
In the first judgment concerning interpretation of Article 54 of the Convention implementing the Schengen Agreement, i.e., the judgment in joined cases C-187/01, Hüseyin Gözütok, and C-385/01, Klaus Brügge, the Court drew attention to the need to read the provisions of Articles 54–58 of the Convention in the light of the Union’s objectives in the area of police and judicial cooperation in criminal matters. It is primarily about strengthening European integration in this area, but also about ensuring the actual free movement of persons. In addition, the Court pointed out that there is a requirement of mutual trust in the justice systems of the Member States, which enables cooperation and its further development in the European Union. The problem of mutual trust became a leading topic in other cases in subsequent years, especially recently with regard to the implementation of the European Arrest Warrant.
Keywords: ne bis in idem principle, Schengen acquis, judicial cooperation in criminal matters, mutual trust
Bibliografia / References
Grzelak A., Trzeci filar Unii Europejskiej. Instrumenty prawne, Warszawa 2008.
Grzelak A., Wzajemne zaufanie jako podstawa współpracy sądów państw członkowskich UE w sprawach karnych (uwagi na marginesie odesłania prejudycjalnego w sprawie C-216/18 PPU Celmer), „Państwo i Prawo” 2018/10.
Ostropolski T., Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 8, Współpraca sądowa w sprawach cywilnych, karnych i współpraca policyjna, red. J. Barcz, Warszawa 2021.
Sakowicz A., Zasada ne bis in idem w prawie karnym w ujęciu paneuropejskim, Białystok 2011.
Szwarc M. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2019.
Thwaites N., Mutual trust in Criminal Matters: the European Court of Justice gives a first interpretation of a provision of the Convention implementing the Schengen Agreement, „European and International Law” 2003/3.
Vervaele J., The transnational ne bis in idem principle in the EU. Mutual recognition and equivalent protection of human rights, „Utrecht Law Review” 2005/1.
Wischmeyer T., Generating trust through law? Judicial cooperation in the European Union and the „principle of mutual trust”, „German Law Journal” 2016, vol. 17.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauko oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
