Zamierzone i niezamierzone organizacyjno-funkcjonalne zmiany oraz ich konsekwencje – czyli hydra lernejska w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauceProf. dr hab. Ewelina Cała-Wacinkiewicz
Uniwersytet Szczeciński
Zamierzone i niezamierzone organizacyjno-funkcjonalne zmiany oraz ich konsekwencje – czyli hydra lernejska w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
Organizacyjno-funkcjonalne zmiany, będące następstwem przyjęcia ustawy z dnia 20.07.2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (tj. Dz.U. z 2023 r., poz. 742) wyznaczają merytoryczne ramy opracowania. Jego celem jest próba udzielenia odpowiedzi na celowo prowokacyjnie postawione pytanie – jak w kontekście szkolnictwa wyższego potoczy się walka z tytułową hydrą lernejską, „skrywającą” się w postanowieniach tejże ustawy? W pytaniu tym implicite zawarto naukowe przypuszczenie, że to mit o Heraklesie zobrazuje skutki „rewolucji” szkolnictwa wyższego i nauki. Twierdzeniu – że jej ocena jest nie tylko częścią debaty o takim czy innym organizacyjno-funkcjonalnym kształcie polskich uczelni, ale przede wszystkimi swoistym polem bitwy o podstawowe wartości, zakodowane we współczesnym uniwersytecie – nadano formę tezy badawczej. Jej afirmacja możliwa będzie poprzez zastosowanie metody analitycznej oraz formalno-dogmatycznej, przy założeniu, że optyka badawcza skupiona zostanie na wydziałach prawa, mających szczególny status w strukturach akademickich.
Słowa kluczowe: szkolnictwo wyższe, reforma szkolnictwa wyższego, tzw. ustawa 2.0.
Intended and Unintended Organizational and Functional Changes and Their Consequences, or the Lernaean Hydra in the Law on Higher Education and Science
The organizational and functional changes brought about by adoption of the Act of 20 July 2018 - Law on Higher Education and Science (consolidated text: Polish Journal of Laws Dz.U. of 2023, item 742) set out the framework of this article in terms of its contents. The article tries to answer the intentionally provocative question posed: how will - in the context of higher education - the fight progress with the titular Lernean Hydra ‘hiding’ in the provisions of this Act? Thus posed, the question contains an implied academic supposition that it is the myth of Heracles that will illustrate the effects of the ‘revolution’ in higher education and science. The statement that an assessment of said revolution is not only part of a debate on one or another organizational and functional form of Polish universities but, predominantly, a kind of field of battle for fundamental values encoded in contemporary universities became the research thesis. Affirming it will be possible thanks to applying the analytical and formal-dogmatic methods, assuming that the research optics will focus on law faculties, which enjoy a special status in university structures.
Keywords: higher education, reform of higher education, ‘Act 2.0’ (Law on Higher Education and Science)
Bibliografia
Arystoteles, Metafizyka VIII, 6 [w:] Arystoteles, Metafizyka, t. 2, tekst polski opracowany przez M. Krąpiec, A. Maryniarczyk, na podstawie tłumaczenia T. Żeleźnika, Lublin 1996
Baranowski M., Resentymentalny racjonalizm w ocenie polskich czasopism naukowych: chaos, upolitycznienie i utowarowienie, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 2021, nr 2
Clark B.R., Creating Entrepreneurial Universities. Organizational Pathways of Transformation, New York 1998
Clark B.R., Sustaining Change in Universities, Maidenhead 2004
Cyrul W., Stelmach J., Niedokończony projekt, czyli sporu o reformę szkolnictwa wyższego ciąg dalszy, Krytyka Prawa 2018, nr 2
Donina D., Pokorska A., Antonowicz D., Jaworska M., A cultural perspective of higher education governance reform in Poland: divergent interpretations by rectors across distinct categories of universities, Journal of Higher Education Policy and Management 2022, nr 6 (44)
Jajszczyk A., Szkolnictwo wyższe – potrzeba całościowej reformy, Nauka i Szkodnictwo Wyższe 2017, nr 2 (50)
Jastrzębski R., Opinia w sprawie rządowych projektów ustaw: Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (druk nr 2446), przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (druk nr 2447), Przegląd Sejmowy 2018, nr 4(147)
Kaczmarczyk M., Radykalny funkcjonalizm Niklasa Luhmanna na tle współczesnej teorii systemów [w:] N. Luhmann, Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, tł. M. Kaczmarczyk, Kraków 2012
Kozerska E., Wprowadzenie. Kilka uwag o historii, koncepcjach i regulacjach prawnych szkolnictwa wyższego w Polsce [w:] Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, P. Stec, Warszawa 2017
Kwiek M., Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji, Warszawa 2015
Leja K., Koncepcje zarządzania współczesnym uniwersytetem, Gdańsk 2011
Luhmann N., Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, tł. M. Kaczmarczyk, Kraków 2012
Mirowska-Łoskot U., Więcej szkół wyższych chce być uniwersytetami, Dziennik Gazeta Prawna z 5.10.2023 r., nr 193(6107)
Olsen J.P., The institutional dynamics of the (European) University, Working Paper 2005, nr 15
Pokorny P., Pietrzykowski T., Rola i miejsce strategii rozwoju uczelni [w:] Innowacje i konserwatyzm 2.0. Polskie uczelnie w procesie przemian, red. D. Antonowicz, A. Machnikowska, A. Szot, Toruń 2020
Popiński K., System szkolnictwa wyższego w II Rzeczypospolitej i jego wpływ na funkcjonowanie uczelni polskich po 1945 roku, Społeczeństwo i Ekonomia 2018, nr 1(9)
Stańczyk-Hugiet E., Kilka uwag dotyczących reform szkolnictwa wyższego, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 2022, t. 334
Sułkowski Ł, Seliga R., Przedsiębiorczy uniwersytet – zastosowanie zarządzania strategicznego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2016, nr 444
Szot A., Organizacja wewnętrzna uczelni w świetle postanowień statutowych [w:] Innowacje i konserwatyzm 2.0. Polskie uczelnie w procesie przemian, red. D. Antonowicz, A. Machnikowska, A. Szot, Toruń 2020
Shaw M., Leczenie gorsze od choroby? Diagnoza kondycji polskiego szkolnictwa wyższego na podstawie badań elit polskich uczelni publicznych, Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2015, nr 1(45)
Urbanek P., Reforma systemu szkolnictwa wyższego w Polsce z perspektywy teorii agencji, Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2019, nr 1–2(53–54)
Waligóra A., Górski M., Reform of higher education governance structures in Poland, European Journal of Education 2022, nr 1
Wolszczak-Derlacz J., Efektywność szkół wyższych w Polsce na tle uczelni europejskich – analiza dla dziewiętnastu krajów, Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2018, nr 2(52)
Prof. dr hab. Anna Czaplińska
Uniwersytet Łódzki
Prof. dr hab. Władysław Czapliński
Uniwersytet Warszawski
Konsekwencje opinii doradczej MTS z 19.07.2024 r. w sprawie prawnych skutków działań Izraela na palestyńskich terytoriach okupowanych dla podmiotowości międzynarodowej Palestyny
Proklamowanie państwa palestyńskiego w 1988 r. i liczne próby potwierdzenia jego istnienia (np. poprzez uznanie międzynarodowe) nie uzyskały powszechnej akceptacji, pomimo że prawo ludu palestyńskiego do samostanowienia znalazło wyraz w wielu aktach międzynarodowoprawnych, zwłaszcza przyjmowanych na forum ONZ. Przedmiotem opinii doradczej MTS z 2024 r. była ocena, czy i w jaki sposób polityka i praktyki Izraela, jako okupanta na terytoriach palestyńskich, wpływają negatywnie na wykonanie przez lud palestyński jego prawa do samostanowienia. Trybunał uznał za naruszenia prawa międzynarodowego wiele z tych działań: rozbudowę osiedli izraelskich na tych terenach, konfiskaty majątków palestyńskich, rozbudowę sieci drogowej i infrastruktury, do której Palestyńczycy nie mają dostępu, zmiany w strukturze demograficznej przez wymuszanie migracji oraz zawłaszczenie i eksploatację zasobów naturalnych. Wskazał, że proces tworzenia państwa palestyńskiego, z natury długotrwały, nie został jeszcze zakończony. Stwierdził jednak, że lud palestyński jako podmiot prawa do samostanowienia, ma również prawa terytorialne, które muszą być chronione na równi z prawami terytorialnymi państw.
Słowa kluczowe: Palestyna, państwo w prawie międzynarodowym, MTS, uznanie międzynarodowoprawne
Consequences of Advisory Opinion of the International Court of Justice of 19 July 2024 on Legal Consequences Arising from the Policies and Practices of Israel in the Occupied Palestinian Territory for Palestine's International Statehood
The proclamation of the State of Palestine in 1988 and numerous attempts to have its status confirmed and internationally recognized were not successful, although the right to self-determination of Palestinian people was confirmed by various acts, notably those adopted within the United Nations. The ICJ advisory opinion of 2024 was aimed at the evaluation of influence of Israeli policies and practices in the occupied Palestinian territories upon an exercise of the right to self-determination by the Palestinian people. The Hague Court found many violations of international law through activities including: construction of Jewish settlements in the areas, confiscations of Palestinian property, expansion of roads and infrastructure non-accessible to Palestinian population, changes of demographical structure through forced migration or appropriation and exploitation of natural resources. The Court pointed out that process of the creation of the State of Palestine - a long process by definition - was not completed yet, but that the Palestinian people as a subject of the right to self-determination enjoys territorial rights that must be protected on an equal footing with territorial rights of states.
Keywords: Palestine, State in international law, ICJ, recognition under international law
Bibliografia
Balmond L., Etat palestinien [w:] La Palestine: d’un Etat non membre de l’Organisation des Nations Unies à un Etat Souverain?, red. Th. Garcia, Paris 2016
Barakat M., Amouri Y., Who is representing the Palestinian People: The Palestine Liberation Organization or the State of Palestine? The Aftermath of United Nations General Assembly Resolution 67/19, Arab Law Quarterly 2024, nr 38
Boyle F.A., The Creation of the State of Palestine, European Journal of International Law 1990, nr 1
Corten O., La rébeillion en droit international: le principe de neutralité en tension, Recueil de Cours. Academie de droit international 2015, nr 374; wyd. ksiażkowe: The Pocket Books of The Hague Academy of International Law, nr 28
Crawford J., The Creation of the State of Palestine: Too Much Too Soon?, European Journal of International Law 1990, nr 1
Cristescu A., Le droit à l'autodétermination. Développement historique et actuel sur la base des instruments des Nations Unies, doc. A/CN.4/Sub.2/404/Rev. 1 [1981]
Czaplińska A., Odpowiedzialność organizacji międzynarodowych jako element uniwersalnego systemu odpowiedzialności międzynarodowoprawnej, Łódź 2014
Czapliński Wł.., Uznanie a osobowość prawna „podmiotów niepaństwowych”. Uznanie a osobowość prawna „podmiotów niepaństwowych” [w:] Prawo organizacji międzynarodowych wobec problemów współczesnego świata. Księga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Genowefie Grabowskiej, red. B. Mikołajczyk, J. Nowakowska-Małlusecka, Bydgoszcz–Katowice 2014
Dynia E., Uznanie państwa w prawie międzynarodowym. Zarys problematyki, Rzeszów 2017
Eden P., Palestinian Statehood: Trapped between Rhetorikc and Realpolitik, International and Comparative Law Quarterly 2013, t. 62
Forteau M., La Palestine comme ÉEtat au regard du Statut de la Cour pénale internationale, Revue belge de droit international 2012, t. 45
Garcia Th., Palestine au sein du système des Nations Unies [w:] La Palestine: d’un Etat non membre de l’Organisation des Nations Unies à un Etat Souverain?, red. Th. Garcia, Paris 2016
Higgins R., Self-determination [w:] Problems and Process: International Law and How We Use It, Oxford 1995
Jennings I., The approach to self-government, Cambridge 1956
Kleczkowska A., Status Palestyny w Organizacji Narodów Zjednoczonych, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Społeczny 2013, nr 1
Longobardo M., Some Developments in the Prosecution of International Crimes Committed in Palestine: Any Real News?, Polish Yearbook of International Law 2015, t. 35
Myszona-Kostrzewa K., Państwo Palestyna czy nadal in statu nascendi? Krótki zarys problemu [w:] Wokół problematyki państwa jako podmiotu prawa międzynarodowego. Księga jubileuszowa Profesor Elżbiety Dyni, red. L. Brodowski, D. Kuźniak, Rzeszów 2024
O’Brien P., Issues related to General Assembly resolution 67/19 on the status of Palestine in the United Nations, http://palestineun.org/wp-content/uploads/2013/08/012-UN-Memo-regarding-67-19.pdf (dostęp: 26.11.2024 r.)
Oeter S., Self-determination [w:] The Charter of the United Nations. A Commentary, red. B. Simma i in., Oxford 2024
Paust J., Non-State Actor and Participation in International Law and the Pretense of Exclusion, Virginia International Journal of Law 2011, nr 4
Redaelli C., Legitimacy of Rebels in International Law [w:] Intervention in Civil Wars: Effectiveness, Legitimacy, and Human Rights, Oxford 2020
Ryngaert C., State Responsibility and Non-State Actors [w:] Non-State Actors in International Law, red. M. Noortmann, A. Reinisch, C. Ryngaert, London 2015
Summers J., Peoples in International Law, Leiden–Boston 2007
Szarek-Zwijacz A., „Państwo Palestyna” – status prawny i aktywność Palestyny we współczesnych stosunkach międzynarodowych [w:] Państwo i terytorium w prawie międzynarodowym, red. J. Menkes, E. Cała-Wacinkiewicz, Warszawa 2015
Vidmar J., International Legal Capacity: States, Non-States and Territories [w:] Territorial Status in International Law, Oxford 2024
Worster W.Th., Functional Statehood in Contemporary International Law, Brooklyn Journal of lnternational Law 2020, t. 46
Dr Mateusz Piątkowski
Uniwersytet Łódzki
Problem ważności traktatów pokoju zawartych z państwem-agresorem
Trwająca rosyjska agresja przeciwko Ukrainie rodzi pytania o możliwości jej zakończenia w kontekście prawa międzynarodowego. Zawieranie traktatów pokojowych z agresorem jest jednak kwestią złożoną, zwłaszcza jeżeli miałoby prowadzić do konwalidowania jej skutków. Artykuł 52 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów (KWPT) stanowi o nieważności traktatów zawieranych w warunkach użycia siły będącej naruszeniem reżimu ius ad bellum w rezultacie agresji. Literalne brzmienie przepisu wyklucza możliwość zawarcia układu pokojowego, w którym Federacja Rosyjska jako agresor uzyskałby jakąkolwiek korzyść natury terytorialnej bądź innej. Z drugiej strony, praktyka państw zna porozumienia zawierane z agresorami, które są traktowane jako ważne przez społeczność międzynarodową. Celem artykułu jest przeanalizowanie relacji pomiędzy art. 52 KWPT a traktatami pokojowymi oraz przedstawia zarys problemów towarzyszących procesowi pokojowemu związanego z zakończeniem agresji.
Słowa kluczowe: Ukraina, agresja, traktat pokojowy
The Problem of Validity of Peace Treaties Concluded with an Aggressor State
The ongoing Russian aggression against Ukraine raises questions about the possibility of ending the war in the context of international law. Concluding peace treaties with the aggressor is a complex issue, especially if this were to lead to legalizing the effects of the aggression. Article 52 of the Vienna Convention on the Law of Treaties (VCLT) provides that a treaty whose conclusion was procured by coercion arising from unlawful threat or use of force is void. The literal wording of the provision excludes the possibility of concluding a peace treaty in which the Russian Federation as the aggressor would obtain any territorial or other advantage. On the other hand, in the practice of states there are agreements concluded with aggressors which are recognized by international community. The aim of the article is to analyse the relationship between Article 52 of the VCLT and peace treaties and to present an outline of the problems accompanying the peace process related to the end of aggression.
Keywords: Ukraine, aggression, peace treaty
Bibliografia
Akande D., Classification of Armed Conflicts [w:] The Oxford Guide to International Humanitarian Law, red. B. Saul, D. Akande, Oxford 2020
Anghel I.M., The Borders of Greater Romania, Annals of the Academy of Romanian Scientists: Series of History and Archaeology 2016, t. 8
Aust A., Modern Treaty Law and Practice, Cambridge 2003
Aust A., Modern Treaty Law and Practice, Cambridge 2013
Banzai H., Impacts on Jus Cogens: Impact on the Law of State Responsibility and Law of Treaties [w:] Global Impact of the Ukraine Conflict: Perspectives from International Law, red. S. Furuya, H. Takemura, K. Ozarki, Singapore 2023
Bell C., Peace Agreements: Their Nature and Legal Status, The American Journal of International Law 2006, nr 2
Bierzanek R., Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982
Brunk I., Hakimi M., Is the Prohibition of Forcible Annexations of Territory a Jus Cogens Norm? EJIL:Talk!, 2.05.2024, https://www.ejiltalk.org/is-the-prohibition-of-forcible-annexations-of-territory-a-jus-cogens-norm/ (dostęp: 8.02.2025 r.)
Crawford E., The Temporal and Geographic Reach of International Humanitarian [w:] The Oxford Guide to International Humanitarian Law, red. B. Saul, D. Akande, Oxford 2020
Crawford J., The Creation of States in International Law, Oxford 2006
Cybichowski Z., Prawo międzynarodowe publiczne i prywatne, Warszawa 1932
Degan V.D., Sources of International Law, Hague 1997
Del Negro G., The Validity of Treaties Concluded Under Coercion of the State: Sketching a TWAIL Critique, European Journal of Legal Studies 2017, nr 10
Detter I., The Problem of Unequal Treaties, The International and Comparative Law Quarterly 1966, nr 4
Dinstein Y., The International Law of Belligerent Occupation, Cambridge 2019
Dinstein Y., The International Legal Dimensions of the Arab-Israeli Conflict [w:] Israel Among the Nations: International and Comparative Law Perspectives on Israel`s 50th Anniversary, red. A. E. Kallermann, K. Siehr, Hague 1998
Dinstein Y., War, Aggression and Self-Defence, Cambridge 2017
Domb F., The Separation Fence in International Court of Justice and the High Court of Justice: Commonalities, Differences and Specifics [w:] International Law and Armed Conflict: Exploring the Fault Lines: Essays in Honour of Yoram Dinstein, red. M. Schmitt, J. Pejic, Leiden 2007
Dorr O., Schmalenbach K. (red.), Vienna Convention on the Law of Treaties: A Commentary, New York 2012
Fazal T., The Demise of Peace Treaties in Interstate War, International Organization 2013, nr 4
Fazal T.M., The Return of Conquest? Why the Future of Global Order Hinges on Ukraine, Foreign Affairs 6.04.2022, https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-04-06/ukraine-russia-war-return-conquest (dostęp: 8.02.2025 r.)
Forlati S., Coercion as a Ground Affecting the Validity of Peace Treaties [w:] The Law of Treaties Beyond the Vienna Convention, red. M. H. Arsanjani, Oxford 2011
Galicki Z., International Treaties and Third States, Journal of Ethiopian Law 1980, t. 11
Grochalski S.M., The specific legal-international regime of peace treaties, Opolskie Studia Administracyjno-Prawne 2019, nr 4
Grzebyk P., „Specjalna operacja wojskowa” Rosji w Ukrainie – indywidualna odpowiedzialność za zbrodnie agresji i zbrodnie wojenne, PiP 2022, nr 9
Hannikainen L., Finland's Continuation War (1941–1944): War of Aggression or Defence? War of Alliance or Separate War? Analyzed from the International – Especially Legal – Perspective, Baltic Yearbook of International Law 2020, nr 1
Hill J., Aust`s Modern Treaty Law and Practice, Cambridge 2023
Jinks D., The Temporal Scope of Application of International Humanitarian Law in Contemporary Conflicts, Background Paper prepared for the Informal High-Level Expert Meeting on the Reaffirmation and Development of International Humanitarian Law, Cambridge, January 27–29, 2003, Harvard Program on Humanitarian Policy and Conflict Research: Background Paper 2003
Kamiński T., Karska E., Przymus wobec państwa jako przesłanka nieważności traktatu w świetle Konwencji wiedeńskiej z 1969 roku, Studia Iuridica 2021, t. 87
Kehl P., Treaty or No Treaty? – International Law and the Purported Trump Peace Proposal for Ukraine, EJIL: Talk! 2.12.2024, https://www.ejiltalk.org/treaty-or-no-treaty-international-law-and-the-purported-trump-peace-proposal-for-ukraine/ (dostęp: 8.02.2025 r.)
Kleffner J.K, Scope of Application of International Humanitarian Law [w:] The Handbook of International Humanitarian Law, red. D. Fleck, Oxford 2013
Kolb R., The Law of Treaties: An Introduction, Chelthenham 2023
Kranz J., Rosyjska wojna o „pokój”, czyli Ukraina między polityką a prawem, PiP 2022, nr 9
Kress C., The Ukraine War and the Prohibition of the Use of Force in International Law, Brussels 2022
Kwiecień R., Aggression and Responsibility Under International Law – A Case of the Aggression of the Russian Federation Against Ukraine, Osteuropa Recht 2022, nr 2
Kwiecień R., The Aggression of the Russian Federation Against Ukraine: International Law and Power Politics or ‘What Happens Now’, Polish Review of International and European Law 2022, nr 1
Lang A., Modus Operandi and the ICJ’s appraisal of the Lusaka Ceasefire Agreement in the Armed Activities case: The Role of Peace Agreements in International Conflict Resolution, New York University Journal 2008, t. 107
Lee S., Lee H.E., The Making of International Law in Korea: From Colony to Asian Power, Leiden 2016
Lesaffer R., Peace treaties and the formation of international law [w:] The Oxford Handbook of the History of International Law, red. B. Fassbender, A. Peters, Oxford 2012
Levie H., The Nature and Scope of the Armistice Agreement, The American Journal of International Law 1956, nr 4
Lysén G., Some Reflections on International Claims to Territory [w:] Current International Law Issues: Nordic Perspectives, red. J. Sztucki, O. Bring, S. Mahmoudi, Dordrecht 1994
Malawer S.S., Imposed Treaties and International Law, California Western International Law Journal 1977, nr 1
Marcinko M., Granice czasowe niemiędzynarodowego konfliktu zbrojnego z perspektywy międzynarodowego prawa humanitarnego, Międzynarodowe Prawo Humanitarne 2019/2020, t. 10–11
Migeed R., International Law was Key to Solving the Cold War’s Greatest Crisis. It Still Provides Lessons for Managing Crises Today, Just Security (16.10.2023), https://www.justsecurity.org/89495/international-law-was-key-to-solving-the-cold-wars-greatest-crisis-it-still-provides-lessons-for-managing-crises-today/ (dostęp: 8.02.2025 r.).
Nahlik S.E., The Grounds of Invalidity and Termination of Treaties, The American Journal of International Law 1971, nr 5
Niedhart G., Peaceful Changes of Frontiers as a Crucial Element in the West German Strategy of Transformation [w:] Helsinki 1975 and the Transformation of Europe, red. O. Bange, G. Niedhart, New York 2008.
Orakhelashvili A., The Impact of Peremptory Norms on the Interpretation and Application of United Nations Security Council Resolutions, European Journal of International Law 2005, nr 1
Ozcelik A., Entrenching Peace in Law: Do Peace Agreements Possess International Legal Status?, Melbourne Journal of International Law 2020, nr 21.
Partridge C.E., Political and Economic Coercion: Within the Ambit of Article 52 of the Vienna Convention on the Law of Treaties, International Lawyer 1971, nr 4
Pine A., Vietnam to Repay U.S. for Loans to South, Los Angeles Times 8.04.1997, https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1997-04-08-mn-46566-story.html (dostęp: 8.02.2025 r.)
Polak B., Walka o polską granicę wschodnią 1918–1921. Wybór źródeł, Koszalin 1993
Potočný M., Ondřej J., Mezinárodní právo veřejné, Praha 2011
Prantl A., Schmalenbach K., How to End an Illegal War?, Volkerrechtsblog, 21.04.2022, https://voelkerrechtsblog.org/how-to-end-an-illegal-war/ (dostęp: 8.02.2025 r.)
Reiter D., How Wars End, Oxfordshire 2009
Rybicki R., Ziemblicki B., Peace Treaties as Sources of International Law, The Law and the State 2000, nr 1–2
Sinclair I., The Vienna Convention on The Law of Treaties, Manchester 1973
Sinclair I., The Vienna Convention on the Law of Treaties, Manchester 1984
Sloane R.D., The Changing Face of Recognition in International Law: A Case Study of Tibet, Emory International Law Review 2002, t. 107.
Sozański J., Współczesne prawo traktatów, Warszawa–Poznań 2005
Stone J., Conscience, Law, Force and the General Assembly [w:] Jus Et Societas: Essays in Tribute to Wolfgang Friedmann, red. G. M. Wilner, Haga 1979
Stürchler N., The Threat of Force in International Law, Cambridge 2007
Šturma P., Čepelka C., Mezinárodní právo veřejné, Praha 2018
Talari P.T., State Succession in Respect of Debts: the Effects of States Successions in the 1990’s on the Rules of Law, The Finnish Yearbook of International Law 1996, t. 7
Tallgren I., The Finnish War-Responsibility Trials in 1945-6: The Limits of Ad Hoc Criminal Justice? [w:] The Hidden Histories of War Crimes Trials, red. K.J. Heller, G. Simpson, Oxford 2013
Troianovski A., Schwirtz M., The Sticking Points That Kept Russia and Ukraine Apart, New York Times, 15.06.2024, https://www.nytimes.com/interactive/2024/06/15/world/europe/ukraine-russia-peace-negotiations.html (dostęp: 8.02.2025 r.)
Tomuschat C., Article 75: Covention of 1969 [w:] The Vienna Conventions on the Law of Treaties, red. O. Corten, P. Klein, Oxford 2011
Tomuschat C., Ensuring the Survival of Mankind on the Eve of a New Century, General Course on Public International Law, Recueil Des Cours: Collected Courses of the Hague Academy of International Law 1999, t. 281
Vehvilainen O., Finland in the Second World War: Between Germany and Russia, New York 2002
Villiger M.E., Commentary on the 1969 Vienna Convention on the Law of Treaties, Leiden 2009
Vischyk M., Pizzi J., Compromises on Territory, Legal Order, and World Peace: The Fate of International Law Lies on Ukraine’s Borders, Just Security 6.10.2023, https://www.justsecurity.org/89216/compromises-on-territory-legal-order-and-world-peace-the-fate-of-international-law-lies-on-ukraines-borders/ (dostęp: 8.02.2025 r.)
Waters T., What I Didn`t Hear at the International Law Conference in Ukraine, EJIL: Talk!, 7.02.2024, https://www.ejiltalk.org/what-i-didnt-hear-at-the-international-law-conference-in-ukraine/ (dostęp: 8.02.2025 r.)
Watts A., The International Law Commission 1949–1998: Volume II: The Treaties, Oxford 1999
Wuorinen J.H., The Finish Treaty, The Annals of the American Academy of Political and Social Science 1948, t. 257
Dr Michał Grudecki
Uniwersytet Śląski w Katowicach
O nietypowej formie monografii naukowej (uwagi o monografii Zbigniewa Nowaka)
Zbigniew Nowak poświęca monumentalną monografię zagadnieniu kary śmierci w Polsce. Zainteresowanie nią jest istotne nie tylko ze względu na wagę zagadnienia w świetle prawa karnego, prawa konstytucyjnego i praw człowieka, ale także ze względu na nietypową formę, w jakiej autor przedstawił wyniki swoich badań. Ponad 80% jego prac to skany orzeczeń sądowych, nieopatrzone żadnym komentarzem. Niezwykle ciekawe jest także zakończenie dzieła, w którym autor postuluje tzw. progresywną karę śmierci. Wszystko to przekłada się na potrzebę zrecenzowania monografii w sposób wysoce polemiczny, zarówno pod względem metodologicznym, jak i wniosków badawczych.
Słowa kluczowe: kara śmierci, prawo karne, prawo konstytucyjne, prawa człowieka, metodologia nauk prawnych
On an Unusual Form of Academic Monograph (Remarks About a Monograph by Zbigniew Nowak)
Zbigniew Nowak devotes a monumental monograph to the issue of death penalty in Poland. Interest in death penalty is important not only because of the importance of this issue in the light of criminal law, constitutional law, and human rights, but also because of the unusual form in which the author presented the results of his research. More than 80% of his work consists of scans of court decisions, without any commentary. The conclusion of the work is also extremely interesting: the author postulates the so-called progressive death penalty. All this translates into the need to review the monograph in a highly polemical way, both in terms of its methodology and research conclusions.
Keywords: death penalty, criminal law, constitutional law, human rights, methodology of legal sciences
Bibliografia
Dulles A., Katolicyzm i kara śmierci, Azymut. Dodatek Religijno-Społeczny do Gościa Niedzielnego 2001, nr 11
Niewiadomska I., Fel S., Realizacja zasady sprawiedliwości w karaniu przestępców, Zeszyty Naukowe KUL 2016, nr 3
Nowak Z., Kara śmierci w Polsce. Wybór czy konieczność?, Inowrocław 2022
Sobczak J., Wykorzystywanie dorobku judykatury w utworach naukowych. Problem labilności statusu prawnego uzasadnień orzeczeń sądowych, Acta Iuris Stetinensis 2017, nr 2
Prof. dr hab. Andrzej Wróbel
Warszawa
Jurysdykcja sądów administracyjnych a europejska koncepcja sądu o pełnej jurysdykcji. Czas na zmiany?
Celem artykułu jest przedstawienie europejskiej koncepcji sądu o pełnej jurysdykcji (court of full jurisdiction), tak jak została ona zdefiniowana i rozwinięta w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz jej potencjalnego wpływu na przyjęty w Konstytucji RP model ustrojowy sądownictwa administracyjnego. Rozważania ograniczają się do opisu i krytycznej oceny wpływu prawa europejskiego na pewne elementy jurysdykcji sądów administracyjnych, które definiują status i znaczenie tych sądów w wielopoziomowym systemie ochrony sądowej w Europie, (m.in. ograniczenie właściwości sądu administracyjnego, ograniczenia w postępowaniu dowodowym; orzekanie z uwzględnieniem okoliczności prawnych i faktycznych istniejących w dniu zaskarżonego działania).
Słowa kluczowe: sąd o pełnej jurysdykcji, sądownictwo administracyjne, autonomia proceduralna, kontrola działalności administracji publicznej, prawo do sądu
Jurisdiction of Administrative Courts in the Context of the European Concept of Court of Full Jurisdiction. Time for Changes?
The article discusses the European concept of a court of full jurisdiction and its impact on the model of administrative judiciary in Poland. Considerations on these issues are preceded by analyses of the legal basis for the interference of the Court of Justice in matters of organization and functioning of the judiciary that fall within the exclusive competence of Member States. The importance of the preliminary ruling procedure legitimizing this interference is emphasized. Subsequently, the European Court of Human Rights case law, which plays a crucial role in shaping the concept of a court of full jurisdiction, is analysed in detail to reconstruct this concept and its application to the system, organization, and jurisdiction of administrative courts in Poland. This concept is flexible and contextual, entangled in the practice of any state party to the Convention, which means that its practical significance for Polish law depends on assessing the specific circumstances of the case the ECtHR hears. The situation is different when it comes to the concept of a court of full jurisdiction, developed by the CJ on the basis of Article 47 of the Charter of Fundamental Rights and the provisions of secondary asylum law. The particularity of EU law requires a Member State to fully implement the concept of a court of full jurisdiction into national law governing the system and functioning of administrative courts, which in turn requires the necessary legislative changes to be made, which may be prevented by the provisions of the Constitution (principle of the separation of powers, limiting the jurisdiction of administrative courts to review of public administration activities), these provisions become irrelevant due to the principles of primacy and effectiveness of EU law.
Keywords: court of full jurisdiction, administrative judiciary, procedural autonomy, review of public administration activities, right of access to justice
Bibliografia
Allena M., Art. 6 ECHR: New Horizons for Domestic Administrative Law, Ius Publicum Network Review 2014
Allena M., Goisis F., Full Jurisdiction Under Article 6 ECHR: Hans Kelsen v. the Principle of Separation of Powers, European Public Law 2020, nr 2
Bell J., Lichére F., Contemporary French Administrative Law, Oxford 2022.
Bernatt M., Konstytucyjne aspekty sądowej kontroli działalności administracji (między efektywnością a powściągliwością), PiP 2017, nr 1
Bonelli M., Article 47 of the Charter, Effective Judicial Protection and the (Procedural) Autonomy of the Member States [w:] Article 47 of the EU Charter and Effective Judicial Protection, t. 1, The Court of Justice’s Perspective, red. M. Bonelli, M. Eliantonio, G. Gentiles, Hart Publishing 2022
Chlebny J., Sądownictwo administracyjne w Polsce z perspektywy art. 47 KPP, Europejski Przegląd Sądowy 2022, nr 10
Chlebny J., Standard unijny ochrony sądowej [w:] System Prawa Sądownictwa Administracyjnego, t. 1, Zagadnienia ogólne, red. G. Łaszczyca, W. Piątek, Warszawa 2023
Eliantonio M., Europeanisation of Administrative Justice? The Influence of the ECJ’s Case Law in Italy, Germany and England, Europa Law Publishing 2009
Garlicki L., Granice właściwości sądu administracyjnego w świetle art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [w:] Granice właściwości sądów administracyjnych, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2023, numer specjalny
Gut D., Merytoryczne rozstrzygnięcia sądów administracyjnych jako przejaw ewolucji sądowej ochrony praw człowieka, Warszawa 2024
Hauser R., Konstytucyjny model sądownictwa administracyjnego [w:] Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003
Iżycki P., O merytorycznym orzekaniu sądów administracyjnych w świetle standardu europejskiego – refleksje na gruncie wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 29.07.2019 r., C-556/17, Alekszij Torubarov przeciwko Bevándorlási és Menekültügyi Hivatal, Europejski Przegląd Sądowy 2020, nr 4
Jakimowicz W., O tzw. merytorycznych kompetencjach orzeczniczych sądów administracyjnych określonych w art. 145a § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Casus” 2017, nr 2
Kmieciak Z., Efektywność sądowej kontroli administracji publicznej, PiP 2010, nr 11
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne w świetle standardów europejskich, Warszawa 1997
Kmieciak Z., Wegner J., Deference to the Public Administration in Judicial Review: A Polish Perspective [w:] Deference to the Administration in Judicial Review. Comparative Perspectives, red. G. Zhu, Cham 2019
Kurzawa A., Sądowa kontrola działalności organów regulacyjnych, Warszawa 2020
Małysa-Ptak K., Kontrola działalności administracji publicznej sprawowana przez sądy powszechne, Warszawa 2019
Mayer F.C., Verwaltungsgerichtsbarkeit in Deutschland [w:] Handbuch Ius Publicum Europaeum, t. 8, Verwaltungsgerichtsbarkeit in Europa: Institutionen und Verfahren, red. A. von Bogdandy, P.M. Huber, L. Marcusson, Heidelberg 2019
Ostojskiego P., Skuteczna ochrona sądowa w świetle wyroku TSUE z dnia 29 lipca 2019 r., Alekszij Torubarov przeciwko Bevándorlási és Menekültügyi Hivatal, C-556/17, Nieruchomości 2019, nr 3
Półtorak N., Przekształcenia w systemie sądowej ochrony praw jednostek wywodzonych z prawa administracyjnego Unii Europejskiej [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 3, Europeizacja prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014
Prechal S., Widdershoven R., Redefining the Relationship between ‘Rewe-effectiveness’ and Effective Judicial Protection, Review of European Administrative Law 2011, nr 2
Romańska M., Konstytucyjne podstawy ustroju sądów administracyjnych [w:] System Prawa Sądownictwa Administracyjnego, t. 1, Zagadnienia ogólne, red. G. Łaszczyca, W. Piątek, Warszawa 2023
Suwaj R., Judycjalizacja postępowania administracyjnego, Warszawa 2007
Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019
Unger S., Kontrolldichte [w:] Handbuch Ius Publicum Europeaum, t. 8, Verwaltungsgerichtsbarkeit in Europa: Institutionen und Verfahren, red. A. von Bogdandy, P.M. Huber, L. Marcusson, Heidelberg 2019
Widdershoven R., National Procedural Autonomy and General EU Law Limits, Review of European Administrative Law 2019, nr 2
Wójcicka E. (red.), Sądowa kontrola administracji publicznej w Europie, Warszawa 2017
Wójcicka E., Standardy Rady Europy i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie sądowej kontroli administracji [w:] Sądowa kontrola administracji w Europie, red. W. Wójcicka, Warszawa 2017
Wróbel A., uwagi art. 52 [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, red. A. Wróbel, Warszawa 2020
Wróbel A., Vorabentscheidungsverfahren in Polen in Zeiten einer Verfassungskrise [w:] Das Vorabentscheidungsverfahren in Deutschland und in Polen, red. B. Łukańko, A. Thiele, Tübingen 2023
Ziller J., Verwaltungsgerichtsbarkeit in Frankreich [w:] Handbuch Ius Publicum Europaeum, t. 8, Verwaltungsgerichtsbarkeit in Europa: Institutionen und Verfahren, red. A. von Bogdandy, P.M. Huber, L. Marcusson, Heidelberg 2019
Prof. dr hab. Grzegorz Łaszczyca
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Kierunki rozszerzenia właściwości rzeczowej sądów administracyjnych
Prawo dostępu do sądów administracyjnych wymaga dynamicznego podejścia, uwzględniającego nowe lub zmienione sfery działania administracji publicznej oraz stosowane w tej administracji formy prawne. Każda próba rozszerzenia tego prawa na możliwie najszerszy zakres spraw należących do właściwości administracji publicznej powinna uwzględniać dwa kryteria: wykonalność kontroli sądowej wszelkich działań administracji publicznej oraz konieczność ochrony praw jednostek ze względu na rodzaj stosowanej formy prawnej. Perspektywa 20 lat funkcjonowania zreformowanego ustroju sądów administracyjnych uzasadnia potrzebę kontynuacji kierunku rozszerzania właściwości rzeczowej sądów administracyjnych i rozszerzenia tej właściwości na cztery kolejne formy działalności. W artykule podjęto próbę ustalenia podmiotowych i podmiotowych granic kontroli wyżej wymienionych działań.
Słowa kluczowe: kontrola sądowa, sądy administracyjne, właściwość sądów, konkursy ofert, akty planowania, wewnętrzne akty normatywne
Directions of the Expansion of Administrative Courts' Subject-Matter Jurisdiction
The right of access to administrative courts requires a dynamic approach, taking into account new or modified spheres of activity of public administration and the legal forms applied in said administration. Any attempt to extend this right to the broadest possible scope of matters within the competence of public administration should take into account two criteria: the feasibility of judicially reviewing any actions of public administration and the need to protect individuals’ rights due to the kind of the legal form applied. The perspective of 20 years of operation of the reformed system of administrative courts justifies the need to continue the direction of expansion of subject-matter jurisdiction of administrative courts and to extend said jurisdiction to cover four more forms of activity in particular: activities connected with granting public funds (subsidies) in open bidding contest procedure; internal planning instruments or acts relating to their approval or refusal to approve them; internal normative instruments of public administration authorities adopted in matters within the scope of public administration, and internal normative instrument of other entities performing tasks within the scope of public administration. The article attempts to set the subject-related and entity-related limits of review of the actions listed above.
Keywords: judicial review, administrative courts, jurisdiction of courts, bidding contest, planning instruments, internal normative instruments
Bibliografia
Cieślik Z., Umowa administracyjna w państwie prawa, Kraków 2004
Daniel P., Geburczyk F., Akt informacji jako forma działania administracji publicznej, Warszawa 2019
Fill W., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15.12.2020 r., sygn. akt SK 12/20, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2022, nr 6
Gregorczyk D. [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, red. nacz. G. Łaszczyca, A. Matan, t. 4, Postępowania autonomiczne i szczególne. Postępowania niejurysdykcyjne, red. A. Matan, Warszawa 2021
Kmieciak Z., O pojęciu tzw. prerogatyw prezydenckich raz jeszcze, PiP 2024, nr 1
Kmieciak Z., Prezydent RP jako organ administrujący a pojęcie jego prerogatyw, PiP 2023, nr 7
Piątek W., 20 lat postępowania sądowoadministracyjnego – usprawnienia w ramach obowiązującej regulacji, PiP 2025, nr 1
Stankiewicz R., Koordynacja w prawie administracyjnym, Warszawa 2019
Szewczyk E., Szewczyk M., Generalny akt administracyjny, Warszawa 2014
Wiącek M., komentarz do art. 184 Konstytucji, pkt VIII [w:] Konstytucja RP, t. 2, Komentarz. Art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Prof. dr hab. Barbara Adamiak
Wrocław
Środki zaskarżenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym – w kierunku nowej koncepcji?
Doskonalenie regulacji prawnej jest procesem ciągłym, a zatem procesowi temu podlega też regulacja prawa do obrony jednostki wobec władczych działań organów administracji publicznej na drodze postępowania sądowoadministracyjnego. W obszarze tego doskonalenia wymaga rozważenia zagadnienie, czy przyjęty system regulacji prawnej postępowania sądowoadministracyjnego tworzy gwarancje ochrony praw jednostki, czy wymaga reformy? Zakres przedmiotowy tej podstawowej kwestii nie jest ograniczony tylko do przyznania jednostce prawa do zaskarżenia działań, bezczynności, przewlekłości organów administracji publicznej, ale też prawa do zaskarżania orzeczeń sądów administracyjnych. To prawo do zaskarżania orzeczeń sądów administracyjnych jako jedno z podstawowych praw ochrony wolności i praw zapisane w Konstytucji jest podstawą do budowy postępowania sądowoadministracyjnego opartego na zasadzie dwuinstancyjności. Doskonalenie regulacji prawnej wymaga odpowiedzi na pytanie, czy przyjęte w okresie reformy ustrojowej sądownictwa administracyjnego rozwiązania prawne systemu zaskarżania orzeczeń sądowych tworzą gwarancje prawne ochrony praw jednostki, czy wymagają gruntownej przebudowy ustrojowej i procesowej? Odpowiadając na to pytanie należy podkreślić, że przyjęty system zaskarżenia orzeczeń sądów administracyjnych oparty na zasadzie dwuinstancyjności, stwarzając gwarancje wypełnienia wartości ochrony praworządności i wartości obrony praw jednostki, powinien być trwałym rozwiązaniem prawnym. Nie ma zatem takich wartości, które uzasadniałyby reformę ustrojową sądów administracyjnych, a tym samym zmianę koncepcji zaskarżalności w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, sądownictwo administracyjne, Kodeks postępowania administracyjnego, środki odwoławcze, postępowanie odwoławcze
Means of Challenge in Administrative Judicial Procedure: Towards a New Concept?
Improvement of the legal regulation is a continuous process, so the same applies also to the legal regulation of the individual’s right to protection against the executive powers of authorities of public administration by means of administrative judicial proceedings. As part of such improvement process, what needs reflection is the question whether the existing system of legal regulation of administrative judicial procedure provides guarantees of protection of the individual’s rights or whether it needs reforms. The subject-related scope of this basic issue is not limited to just granting individuals the right to challenge actions, inactivity or excessive length of proceedings before authorities of public administration, but also the right to challenge judgments of administrative courts. This right to challenge judgments of administrative courts, as one of the basic rights to protection of freedoms and rights guaranteed by the Constitution, is the foundation for building administrative judicial procedure based on the principle of two-instance proceedings. Improving the legal regulation requires answering the question whether the legal solutions of the system of challenging court judgments, adopted in the period of reform of the administrative judiciary, indeed provide legal guarantees of protection of individual’s rights, or whether they require thorough systemic and procedural rebuilding. When answering this question, one should stress that the existing system of challenging the judgments of administrative courts, based on the principle of two-instance proceedings, while providing guarantees of realizing the value of protecting the rule of law and the value of protecting the individual’s rights, should simultaneously be a lasting legal solution. There are, therefore, no such values that would justify a systemic reform of administrative courts and, consequently, a change of the concept of challengeability in the administrative judicial procedure.
Keywords: administrative procedure, administrative judiciary, Code of Administrative Procedure, means of challenge, appellate proceedings
Bibliografia
Adamiak B., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Adamiak B., Borkowski J., Warszawa 2024
Adamiak B., [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 9, Prawo procesowe administracyjne, red. R Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2019
Adamiak B., Borkowski J., Krawczyk A., Piątek W., Sawczyn W., Sieniuć M., Skoczylas A., Wróbel A., Warszawa 2020
Broniewicz W., Apelacja, kasacja i skarga kasacyjna w postępowaniu cywilnym, PiP 1999, nr 3
Dauter B., [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. II, red. B. Dauter, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, LEX 2021
Ereciński T., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. III, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, J. Gutowski, K. Weitz, Warszawa 2016
Ereciński T., [w:] Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, J. Gutowski, M. Jędrzejewska, LEX 2004
Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2023
Hauser R., W. Piątek W., Skoczylas A., [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej, t. 10, System Prawa Administracyjnego, red. R Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa Warszawa 2014
Wiśniewski T., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, red. D. Dańczyk i in., Warszawa 2021
Prof. dr hab. Sławomir Tkacz
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Prof. dr hab. Aleksandra Wentkowska
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Granice wolności słowa w trakcie legalnych form protestu, realizowanych w warunkach ochrony praw konstytucyjnych lub standardów konwencyjnych. Glosa do wyroku SN z 24.08.2023 r., IV KK 37/22
Problem granic wolności słowa podczas legalnych zgromadzeń, których celem jest krytyka działań podejmowanych przez organy władzy publicznej, w tym partie polityczne, stał się w ostatnich latach przedmiotem wzmożonego zainteresowania. Dlatego też zasadne jest odwołanie się do orzeczenia Sądu Najwyższego, w którym zinterpretowano art. 141 kodeksu wykroczeń, dotyczący używania w miejscu publicznym słów nieprzyzwoitych podczas legalnie przeprowadzonego protestu. Orzeczenie Sądu Najwyższego należy uznać za istotne ze względu na podkreślenie konieczności dokonania oceny zachowania jako czynu społecznie szkodliwego w kontekście wykładni art. 1 § 1 kodeksu wykroczeń, a także jego ustaleń dotyczących granic wolności słowa podczas legalnie przeprowadzonego protestu pod ochroną praw konstytucyjnych lub norm konwencyjnych.
Słowa kluczowe: swoboda wypowiedzi, art. 10, Europejska Konwencja Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Rzecznik Praw Obywatelskich, Sąd Najwyższy, kodeks wykroczeń.
Limits of Freedom of Speech During Lawful Forms of Protest, Carried out Under the Protection of Constitutional Rights or Convention Standards. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 24 August 2023, Case IV KK 37/22
The issue of the limits of freedom of speech during lawful assemblies aimed at criticizing measures taken by public authorities, including political parties, has become a subject of increased interest in recent years. Therefore, it is appropriate to refer to the Supreme Court's judgment, in which the Court interpreted Article 141 of the Code of Infractions concerning the use of indecent language in a public place during a lawfully conducted protest. The Supreme Court's judgment should be considered significant due to its emphasis on assessing a behaviour as a socially harmful act in the context of interpreting Article 1(1) of the Code of Infractions, as well as the Court's determinations regarding the limits of freedom of speech during a protest lawfully conducted under the protection of constitutional rights or convention standards.
Keywords: freedom of speech, Article 10 of the European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights, Polish Commissioner for Human Rights (Ombudsman), Polish Supreme Court, Code of Infractions
Bibliografia
Budyń-Kulik M., Kulik M., Społeczna szkodliwość czynu jako klauzula generalna w prawie karnym, Annales Universitatis Mariae Curie-SkłodowskaUMCS Sectio G, 2016, nr 2
Kotowski W., Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2009
Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001
Leszczyński L., Sytuacjonistyczna i normatywna koncepcja klauzul generalnych. Kontekst różnic i punktów stycznych, Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2023, nr 3
Leszczyński L., Tworzenie generalnych klauzul odsyłających, Lublin 2000
Łętowska E., Kilka uwag o związkach między prawem i etyką, Nauka 2010, nr 3
Matczak M., Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007
Nowacki J., Recenzja monografii W. Naucke, Über Generalklauseln und Rechtsanwendung im Strafrecht, Tübingen 1973, Studia Prawno-Ekonomiczne, 1976, nr 16
Tkacz S., Sytuacjonistyczna i normatywna koncepcja klauzul generalnych. Spory o trafność dwóch ujęć klauzul generalnych w świetle poglądów Józefa Nowackiego, Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2023, nr 3
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Warszawa 2017
