Co pozostało z filozofii politycznej PopperaProf. dr hab. Beata Polanowska-Sygulska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Co pozostało z filozofii politycznej Poppera
Doświadczany w ostatnich latach kryzys demokracji i towarzysząca mu w niektórych krajach destrukcja rządów prawa rodzi pytanie o aktualność dociekań wielkich XX-wiecznych krytyków totalitaryzmu. Przedmiotem artykułu są wybrane wątki filozofii politycznej K.R. Poppera, w szczególności te, które zdają się mieć odniesienie do współczesności. Składają się na nie: pochodzące od Poppera odróżnienie dwóch kategorii społeczeństwa – zamkniętego i otwartego, rozwinięta przez myśliciela krytyka spiskowej teorii rzeczywistości społecznej oraz sformułowana przezeń minimalistyczna koncepcja demokracji. Przeprowadzona analiza prowadzi do konkluzji że – mimo wszelkich, podniesionych przez licznych krytyków Poppera zarzutów – przemyślenia filozofa w wyżej wymienionych obszarach zachowują zdumiewającą aktualność, rzucając światło na zachodzące współcześnie, niepokojące procesy.
Słowa kluczowe: K.R. Popper, społeczeństwo zamknięte, społeczeństwo otwarte, spiskowa teoria rzeczywistości społecznej, minimalistyczna koncepcja demokracji
What Remains from Popper's Political Philosophy
The contemporary crisis of democracy, in some countries accompanied by the destruction of the rule of law, raises questions regarding the relevance of the investigations carried out by the great twentieth-century critics of totalitarianism. The article analyses some chosen threads of K.R. Popper’s political philosophy, in particular those which seem to have bearing on contemporaneity. They include Popper’s differentiation between closed and open societies, his critique of the conspiracy theory of society, and his minimalist conception of democracy. The analysis leads to the conclusion that – despite all the objections raised by Popper’s numerous critics – his considerations on the aforementioned above topics remain amazingly relevant and throw light on the unsettling processes that are currently taking place.
Keywords: K.R. Popper, closed society, open society, conspiracy theory of society, minimalist conception of democracy
Bibliografia
Applebaum A., Zmierzch demokracji. Zwodniczy powab autorytaryzmu, Warszawa 2020
Bloom A., Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, Poznań 1997
Bobbio N., Democracy and Dictatorship. The Nature and Limits of State Power, Oxford 1989
Chmielewski A., Filozofia Poppera. Analiza krytyczna, Wrocław 2003
Corvi R., An Introduction to the Thought of Karl Popper, London 1997
Deibert R.J., Black Code: Surveillance, Privacy, and the Dark Side of the Internet, Toronto 2013
Eidlin F., Matching Popperian theory to practice, [w:] Popper’s Open Society after Fifty Years. The Continuing Relevance of Karl Popper, red. I. Jarvie, S. Pralong, Florence 1999
Gray J., Polanowska-Sygulska B., Cywilizacja zawsze będzie krucha. Rozmowa z Johnem Grayem, Studia Philosophica Wratislaviensia 2016, vol. 11 (przedruk – B. Polanowska-Sygulska, John Gray i krytyka liberalnego legalizmu, Kraków 2017)
Hacohen M.H., Karl Popper. The Formative Years, 1902–1945: Politics and Philosophy in Interwar Vienna, Cambridge 2000
Hall J.A., The sociological deficit of The Open Society, analyzed and remedied, [w:] Popper’s Open Society after Fifty Years. The Continuing Relevance of Karl Popper, red. I. Jarvie, S. Pralong, Florence 1999
Jarvie, I., Popper’s ideal types: open and closed, abstract and concrete societies, [w:] Popper’s Open Society after Fifty Years. The Continuing Relevance of Karl Popper, red. I. Jarvie, S. Pralong, Florence 1999
Keeley B.L., Of Conspiracy Theories, The Journal of Philosophy 1999, vol. 96
Król M., Pakuję walizkę, Magazyn Gazety Wyborczej z 20.02.2021 r.
Legutko R., Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1994
Magee B., What use is Popper to a practical politician, [w:] Popper’s Open Society after Fifty Years. The Continuing Relevance of Karl Popper, red. I. Jarvie, S. Pralong, Florence 1999
Notturno, M.A., The Open Society and Its Enemies: authority, community and bureaucracy, [w:] Popper’s Open Society after Fifty Years. The Continuing Relevance of Karl Popper, red. I. Jarvie, S. Pralong, Florence 1999
Parvin P., Karl Popper, London 2010
Pigden C.R., Popper Revisited or What Is Wrong of Conspiracy Theories?, Philosophy of the Social Sciencies 1995, vol. 25
Polanowska-Sygulska B., Wokół spiskowej teorii społeczeństwa, [w:] Społeczeństwo otwarte, społeczeństwo zamknięte, red. B. Polanowska-Sygulska, Kraków 2020
Popper K.R., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa 1999
Popper K.R., All Life is Problem Solving, Oxon 1999
Popper K.R., W poszukiwaniu lepszego świata, Warszawa 1997
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1–2, Warszawa 1993
Popper K.R., Nędza historycyzmu, Warszawa 1989
Popper K.R., The open society and its enemies revisited, The Economist z 23.04.1988 r.
Pralong S., Minima moralia. Is there any ethics of the open society?, [w:] Popper’s Open Society after Fifty Years. The Continuing Relevance of Karl Popper, red. I. Jarvie, S. Pralong, Florence 1999
Przeworski A., Crises of Democracy, New York 2019
Sadurski W., Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020
Sassower R., Popper’s Legacy: Rethinking Politics, Economics and Science, Stocksfield 2006
Schumpeter J. A., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 1995
Shearmur J., The Political Thought of Karl Popper, London 1996
Sielski K., Społeczeństwo otwarte na wartości. Propozycja modyfikacji teorii społecznej Karla Poppera w duchu pluralizmu etycznego Isaiaha Berlina, Kraków 2014
Vaidhyanathan S., Antisocial media. Jak Facebook oddala nas od siebie i zagraża demokracji, Warszawa 2018
Weinstein D., Zakai I., Exile and interpretation: Popper’s re-invention of the history of the political thought, Journal of Political Ideologies 2006, vol. 11
Prof. dr hab. Przemysław Kaczmarek
Uniwersytet Wrocławski
Architektura sądowa a tożsamość prawnika
Celem prezentowanego artykułu jest wykazanie, że architektura sądowa jest jednym z czynników, który kształtuje społeczną wizję prawników oraz skłania do myślenia o jurystach w kategoriach liminalności. W celu realizacji wymienionych zadań najpierw przedstawiona została debata o architekturze sądowej. Podkreśla się w niej, że architektura sądowa jest formą komunikatu na temat procesu sądowego, a także wartości społeczno-prawnych rekomendowanych przez prawo w sferze publicznej. Teoretycznych podstaw kreującej funkcji architektury można upatrywać w zwrocie przestrzennym. Zakłada on dialogiczną relację między architekturą a uczestnikami tej przestrzeni społecznej. W założenia tego zwrotu wpisuje się konstrukcja liminalności. Opisuje ona proces budowania tożsamości na doświadczeniach różnych praktyk społecznych, w których się uczestniczy oraz umiejętność przechodzenia między nimi. Czy wizja architektury sądowej koresponduje z ujęciem prawnika w kategoriach liminalności? Przedstawienie argumentacji za pozytywną odpowiedzią na to pytanie stanowi ostatni punkt prezentowanego artykułu.
Słowa kluczowe: architektura sądowa, tożsamość prawnika, liminalność, rola zawodowa, moralna odpowiedzialność, zwrot przestrzenny
Judicial Architecture and the Identity of a Lawyer
The aim of this article is to demonstrate that judicial architecture is one of the factors that shape the public image of lawyers and induce others to think of lawyers in terms of ‘liminality’. In order to accomplish these tasks, the debate on judicial architecture is presented first. It emphasizes that the judicial architecture is a form of communication about the court process, as well as the socio-legal values recommended by law in the public sphere. The theoretical foundations for such a function of architecture can be seen in the spatial turn. It assumes a dialogical relationship between architecture and the participants in this social space. By definition, the construction of liminality is part of the assumptions underpinning the spatial turn. It describes the process of building an identity based on the experiences of various social practices in which one participates and the ability to transition between them. Does the vision of judicial architecture correspond with the image of a lawyer in terms of liminality? The article ends with a presentation of the arguments for answering this question in the affirmative.
Keywords: judicial architecture, identity of a lawyer, liminality, professional role, moral responsibility, spatial turn
Bibliografia
Bauman Z., Płynna nowoczesność, przekł. T. Kunz, Kraków 2006
Bels M., Branco P., Law and Architecture: Courthouse Architecture, Searching for a New Balance between Representation and Functionality, [w:] Law and the Arts. Elective Affinities and Relationships of Tension, red. W. Gephart, J. Leko, Frankfurt am Main 2017
Berger P.L., Zaproszenie do socjologii, przeł. J. Stawiński, Warszawa 1999
Branco P., Courthouses as Spaces of Recognition, Functionality and Access to Law and Justice: A Portuguese Reflection, Oñiati Socio-legal Series 2016, vol. 6, nr 3
Branco P., Questioning the Connection between Access to Law and Justice and Courthouse Architecture, Coimbra 2010
Bucholc M., Miejsce poza pojemnikiem. Wstęp do polskiego wydania Socjologii przestrzeni Martiny Löw, [w:] M. Löw, Socjologia przestrzeni, przekł. I. Drozdowska-Broering, red. nauk i wprowadzenie M. Bucholc, Warszawa 2018
Bybee K.J., Judging in Place: Architecture, Design, and the Operation of Courts, Law & Social Inquiry 2012, vol. 37, nr 4
Capers I.B., Blind Justice, Yale Journal of Law & the Humanities 2012, vol. 24, nr 1
Ciżyńska A., Wymiar sprawiedliwości a architektura – analiza ze szczególnym uwzględnieniem gmachu Sądu Najwyższego w Warszawie, Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego 2019, nr 1
Daicoff S., Law as a Healing Profession: The “Comprehensive Law Movement”, Pepperdine Dispute Resolution Law Journal 2006, vol. 6, nr 1
Dudek M., Eckhardt P., Wróbel M., Wstęp, [w:] Przestrzenny wymiar prawa, red. M. Dudek, P. Eckhardt, M. Wróbel, Kraków 2018
Genn H., What is Civil Justice for? Reform, ADR, and Access to Justice, Yale Journal of Law & the Humanities 2012, vol. 24, nr 1
Giddens A., Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, tłum. S. Amsterdamski, Poznań 2003
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak, Warszawa 2008
Goffman E., Dystans do roli, [w:] E. Goffman, Spotkania. Dwa studia z socjologii interakcji, przeł. P. Tomanek, Kraków 2010.
Izdebski H., Ideologia i zagospodarowanie przestrzenne. Doktrynalne prawno-polityczne uwarunkowania urbanistyki i architektury, Warszawa 2013
Leubsdorf J., Justice Unrepresented, Yale Journal of Law & the Humanities 2012, vol. 24, nr 1
Hall E.T., Ukryty wymiar, przeł. T. Hołówka, Warszawa 2003
Kaczmarek P., Dystans do roli w zawodzie prawnika, Warszawa 2019
Kaczmarek P., Wykonywanie roli zawodowej: prawnik liminalny, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2020, nr 3
Kamir O., Hollywood’s Hero-Lawyer: a Liminal Character and Champion of Equal Liberty, [w:] Law, Culture and Visual Studies, red. A. Wagner, R.K. Sherwin, Springer: Dordrecht-Heidelberg-New York-London 2014
Kennedy D., The Hermeneutic of Suspicion In Contemporary American Legal Thought, Law and Critique 2014, vol. 25, nr 2
Koncewicz T.T., Filozofia europejskiego wymiaru sprawiedliwości. O ewolucji fundamentów unijnego porządku prawnego, Warszawa 2020
Mańko R., W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja, Łódź 2018
Mindes M.W., Acock A.C., Trickster, Hero, Helper. A Report on the Lawyer Image, American Bar Foundation Research Journal 1982, nr 1
Mulcahy L., Architects of Justice: the Politics of Courtroom Design, Social & Legal Studies 2007, vol. 16, nr 3
Mulcahy L., Eyes of the Law: A Visual Turn in Socio-Legal Studies?, Journal of Law and Society 2017, vol. 44
Mulcahy L., Legal Architecture: Justice, due process and the place of law, Routledge: London 2011
Postema G.J., Moral Responsibility in Professional Ethics, New York University Law Review 1980, vol. 55
Resnik J., Curtis D., Inventing Democratic Courts: A New and Iconic Supreme Court, Journal of Supreme Court History 2013, vol. 38, nr 2
Resnik J., Curtis D., Representing Justice: Invention, Controversy, and Rights in City-States and Democratic Courtrooms, Yale University Press 2011
Resnik J., Curtis D., Tait A., Constructing Courts: Architecture, the Ideology of Judging, and the Public Sphere, [w:] A. Wagner, R.K. Sherwin (eds.) Law, Culture, and Visual Studies, Dordrecht-Heidelberg-New York-London 2014.
Resnik J., Curtis D., Re-presenting Justice: Visual Narratives of Judgment and the Invention of Democratic Courts, Yale Journal of Law & the Humanities 2012, vol. 24, nr 1
Scheppele K.L., Judges as Architects, Yale Journal of Law & the Humanities 2012, vol. 24, nr 1
Sherwin R.K., Introduction: Law, Culture, and Visual Studies, [w:] Law, Culture, and Visual Studies, red. A. Wagner, R.K. Sherwin, Dordrecht–Heidelberg–New York–London 2014
Söderlund J., Borg E., Liminality in Management and Organization Studies: Process, Position and Place, “International Journal of Management Reviews” 2018, vol. 20, nr 4
Stępień M., Czy sala sądowa coś komunikuje? Wokół koncepcji „znaczeń ukształtowanego środowiska” Amosa Rapoporta, [w:] Przestrzenny wymiar prawa, red. M. Dudek, P. Eckhardt, M. Wróbel, Kraków 2018
Stępień M., Symbolika architektury sądowej. Przypadek Constitution Hill w Johannesburgu, [w:] Samorząd terytorialny, architektura, dzieła sztuki, prawo, red. P. Dobosz, W. Górny, A. Mazur, B. Mazurek, A. Kozień, Kraków 2018
Świerczyńska-Głownia W., Komunikowanie z perspektywy sali sądowej, Kraków 2019.
Turner R., Role Theory, [w:] Handbook of Sociological Theory, red. J.H. Turner, Springer 2006
Turner V., Proces rytualny. Struktura i antystruktura, przeł. E. Dżurak, Warszawa 2010
Turner V., Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, przeł. W. Usakiewicz, Kraków 2005
Turner V., Od rytuału do teatru. Powaga zabawy, przekł. M. i J. Dziekanowie, Warszawa 2005
Wallis A., Socjologia i kształtowanie przestrzeni, Warszawa 1971
Winczorek J., Dostęp do prawa. Ujęcie socjologiczne, Warszawa 2019
Van Gennep A., Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii: o bramie i progu, o gościnności i adopcji, tłum. B. Biały, Warszawa 2006
Zeidler K., Estetyka prawa, Gdańsk-Warszawa 2018
Prof. dr hab. Krzysztof Mularski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Testament negatywny
W artykule podjęto problematykę testamentu negatywnego. Testament negatywny nie różni się od innych rodzajów czy typów testamentu w tym sensie, że nie wywołuje żadnych szczególnych, właściwych tylko sobie skutków prawnych. Stanowi jedynie specyficzny sposób oznaczenia spadkobierców (testamentowych), z logicznego punktu widzenia tożsamy z oznaczeniem „pozytywnym”. Rzekome różnice między testamentem negatywnym a testamentami oznaczającymi spadkobierców „pozytywnie” stanowią konsekwencję pomijania w rozważaniach cywilistycznych prostych rekonstrukcji logicznych (teoriomnogościowych). Podstawą (tytułem) dziedziczenia jest testament (a nie ustawa), który określa także wielkość dziedziczonych udziałów. Powołani spadkobiercy dziedziczą w częściach równych (art. 960 KC), nawet jeśli z ustawy przypadałyby im udziały różnej wielkości. Zachodzi przyrost (art. 965 KC). De lege ferenda nie ma potrzeby instytucjonalizacji testamentu negatywnego.
Słowa kluczowe: testament, testament negatywny, formalizacja argumentacji prawniczej, formalizacja cywilistyki
Negative Will
The article discusses the issue of negative will. A negative will does not differ from other types or kinds of wills in the sense that it does not have any unique, specific legal effects. It is only a particular way of designating (testamentary) heirs, which, from a logical point of view, is the same as the ‘positive’ designating. The alleged differences between the negative will and the wills which designate the heirs ‘positively’ stem from omitting simple logical (set-theory) reconstructions in civil law considerations. The basis (title) for inheritance is a will (not the statute), which also determines the volume of inherited shares. The appointed heirs inherit in equal parts (Article 960 of the Civil Code), even if they are entitled to shares of varying sizes according to statute. The shares are increased (Article 965 of the Civil Code). In terms of desirable legislative amendments, there is no need to codify the negative will.
Keywords: will, negative will, formalization of legal arguments, formalization of civil law studies
Bibliografia
Baziński A., Prawo spadkowe. Komentarz, Łódź 1948
Biernacki J., Testament negatywny oraz jego właściwości i skutki, Przegląd Notarialny 1949, t. 1
Gwiazdomorski J., Glosa do uchw. SN z 14 VI 1971 r., III CZP 24/71, Nowe Prawo 1972, nr 10
Gwiazdomorski J., Prawo spadkowe, Warszawa 1959
Kaltenbek L., Żurek W., Prawo spadkowe, Warszawa 2016
Kapera J., Glosa do uchwały SN z 10 IV 1975, III CZP 14/75, PiP 1977, nr 2
Kremis J., Kuźmicka-Sulikowska J., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017
Księżak P., Kilka uwag o przyroście (art. 965 kc), Przegląd Sądowy 2014, nr 1
Księżak P., Prawo spadkowe, Warszawa 2017
Księżak P., Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa 2010
Kucia B., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. VI, Spadki (art. 922–1087), red. M. Habdas, M. Fras M., Warszawa 2019
Lakatos I., Pisma z filozofii nauk empirycznych, Warszawa 1995
Niedośpiał M., Powołanie spadkobiercy, Nowe Prawo 1986, nr 4–5
Niedośpiał M., Swoboda testowania, Bielsko-Biała 2004
Niezbecka E., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. VI, Spadki, red. A. Kidyba, Warszawa 2015
Niezbecka E., Skutki prawne testamentu negatywnego i wydziedziczenia, Rejent 1992, nr 7-8
Osajda K., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, t. IVA, red. K. Osajda, Warszawa 2019
Osajda K., Ustanowienie spadkobiercy de lege ferenda, Studia Prawa Prywatnego 2009, nr 1
Pazdan M., [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018
Pazdan M., Dziedziczenie gminy i Skarbu Państwa po nowelizacji Kodeksu cywilnego w 2003 r., Rejent 2003, nr 2
Piątowski J.S., Kordasiewicz B., Prawo spadkowe. Zarys wykładu, Warszawa 2011
prawnego M. Niedośpiał, Powołanie spadkobiercy gospodarstwa rolnego (podstawienie, przyrost), Palestra 1985, nr 2
Radwański Z., Wykładnia testamentów, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1993, nr 1
Rojek A., Wydziedziczenie i testament negatywny, Przegląd Sądowy 2006, nr 9
Skowrońska E., Z problematyki powołania spadkobiercy w testamencie, Palestra 1993, nr 1-2
Skowrońska-Bocian E., Prawo spadkowe, Warszawa 2018
Sokołowski T., [w:] Kodeks cywilny, t. III, Komentarz. Art. 627–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2019
Stecki L., Wielkość udziałów spadkowych nie określonych w testamencie, Nowe Prawo 1978, nr 4
Stecki L., Wyłączenie małżonka od dziedziczenia ustawowego (art. 940 k.c.), Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 1990, nr 1
Witczak H., Odpowiedzialność za zachowek, Studia Prawnicze KUL 2007, nr 2–3
Wójcik S., [w:] System Prawa Cywilnego. Prawo spadkowe, red. J.S. Piątowski, Ossolineum 1986
Wójcik S., O niektórych uregulowaniach w prawie spadkowym. Uwagi de lege ferenda, [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005
Wójcik S., Zoll F., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 10, Prawo spadkowe, red. B. Kordasiewicz, Warszawa 2015
Zelek M., [w:] Kodeks cywilny, t. III, Komentarz. Art. 627–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2019
Prof. dr hab. Arkadiusz Lach
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Zwrot prewencyjny w polskim prawie i procesie karnym
Artykuł poświęcony został kwestii realizacji w polskim prawie i procesie karnym tzw. zwrotu prewencyjnego. Jest to zjawisko obserwowane w wielu krajach na świecie, które polega na przejściu wymiaru sprawiedliwości z działań reaktywnych do proaktywnych, wyprzedzających popełnienie przestępstwa. Po przedstawieniu istoty tego zjawiska, autor analizuje zmiany w prawie karnym i procedurze karnej od 1998 r. dochodząc do wniosku, że zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku z punktu widzenia prewencji dokonane zmiany są zauważalne i mogą być uznane za istotne. Wyraża też pogląd, że zwrot prewencyjny nie został zakończony, a czynniki takie jak zagrożenie terrorystyczne i rozwój koncepcji pozytywnych obowiązków państwa mogą prowadzić do kolejnych zmian legislacyjnych. Wskazuje także na zacieranie się granic pomiędzy prawem karnym a prawem policyjnym i cywilnym.
Słowa kluczowe: zwrot prewencyjny, prewencja, kryminalizacja, środki przymusu
Preventive Turn in Polish Criminal Law and Procedure
The paper concerns the implementation in Polish criminal law and procedure of the co-called preventive turn. This phenomenon is observed in many countries around the world. It consists in the administration of justice shifting from reactive to proactive actions, preempting the commission of an offence. After a presentation of the essence of this phenomenon, the author analyses amendments in criminal law and criminal procedure since 1998, reaching the conclusion that - from the point of view of prevention - in both cases the changes are noticeable and can be regarded as important. The author also expresses the view that the preventive turn has not been completed yet, while factors such as terrorist threats and the developing concept of the state’s positive obligations can lead to more legislative amendments. The increasingly blurred boundaries between criminal law on the one hand and police and civil law on the other hand are also brought to attention.
Keywords: preventive turn, prevention, criminalization, means of coercion
Bibliografia
Akandji-Kombe J.-F., Positive obligations under the European Convention on Human Rights. A guide to the implementation of the European Convention on Human Rights, Council of Europe 2007
Ashworth A., The Unfairness of Risk – Based Possession Offences, Criminal Law and Philosophy 2011, nr 5
Ashworth A., Zedner L., Defending the Criminal Law: Reflections on the Changing Character of Crime, Procedure and Sanctions, Criminal Law and Philosophy 2008, nr 2
Ashworth A., Zedner L., Preventive Justice, Oxford 2014
Beck U., Risk Society: Towards a New Modernity, London 1992
Black D., The Behavior of Law, New York 1976
Blackstone W., The Commentaries on the Laws of England, t. 4, London 1825
Carvalho H., The Preventive Turn in Criminal Law, Oxford 2017
Cieślak M., Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1984
Cohen S., Visions of Social Control: Crime, Punishment and Classification, Cambridge 1985
Czapska J., Europeizacja prewencji kryminalnej, Archiwum Kryminologii 2007–2008, t. XXIX–XXX
Dimock S., Criminalizing Dangerousness: How to Preventively Detain Dangerous Offenders, Criminal Law and Philosophy 2015, nr 9
Ericson R.V., Haggerty K.D., Policing the Risk Society, Toronto 1997
Feeley M., Simon J., Actuarial Justice: the Emerging New Criminal Law, [w:] The Futures of Criminology, red. D. Nelken, London 1994
Garland D., The Culture of Control, Oxford 2001
Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia: Analiza karnistyczna, Warszawa 2012
Hirsch Ballin M.F.H., Anticipative Criminal Investigation. Theory and Counterterrorism Practice in the Netherlands and in the United States, Hague 2012
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Warszawa 2011
Hudson B., Justice in the Risk Society, London 2003
Janus E., The Preventive State: When Is Prevention of Harm Harmful?, [w:] Handbook of Public Protection, red. M. Nash, A. Williams, Abingdon 2010
Kennedy L.W., Brunschot E.G. van, The Risk in Crime, Lanham 2009
Koper R., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2020
Lach A., Ochrona wykonywania zawodu jako nowy środek zapobiegawczy w kodeksie postępowania karnego, Zeszyty Prawnicze 2021, nr 2
Lach A., Prewencja indywidualna w procesie karnym, Warszawa 2020
Marek A., Konarska-Wrzosek V., Prawo karne, Warszawa 2019
Marszał K., Zagrodnik J. (red.), Proces karny, Warszawa 2017
McCulloch J., Wilson D., Pre-crime. Pre-emption, precaution and the future, Routledge 2016
Mitsilegas V., European Criminal Law and the Dangerous Citizen, Maastricht Journal of European and Comparative Law 2018, vol. 25
O’Malley P., Crime and risk w: Beyond the Risk Society. Critical Reflections on Risk and Human Security, red. G. Mythen, S. Walklate, Open University Press 2006
Packer H., The Limits of Criminal Sanction, Stanford 1968
Płatek M., Kreowanie „groźnych, niebezpiecznych i złych”, Archiwum Kryminologii” 2019, t. 41
Stańdo-Kawecka B., Polityka karna i penitencjarna. Między punitywizmem i menedżeryzmem, Warszawa 2020
Vervaele J.A.E., Special Procedural Measures and Respect of Human Rights. General Report, Revue Internationale de Droit Pénal 2009, t. 80
Zedner L., Fixing the Future?: The Pre-emptive Turn in Criminal Justice, [w:] Regulating Deviance: The Redirection of Criminalisation and the Futures of Criminal Law, red. B. McSherry, A. Norrie, S. Bronitt, London 2009
Zedner L., Pre-crime and post-criminology?, Theoretical Criminology 2007, t. 11, nr 2
Dr Łukasz Prus
Uniwersytet Wrocławski
Zasada ne bis in idem. Na pograniczu prawa administracyjnego i karnego w najnowszym orzecznictwie sądów europejskich
Artykuł analizuje najnowsze orzecznictwo ETPC i TSUE dotyczące rewizji zasady ne bis in idem. Pierwotnie zakres zakazu ne bis in idem odnosił się m.in. do kumulacji kar administracyjnych oraz sankcji karnych. Jednak w ostatnich latach jego stosowanie na pograniczu prawa administracyjnego i karnego wzbudziło wiele kontrowersji. Przedmiotem rozważań jest zatem porównanie dwóch modeli zakazu podwójnego ścigania lub karania za ten sam czyn oraz przedstawienie dialogu ETPC i TSUE na styku prawa administracyjnego oraz karnego. Artykuł pokazuje, że ETPC w ostatnim czasie obniżył poziom ochrony jednostki. ETPC na podstawie enigmatycznych przesłanek istoty i czasu tych dwóch postępowań uznał, że zintegrowane postępowanie nie narusza zasady ne bis in idem. TSUE wprost nie odrzucił tego kierunku i przedstawił autonomiczny test ograniczenia ne bis in idem, który także opiera się na niejasnych kryteriach. Jednakże jego stosowanie TSUE powierzył sądom krajowym, które przecież mogą chronić zakaz ne bis in idem według wyższych i tradycyjnych standardów krajowych, o ile nie podważy to minimum ochrony wynikającej z Karty zgodnie z wykładnią TSUE.
Słowa kluczowe: ne bis in idem, zakaz podwójnego ścigania lub karania, kary administracyjne, kumulacja sankcji administracyjnych i karnych, test ograniczenia ne bis in idem, test proporcjonalności
The Ne Bis in Idem Principle. Where Administrative and Criminal Law Meet in the Latest Case Law of EU Courts
The article discusses the latest case law of the ECtHR and the CJEU regarding revision of the ne bis in idem principle. Originally, the scope of the prohibition of double jeopardy related to, among others, accumulation of punitive administrative sanctions and typical criminal penalties. However, in recent years its application at the intersection of administrative and criminal law has aroused a lot of controversy. The paper compares two models prohibiting double prosecution or punishment for the same act and presenting the dialogue between the ECtHR and the CJEU at the intersection of administrative and criminal law. The article shows that the ECtHR has recently reduced the level of individual protection. On the basis of enigmatic conditions of the substance and time of these two proceedings, the ECtHR decided that integrated proceedings do not violate the ne bis in idem principle. This approach was not explicitly refused by the CJEU, which presented its own ne bis in idem limitation test, one which is also based on unclear criteria. However, the CJEU has entrusted its application to national courts, which, after all, can protect the prohibition of double jeopardy according to higher and traditional national standards, unless it undermines the minimum protection under the Charter as interpreted by the CJEU.
Keywords: ne bis in idem, prohibition of double jeopardy, punitive administrative sanctions, accumulation of punitive administrative sanctions and typical criminal penalties, ne bis in idem limitation test, proportionality test
Bibliografia
Bailleux A., The Fiftieth Shade of Grey – Competition Law, Criministrative Law and Fairly Fair Trial, [w:] Do Labels Still Matter? Blurring Boundaries Between Criminal and Administrative Law. The influence of the EU, red. A. Weyembergh, F. Galli, Brussels 2014
Bernatt M., Administrative Sanctions: Between Efficiency and Procedural Fairness, Review of European Administrative Law 2016, nr 1
Błachnio-Parzych A., Zasada ne bis in idem a obowiązek ustanowienia sankcji skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 20.03.2018 r., sprawy połączone C-596/16 i C-597/16, Enzo Di Puma przeciwko Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob) oraz Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob) przeciwko Antoniowi Zecce, Europejski Przegląd Sądowy 2018, nr 12
Bockel B. von, Wattel P., New Wine into Old Wineskins: The Scope of the Charter of Fundamental Rights of the EU after Åkerberg Fransson, European Law Review 2012, nr 6
Federico G. di, EU Competition Law and Principle of Ne Bis In Idem, European Public Law 2011, nr 2
Luchtman M., The ECJ’S Recent Case Law on Ne Bis In Idem: Implications for Law Enforcement In A Shared Legal Order, Common Market Law Review 2018, nr 55
Luchtman M., Transnational Law Enforcement in the European Union and the Ne Bis in Idem Principle, Review of European Administrative Law 2011, nr 4
Lenaerts K., Gutiérrez-Fonsa J.A., A Constitutional Perspective, [w:] Oxford Principles of European Union Law. The European Union Legal Order, vol. I, red. R. Schutze, T. Tridimas, Oxford 2018
Mirandola S., Lasagni G., The European ne bis in idem at the Crossroads of Administrative and Criminal Law, The European Criminal Law Associations Forum 2019, nr 2
Nita-Światłowska B., Odmienność ujęcia zasady ne bis in idem w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej oraz w konwencji wykonawczej z Schengen, Przegląd Sądowy 2015, nr 3
Prus Ł., Prawo administracyjne i osmoza zasad prawa. Zarys problemu, [w:] Pogranicze prawa administracyjnego, red. J. Zimmermann, Warszawa 2019
Lo Schiavo G., The principle of ne bis in idem and the application of criminal sanctions: of scope and restrictions. ECJ 20 March 2018, Case C-524/15, Luca Menci ECJ 20 March 2018, Case C-537/16, Garlsson Real Estate SA and Others v Commissione Nazionale per le Società e la Borsa (Consob) ECJ 20 March 2018, Joined Cases C-596/16 and C-597/16, Enzo Di Puma v Consob and Consob v Antonio Zecca, European Constitutional Law Review 2018, nr 14
Stefanicki R., Zasada ne bis in idem w procesie wykonywania prawa konkurencji, Przegląd Prawa Handlowego 2012, nr 8
Szwarc-Kuczer M., [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013
Szwarc M., Łączenie zastosowania sankcji administracyjnych i karnych w świetle zasady ne bis in idem (uwagi na tle orzecznictwa ETPC), PiP 2017, nr 12
Vervaele J., Ne bis in idem: ¿un principio transnacional de rango constitucional en la Unión Europea?, Indret: Revista para el Análisis del Derecho 2014, nr 1
Vervaele J., The Translational Ne Bis in Idem Principle in the EU – Towards an EU System General Principles and Human Rights?, [w:] The European Composite Administration, red. O. Jansen, B. Schöndorf-Haubold, Antwerpen 2011
Prof. dr hab. Anna Kalisz
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Prof. dr hab. Adam Zienkiewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Kompetencje mediacyjne sędziego w zakresie polubownego rozwiązywania spraw cywilnych (uwagi na tle nowelizacji k.p.c.)
Głównym celem artykułu jest zwrócenie uwagi na kompetencje mediacyjne sędziów, których poziom wymaga poszerzania zgodnie z ostatnią nowelizacją procedury cywilnej. Celem nowelizacji jest przed wszystkim usprawnienie i przyśpieszenie postępowania cywilnego i opanowania sporu związanego ze sprawą cywilną. Wszystkie nowelizacje wprowadzane w ciągu ostatnich kilkunastu lat wprowadzały coraz więcej elementów wzmacniających polubowne rozwiązania. Natomiast omawiane zmiany stwarzają realną możliwość uczynienia z wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych quasi „sądu o wielu drzwiach” (Multi-door Courthouse), w którym rozprawa jawi się jako środek ostateczny. Element ADR jest istotnie wzmacniany przez przewidzenie w znowelizowanych przepisach, że sędziowie: 1) prowadzą posiedzenia przygotowawcze (wzorowane na postępowaniach przed sądami arbitrażowymi); 2) identyfikują mediacyjny potencjał sprawy; 3) sami pełnią rolę rozjemcy stron podczas postępowań ugodowych. To zaś wymaga rozwinięcia wspomnianych kompetencji mediacyjnych, jak również modyfikacji modelu przebiegu procedury cywilnej, jak i roli sędziego (jako podmiotu z kompetencjami szerszymi niż samo rozstrzygnięcie sprawy) oraz – last but not least – modyfikacji w mentalności środowiska sędziów cywilnych. Owa szerzej rozumiana rola sędziego koresponduje z tzw. holistycznym podejściem do rozwiązywania sporów i rolą prawnika w ogóle. Artykuł dokonuje analizy dotychczasowych i nowych regulacji proceduralnych odnoszących się do poszerzania możliwości wdrażania polubownych sposobów rozwiązywania sporów cywilnych, zawisłych przed sądem i w związku z tym poszerzania znaczenia sędziego w metodach typu ADR. Następnie przedstawia propozycję katalogu wiedzy i umiejętności, budujących kompetencje mediacyjne sędziego. Choć utrzymana została reguła, że mediatorem w Polsce nie może być czynny zawodowo sędzia za sprawą najnowszych przepisów kompetencje te mogą być w szczególności wykorzystywane na posiedzeniach przygotowawczych, prowadzonych celem pojednania stron. Wydaje się, że holistyczne podejście do sporów cywilnych w coraz mniejszym stopniu pozostaje idealistycznym postulatem akademickim, a coraz bardziej staje się realną perspektywą także i dla polskiego wymiaru sprawiedliwości.
Słowa kluczowe: mediacja, postępowanie cywilne, rola sędziego, ADR, posiedzenia przygotowawcze, polubowne zakończenie sprawy, multi-door courthouse
Mediation Skills of a Judge in Amicable Resolution of Civil Cases (Remarks on the Recent Changes in Civil Procedure)
The main aim of the paper is to point out the mediation skills that civil judges are required to develop in connection with the recent changes (in force since 7 November 2019) in the Polish civil procedure. The paper covers a brief analysis of the procedural provisions and relevant amendments relating to the growing role of ADR in civil cases and the growing importance of a judge in the amicable resolution of civil disputes. Secondly, it presents the proposed catalogue of knowledge and abilities that are the building blocks of a judge's mediation skills. Although the Polish regulation providing for strict icompatibilitas of functions of a judge and mediator has been sustained, such skills seem to be particularly useful during the preparatory sessions and court settlements procedure. The paper concludes that the holistic approach to civil dispute resolving is becoming less and less of an ‘academic idealism’ and more and more of a real practical necessity, also for the Polish administration of justice.
Keywords: mediation, civil procedure, role of a judge, ADR, preparatory sessions, amicable dispute resolution, multi-door courthouse
Bibliografia
Bargiel-Matusiewicz K., Negocjacje i mediacje, Warszawa 2007
Berman G., Feinblatt J., Judges and Problem-Solving Courts, New York 2002
Bush R., Folger J., The Promise of Mediation. The Transformative Approach to Conflict, New and Revision Edition, San Francisco 2005
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2014
Gmurzyńska E., Rola prawników w alternatywnych metodach rozwiązania sporów, Warszawa 2014
Jauering O., Kilka uwag o celu procesu cywilnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1984, nr 3
Kalisz A., Zienkiewicz A., Prawnik w mediacji, ADR. Arbitraż i Mediacja 2013, nr 2
Kalisz A., Mediacja jako forma dialogu w stosowaniu prawa, Warszawa 2016
Kalisz A., Zienkiewicz A., Mediacja sądowa i pozasądowa. Zarys wykładu., Warszawa 2014
Kalisz A., Mediator jako zawód włączony w ustrój sądów powszechnych – praktyka zmian dotyczących mediacji cywilnej, Studia Iuridica Lublinensia 2018, nr 3
Korybski A., Alternatywne rozwiązywanie sporów w USA. Studium teoretycznoprawne, Lublin 1993
Leszczyński L., Wojciechowski B., Zirk-Sadowski M., [w:] System Prawa Administracyjnego, t. IV, Wykładnia w prawie administracyjnym, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, PiP 2005, nr 4
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i wykładnia jej przyjazna [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Prof. M. Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2002
Machnikowska A., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian 2019, t. I, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2019
Moore Ch., The Mediation Process. Practical Strategies for Resolving Conflict, San Francisco 2004
Płeszka K., Czapska J., Araszkiewicz M., Pękala M. (red.), Mediacja. Teoria. Normy. Praktyka, Warszawa 2017
Rodziewicz P., [w:] Kodeks postępowania cywilnego: komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021
Schubert-Panecka K., Ustawowa regulacja mediacji w Republice Federalnej Niemiec: szansa czy przeszkoda rozwoju tego postępowania?, ADR. Arbitraż i Mediacja 2015 nr 3
Wiener R., Brank E. (red.), Problem Solving Courts. Social Science and Legal Perspectives, New York–Heidelberg–Dordrecht –London 2013
Zieliński A., [w:] Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, red. A. Zieliński, D. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2019
Zienkiewicz A., Studium mediacji. Od teorii ku praktyce, Warszawa 2007
Zienkiewicz A., Holizm prawniczy z perspektywy Comprehensive Law Movement. Studium teoretycznoprawne, Warszawa 2018
Zienkiewicz A., Mandatory Mediation – Remarks on Determining a Dispute’s Suitability for Mediation and the Parties’ Concerns Regarding Mediation, Studia Iuridica Lublinensia 2018, nr 3
Zienkiewicz A., Prawnik jako peacemaker – przeprosiny, przebaczenie, pojednanie w opanowywaniu sporów prawnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2019, nr 4
Mgr Patryk Ciurak
Uniwersytet Gdański
Mgr Agnieszka Głowacka
Uniwersytet Gdański
Analiza empiryczna długości vacatio legis ustaw i rozporządzeń w praktyce legislacyjnej w latach 1992–2018
Celem badania była analiza zmian w długości stosowanego okresu vacatio legis w ustawach i rozporządzeniach na przestrzeni lat 1992 – 2018. Sprawdzono występowanie istotnych różnic w długości vacatio legis w poszczególnych latach. Zbadano również korelacje między średnią długością vacatio legis a ilością aktów samodzielnych i niesamodzielnych oraz różnice w vacatio legis tychże. Przy użyciu metod statystycznych stwierdzono występowanie zarówno wymienionych różnic jak i korelacji. Wyniki badań wskazują na generalną tendencję prawodawcy do stosowania krótkiego okresu vacatio legis. Ponadto wykazano, że średnia vacatio legis jest dwukrotnie krótsza dla rozporządzeń niż ustaw oraz dla aktów niesamodzielnych niż samodzielnych. Autorzy postulują położenie większego nacisku przy ocenie odpowiedniości vacatio legis na relacje do innych aktów, zwłaszcza w przypadku aktów niesamodzielnych. Istotnym jest uwzględnienie czasu potrzebnego oraz zakresu prac niezbędnych do rekonstrukcji norm prawnych, zwłaszcza w przypadku nowelizowanych przepisów. Do oceny adekwatności należy posłużyć się także obiektywnymi miernikami obejmującymi cały zbiór aktów prawnych (np. średnią vacatio legis).
Słowa kluczowe: vacatio legis, spoczywanie prawa, statystyka, ustawy, rozporządzenia
Empirical Analysis of the Length of Vacatio Legis of Statutes and Regulations in the Legislative Practice in 1992–2018
The aim of the study was to analyse the changes in the length of vacatio legis period applied in statutes and regulations in 1992-2018. Significant differences were established in the length of vacatio legis in individual years. The correlation between the average length of vacatio legis and the number of independent and dependent acts, as well as the differences in vacatio legis of these acts are examined. Statistical methods enable confirming both the aforementioned differences and the correlation. The research results point to a general trend for the legislature to apply short vacatio legis periods. Moreover, it is demonstrated that the average vacatio legis for statutes is twice as long as for regulations, just like for independent instruments in comparison to dependent ones. The authors suggest placing a greater emphasis - when assessing the adequacy of the vacatio legis - on the relationships with other instruments, especially in the case of dependent instruments. It is important to take into consideration the time needed and the scope of work necessary for reconstruction of legal norms, especially in the case of amended provisions. In order to assess the adequacy, one should also use objective measures covering a whole set of legal instruments (e.g. the average vacatio legis).
Keywords: vacatio legis, absence of law, statistics, statutes, regulations
Bibliografia
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009
Łomnicki A., Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, Warszawa 2007
Tuleja P., [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Wiącek M., [w:] Konstytucja RP, t. II, Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Wierczyński G., Problemy z ustalaniem obowiązującego stanu prawnego na podstawie wybranych systemów informacji prawnej w Polsce, [w:] Informacja prawna a prawa obywatela. Konferencja z okazji XXXV-lecia informatyki prawniczej w Polsce i XV-lecia Systemu Informacji Prawnej LEX. Gdańsk, 19–20 czerwca 2006, red. K. Grajewski, J.K. Warylewski, Sopot 2006
Wierczyński G., Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, Warszawa 2016
Wronkowska S., [w:] S. Wronkowska, M. Zieliński, Komentarz do Zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r., Warszawa 2012
Zalasiński T., Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008
Zubik M., W. Sokolewicz, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. t. I, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Dr hab. Iwona Barwicka-Tylek
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Odpowiednie dać rzeczy słowo (artykuł recenzyjny)
Na księgarnianych półkach nie brakuje pozycji, których tytuły brzmią niezwykle atrakcyjnie. Coraz częściej są wśród nich także publikacje naukowe, ponieważ i nam, naukowcom, nie brakuje ambicji pisarskich i ogólnej przynajmniej wiedzy o podstawach dobrego marketingu. Na takim tle tytuł recenzowanej pracy (Prawo i literatura. Parerga, red. J. Kamień, K. Zeidler, J. Zajadło, Gdańsk 2019) prezentuje się nadzwyczaj skromnie, a skromność tę wzmacnia umieszczony niżej dopisek: „parerga”, sugerujący, że mamy do czynienia z czymś pobocznym, pisanym przy okazji i może nawet nie do końca poważnym, skoro tak otwarcie przyznają się autorzy do braku wiedzy eksperckiej. Jeśli więc spojrzeć na książkę pod kątem marketingowych strategii, to zdecydowanie najlepiej wypada jej strona wizualna: wytworna, czarno-złota okładka. A jednak, jak się okazuje, skromne tytuły są czasem równie godne uwagi jak te domagające się jej, zanim czytelnik zajrzy do środka.
Słowa kluczowe: prawo i literatura, filozofia prawa, jurysprudencja, sztuka, literatura prawnicza
Finding the Right Words (a review article)
On the shelves in bookstores there is no shortage of books with very catchy titles. More and more often, academic publications are among them, because even us, academics, are not lacking in the ambition to be writers and at least general knowledge of the basics of good marketing. Against that background, the title of the reviewed work (which translates as: Law and Literature. Parerga, J. Kamień, K. Zeidler, J. Zajadło eds., Gdańsk 2019) looks extraordinarily modest and the impression is reinforced by the added word ‘parerga’, which suggests that we are dealing with something done on the side, written in spare time, and maybe not even exactly serious, once the authors openly admit having no expertise. So if we view the book from the point of view of marketing strategies, then its appearance – the sophisticated black-and-gold cover – seems the main asset. Nevertheless, it turns out that modest titles are just as deserving of attention as those commanding attention before the reader opens them.
Keywords: law and literature, philosophy of law, juridprudence, art, legal literature
Bibliografia
Anker E.S., Meyler B., Introduction, [w:] New Directions in Law and Literature, red. E.S. Anker, B. Meyler, New York 2017
Baudrillard J., Gra resztkami, [w:] Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, red. S. Czerniak, A. Szahaj, Warszawa 1996
Bauman Z., Płynna nowoczesność, Kraków 2006
Bloom A., The Closing of the American Mind, New York 1987
Descartes R., Listy do księżniczki Elżbiety, tłum. J. Kopania, Warszawa 1995
Dworkin R., Law as Interpretation, Critical Inquiry 1982, vol. 9, nr 1
Feyerabend P., Przeciw metodzie, tłum. S. Wiertlewski, Wrocław 1996
Galilei G., Il Saggiatore, Milan 1965
Jońca M., Szekspirolog. Przyczynek do biografii Leona Pinińskiego, [w:] Prawo i literatura. Parerga, red. J. Kamień, K. Zeidler, J. Zajadło, Gdańsk 2019
Norwid C., Vade-mecum, Ossolineum 2003
Nussbaum M., Cultivating Humanity: A Classical Defense of Reform in Liberal Education, Cambridge (Mass.) 1997
Posner R.A., Law and Literature: A Misunderstood Relation, Harvard University Press 1988
Zajadło J., Estetyka – zapomniany piąty człon filozofii prawa, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2016, nr 4
Zeidler K., Estetyka prawa, Gdańsk–Warszawa 2018
Zeidler K., Prawo i literatura. Garść uwag spóźnionych, [w:] Prawo i literatura. Parerga, red. J. Kamień, K. Zeidler, J. Zajadło, Gdańsk 2019
Prof. dr hab. Jerzy Leszczyński
Uniwersytet Łódzki
Dr Agnieszka Rabiega-Przyłęcka
Uniwersytet Łódzki
Przepis antykoncentracyjny a wyłączenie sukcesji administracyjnoprawnej zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. Glosa do wyroku NSA z 11.08.2020 r., II GSK 3573/17
Niniejsza glosa stanowi próbę polemiki z wyrażonym w wyroku z 11 sierpnia 2020 r. stanowiskiem NSA, zgodnie z którym negatywny warunek udzielenia zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej określony w art. 99 ust. 3 ustawy Prawo Farmaceutyczne (zwanym przepisem antykoncentracyjnym) stanowi wyjątek od zasady sukcesji uniwersalnej praw i obowiązków, o którym mowa w art. 494 § 2 in fine Kodeksu spółek handlowych (tj. „gdy ustawa stanowi inaczej”). NSA przyjął, że zmianie pierwotnie wydanego zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej w części dotyczącej podmiotu uprawnionego do jej prowadzenia sprzeciwiała się – w myśl tego zastrzeżenia – ustawa Prawo farmaceutyczne w art. 99 ust. 3. Bowiem, według Naczelnego Sądu Administracyjnego, podmiot przejmujący zezwolenie pierwotnie udzielone podmiotowi przejmowanemu musi spełniać warunki, od spełnienia których jest uzależnione jego przyznanie, tj. nie naruszać ograniczeń koncentracyjnych, o których stanowi art. 99 ust. 3 ustawy Prawo farmaceutyczne.Zarówno sentencja, jak i motywy tego rozstrzygnięcia budzą – zdaniem Autorów – szereg wymagających komentarza wątpliwości.
Słowa kluczowe: zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej, sukcesja generalna, sukcesja administracyjnoprawna, przepis antykoncentracyjny
The Anti-Concentration Regulation against Exclusion of Administrative and Legal Universal Succession of the Licence to Operate a Pharmacy Accessible to the General Public. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 11 August 2020, II GSK 3573/17
This commentary is an attempt at a polemic with the position of the Supreme Administrative Court expressed in the judgment of 11 August 2020, according to which the negative condition for granting a licence to operate pharmacy accessible to the general public, specified in Article 99(3) of the Pharmaceutical Law Act (the so-called anti-concentration regulation) constitutes an exception to the principle of universal succession of rights and obligations referred to in Article 494(2) in fine of the Code of Commercial Partnerships and Companies (i.e ’unless the law provides otherwise‘). The Supreme Administrative Court assumed that the change of the originally issued licence to operate a pharmacy accessible to the general public in the part concerning the pharmacy operator was inconsistent – according to this stipulation – with Article 99(3) of the Pharmaceutical Law. According to the Supreme Administrative Court, the entity taking over the licence originally granted to the entity being acquired must meet the conditions for granting the same, i.e. not to violate the concentration restrictions provided for in Article 99(3) of the Pharmaceutical Law. According to the authors, both the operative part and the justification of this judgment raise - a number of doubts that require commentary.
Keywords: licence to operate a pharmacy accessible to the general public, universal succession, administrative and legal succession, anti-concentration regulation
Bibliografia
Grzybowski T., Wpływ zmian prawa na jego wykładnię, Warszawa 2013
Jakubowicz J., Ziemski K., Wpływ regulacji administracyjnoprawnych odnoszących się do sukcesji syngularnych na konsekwencje prawne w zakresie sukcesji uniwersalnej administracyjnoprawnej na przykładzie sukcesji określonej w kodeksie spółek handlowych, [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. II, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020
Kasznica S., Polskie prawo administracyjne. Pojęcia i instytucje zasadnicze, Poznań 1947 Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 301–633 Kodeksu spółek handlowych, LEX/el 2021
Płeszka K, Językowe znaczenie tekstu prawnego jako granica wykładni, [w:] Filozoficzno-teoretyczne problemy sądowego stosowania prawa, red. M. Zirk-Sadowski, Łódź 1997
Szczygłowska E., Sukcesja uprawnień i obowiązków administracyjnych, Warszawa 2009
Zacharko L., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 sierpnia 2020 r., sygn. akt II GSK 3573/17, Casus 2020, nr 98–99
Ziemski K.M., Sukcesja praw i obowiązków publicznoprawnych, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2009, nr 1
Zirk-Sadowski M., Pojęcie, koncepcje i przebieg wykładni prawa administracyjnego, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. IV, Wykładnia w prawie administracyjnym, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012
