Publiczność i jawność „dwie siostry” – gwarancje rzetelności przed sądem administracyjnymProf. dr hab. Aneta Łazarska
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
Publiczność i jawność „dwie siostry” – gwarancje rzetelności przed sądem administracyjnym
Zasada jawności działania instytucji publicznych oraz zasada budzenia zaufania do państwa i stanowionego prawa należą do podstawowych wartości społecznych konstytuujących współczesne systemy demokratyczne. Jej fundamentem jest jawność postępowania sądowego. Jawność postępowania sądowego nie może być zależna wyłącznie od decyzji stron i ich uznania. Wszelkie koncesje na rzecz niejawnych posiedzeń powinny być wyjątkiem od zasady jawnego procedowania w postępowaniu administracyjnym. Bez publicznych rozpraw realizacja zasady publiczności jest fikcją. Tym bardziej wnikliwie należy ocenić wszelkie próby ograniczenia prawa do jawnego rozpatrzenia spraw w postępowaniu administracyjnym, mając na uwadze rzetelność postępowania ale też i realizację samej zasady przejrzystości także gdy chodzi o działanie orangów administracyjnych występujących przed sądem w sporach. Projekt zmiany ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z dnia 27 marca 2024r. przygotowany przez międzystrukturalny Zespół do spraw nowelizacji tych przepisów powołany mocą decyzji nr 7 Prezesa NSA zmierza do ograniczenia prawa do jawnego rozpatrzenia spraw w postępowaniu administracyjnym, zmiany te zostały poddane analizie formalno-dogmatycznej oraz aksjologicznej.
Słowa kluczowe: jawność postępowania administracyjnego, uczciwe postępowanie sądowe, jawność, społeczeństwo, prawo dostępu do sądu, wykluczenie jawności, przejrzystość
Openness and Transparency. ‘Two Sisters’ – Guarantees of Fair Process Before an Administrative Court
The principle of transparency in the operation of public institutions and the principle of instilling trust in the state and its enactments are among the basic social values shaping modern democratic systems. Their foundation is the openness of court proceedings. The openness of court proceedings cannot be solely dependent on the parties' decisions and discretion. Any concessions permitting closed sessions should be an exception to the principle of open proceedings in administrative procedure. Without public hearings, the implementation of the principle of openness to the public is a fiction. Any attempts to limit the right to open hearing of cases in administrative proceedings should be assessed all the more carefully, taking into account the fairness of the proceedings but also the implementation of the principle of transparency itself, also when it comes to the operation of administrative authorities appearing before the court in disputes. The bill to amend the Law on Proceedings Before Administrative Courts of 27 March 2024, prepared by the inter-structural Team for the amendment of these provisions, established by Decision No. 7 of the President of the Supreme Administrative Court, aims to limit the right to open hearing of cases in administrative proceedings; these changes have been subjected to formal-dogmatic and axiological analysis.
Keywords: openness of administrative proceedings, fair court proceedings, openness, public, right of access to court, exclusion of publicity, transparency
Bibliografia
Anders N., English civil procedure. Fundamental oft he New Civil Justice System, Oxford 2003
Brömer J., Transparenz als Verfassungsprinzip, Tübingen 2004
Broniewicz W., Jawność jako konstytucyjna zasada procesu cywilnego Polski Ludowej, Nowe Prawo 1954, nr 5
Cebera A., Jawność wewnętrzna postępowania sądowoadministracyjnego w dobie pandemii COVID-19 a zasada zaufania do organów władzy publicznej, [w:] Dylematy wokół prawa do sądu, red. J. Ciapała, R. Piszko, A. Pyrzyńska, Warszawa 2022
Chmielewski J., Jawność postępowania administracyjnego a zasada zaufania do władz publicznych – kontekst społeczny i normatywny, Przegląd Prawa Publicznego 2019, nr 7–8
Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, PiP 1997, nr 11–12
Dylus A., Aksjologiczne podstawy jawności i jej ograniczenia. Perspektywa etyki politycznej, [w:] Jawność i jej ograniczenia, red. nauk. G. Szpor, t. II, Podstawy aksjologiczne, red. Z. Cieślak, Warszawa 2014
Filipczyk H., Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15 zzs(4) ust. 3 specustawy w świetle zasady jawności postępowania sądowego, Przegląd Podatkowy 2021, nr 5
Grey T.C., Procedural Fairness and substantive Rights, [w:] Due process, red. J.R. Pennock, J.W. Chapman, New York 1977
Hofmański P., Wróbel A., [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. I, Komentarz do artykułów 1–18, red. L. Garlicki, P. Hofmański, A. Wróbel, Warszawa 2010
Izdebski H., Legislacja dotycząca COVID-19 i ustawowy nihilizm prawny, [w:] Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2021
Kabat A., [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. A. Kabat, B.Dauter, M. Niezgódka-Medek, LEX 2019
Kardas P., Konstytucyjne podstawy rozstrzygania kolizji obowiązków i konfliktów dóbr w czasie epidemii, Palestra 2020, nr 6
Kędzior A., Jawność i transparentność postępowania administracyjnego, Przegląd Prawa Publicznego 2018, nr 1
Knysiak-Sudyka H., [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, LEX 2016
Kościółek A., Elektroniczne czynności procesowe w świetle nowelizacji z 10.7.2015 r., Prawo Mediów Elektronicznych 2017, nr 1
Kościółek A., Rozpoznawanie spraw na posiedzeniu niejawnym, [w:] Ius est a iustitia appelllatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017
Kowalski M., Między jawnością postępowania a sprawnością postępowania przed sądem administracyjnym (kilka refleksji związanych z pandemią i jej zakończeniem), PiP 2023, nr 12
Kowalski M., Sprawność proceduralna sądów administracyjnych – analiza wybranych mechanizmów procesowych. Ius est ars boni et aequi. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Hauserowi, sędziemu NSA, Warszawa 2021
Łazarska A., Prawo do rzetelnego procesu cywilnego, Warszawa 2012
Marshal G., [w:] Due process, J. Ronald Pennock, J.W. Chapman, New York 1977
Masternak-Kubiak M., Skutki naruszenia obowiązku przekazania przez organ skargi do sądu administracyjnego, [w:] Dylematy wokół prawa do sądu, red. J. Ciapała, R. Piszko, A. Pyrzyńska, Warszawa 2022
Matthei S., Der Einfluß der Rechtssprechung des Europäischen Gerichtshofes für Menschenrechte auf die ZPO, Frankfurt am Main 2000
Miszewski W., Jawność w procesie cywilnym w związku z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, Polski Proces Cywilny 1933, nr 1
Nowicki M.A., Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa, Warszawa 1998
Osajda K., Zasada sprawiedliwości proceduralnej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010
Radin M., The Theory of Judicial Decision: or how Judges Think, American Bar Association Journal 1925, t. 11, nr 6
Resnick D., Due Process and Procedurale Justice, [w:] Due process, J. Ronald Pennock, J.W. Chapman, New York 1977
Roszkiewicz J., Jawność postępowania sądowego w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Radca Prawny, Zeszyty Naukowe 2021, nr 2
Rzetecka-Gil A., Dopuszczalność posiedzeń niejawnych celem podejmowania uchwał przez NSA (w trybie art. 269 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) w czasach pandemii. Glosa do uchwały NSA z dnia 30 listopada 2020 r., LEX 2020
Schwab K.H., Gottwald P., Verfassung und Zivilprozess, Bielefeld 1984
Stawecki T., Jawność jako wartość prawna, Studia Iuridica 2004, t. 43
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2011
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, ustrój sądów cywilnych, postępowanie sporne, Wilno 1930
Wyrzykowski M., Granice praw i wolności – granice władzy, [w:] Obywatel – jego wolności i prawa, red. B. Oliwa-Radzikowska, Warszawa 1998
Wyrzykowski M., Pojęcie interesu społecznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1986
Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne, Warszawa 1983
Dr Wojciech Lewandowski
Instytut Nauk Prawnych PAN
Moc prawna art. 165 TFUE i ochrona prawna Europejskiego Modelu Sportu w najnowszym orzecznictwie TSUE
Tekst prezentuje ewolucję podejścia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej do Europejskiego Modelu Sportu na przykładzie trzech wyroków TS z 21 grudnia 2023 r., które znacząco zmieniły dotychczasowe „reguły gry”. W 2009 r. sport stał się jedną z kompetencji koordynacyjnych UE zgodnie z art. 6 i art. 165 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Od tego momentu instytucje UE uzyskały podstawę prawną do podejmowania działań w obszarze sportu, jednak przepis ten miał ograniczone znaczenie w praktyce stosowania prawa UE do sportu przez TS. Skutkowało to ograniczonym stopniem praktycznego wykorzystania art. 165 TFUE i powodowało kwestionowanie jego mocy prawnej. W tym kontekście sprawy C-333/21 European Superleague Company, C-680/21 Royal Antwerp Football Club i C-124/21 P International Skating Union dotyczące prawa konkurencji UE i swobód rynku wewnętrznego stanowią istotną interwencję w funkcjonowanie sportu zorganizowanego w Europie i wyraźnie kształtują Europejski Model Sportu na przyszłość. Omawiane sprawy stanowią również rozstrzygnięcie problemów badawczych związanych z mocą prawną art. 165 TFUE. Celem artykułu jest przekrojowe omówienie tych orzeczeń i ich znaczenia dla zasad stosowania prawa UE do działalności federacji sportowych, prezentując jednocześnie działania innych instytucji UE – Parlamentu UE, Rady UE i Komisji – jak również tezy zawarte w opiniach Rzeczników Generalnych i literaturze.
Słowa kluczowe: Europejski Model Sportu, art. 165 TFUE, autonomia federacji sportowych, prawo konkurencji UE, swobody rynku wewnętrznego UE
The European Sport Model and EU Law after 21 December 2023
The text presents the evolving approach of the Court of Justice of the European Union to the European Sports Model, on the example of three CoJ judgments of 21 December 2023, which significantly changed the previous ‘rules of the game’. In 2009, sport became one of the EU’s coordinating powers under Articles 6 and 165 of the Treaty on the Functioning of the European Union. Since then, EU institutions have obtained a legal basis to take measures in the field of sport, but this provision has been limited in practice to the application of EU law to sport by the CoJ. This resulted in limited practical use of Article 165 TFEU and had the effect of calling into question its legal force. In this context, cases C-333/21, European Superleague Company; C-680/21, Royal Antwerp Football Club and C-124/21 P, International Skating Union, which concern EU competition law and the freedoms of the internal market, constitute significant intervention in the functioning of organized sport in Europe and clearly define the European Sport Model for the future. The above cases also settle research issues relating to the legal force of Article 165 TFEU. This article aims to comprehensively discuss these decisions and their relevance for the principles of application of EU law to the activities of sports federations, while presenting the actions of other EU institutions, namely the European Parliament, the Council of the EU, and the Commission, as well as the views expressed in opinions of Advocates General and in literature.
Keywords: European Sport Model, Article 165 TFEU, autonomy of sports federations, EU competition law, freedoms of the EU internal market
Bibliografia
Agafonova R., International Skating Union versus European Commission: Is the European sports model under threat?, The International Sports Law Journal 2019, 19(1–2)
Agafonova R., ISU and Superleague judgments: sports governance in the market-driven era, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Avbelj M., The European Union under Transnational Law. A Pluralist Appraisal, Oxford 2018
Brooks O., Non-Competition Interests in EU Antitrust Law. An Empirical Study of Article 101 TFEU, Cambridge 2022
Chappelet J.L., Beyond governance: the need to improve the regulation of international sport, Sport in Society 2018, t. 21(5)
Cieśliński A., Aktywność sportowa w świetle gwarancji swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej – próba ujęcia systemowego, [w:] Sport w prawie europejskim, współczesne wyzwania dla teorii i praktyki, red. D. Kornobis-Romanowska, Warszawa 2014
Cieśliński A., Sport na rynku wewnętrznym, [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 7, Prawo Rynku Wewnętrznego, red. D. Kornobis-Romanowska, Warszawa 2020
Colomo P.I., Competition Law and Sports Governance: Disentangling a Complex Relationship, World Competition 2022, nr 45(3)
Derlén M., Lindholm J., Bosman: A Legacy Beyond Sports, w: The Legacy of Bosman, red. A. Duval, B. Van Rompuy, Haga 2016
Duval A., Krüger A., Lindholm J. (red.), The European Roots of the Lex Sportiva How Europe Rules Global Sport, Oxford 2023
Duval A., Krüger A., Lindholm J. (red.), The European Roots of the Lex Sportiva How Europe Rules Global Sport, Oxford 2023
Duval A., The international skating union ruling of the CJEU and the future of CAS arbitration in transnational sports governance, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Duval A., Towards a Transnational Solange: The Court of Arbitration for Sport and EU Law, [w:] Gerichte und ihre Äquivalente, red. T. Hörnle, C. Möllers, G. Wagner, Baden-Baden 2020
Garcia B., Down with the politics, up with the law! Reinforcing EU law’s supervision of sport autonomy in Europe, International Sports Law Journal 2023, t. 23
García B., Weatherill S., Engaging with the EU in order to minimize its impact: sport and the negotiation of the Treaty of Lisbon, Journal of European Public Policy 2012, t. 19(2)
Geeraert A., Drieskens E., Normative Market Europe: the EU as a force for good in international sports governance?, Journal of European Integration, t. 39(1)
Geeraert A., van Eekeren F. (red.), Good Governance in Sport. Critical Reflections, Abingdon 2022
James M., Duval A., Another Bosman moment? The decisions of the court of justice of the European Union on 21 december 2023 and the future of transnational sports governance, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Kornbeck J., Die Urteile „Biffi” und „UB” des EuGH und der Bumerang-Effekt der „besonderen Merkmale” des Sports, Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht 2020, nr 31(14)
Krześniak E., Kluby i organizacje sportowe w prawie polskim na tle rozwiązań zagranicznych, Warszawa 2017
Lewandowski W., Modyfikacja „naczelnej zasady” europejskiego modelu sportu i „konstytucyjny krok” w kierunku bezpośredniego skutku przepisów o swobodnym przepływie obywateli UE w relacjach horyzontalnych w najnowszym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, PiP 2022, nr 6
Lewandowski W., Od piramidy do kolumnady – decyzja Komisji Europejskiej w sprawie Międzynarodowej Unii Łyżwiarskiej jako punkt zwrotny w rozwoju europejskiego modelu sportu, Europejski Przegląd Sądowy 2018, nr 11
Lewandowski W., Stosowanie prawa konkurencji do sportu przez krajowe organy ochrony konkurencji na przykładzie aktualnej działalności Prezesa UOKiK, internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2023, nr 1(12)
Lewandowski W., Zakres ingerencji w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych, Warszawa 2024
Lindholm J., Parrish R., Horizontal Direct Effect of Union Citizenship and the Evolving Sporting Exception: TopFit and Biffi, Common Market Law Review 2020, nr 57
Lindholm J., Requiring good governance from private regulators: what about the rest of us after ESL and ISU?, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Maduro M.P., Sports governance after the superleague judgment: going into extra time?, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Mataija M., Private Regulation and the Internal Market: Sports, Legal Services and Standard Setting in EU Economic Law, Oxford 2016
Mavroidis P., Neven D., Eyes on the Ball. The Super-League Litigation before the CJEU, 28.5.2023
Meier H.E., García B., Koner M., Jetzke M., The short life of the European Super League: a case study on institutional tensions in sport industries, Managing Sport and Leisure 2024, t. 29(3)
Monti G., EU competition law after the Grand Chamber’s December 2023 sports trilogy: European Super League, International Skating Union and Royal Antwerp FC, Revista de Derecho Comunitario Europeo 2024, nr 77
Monti G., Sports Governance after the Opinions of Advocate General Rantos in Superleague and International Skating Union, TILEC Discussion Paper 2023, nr DP 2023-001
Pijetlovic K., EU Competition Law and Organisational Rules, [w:] The Legacy of Bosman, red. A. Duval, B. Van Rompuy, Haga 2016
Pijetlovic K., EU Sports Law: a Uniform Algorithm for Regulatory Rules, The International Sports Law Journal 2017, nr 17(1–2)
Poiares Maduro M., EU Law and Sports: A Match Made in Hell or in Heaven?, [w:] The Internal Market Ideal: Essays in Honour of Stephen Weatherill, red. J. Adams-Prassl, Oxford 2024
Rischka-Słowik B., Konstytucja sportu w Unii Europejskiej, Warszawa 2014
Siwek-Ślusarek A., [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. II, red. A. Wróbel, Warszawa 2012
Szyszczak E., Is Sport Special?, [w:] The Regulation of Sport in European Union, red. Bogusz B., Cygan A., Szyszczak E., Cheltenham, Northampton 2007
Villanueva A., Accounting for the specificities of sport in EU law: Old and new directions in the 21 December 2023 judgments, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Villanueva A., Sport Beyond the Market? Sport, Law and Society in the European Union, [w:] The European Roots of the Lex Sportiva, red. A. Duval, A. Krüger, J. Lindholm, Oxford 2024
Weatherill S., EU Sports Law: The Effect of the Lisbon Treaty, [w:] European Sports Law, S. Weatherill, Haga 2014
Weatherill S., Fairness, Openness and the Specific Nature of Sport: Does the Lisbon Treaty Change EU Sports Law?, [w:] European Sports Law, S. Weatherill, Haga 2014
Weatherill S., Principles and Practice in EU Sports Law, Oxford 2017
Weatherill S., Saving Football from Itself: Why and How to Re-make EU Sports Law, Cambridge Yearbook of European Legal Studies 2022, t. 24
Weatherill S., The impact of the rulings of 21 December 2023 on the structure of EU sports law, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Witte F. de, Zglinski J., The idea of Europe in football, European Law Open 2022, nr 1(2)
Zglinski J., Can EU competition law save sports governance?, International Sports Law Journal 2023, t. 23
Dr Krzysztof Olszak
Warszawa
W kwestii ram prawnych zgromadzeń cyklicznych
W artykule tym podjęto temat ram prawnych zgromadzeń cyklicznych w polemice z D. Gregorczykiem. Argumentowano, że instytucja zgromadzeń cyklicznych nie jest ograniczeniem art. 57 Konstytucji. W artykule opisano, jak w świetle prawa organy władzy publicznej powinny zachowywać się w przypadku konfliktów między różnymi społecznościami w zakresie realizacji wolności zgromadzeń. Rozwinięto również argumentację wspierającą pogląd, że organ gminy nie jest uprawniony do kwestionowania decyzji o wyrażeniu zgody na zgromadzenie okresowe.
Słowa kluczowe: zgromadzenia publiczne, Konstytucja, Trybunał Konstytucyjny, wolności i prawa, prawo konstytucyjne, wolność zgromadzeń, zgromadzenia cykliczne
On the legal framework for periodical assemblies
This article deals with the legal framework of periodical assemblies in polemic with D. Gregorczyk. It argues that the institution of periodical assemblies is not a limitation of art. 57 of the Constitution. The article describes how, in the light of the law, public authorities should behave in the event of conflicts between different communities regarding the implementation of the freedom of assembly. It also develops the argumentation supporting the view that a municipal authority is not competent to challenge a decision on the consent to a periodical assembly.
Keywords: public assemblies, constitution, Constitutional Tribunal, freedoms and rights, constitutional law, freedom of assembly, periodical assemblies
Bibliografia
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012
Bodnar A., Ziółkowski M., Zgromadzenia spontaniczne, PiP 2008, nr 5
Chorążewska A., Biłgorajski A., Normy-zasady jako jedna z kategorii norm ustawy zasadniczej, [w:] Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Krzysztofowi Skotnickiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, t. 1, red. A. Domańska, Łódź 2023
Drewniowska K., Wolność zgromadzeń w Polsce po nowelizacji ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach, [w:] Wolność zgromadzeń, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018
Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2023
Florczak-Wątor M., Granice ingerencji państwa w wolność zgromadzeń w czasach epidemii, [w:] Wokół kryzysu praworządności, demokracji i praw człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Mirosława Wyrzykowskiego, red. A. Bodnar, A. Ploszka, Warszawa 2020
Florczak-Wątor M., Zgromadzenia cykliczne. Glosa do wyroku TK z dnia 16 marca 2017 r., Kp 1/17, LEX 2017
Gajda A., Kilka uwag o wolności zgromadzeń na tle najnowszych zmian ustawy – prawo o zgromadzeniach, Gdańskie Studia Prawnicze 2017, t. XXXVIII
Grabowski R., Ewolucja ustawowych regulacji wolności zgromadzeń w Polsce, [w:] Wolność zgromadzeń, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018
Granat M., Kryzys obowiązywania Konstytucji RP, PiP 2023, nr 9
Gregorczyk D., Konstytucyjne prawo do zgromadzeń cyklicznych? Glosa do postanowienia Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z 20.10.2022 r., I NSNc 247/22, PiP 2024, nr 1
Grzegorczyk P., Weitz K., [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Gudowski J., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Postępowanie rozpoznawcze. Artykuły 1–124, red. T. Ereciński, Warszawa 2023
Haczkowska M., Kwestia konstytucyjności art. 1 pkt 4 i 2 ustawy z 13.12.2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach. Glosa do wyroku TK z dnia 16 marca 2017 r., Kp 1/17, Palestra 2019, nr 9
Haczkowska M., Skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego Kp 1/17 dla konstytucyjnej wolności zgromadzeń, [w:] Wolność zgromadzeń, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018
Holocher J., In dubio pro libertate jako dyrektywa interpretacyjna – uwagi na kanwie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Prawa Publicznego 2019, nr 7–8
Jakubowski A., [w:] Prawo o zgromadzeniach. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Warszawa 2017
Kamiński Ł., Kolizja pomiędzy wolnością zgromadzeń różnych podmiotów i sposoby jej rozstrzygania, Acta Universitatis Lodziensis Folia Iuridica 2019, nr 87
Łukaszczuk A., Zgromadzenia spontaniczne w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i ich wpływ na polską regulację prawną, [w:] Wolność zgromadzeń, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018
Malkiewicz-Jaros A., O wolności zgromadzeń w aspekcie teorii formalizmu, pozytywizmu prawniczego i prawa natury, [w:] Wolność zgromadzeń, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018
Nawrot O., Olszak K., Rażące naruszenie prawa jako przesłanka skargi nadzwyczajnej, Prawo i Więź 2023, nr 2
Ruczkowski P., Decyzja w sprawie zakazu zgromadzeń publicznych jako przykład reglamentacji administracyjnoprawnej wolności i praw jednostki, Przegląd Sejmowy 2012, nr 2
Rzetecka Gil A., Prawo o zgromadzeniach. Komentarz, LEX 2019
Sokolewicz W., Wojtyczek K., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Stępkowski A., Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej. Sądowa kontrola władzy dyskrecjonalnej w nowoczesnej Europie, Warszawa 2010
Sułkowski J., [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Uliasz M., [w:] System Prawa Cywilnego, t. 3A, Postępowanie przed sądem pierwszej instancji w procesie cywilnym. Podmioty postępowania, red. K. Flaga-Gieruszyńska, P. Osowy, Warszawa 2024
Wróbel A., Wolność gromadzenia się, [w:] Wolności i prawa polityczne, red. W. Skrzydło, t. 3, Kraków 2002
Zacharczuk P., Moralność publiczna jako przesłanka ograniczania wolności zgromadzeń, Studia z Prawa Wyznaniowego 2020, nr 23
Żukowski L.J., Zmiany w prawie do zgromadzeń a milcząca zgoda na ich organizację – problemy wybrane, PiP 2021, nr 1
Prof. dr hab. Wojciech Piątek
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
20 lat postępowania sądowoadministracyjnego – usprawnienia w ramach obowiązującej regulacji
Przedmiotem rozważań jest identyfikacja regulacji postępowania przed sądami administracyjnymi, których odmienna interpretacja przyczyniłaby się do zwiększenia sprawności postępowania oraz poziomu ochrony prawnej udzielanej jednostkom. Osiągnięcie tych celów nie łączy się zawsze z koniecznością zmian prawodawczych. Każda regulacja prawna ma w sobie potencjał do zmian. W postępowaniu sądowoadministracyjnym dotyczą one takich sfer jak właściwość sądów, ochrona tymczasowa, wskazania co do dalszego postępowania, łączenie spraw dotyczących tych samych okoliczności prawnych i faktycznych oraz jednolitość orzecznictwa. W artykule podjęta została refleksja nad szczegółowymi kwestiami dotyczącymi każdej z wyróżnionych sfer.
Słowa kluczowe: sądownictwo administracyjne, sprawność postępowania, właściwość sądów, jednolitość orzecznictwa, ochrona tymczasowa, ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania
Twenty Years of Administrative Judicial Procedure. Where Is Reflection Required Without the Need to Involve the Legislator?
These reflections concern the identification of provisions that regulate proceedings before administrative courts, whose different interpretation would contribute to increasing the efficiency of proceedings and the level of legal protection granted to individuals. Achieving these aims does not always entail the need to make legislative amendments. Each legal regulation has a potential for changes. In administrative judicial procedure they concern such spheres as jurisdiction of courts, temporary protection, indications as to further proceedings, joining cases which concern the same legal circumstances and facts, as well as uniformity of case law. The article reflects on detailed issues concerning each of these spheres.
Keywords: administrative judiciary, efficiency of proceedings, jurisdiction of courts, uniformity of case law, temporary protection, legal assessment and indications as to further proceedings
Bibliografia
Adamiak A., Model sądownictwa administracyjnego a funkcje sądownictwa administracyjnego, [w:] Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003
Bogusz M., Pojęcie aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku, wynikających z przepisów prawa w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA, Samorząd Terytorialny 2000, nr 1–2
Daniel P., Wniosek o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez sąd administracyjny, Przegląd Prawa Publicznego 2011, nr 2
Dauter B., [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Warszawa 2016
Drachal J., Hauser R., Mzyk E., Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne, Warszawa–Zielona Góra 2003
Duniewska Z., Prawo administracyjne – zmienność w niezmienności, [w:] Fenomen prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora Jana Zimmermanna, red. W. Jakimowicz, M. Krawczyk, I. Niżnik-Dobosz, Warszawa 2019
Iwanowski T., Ochrona tymczasowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym (maszynopis pracy magisterskiej obronionej na Wydziale Prawa i Administracji UAM w 2024 r.)
Jakubowski A., Prezydent RP jako organ administrujący (organ administracji publicznej), PiP 2023, nr 2
Jaśkowska M., Akty i czynności z zakresu administracji publicznej w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA jako przedmiot kontroli, [w:] Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003
Kmieciak Z., Efektywność sądowej kontroli administracji publicznej, PiP 2010, nr 11
Kmieciak Z., O pojęciu prerogatyw prezydenckich raz jeszcze, PiP 2024, nr 1
Kmieciak Z., Ochrona tymczasowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym, PiP 2003, nr 5
Kmieciak Z., Prezydent RP jako organ administrujący a pojęcie jego prerogatyw, PiP 2023, nr 7
Knysiak-Molczyk H., Jednolitość orzecznictwa sądów administracyjnych, [w:] Kryzys prawa administracyjnego, t. IV, Wykładnia i stosowanie prawa administracyjnego, red. D.R. Kijowski, J. Radwanowicz-Wanczewska, M. Wincenciak, Warszawa 2012
Krawczyk A., Rozpoznanie sprawy i wydanie orzeczenia przez WSA, [w:] Polskie sądownictwo administracyjne – zarys systemu, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2017
Piątek W., Maćkowiak K., Glosa do wyroku NSA z 7.3.2023 r., III OSK 1909/21, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2024, nr 2
Piątek W., Sawczyn W., Właściwość sądu administracyjnego ustalana na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2023 (numer specjalny)
Pietrasz P., Skutki związania organu podatkowego oceną prawną i wskazaniami orzeczenia sądu administracyjnego. Kilka uwag na temat art. 153 p.p.s.a., [w:] Przegląd dyscyplin badawczych pokrewnych nauce prawa i postępowania administracyjnego, red. S. Wrzosek, M. Domagała, J. Izdebski, T. Stanisławski, Lublin 2010
Skoczylas A., Działalność uchwałodawcza NSA, Warszawa 2004
Skoczylas A., Odesłania w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2001
Stankiewicz R., Inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej jako przedmiot kontroli sądu administracyjnego (art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.), Przegląd Prawa Publicznego 2010, nr 11
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2008
Tarno J.P., Związanie oceną prawną zawartą w wyroku sądu administracyjnego, Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka 2011, nr 4
Woś T., [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, Warszawa 2016
Wyszomirski Ł., Sądowa kontrola innych niż decyzje i postanowienia aktów i czynności z zakresu administracji publicznej, Warszawa 2018
Zimmermann J., Aksjomaty administracji publicznej, Warszawa 2022
Prof. dr hab. Jacek Chlebny
Uniwersytet Łódzki
Zmiany w prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi na dwudziestolecie dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego
20. rocznica istnienia sądów administracyjnych dwuinstancyjnych jest dobrą okazją do oceny sądownictwa administracyjnego i zastanowienia się nad potrzebą jego usprawnienia. W tym celu zarządzeniem Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego we wrześniu 2023 r. powołano dwie Grupy Robocze. W niniejszym opracowaniu przedstawiono niektóre propozycje zmian opracowane przez te Grupy Robocze. Jedną z propozycji jest przyznanie składom orzekającym w sądzie administracyjnym pierwszej instancji kompetencji do składania, w powtarzających się sprawach, wniosku o podjęcie przez rozszerzony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) uchwały wyjaśniającej wątpliwość prawną (uchwała pilotażowa). Zaproponowano również dopuszczenie „specjalnego pełnomocnika” do udziału w postępowaniu przed sądem lub na etapie postępowania administracyjnego (podatkowego), jeżeli organ administracyjny lub podatkowy powołuje się na dowody niejawne, które nie zostały ujawnione stronie. Proponowana zmiana obejmuje m.in. zasady prowadzenia rozprawy sądowoadministracyjnej zdalnie oraz hybrydowej rozprawy sądowej. Wykluczono możliwość wniesienia przez organ administracyjny sprzeciwu wobec rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym przez NSA. Wszystkie propozycje mają na celu przede wszystkim usprawnienie postępowania przed sądami administracyjnymi i zagwarantowanie realizacji prawa do rzetelnego procesu sądowego.
Słowa kluczowe: ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uchwała pilotażowa, dowody niejawne, rozprawa prowadzona zdalnie i hybrydowo, prawo do sądu
Amendments to the Law on Proceedings Before Administrative Courts on the 20th Anniversary of Two-Instance Administrative Judiciary
The 20th anniversary of two-instance administrative judiciary is a good opportunity to evaluate the administrative judiciary and to reflect on the need to improve it. For this purpose, by order of the President of the Supreme Administrative Court, two Working Groups were established in September 2023. This paper presents some of the proposals of amendments developed by these Working Groups. One of the proposals is to grant adjudicating panels in the first-instance administrative court the competence to submit, in repetitive cases concerning the same legal problem, an application for the enlarged panel of the Supreme Administrative Court (SAC) to adopt a resolution clarifying the legal doubt (pilot resolution). The pilot resolution will give legal effects, just like any resolution adopted by the Supreme Administrative Court in an individual case. The pilot resolution will help ensure consistency in case law and administrative practice. There is also a proposal to allow 'special representatives' to take part in the proceedings before the court or at the stage of administrative (tax) proceedings, if the administrative or tax authority relies on classified evidence that has not been not disclosed to the party. The proposed amendment includes, inter alia, the rules for conducting administrative court hearings remotely and in the hybrid mode. The possibility of the administrative authority objecting against the SAC deciding the case in camera has been excluded. It is envisaged that administrative courts will be granted new powers in order to counteract procedural actions taken by the parties in order to delay proceedings. The suggested amendments aim at comprehensive regulation of the procedural position of the Ombudsman for Small and Medium-sized Entrepreneurs and contain many other specific proposals. All the proposals are intended primarily to improve proceedings before administrative courts and to guarantee the implementation of the right of access to court.
Keywords: Law on Proceedings Before Administrative Courts, pilot resolution, classified evidence, court hearing conducted remotely and hybrid court hearing, right of access to court
Bibliografia
Chlebny J., Piątek W., Ewolucja ustrojowa i kompetencyjna sądownictwa administracyjnego, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2021, nr 1–2
Chlebny J., Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (Wielka Izba) z dnia 15 października 2020 r. Muhammad i Muhammad przeciwko Rumunii (skarga nr 80982/12), Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2020, nr 6
Chlebny J., Odmowa dostępu do akt w postępowaniu administracyjnym (art. 33 § 5 i 6, art. 74 § 1 i art. 107 § 5), [w:] Reforma prawa o postępowaniu administracyjnym : raport zespołu eksperckiego z prac w latach 2012–2016, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2017
Chróścielewski W., Związanie organu administracji publicznej własną decyzją a możliwość dokonania jej autoweryfikacji, PiP 2017, nr 5
Dolnicki B., Stwierdzenie nieważności uchwały przez radę gminy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2015, nr 3
Knysiak-Sudyka H., [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. VI, red. T. Woś, LEX 2016
Kurzawa A., Nadużycie prawa procesowego w postępowaniu cywilnym i postępowaniu sądowoadministracyjnym, Forum Prawnicze 2003, nr 1
Kwiatkowska E.M., Rozprawy hybrydowe a wykluczenie cyfrowe, PiP 2024, nr 5
Masternak-Kubiak M., Dopuszczalność zastosowania instytucji autokontroli w trybie art. 54 § 3 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wobec aktów prawa miejscowego, Przegląd Prawa i Administracji 2020, t. CXX, cz. 1 i 2
Piątek W., Rozprawa w formie zdalnej przed sądem administracyjnym – nieunikniona przyszłość czy rozwiązanie tymczasowe na czas pandemii?, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2022, nr 2
Piątek W., Szudrowicz M., (Nie)jawne rozpoznanie sprawy przez sąd administracyjny – w kierunku usprawnienia postępowania?, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2024, nr 3
Półtorak N., Przekształcenia w systemie sądowej ochrony praw jednostek wywodzonych z prawa administracyjnego UE, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 3, Europeizacja prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014
Skoczylas A., Czy organ administracji powinien być uprawniony do żądania rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie?, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2024, nr 2
Skoczylas A., Działalność uchwałodawcza Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2004
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2008
Woś T., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, Warszawa 2011
Prof. dr hab. Marta Romańska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Czy status podmiotów występujących w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest uregulowany optymalnie?
Tekst dotyczy sposobu, w jaki ustawodawca reguluje zdolność sądową i procesową w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz legitymację procesową do wszczęcia i udziału w postępowaniach w konkretnych sprawach. Zagadnienia te przedstawiono w perspektywie historycznej i de lege lata na gruncie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz w przepisach szczególnych. Oceniono efekty starań ustawodawcy zmierzających do skodyfikowania postępowania sądowoadministarcyjnego w aspekcie regulacji zdolności sądowej i legitymacji procesowej oraz sugestie odnośnie do kierunku, w którym powinny zmierzać dalsze prace legislacyjne, w szczególności co do konieczności ustalenia proporcji, w jakiej zabezpieczy ochronę w postępowaniu sądowoadministracyjnym, poza interesem indywidualnym, także różnych postaci interesów zbiorowych.
Słowa kluczowe: sądy administracyjne, sprawność postępowania, właściwość sądów, prawo administracyjne, postępowanie administracyjne
Is the Status of Parties to Administrative Proceedings Optimally Regulated?
The text addresses the manner in which the legislator regulates the judicial and procedural capacity in administrative judicial proceedings, as well as the locus standi of individuals to initiate and participate in proceedings in specific cases. These issues are presented in a historical perspective and as the law stands under the current Law on Proceedings before Administrative Courts and in special provisions. The impact of the legislative efforts to codify the administrative judicial procedure with regard to the regulation of legal capacity and locus standi is evaluated, and recommendations are provided regarding the direction of future legislative work, particularly with respect to the need to determine the extent to which it will safeguard not only individual interests but also various forms of collective interests within the context of the administrative judicial procedure.
Keywords: administrative courts, efficiency of proceedings, jurisdiction of courts, administrative law, administrative proceedings
Bibliografia
Dziurda M., Szczególna zdolność sądowa organów państwowych oraz państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, Polski Proces Cywilny 2010, nr 1
Dziurda M., Szczególna zdolność sądowa, Warszawa 2019
Filipek J., Elementy strukturalne norm prawa administracyjnego, Zeszyty Naukowe UJ 1982, nr 99
Firlus J.G., [w:] Postępowanie sądowoadministracyjne. Zarys wykładu, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2018
Górnicki L., Kodyfikacja prawa prywatnego, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Górska A., Zdolność sądowa i legitymacja skargowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Łódź 2023
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014
Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej, Kraków 1948
Matan A., Podmiotowość prawna w sferze prawa administracyjnego (w poszukiwaniu kryteriów jej ustalania), [w:] O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości, red. A. Bielska-Brodziak, Katowice 2015
Mrówczyński M., Legitymacja skargowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym wynikająca z ustaw szczególnych, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2015, nr 6
Piątek W., Skoczylas A., Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 10, Sądowa kontrola administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014
Pietrzkowski H., Zdolność sądowa według Kodeksu postępowania cywilnego i przepisów szczególnych, [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011
Safjan M., Kodeks cywilny jako swoista ustawa organiczna prawa prywatnego, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Woś T., „Nowa” regulacja postępowania sądowoadministracyjnego w sprawach z zakresu samorządu terytorialnego – odstępstwa od modelu pozostały, cz. 2, Samorząd Terytorialny 2007, nr 3
Prof. dr hab. Andrzej Skoczylas
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ile instancji w sądownictwie administracyjnym?
Artykuł dotyczy zagadnienia zasady instancyjności postępowania sądowoadministracyjnego oraz optymalnej struktury sądownictwa administracyjnego w Polsce. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Sędziów Sądów Administracyjnych opublikowało niedawno projekt zmian do ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy Prawo o postępowaniu sądowoadministracyjnych. Większość z nich dotyczyła propozycji wprowadzenia trójinstancyjnego sądownictwa administracyjnego w Polsce. Autor dokonał oceny proponowanych zmian i ich implikacji. Analiza skupiła się na skuteczności proponowanych zmian z punktu widzenia zapewnienia odpowiedniej sprawności postępowania sądowoadministracyjnego oraz poszanowania gwarancji proceduralnych.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, zasada instancyjności, struktura sądownictwa administracyjnego, skarga kasacyjna
How Many Instances in Administrative Courts?
This article concerns the issue of the principle of right to appeal in administrative judicial procedure and the optimal structure of the administrative judiciary in Poland. The All-Polish Association of Administrative Court Judges recently published a draft of amendments to the Law on the System of Administrative Courts and the Law on the Administrative Judicial Procedure. Most amendments concerned the proposals for introducing a three-tier system of administrative judiciary in Poland. The author evaluates the proposed amendments and their implications. The analysis focuses on the effectiveness of the proposed amendments from the point of view of ensuring appropriate efficiency of administrative judicial procedure and respect for procedural guarantees.
Keywords: administrative judicial procedure, principle of right to appeal, structure of administrative judiciary, cassation appeal
Bibliografia
Adamiak B., [w:] Polskie postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2003
Boć J., Świda Z., [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., red. J. Boć, Wrocław 1998
Borkowski J., Model normatywny sądowej kontroli administracji państwowej w Polsce, Studia Prawno-Ekonomiczne 1988, nr 41
Borkowski J., Reforma polskiego sądownictwa administracyjnego, PiP 2002, nr 5
Borkowski J., Sądowa kontrola administracji publicznej – Naczelny Sąd Administracyjny przed dwudziestoleciem działalności, [w:] Administracja publiczna u progu XXI wieku. Prace dedykowane Prof. zw. dr hab. Janowi Szreniawskiemu z okazji jubileuszu 45-lecia pracy naukowej, Z. Niewiadomski, J. Buczkowski, J. Łukaszewicz, J. Posłuszny, J. Stelmasiak, Przemyśl 2000
Chróścielewski W., Tarno J.P., Trójszczeblowy model sądownictwa administracyjnego a jednoinstancyjne postępowanie administracyjne, PiP 1999, nr 5
Czarnota T., Kilka uwag w przedmiocie modelu prawnego kasacji w projekcie ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wniesionym przez Prezydenta RP, [w:] Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003
Dawidowicz W., W sprawie sądownictwa administracyjnego, PiP 1956, nr 12
Demenecki T., [w:] Środki zaskarżenia, t. 5, System Postępowania Cywilnego, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2023
Flisek K., Główne modele orzecznictwa sądów administracyjnych, Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały 2018, nr 2
Flisek K., Merytoryczne orzekanie sądów administracyjnych a zasada trójpodziału władz, Przegląd Prawa Publicznego 2018, nr 4
Flisek K., Myśl Profesora Stanisława Kasznicy w zakresie ustroju, kompetencji i zadań sądownictwa administracyjnego w państwie prawnym w odniesieniu do współczesnego sądownictwa administracyjnego, [w:] Profesor Stanisław Kasznica – skazany na zapomnienie i odkrywany na nowo dla polskiej nauki, red. L. Staniszewska, M. Błachucki, Warszawa 2024
Góra-Błaszczykowska A., [w:] Środki zaskarżenia, t. 5, System Postępowania Cywilnego, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2023
Grzegorczyk P., [w:] Konstytucja RP, t. II, Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Grzegorczyk P., [w:] Przyszłość instancyjności postępowania sądowoadministracyjnego, [w:] Prawo administracyjne dziś i jutro, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2018
Grzegorczyk P., O konstytucjonalizacji prawa procesowego cywilnego, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2012, nr 2
Grzegorczyk P., Zażalenie w postępowaniu cywilnym w świetle ustawy nowelizującej z 9.03.2023 r., Polski Proces Cywilny 2023, nr 3
Hauser R., Piątek W., Skoczylas A., Środki odwoławcze w postępowaniu sądowoadministracyjnym w świetle ustawy nowelizującej z dnia 9 kwietnia 2015 r. – analiza najistotniejszych zmian, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2015, nr 4
Hauser R., Sporów o dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne ciąg dalszy, PiP 2003, nr 11
Hauser R., Wstępne założenia nowelizacji ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, PiP 2013, nr 2
Hauser R., Założenia reformy sądownictwa administracyjnego, PiP 1999, nr 12
Hauser R., Drachal J., Mzyk E., Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne, Warszawa–Zielona Góra 2003
Janowicz Z., Głos w dyskusji o reformie sądownictwa administracyjnego, [w:] Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003
Janowicz Z., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa– Poznań 1995
Jansen S., The Dutch Administrative Loop under Scrutiny: How the Dutch (Do Not) Deal With Fundamental Procedural Rights, Maastricht Working Papers Faculty of Law 2017, nr 3
Jaśkowska M., [w:] Postępowanie sądowoadministracyjne, M. Jaśkowska, M. Masternak, E. Ochendowski, Warszawa 2004
Kijowski D., Koncepcja ustrojowa dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, [w:] Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne. Raport programu reformy administracji publicznej, red. D. Kijowski, Warszawa 2000
Kijowski D., Model dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego (Konferencja Instytutu Spraw Publicznych, Warszawa, 23.II.1999), PiP 1999, nr 5
Kijowski D., Płoskonka J., Prutis S., Srocki S., Stec M., Model ustrojowy sądownictwa administracyjnego, Samorząd Terytorialny 1999, nr 5
Kmieciak Z., Dwuinstancyjne postępowanie sądowoadministracyjne a europejskie standardy sądowej kontroli aktów administracyjnych, Samorząd Terytorialny 2005, nr 5
Kmieciak Z., Konstytucyjność instytucji skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Glosa do wyroku TK z dnia 20 września 2006 r., SK 63/05, Glosa 2007, nr 1
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne a prawo europejskie, Warszawa 2010
Kmieciak Z., Projekt regulacji prawnej dotyczącej wstępnego badania skargi kasacyjnej w postępowaniu przed NSA, Europejski Przegląd Sądowy 2012, nr 2
Kmieciak Z., Stahl M., Jaki model sądownictwa administracyjnego?, Samorząd Terytorialny 1999, nr 6,
Knysiak-Molczyk H., Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Warszawa 2009
Knysiak-Molczyk H., Skarga kasacyjna w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, [w:] Jednostka w demokratycznym państwie prawa, red. J. Filipek, Bielsko-Biała 2003
Kober M., Sądownictwo administracyjne w okresie dwudziestolecia międzywojennego w II RP, Casus 2000, nr 15
Langrod J.S., Zarys sądownictwa administracyjnego: ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce, Warszawa 1925
Litwin J., Problematyka sądownictwa administracyjnego. Zagadnienia organizacji i procedury, Nowe Prawo 1956, nr 10
Maisel W., Wojewódzkie sądy administracyjne w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa–Poznań 1976
Majewski S., Reforma sądownictwa administracyjnego – rozsądne rozwiązanie, Casus 2002, nr 2
Malec D., Najwyższy Trybunał Administracyjny (1922–1939). Rozważania z dziejów sądownictwa administracyjnego w Polsce, [w:] XXV-lecie Naczelnego Sądu Administracyjnego na tle dziejów sądownictwa administracyjnego w Polsce, red. M. Sawicka-Jezierczuk, Warszawa 2005
Malec J., Malec D., Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków 2000
Michalska-Marciniak M., Prawo do apelacji w postępowaniu cywilnym, Gdańskie Studia Prawnicze 2023, nr 1
Michalska-Marciniak M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012
Oklejak A., Apelacja w procesie cywilnym, wyd. 2, Kraków 2022
Olszanowski J., Skoczylas A., Aksjologiczne podstawy instancyjności sądownictwa administracyjnego, [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, t. II, red. J. Zimmermann, Warszawa 2017
Pabel K., Kognitionsbefugnis der Verwaltungsgerichte und des Bundesfinanzgerichts, [w:] Grundfragen der Verwaltungs- und Finanzgerichtsbarkeit, M. Holoubek, M. Lang, Wien 2017
Piątek W., Glosa do wyroku TK z dnia 8 kwietnia 2014 r., SK 22/11, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2014, nr 4
Piątek W., Podstawy skargi kasacyjnej w stanie (nad)zwyczajnym, [w:] Uczniowie jednego Mistrza. Klasyczne instytucje postępowania administracyjnego w dobie przemian, red. A. Krawczyk, Łódź 2024
Piątek W., Przyszłość instancyjności postępowania sądowoadministracyjnego, [w:] Prawo administracyjne dziś i jutro, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2018
Piątek W., Skoczylas A., [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewia-domski, A. Wróbel, System prawa administracyjnego, t. 10, Warszawa 2016
Piątek W., Skoczylas A., Glosa do postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 19 X 2010, Sk 8/09, PiP 2011, nr 5
Prutis S., Kijowski D., Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne a model postępowania administracyjnego (uwagi de lege ferenda), Casus 1998, nr 7
Pułło M., O „poziomym” toku instancji w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Gdańskie Studia Prawnicze 2012, nr 28
Pyzder B., Zbieg zażalenia dewolutywnego i zażalenia poziomego w postępowaniu cywilnym, Palestra 2020, nr 10
Romańska M., [w:] Postępowanie sądowoadministracyjne, T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Warszawa 2010
Romańska M., Zażalenie po nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r. a zasada dwuinstancyjności i zaskarżalności orzeczeń w postępowaniu cywilnym, [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020
Rylski P., Zażalenie dewolutywne a zażalenie poziome w postępowaniu cywilnym, Przegląd Sądowy 2021, nr 3
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1987
Siedlecki W., System środków zaskarżania według nowego kodeksu postępowania cywilnego, PiP 1965, nr 5–6
Skoczylas A., Czy organ administracji powinien być uprawniony do żądania rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie?, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2024, nr 2
Skoczylas A., Glosa do postanowienia NSA z 16 marca 2004 r., FSK 209/04, Orzecznictwo Sądów Polskich 2004, nr 6
Skoczylas A., Glosa do wyroku NSA z 10 maja 2005 r., FSK 2536/04, Orzecznictwo Sądów Polskich 2006, nr 7–8
Skoczylas A., Instytucje ujednolicające orzecznictwo w projektach ustaw o sądownictwie administracyjnym (zagadnienia wybrane), [w:] Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 1998
Steinborn S., Konstytucyjne i karnoprocesowe uwarunkowania struktury sądownictwa powszechnego w kontekście projektów ograniczenia jej do dwóch szczebli, Przegląd Sądowy 2023, nr 11–12
Suwaj P., Gwarancje bezstronności organów administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym, Wrocław 2004
Szuster S., Koncepcja merytorycznych kompetencji orzeczniczych sądów administracyjnych (rozprawa doktorska, WPiA UJ, Kraków 2009, niepubl.)
Tarka A., Trzecia instancja i nowe instytucje usprawnią procesy administracyjne – wywiad z Aleksandrą Wrzesińską-Nowacką (Prezeską Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Sędziów Sądów Administracyjnych i sędzią NSA), Rzeczypospolita z 3.11.2023 r.
Wach S., Prawo obywatela do Sądu Administracyjnego a dostępność tego sądu – Uwagi na tle przygotowań do utworzenia dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, [w:] Administracja publiczna i prawo administracyjne wobec integracji europejskiej, red. J. Sługocki, Szczecin 2003
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000
Wiśniewski T., O potrzebie zmiany systemu środków zaskarżenia, [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011
Woś T., Condiciones necessariae dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego, [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dr. hab. Józefa Filipka, Kraków 2001
Woś T., Reforma sądownictwa administracyjnego – projekty dalekie od ideału, PiP 2001, nr 7
Wróbel A., [w:] Postępowanie administracyjne, egzekucyjne i sądowoadministracyjne, K. Chorąży, W. Taras, A. Wróbel, Kraków 2003
Zedler F., Zagadnienia instancyjności postępowania cywilnego, [w:] Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci sędziego Janusza Pietrzykowskiego, red. Z. Banaszczyk, Warszawa 2000
Zembrzuski T., Zażalenie po nowelizacji, czyli o standardzie środka zaskarżenia, Palestra 2019, nr 11–12
Zieliński A., Konstytucyjny standard instancyjności postępowania sądowego, PiP 2005, nr 11
Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2020
Zimmermann J., Projekt ustawy o sądownictwie administracyjnym z 1958 r., Samorząd Terytorialny 1993, nr 1–2
Zimmermann J., Z problematyki reformy sądownictwa administracyjnego, [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dr. hab. J. Filipka, red. I. Skrzydło-Niżnik, P. Dobosz, D. Dąbek, M. Smaga, Kraków 2001
Ziółkowski D., [w:] Rola i zakres zadań Naczelnego Sądu Administracyjnego w konfrontacji z uregulowaniami dotyczącymi najwyższych sądów administracyjnych wybranych państw zachodnioeuropejskich: uwagi prawnoporównawcze, [w:] Kryzys, stagnacja, renesans?: prawo administracyjne przyszłości: księga jubileuszowa Profesora Jacka Jagielskiego, Warszawa 2021
Ziółkowski D., Instancyjność postępowania sądowoadministracyjnego w świetle standardu konstytucyjnego i europejskiego (rozprawa doktorska, WPiA UW, Warszawa 2021, niepubl.)
Dr Jarosław Sułkowski
Uniwersytet Łódzki
Informatyzacja postępowania administracyjnego w pouczeniu do decyzji organu? Glosa do wyroku WSA w Łodzi z 5.06.2024 r., III SA/Łd 168/24
Glosowany wyrok dotyczy zagadnienia funkcji prawa jako regulatora stosunków społecznych. Przedmiotem orzeczenia stała się bowiem kwestia sformułowania pouczenia o możliwości wniesienia środka odwoławczego w postępowaniu administracyjnym. Sąd zakwestionował kontrolowane postanowienie z uwagi na „niewspółczesność” kierowanej do strony informacji o możliwościach poddania kontroli tego aktu prawnego. Wyrok sądu oddziałuje na przyszłość. Jak pokazuje praktyka (wystarczy wybrać przykładowe postanowienia jakiegokolwiek organu dostępne w Internecie), organy administracji, realizując obowiązek poinformowania o przysługujących stronie środkach prawnych, ograniczają się do użycia formuły o możliwości wniesienia środka prawnego, terminie na jego wniesienia i wskazania, za czyim pośrednictwem wnosi się dany środek. Takie pouczenie stało się archaiczne w erze informatyzowanego postępowania administracyjnego.
Słowa kluczowe: prawo administracyjne, sądownictwo administracyjne, informatyzacja postępowania administracyjnego, procedura administracyjna
Computerization of Administrative Procedure in the Instruction Accompanying an Authority's Decision? Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Łódź of 5 June 2024 (III SA/Łd 168/24)
The commented judgment concerns the function of law as a regulator of social relations. The subject of the judgment was the issue of formulating instructions on the possibility of filing an appeal in administrative proceedings. The court questioned the inspected decision due to the 'outdated' information sent to the party about the possibilities of subjecting this legal act to review. The court's judgment affects the future. As practice shows (it is enough to select sample decisions of any authority available on the Internet), administrative authorities, when fulfilling the obligation to inform the party about the appellate remedies available to said party, limit themselves to using the formula about the possibility of bringing an appellate remedy and the deadline for doing so, and indicating through whom the given remedy should be made. Such instructions have become archaic in the era of computerized administrative proceedings.
Keywords: administrative law, administrative judiciary, computerization of administrative proceedings, administrative procedure
Bibliografia
Flaga-Gieruszyńska K., Nowe oblicza prawa i informacji o prawie w dobie informatyzacji, [w:] Informatyzacja postępowania cywilnego. Teoria i praktyka, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016
Gacek P., Istota podpisu na podaniu – wybrane zagadnienia, Przegląd Prawa Publicznego 2019, nr 6
Sadomski J., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, cz. ogólna, cz. 2 (art. 56–125), Warszawa 2021
Szostek D., [w:] Informatyzacja postępowania cywilnego, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016
