Zażalenie w postępowaniu cywilnym w świetle ustawy nowelizującej z 9.03.2023 r.Paweł Grzegorczyk
profesor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2495-4031
Zażalenie w postępowaniu cywilnym w świetle ustawy nowelizującej z 9.03.2023 r.
Ustawa z 9.03.2023 r. wprowadziła kolejne głębokie zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego. Wiele z nich dotyczy zażalenia. Podstawowym celem tych zmian – zgodnie z uzasadnieniem projektu – było usunięcie mankamentów dotychczasowej regulacji prawnej, a ponadto uproszczenie i usprawnienie postępowania. Przedmiotem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy cel ten został osiągnięty. Autor, odwołując się szeroko do orzecznictwa Sądu Najwyższego, udziela w tej materii odpowiedzi negatywnej, wskazując na wady i niespójności nowych rozwiązań. Zwraca też uwagę na ogólniejszą, trwającą od kilku lat tendencję do tworzenia przepisów postępowania cywilnego w sposób nieprzemyślany i chaotyczny, w oderwaniu, a często w świadomej opozycji do nauki prawa procesowego cywilnego. Jako remedium na przyszłość autor wskazuje konieczność podjęcia prac nad nowym Kodeksem postępowania cywilnego, którego przygotowanie wymaga jednak przeobrażenia sposobu tworzenia prawa procesowego, jak również stabilnego i odpowiadającego konstytucyjnym oraz prawnomiędzynarodowym pryncypiom podłoża ustrojowego w segmencie władzy sądowniczej. Na dziś natomiast – akcentowanie znaczenia pozajęzykowych metod wykładni, z wykorzystaniem zasady omnia sunt interpretanda i katalogu wartości wynikających z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, środki zaskarżenia, zażalenie
prof. Paweł Grzegorczyk
Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2495-4031
Interlocutory appeal in civil proceedings in the light of the Polish Amending Act of 9 March 2023
The Polish Act of 9 March 2023 introduced further profound changes to the Polish Code of Civil Procedure. Many of them concerned the interlocutory appeal. The primary purpose of these changes – according to the justification of the draft – was to remove the shortcomings of the previous legal regulation and, moreover, to simplify and streamline the proceedings. The subject of the article is an answer to the question whether this goal has been achieved. The author, referring extensively to the jurisprudence of the Polish Supreme Court, gives a negative answer in this matter, pointing to the defects and inconsistencies of the new solutions. He also draws attention to the more general, lasting for several years, tendency to create regulations governing civil proceedings in an ill-considered and chaotic manner, in isolation, and often in conscious opposition to the science of civil procedural law. As a remedy, the author indicates the necessity to undertake future work on a new code of civil procedure, based on a new systemic method, while for today – an increase in the importance of purposive approach with the use of the “omnia sunt interpretanda” rule, based on the values derived from the Polish Constitution and the European Convention on the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms.
Keywords: civil procedure, means of recours, interlocutory appeal
Bibliografia / References
Bladowski B., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1975.
Borodziuk M., Zażalenie do innego składu sądu pierwszej instancji w postępowaniu cywilnym, „Prokuratura i Prawo” 2021/2.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Dziurda M., Zaskarżanie postanowień w postępowaniu egzekucyjnym, „Monitor Prawniczy” 2022/19.
Dziurda M., Charakter zażalenia na postanowienie sądu I instancji po nowelizacji KPC, „Monitor Prawniczy” 2021/11.
Dziurda M., Termin do wniesienia zażalenia w razie zwięzłego wskazania zasadniczych powodów rozstrzygnięcia (art. 357 § 5 KPC), „Monitor Prawniczy” 2021/23.
Dziurda M., Wnoszenie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu apelacji, „Monitor Prawniczy” 2023/4.
Dziurda M., Zażalenie na zwrot kosztów postępowania apelacyjnego w razie wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę przeciwną, „Monitor Prawniczy” 2022/7.
Forystek F., Zaskarżalność postanowienia sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 2019 r., „Palestra” 2023/1–2.
Grzegorczyk P., Stabilność orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych w świetle standardów konstytucyjnych i międzynarodowych [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Grzegorczyk P., W kwestii zażalenia do Sądu Najwyższego w postępowaniu cywilnym – wczoraj i dziś [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Gudowski J., Kodeks postępowania cywilnego A.D. 2022. Esej o postmodernizmie, obskurantyzmie i niekompetencji [w:] S. Byczko, A. Kappes, B. Kucharski, U. Promińska, Non omne quod licet honestum est. Studia z prawa cywilnego i handlowego w 50-lecie pracy naukowej Profesora Wojciecha Katnera, Warszawa 2022.
Gudowski J., Tradycja, postęp i coś jeszcze. Czy Konstytucja uratuje Kodeks postępowania cywilnego? [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. A. Orzeł-Jakubowska, T. Zembrzuski, Warszawa 2023.
Krajewski J., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 1970/11.
Laskowska-Hulisz A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2022.
Łazarska A., Górski K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Art. 1–45816, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Manowska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–47716, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 2051–42412, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Michalska-Marciniak M., Zażalenie w postępowaniu zabezpieczającym [w:] Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych w praktyce sądowej, red. R. Kulski, Warszawa 2022.
Partyk T., Odrzucenie zażalenia w postępowaniu zabezpieczającym. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 1 lipca 2021 r., III CZP 36/20, LEX 2021.
Piekarski M., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 1960/3.
Pyzder B., Zbieg zażalenia dewolutywnego i zażalenia poziomego w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 2020/10.
Romańska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Romańska M., Zażalenie po nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r. a zasada dwuinstancyjności i zaskarżalności orzeczeń w postępowaniu cywilnym [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Rylski R., Zażalenie dewolutywne a zażalenie poziome w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2021/3.
Siedlecki W. [w:] System prawa procesowego cywilnego. Tom III. Zaskarżanie orzeczeń sądowych, red. W. Siedlecki, Warszawa 1985.
Siedlecki W., Zażalenie w procesie cywilnym de lege lata i de lege ferenda (I), „Nowe Prawo” 1960/4.
Sokólska K., Natychmiastowa wykonalność orzeczeń co do istoty sprawy w procesie cywilnym, Warszawa 2023.
Urbański T., Skład sądu właściwy do odrzucenia zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 1 lipca 2021 r., III CZP 36/20, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2022/10.
Walasik M., Profil i zakres postępowania nieprocesowego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Walasik M., Reżim zażalenia w postępowaniu w przedmiocie wykonania zabezpieczenia. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 25.02.2021 r., III CZP 17/20, „Przegląd Sądowy” 2021/10.
Walasik M., Uniwersalność wykładni prawa cywilnego materialnego i procesowego, „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Walasik M., Zarys standardu rzetelności postępowania zabezpieczającego [w:] Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych w praktyce sądowej, red. R. Kulski, Warszawa 2022.
Weitz K., Współczesne problemy kodyfikacji prawa procesowego cywilnego, „Forum Prawnicze” 2020/3.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Artykuły 367–50539, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Zembrzuski T. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Tom III. Część I. Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Zembrzuski T., Zażalenie po nowelizacji, czyli o standardzie środka zaskarżenia, „Palestra” 2019/11–12.
Piotr Pogonowski
profesor nauk prawnych, Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie, radca prawny. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0086-6635
Efektywność upadłości i postępowania upadłościowego – uwagi wprowadzające na tle ekonomicznej analizy prawa
Znaczenie upadłości i postępowania upadłościowego dla zapewnienia dynamicznego i bezpiecznego rozwoju gospodarczego jest nie do przecenienia. Z punktu widzenia dynamizowania rozwoju gospodarczego zaciąganie długów (kredyt) jest pożądanym elementem profesjonalnej działalności w zakresie inwestowania czy wzrostu konsumpcji. Właściwa regulacja upadłości prowadzi także do zachęcania do udzielania kredytów, zniechęca do zachowań nieprzemyślanych, nakazuje wierzycielowi przyjrzeć się kondycji dłużnika i ją monitorować (także w celu restrukturyzacji). Ex post regulacja upadłościowa powinna zachęcać do kreowania i utrzymywania maksimum wartości majątku dłużnika i uczciwego poddania się rygorom prawa, powinna także dawać szansę na nowe otwarcie i podejmowanie w profesjonalny sposób kolejnych aktywności przez dłużnika. Efektywność upadłości warunkowana jest wieloma czynnikami, z których jedynie część dotyka samej regulacji prawnej. Dodatkowe elementy, takie jak: kultura prawna, szacunek dla zasad prawa i uczciwie – profesjonalnie prowadzonej działalności, pełnienie służby przez dobrych sędziów, infrastruktura wymiaru sprawiedliwości, polityka podatkowa i fiskalna, zmierzające do zapewnienia stabilności systemu finansowego oraz wspierające rozwiązywanie problemów płynnościowych podmiotów działających w dobrej wierze, zdają się być kluczowe. Regulacja niewypłacalności, dla zapewnienia swojej efektywności, powinna przewidywać m.in.: tzw. system wczesnego ostrzegania o możliwej kumulacji niepłaconych długów, zachętę do przedsądowej restrukturyzacji zadłużenia – z koniecznością akceptacji sądowej (np. jeżeli za nowacjami opowie się większość wierzycieli, ale nie wszyscy), zabezpieczenie i zajęcie majątku dłużnika celem maksymalizacji jego wartości, dostęp do pełnej, aktualnej informacji o dłużniku. Nie ma efektywnej upadłości bez efektywnego wymiaru sprawiedliwości.
Słowa kluczowe: upadłość, efektywność, skuteczna ochrona prawna, efektywny wymiar sprawiedliwości, efektywna i bezpieczna gospodarka
prof. Piotr Pogonowski
University of Economics and Human Sciences in Warsaw, legal counsel, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0086-6635
The effectiveness of insolvency and insolvency proceedings – introductory remarks in the light of the economic analysis of law
The importance of insolvency and insolvency proceedings for ensuring dynamic and safe economic development cannot be overestimated. From the point of view of economic development dynamizing, incurring debts (credit) is a desirable element of professional activity in the field of investing or increasing consumption. The proper regulation of insolvency also encourages lending, discourages ill-considered behaviour, obliges the creditor to look at and monitor the condition of the debtor (also for the purpose of restructuring). Ex post insolvency regulations should encourage the creation and maintenance of the maximum value of the debtor’s assets and fair submission to the rigours of the law, they should also provide an opportunity for a new opening and undertaking further activities by the debtor in a professional manner. The effectiveness of insolvency is conditioned by many factors, only some of which affect the legal regulation itself. Additional elements, such as: the legal culture, respect for the rules of law and honest and professionally conducted business, good judges, justice system infrastructure, tax and fiscal policy aimed at ensuring the stability of the financial system and supporting solving liquidity problems of entities acting in good faith seem to be crucial. In order to ensure its effectiveness, the regulation of insolvency should include, among others: an early warning system about the possible accumulation of unpaid debts, incentives for pre-court debt restructuring – with the need for court approval (e.g. if the majority of creditors, but not all, opt for novation), securing and seizing the debtor’s assets to maximize their value, access to full, and up-to-date debtor information. There is no effective insolvency without an effective system of justice.
Keywords: insolvency, efficiency, effective legal protection, effectiveness of justice, effective and safe economy
Bibliografia / References
Adler B.E., A theory of corporate insolvency, „New York University Law Review” 1997/72.
Antonowicz A., Antonowicz P., Kaczmarek P., Siciński J., Kryzys i erozja kondycji finansowej. Barometr upadłości, czy sygnał do restrukturyzacji? Finanse, statystyka i studium przypadków, Sopot 2021.
Araszkiewicz M., Efektywność ekonomiczna oraz inne kryteria stanów rzeczy w ekonomicznej analizie prawa, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2015/96.
Baird D., Jackson Th., Corporate reorganization and the treatment of diverse ownership interests: a comment on adequate protection of secured creditors in bankruptcy, „University of Chicago Law Review” 1984/51.
Banasik P., Godlewska M., Kędzierski P., Morawska S., Turek J., The pro-debtor and pro-creditor models – comparison of the effectiveness of bankruptcy law. Model prodłużniczy i model prowierzycielski – porównanie skuteczności prawa upadłościowego, „Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie” 2022/4.
Bank Światowy, Doing Business 2020, www.archive.doingbusiness.org/en/data/exploreeconomics/Poland#DB_ri.
Blazy R., Stef N., How do banktruptcy systems perform in Eastern Europe?, Univesite de Strasbourg, Institut de Finance de Strasburg, October 2015, http://ifs.u-strasbg.fr/large/publications/2015/2015-07.pdf .
Boguszewski P.A., Kędzierska M., Pojęcie upadłości – wybrane aspekty ekonomiczne i prawne [w:] Instrument szybkiego reagowania na zagrożenia upadłością w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych. Koncepcja i implementacja, red. P.A. Boguszewski, Warszawa 2014.
Bricigne J.-Ch., Demertzis M., Pontuch P., Turrini A., Macroeconomic Relevance of Insolvency Frameworks in a High-debt Context: An EU Perspective. Discussion paper 032, June 2016, https://economy-finance.ec.europa.eu/system/files/2020-06/dp032_en.pdf.
Cabrillo F., Depoorter B.W.F., Banktruptcy proceedings [w:] Encyclopedia of law and economics, vol. 5, The Economics of Crime and Litigation, red. B. Bouckaert, G. de Geest, Cheltenham – Northampton 2000.
Carlson D.G., Philosophy in bankruptcy, „Michigan Law Review” 1987/85.
Chiarloni S., A comparative perspective on the crisis of civil procedure justice and on its possible remedies [w:] Procedural law on the threshold of a new millennium, red. W.H. Rechberger, Th. Klicka, Wien 2002.
Coaes R.H., The problem of social costs, „Journal of Law and Economics” 1960/3.
Cooter R., Ulen Th., Ekonomiczna analiza prawa, red. naukowa przekładu i wprowadzenie J. Bełdowski, K. Metelska-Szaniawska, Warszawa 2011.
Didea I, Ilie D.M., (R)evolution of the insolvency law in a globalized economy, „Juridical Tribune” 2019/9 (1).
Drukarczyk J., Unternehmen und Insolvenz. Zur effizienten Gestaltung des Kreditsicherungs- und Insolvenzrechts, Wiesbaden 1987.
EBRD Core Principles of an Effective Insolvency System, 2021, www.ebrd.com.
Eidenmüller H., Abuse of Law in the Context of European Insolvency Law, „European Company and Financial Law Review” 2009/6 (1).
Eidenmüller H., Comparative corporate insolvency law, „European Corporate Governance Institute (ECGI) – Law Working Paper” 2016/319, „Oxford Legal Studies Research Paper” 2017/30, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2799863.
Eidenmüller H., Effizienz als Rechtsprinzip. Möglichkeiten und Grenzen der ökonomischen Analyse des Rechts, Tübingen 2015.
Finch V., Corporate insolvency law: perspectives and principles, Cambridge University Press, Cambridge 2009.
Finch V., The measures of bankruptcy, „Oxford Journal Legal Studies” 1997/17.
Frieden M., Wielenberg S., Insolvency administrator’s incentives and the tradeoff between creditor satisfaction and efficiency in bankruptcy procedures, „Business Research” 2017/10.
Gaul H.F., Ochrona prawna w egzekucji w świetle podstaw konstytucyjnych i dogmatycznych, przeł. M. Sawczuk, W. Graliński, J. Bodio, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2003/1.
Giaro T. (red.), Ekonomiczna analiza prawa. XV Konferencja Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 7 marca 2014 r., Warszawa 2015.
Gorazda M., Granice naturalizacji prawa, Warszawa 2017.
Gross K., Taking community interests into account in bankruptcy, „Washington University Law Quarterly” 1994/72.
Gurgul S., Ekonomiczne i prawne czynniki oraz procedury upadłości przedsiębiorstw w Polsce, rozprawa doktorska, mps, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 2014, www.wir.ue.wroc.pl.
Hołda A., Strojny K., Determinanty upadłości przedsiębiorców w Polsce – systematyka i badanie komparatywne opinii kadry zarządzającej i syndyków, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2019/101.
Hrycaj A. [w:] A. Hrycaj, P. Filipiak, B. Sierakowski, J. Rak, Postępowanie upadłościowe w praktyce sądów powszechnych, Warszawa 2022.
Jackson T.H., Bankruptcy, Non-Bankruptcy Entitlements, and the Creditors' Bargain, „The Yale Law Journal” 1982/91 (5).
Jackson Th., Scott R.E., On the nature of bankruptcy: essay on bankruptcy sharing and the creditors` bargain, „Virginia Law Review” 1989/75.
Jackson Th., Skeel D.A. (jr.), Bankruptcy and Economic Recovery, „Faculty Scholarship at Penn Law” 2013/476, https://scholarship.law.upenn.edu/faculty_scholarship/476.
Jackson Th., The logic and limits of bankruptcy law, Harvard University Press, Cambridge 1986.
Kamieński G., Borys A., Upadłość i niewypłacalność jako pojęcia ekonomiczne i prawne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2022/3.
Kern Ch., Justice between simplification and formalism: a discussion and critique of World Bank sponsored Lex Mundi project on efficiency of civil procedure, Tübingen 2007.
Klimczak K.M., Dylematy ujęcia ryzyka w teorii ekonomii, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2008/221, red. J. Bilski, A. Dorożyński.
Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja postępowania upadłościowego. Z. 3 – Uzasadnienie projektu prawa upadłościowego w opracowaniu podkomisji postępowania upadłościowego, na podstawie referatu Prof. M. Allerhanda, Warszawa 1935.
Konat-Staniek M., Piątek E., Niewypłacalność a płynność finansowa w kontekście nowego prawa restrukturyzacyjnego, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2016/299.
Kopczyński P., Modele oceny zagrożenia przedsiębiorstwa upadłością jako narzędzie diagnozy stanu finansowego spółek rynku kapitałowego, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2020/110.
Korobkin D., Rehabilitating values: a jurisprudence of bankruptcy, „Columbia Law Review” 1991/91.
Kowalska M., Wikinomia, czyli masowa, spontaniczna współpraca społeczności internetowych, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2017/330.
Kruczalak-Jankowska J., Machnikowska A., Maśnicka M., The relation between duration of insolvency proceedings and their efficiency (with a particular emphasis on Polish experiences), „International Insolvency Review” 2020/29 (3).
Kupis P., Dysfunkcje postępowań upadłościowych – perspektywa wierzycieli, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego” 2016/4.
Lee R.S.L., How is ‘efficiency’ determined in the insolvency context? Clarifying the meaning of efficiency with the conjunction of insolvency jurisprudence and economic methodology, TC Beirne School of Law, The University of Queensland 2015, https://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:366681.
Machelski Z., Rozliczalność jako element jakości procesu demokratycznego w systemie instytucjonalnym III Rzeczpospolitej, „Przegląd Sejmowy” 2018/1.
Mączyńska E., Morawska S., Efektywność procedur upadłościowych. Bankructwa przedsiębiorstw, katharsis i nowa szansa, Warszawa 2015.
Mankiw N.G., Taylor M.P., Mikroekonomia, tł. J. Sawicki, Warszawa 2015.
Masiukiewicz P., Morawska S., Koncepcja poprawy efektywności upadłości, „Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie” 2012/2.
McCormack G., Keay A., Brown S., European Insolvency Law. Reform and harmonization, Cheltenham 2017.
McGowan M.A., Andrews D., Insolvency regimes and productivity growth: a framework for analysis economics department working papers no. 1309, OECD, https://www.oecd.org/economy/growth/insolvency-regimes-and-productivity-growth-a-framework-for-analysis.pdf.
Mirowska-Wierzbicka D., Determinanty efektywności postępowań upadłościowych przedsiębiorstw, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego” 2016/4.
Mokal R.J., Corporate insolvency law: theory and application, Oxford 2005.
Mooney Ch.W. (jr.), A Normative Theory of Bankruptcy Law: Bankruptcy As (Is) civil procedure, „Washington & Lee Law Review” 2004/61, https://scholarship.law.upenn.edu/faculty_scholarship/18.
Morawska S., Banasik P., Sankcje w prawie gospodarczym na przykładzie negatywnych i pozytywnych sankcji w prawie upadłościowym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2017/1.
Morawska S., Staszkiewicz P., Skuteczność prawa upadłościowego – wyniki badań empirycznych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego” 2016/4.
Negacz K., Ekonomiczna analiza prawa środowiska. Zastosowanie i perspektywy rozwoju, Warszawa 2016.
Niedużak M., Postępowanie grupowe. Prawo i ekonomia, Warszawa 2014.
Orderly and effective insolvency procedures, IMF, Legal Department, 1999, https://www.imf.org/external/pubs/ft/orderly/.
Osajda K., Uwagi o pojęciu niewypłacalności w świetle nowelizacji prawa upadłościowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/1.
Perez-Ragone A., The conflicts between the fundamental rights of the creditor and the debtor. General report: IAPL Conference paper, Seoul 2014.
Pogonowski P., Efektywne postępowanie cywilne. Uwagi wstępne na tle ekonomicznej analizy prawa – cz. 1, „Polski Proces Cywilny” 2020/4.
Pogonowski P., Efektywne postępowanie cywilne. Uwagi wstępne na tle ekonomicznej analizy prawa – cz. 2, „Polski Proces Cywilny” 2021/1.
Pogonowski P., Efektywne postępowanie zabezpieczające jako gwarancja efektywności wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, „Przegląd Sądowy” 2021/1.
Pogonowski P., Efektywność filarem sprawiedliwego postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2021/3.
Pogonowski P., Ograniczenia egzekucji sądowej cywilnej jako przejaw realizacji polityki prawa [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Pogonowski P., Organy postępowania upadłościowego, Warszawa 2001.
Pogonowski P., Sprawność egzekucji sądowej – wybrane zagadnienia praktyczne, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2021/1.
Posner R., Economic analysis of law, New York 2007.
Prusak B., Ekonomiczna analiza upadłości przedsiębiorstw. Ujęcie międzynarodowe, Warszawa 2011.
Prusak B. (red.), Ekonomiczne i prawne aspekty upadłości przedsiębiorstw, Warszawa 2007.
Rajak H., The culture of banktruptcy [w:] International Insolvency Law. Themes and pespectives, red. P.J. Omar, Aldershot – Hempshire 2008.
Rogala K., Krajowy Rejestr Zadłużonych jako system teleinformatyczny obsługujący postępowanie upadłościowe i restrukturyzacyjne, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/11.
Schlosser P., Vollstreckungsrechtliches Prioritatsprinzip und verfassungsrechtlicher Gleichheitssatz, ZZP 1984/97, iaplaw.org.
Sierakowski B., Zobowiązania masy upadłości, Warszawa 2023.
Sinz R., Hiebert O., Unternehmensinsolvenz. Ein systematischer Leitfaden für die Praxis, 3.Auflage, Köln 2012.
Stanek J., Paradygmat w prawie. O przydatności ekonomii w prawie [w:] Filozofia nauki – wybrane zagadnienia, red. K. Bałękowski, K. Maciąg, Lublin 2015.
Staszkiewicz P., Morawska S., The efficiency of bankruptcy law: evidence of creditor protection in Poland, „European Journal of Law and Economics” 2019/48.
Stelmach J., Brożek B., Załuski W., Dziesięć wykładów o ekonomii prawa, Warszawa 2007.
Taruffo M., Orality and writing as factors of efficiency in civil litigation [w:] Oralidad y escritura en el proceso civil eficiente, red. F. Capri, M. Ortells, Valencia 2008.
Tokarski A., Kierunki ewolucji systemu upadłościowego w Polsce, „Przedsiębiorczość – Edukacja” 2015/11.
Św. Jan Paweł II, Encyklika Centesimus Annus, Watykan 1991.
Św. Tomasz z Akwinu, Traktat o prawie, art. 1 kwestii 92 Sumy teologii, przełożył i opracował W. Galewicz, Kęty 2014.
UNCITRAL, Legislative Guide on Insolvency Law, Nowy Jork 2005.
Warren E., Bankruptcy policy, „University of Chicago Law Review” 1987/54.
Warren E., Policymaking in an imperfect world, ,,Michigan Law Review” 1993/92.
Wessels B., Madaus S. (red.), Instrument of the European Law Institute. Rescue of Business in Insolvency Law, Wiedeń 2017.
Westbrook J.L. (red.), A Global View of Business Insolvency Systems, Boston 2010.
White M.J., Economic analysis of corporate and personal bankruptcy law, „NBER Working Paper” 2005/11536, http://www.nber.org/papers/w11536.
The World Bank, Principles for effective insolvency and creditor/debtor regimes, Waszyngton 2016, https://openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/3824fe8e-edb3-5f9b-aa28-f5afc759e562/content.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2022.
Andrzej Olaś
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, adwokat, Polska.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645
Pojęcie czynności egzekucyjnych w sądowym postępowaniu egzekucyjnym – cz. 1
Celem artykułu jest próba ścisłego określenia znaczenia pojęcia czynności egzekucyjnych oraz ustalenia jego stosunku względem innych pokrewnych pojęć takich jak czynności postępowania egzekucyjnego, czynności komornicze, czynności konwencjonalne, czynności prawne i czynności procesowe. Pomimo iż pojęcie „czynności egzekucyjne” stanowi obok takich terminów jak „postępowanie egzekucyjne”, „egzekucja”, „organ egzekucyjny”, „przedmiot egzekucji” niewątpliwie podstawy siatki pojęciowej prawa egzekucji sądowej oraz sądowego postępowania cywilnego jako takiego, polska nauka prawa procesowego cywilnego jak do tej pory nie tylko nie wypracowała jednolitej, powszechnie aprobowanej definicji czynności egzekucyjnych, lecz nie ma nawet zgody co do wszystkich podstawowych cech tych czynności, które pozwalałyby na ich należytą delimitację względem innych czynności postępowania. W artykule autor zajmuje swoje stanowisko w tym przedmiocie, wskazując na cechy wyróżniające czynności egzekucyjne spośród innych czynność postępowania egzekucyjnego oraz wskazuje na możliwość nadania temu pojęciu dwóch znaczeń: właściwego (poprawnego teoretycznie) – wąskiego oraz szerokiego – błędnego teoretycznie, lecz znajdującego pewne uzasadnienie w niektórych obowiązujących przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.
Słowa kluczowe: czynności egzekucyjne, czynności postępowania egzekucyjnego, czynności procesowe, czynność prawne
dr hab. Andrzej Olaś
Assistant Professor, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, attorney, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645
The concept of enforcement actions in judicial enforcement proceedings – part 1
This article attempts to rigorously define the meaning of the concept of enforcement actions and to determine its relationship to other related concepts such as enforcement proceedings, court enforcement officer’s actions, conventional actions, legal actions and procedural actions. Although in addition to such terms as “enforcement proceedings”, “enforcement”, “enforcement authority”, “object of enforcement”, the concept of “enforcement actions” is undoubtedly the basis of the conceptual grid of the law of judicial enforcement and judicial civil proceedings as such, the Polish doctrine of civil procedural law has so far not only failed to develop a uniform, universally approved definition of enforcement actions, but there is not even a consensus on all the basic features of these actions that would allow their proper delimitation in relation to other actions relevant for civil proceedings. In the article, the author takes his position on this subject, pointing out the features that distinguish enforcement actions from other actions of enforcement proceedings, and highlights the possibility of giving this concept two meanings: the proper one (theoretically correct) – narrow, and the broad one – theoretically incorrect but having some justification in some existing provisions of the Polish Code of Civil Procedure.
Keywords: enforcement actions, actions in judicial enforcement proceedings, procedural actions, legal action
Bibliografia / References
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2012.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1984.
Bojanowski E., Wykonanie zastępcze w egzekucji administracyjnej, Warszawa 1975.
Broniewicz W. [w:] W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2014.
Broniewicz W., Postępowanie egzekucyjne i egzekucja w sprawach cywilnych, „Państwo i Prawo” 1988/8.
Brulińska M. [w:] Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2008.
Cudak A., Skarga na czynności komornika, Sopot 2015.
Dalkowska A., Skarga na czynności egzekucyjne w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym, „Nowa Currenda” 2006/9.
Demendecki T. [w:] Metodyka pracy komornika sądowego, red. A. Marciniak, M. Michalska-Marciniak, Warszawa 2015.
Derlatka J. [w:] Postępowanie cywilne, red. M. Rzewuski, Warszawa 2019.
Dobrzański B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom 2, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1976.
Drelichowska A., Czynności egzekucyjne w świetle ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, „Przegląd Prawa i Administracji” 2014/97.
Ereciński T., Pietrzkowski H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Flaga-Gieruszyńska K., Wszczęcie egzekucji, Sopot 2020.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2022.
Ged M., Ukończenie sądowego postępowania egzekucyjnego, Warszawa 2023.
Grzegorczyk P., Granice nadzoru judykacyjnego sprawowanego nad komornikiem w trybie art. 759 § 2 k.p.c., „Palestra” 2007/9–10.
Hauser R., Leoński Z. [w:] Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, red. R. Hauser, A. Skoczylas, Warszawa 2018.
Hauser R., Piątek W. [w:] Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2021.
Jagieła J., Elektroniczne wszczęcie postępowania egzekucyjnego [w:] Postępowanie i prawo cywilne w dobie informatyzacji, red. A. Marciniak, J. Bieluk, Warszawa 2016.
Jankowski J., Przebieg postępowania egzekucyjnego, upadłościowego i układowego. Struktura postępowań w ujęciu dynamicznym, Kraków 1999.
Jodłowski J., Odpowiedź na pytanie prawne [w:] Kodeks postępowania cywilnego, zbiór aktualnych pytań prawnych rozstrzygniętych przez Komitet Redakcyjny „Polskiego Procesu Cywilnego” w opracowaniu J.J. Litauera i W. Święcickiego, Łódź 1949.
Józefowicz A., Czynności procesowe organu egzekucyjnego przed wszczęciem egzekucji, „Nowe Prawo” 1963/10.
Klich A. [w:] Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. System Postępowania Cywilnego. Tom 8, red. K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2021.
Kmiecik Z.R., Czynności egzekucyjne w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym [w:] System egzekucji administracyjnej, red. J. Niczyporuk, S. Fundowicz, J. Radwanowicz, Warszawa 2004.
Korzan K., Sądowe postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1986.
Kowalkowski R., Postępowanie egzekucyjne a egzekucja, „Przegląd Egzekucji Sądowej” 1995/10.
Kowalkowski R. [w:] Encyklopedia egzekucji sądowej, red. Z. Knypl, Sopot 2002.
Krakowiak M., Egzekucja przez zarząd przymusowy, Warszawa 2011.
Kruszelnicki F., Zarys systemu polskiego prawa egzekucyjnego i zabezpieczającego, Warszawa 1934.
Kunicki I., Pouczenie o ograniczeniach egzekucji, utrwalanie czynności egzekucyjnych oraz granice czasowe dokonywania czynności przez komornika, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2019/12.
Leoński Z., Istota administracyjnych czynności egzekucyjnych w świetle przepisów ustawy z 17 czerwca 1966 r., „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1969/3.
Lubiński K., O problemie dopuszczalności dokonywania czynności sądowego postępowania egzekucyjnego w sprawach cywilnych na nośnikach danych albo za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, „Palestra” 2009/9–10.
Marcewicz O. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 730–1217, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Marciniak A., Charakter prawny i skutki odmowy wszczęcia egzekucji w sądowym postępowaniu egzekucyjnym, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2019/12.
Marciniak A., Problem przesłanek procesowych w sądowym postępowaniu egzekucyjnym [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Marciniak A., W kwestii dopuszczalności złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji na informatycznych nośnikach danych albo za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2009/4–5.
A. Marciniak [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IV. Komentarz. Art. 730–10951, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Masternak M. [w:] T. Jędrzejewski, M. Masternak, P. Rączka, Administracyjne postępowanie egzekucyjne, Toruń 2013.
Mądrzak H., Czynności egzekucyjne (analiza pojęcia), „Problemy Egzekucji Sądowej” 1994/8.
Misztal-Konecka J., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Moszczyńska U., Egzekucja świadczeń niepieniężnych w postępowaniu egzekucyjnym, Warszawa 2019.
Olaś A., Umorzenie postępowania egzekucyjnego po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych [w:] Sądowe postępowanie egzekucyjne. Nowe rozwiązania prawne, red. R. Flejszar, Sopot 2020.
Olaś A., Umorzenie procesu cywilnego, Warszawa 2016.
Olszanowski J., Zbieg egzekucji w sądowym i administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym, Warszawa 2016.
Ostojski P., Piątek W., Egzekucja administracyjna świadczeń pieniężnych, Wrocław 2014.
Piasecki K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie nieprocesowe, w razie zaginięcia lub zniszczenia akt, zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz do artykułów 506–1088. Tom III, red. K. Piasecki, Warszawa 2012.
Pietrzkowski K., Nadzór sądu nad czynnościami komornika po zmianach wprowadzonych ustawą z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych, „Przegląd Sądowy” 2019/6.
Przybysz P., Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2011.
Resich Z. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2014.
Romańska M., Komentarz do przepisów art. 758–1088 KPC regulujących postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2016.
Rzewuski M., Dopuszczalność zmiany przez sąd prawomocnego postanowienia komornika, wadliwie ustalającego wysokość opłaty egzekucyjnej – glosa – III CZP 16/07, „Monitor Prawniczy” 2010/6.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
Skoczylas [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, A. Skoczylas, Prawo procesowe administracyjne. System prawa administracyjnego, t. 9, Warszawa 2010.
Smoktunowicz E., Egzekucja administracyjna i sądowa. Teksty, orzecznictwo, piśmiennictwo, indeks rzeczowy, Warszawa 1995.
Studzińska J., Elektroniczne czynności uczestników postępowania egzekucyjnego [w:] Postępowanie i prawo cywilne w dobie informatyzacji, red. A. Marciniak, J. Bieluk, Warszawa 2016.
Studzińska J. [w:] Postępowanie egzekucyjne. Komornicy sądowi. Koszty egzekucyjne, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2019.
Szczurek Z., Czynności egzekucyjne. Zagadnienia ogólne, Sopot 2017.
Świeboda Z., Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część druga. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Warszawa 2004.
Świeboda Z., Pojęcie i rodzaje czynności egzekucyjnych sądu, „Palestra” 1976/10.
Świeczkowski J., Granice nadzoru judykacyjnego sądu sprawowanego nad komornikiem w trybie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2007/4.
Uliasz M., Zasada jawności sądowego postępowania egzekucyjnego w dobie informatyzacji, Warszawa 2019.
Wengerek E., Na marginesie artykułu A. Józefowicza pt. „Czynności procesowe organu egzekucyjnego przed wszczęciem egzekucji”, „Nowe Prawo” 1964/4.
Wengerek E., Pojęcie, przedmiot i przesłanki postępowania egzekucyjnego [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego. Zbiór studiów, red. J. Jodłowski, Ossolineum 1974.
Wengerek E., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne: komentarz do części drugiej Kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1972.
Wengerek E., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1978.
Zedler F., Czynności egzekucyjne a czynności procesowe (wybrane zagadnienia) [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Zedler F., Nadzór sądu nad czynnościami komornika na podstawie art. 759 § 2 k.p.c., „Nowe Prawo” 1975/7–8.
Zimmermann R., Prawo administracyjne, Warszawa 2008.
Magdalena Skibińska
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Pracy i Postępowania Cywilnego, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Zielonogórski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157
Problematyka składu sądu właściwego do rozpoznania zażalenia w postępowaniu uproszczonym
Zagadnienie rozpoznania sprawy przez właściwy sąd ma istotne znaczenie w postępowaniu cywilnym, gdyż naruszenie zasad dotyczących ukształtowania składu sądu stanowi przesłankę nieważności postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.) i skutkuje koniecznością uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (art. 386 § 2 k.p.c.). Z tego względu przepisy regulujące tę kwestię powinny być precyzyjne i jasne. Niestety nie zawsze tak jest. Jak wskazano w artykule, po ponad 20 latach od wprowadzenia postępowania uproszczonego do Kodeksu postępowania cywilnego wciąż nie zostało sprecyzowane, czy zażalenia w tym postępowaniu należy rozpoznawać jednoosobowo czy też w składzie trzech sędziów. Ustawa z 9.03.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw miała wypełnić tę lukę prawną. Niestety uregulowano nią jedynie, że sąd drugiej instancji rozpoznaje zażalenie na niektóre czynności decyzyjne sądu pierwszej instancji w składzie jednego sędziego (art. 50510 § 1 zd. 2 k.p.c.). W konsekwencji nie jest jasne, w jakim składzie sąd powinien rozpoznawać pozostałe zażalenia, zwłaszcza tzw. zażalenia poziome. Odpowiedź na to pytanie de lege lata została udzielona przy zastosowaniu reguł analogii prawniczej oraz reguł interpretacyjnych. W artykule uzasadniono także możliwość wprowadzenia składów jednoosobowych do rozpoznawania wszystkich rodzajów zażaleń w postępowaniu uproszczonym w przyszłości.
Słowa kluczowe: postępowanie uproszczone, skład sądu, skład jednego sędziego, skład trzech sędziów, zażalenie, zażalenie poziome, luka prawna, analogia, wykładnia prawa
dr Magdalena Skibińska
assistant professor, Chair of Labour Law and Civil Procedural Law, Institute of Legal Sciences, University of Zielona Góra, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157
The issue of the composition of the court competent to hear a complaint in summary proceedings
The issue of hearing a case by a properly shaped court is of significance in civil proceedings as the violation of rules governing the composition of the court constitutes grounds for invalidity of the proceedings (Article 379 Point 4 of the Polish Code of Civil Procedure, hereinafter CPC) and results in annulment of the ruling and the case referral for re-examination (Article 386 Section 2 of the CPC). Therefore, regulations dealing with that matter should be precise and clear. Unfortunately, that is not always a case. As shown in this paper, over 20 years after introducing the summary proceedings to the CPC it has still not been determined whether complaints in such proceedings should be heard by a single-judge panel or three-judge panel. The Polish Act of 9 March 2023 amending the act – the Code of Civil Procedure and certain other acts was supposed to fill that legal gap. Instead, it only regulates that the court of second instance hears complaints from some judgements issued by the court of first instance by a single-judge panel (Article 50510 Section 1 Sentence 2 of the CPC). Thus, it is unclear, what a proper composition of the court in other cases should be, especially when hearing the so-called horizontal complaints. The answer to this question de lege lata was provided by using some legal analogy and legal interpretation. The paper also justifies the possibility of introducing a single-judge panels as competent to hear all complaints in summary proceedings in the future.
Keywords: summary proceedings, composition of the court, single-judge panel, three-judge panel, complaint, horizontal complaint, legal gap, analogy, legal interpretation
Bibliografia / References
Barczewski J., Postanowienia sądów pierwszej i drugiej instancji [w:] Rozstrzygnięcia sądowe w postępowaniu cywilnym, red. M. Rzewuski, Warszawa 2021.
Bartoszewicz A., Glosa do uchwały SN z 27.11.2001 r., III CZP 61/01, „Państwo i Prawo” 2003/6.
Berutowicz W., Glosa do uchwały SN z dnia 18 grudnia 1968 r., III CZP 119/68, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1970/1.
Bladowski B., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Błaszczak Ł., O tzw. ograniczonej samodzielności jurysdykcyjnej sądu cywilnego w procesie cywilnym [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego. Szczecin – Niechorze 28–30.9.2007 r., red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Borzemska K. [w:] Postępowanie cywilne, red. I. Gil, Warszawa 2020.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2018.
Cieślak S., Postępowania przyspieszone w procesie cywilnym. Zarys postępowania nakazowego, upominawczego i uproszczonego, Warszawa 2004.
Drabik M., Przekazywanie zagadnień prawnych do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu – praktyka sądów cywilnych, „Państwo Prawne” 2019/1.
Drozdowicz K., Zażalenie do innego składu sądu pierwszej instancji w postępowaniu rozpoznawczym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo” 2020/29.
Dziurda M., Przedstawianie zagadnień prawnych na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. w czasach epidemii i nowelizacji, „Przegląd Sądowy” 2021/11–12.
Ereciński T., O uwarunkowaniach, potrzebie oraz zakresie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2010/1.
Ereciński T., Postępowania odrębne de lege lata i de lege ferenda [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Ereciński T., Wprowadzenie. O stanie prac nad projektem nowego Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom III. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022.
Gałas A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–45816. Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Gołaczyński J., Kodeks postępowania cywilnego. Nowelizacja z 9.3.2023 r. Komentarz. Linia orzecznicza, Warszawa 2023.
Góra-Błaszczykowska A., Środki zaskarżenia w procesie cywilnym po 7.11.2019 r. [w:] Nowelizacja postępowania cywilnego. Wpływ zmian na praktykę sądową, red. M. Białecki, S. Kotas-Turoboyska, F. Manikowski, E. Szczepanowska, Warszawa 2021.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IA. Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] System prawa procesowego cywilnego. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Tom II. Cz. 2, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2016.
Grzybowski T., Wpływ zmian prawa na jego wykładnię, Warszawa 2013.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom III. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Jakubecki A., Dostęp do ochrony prawnej w świetle ustawy nowelizującej KPC z 4.7.2019 r. [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Jankowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IB. Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Jędrejek G., Pytania prawne kierowane przez sądy cywilne do Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego [w:] Ars in vita. Ars in iure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Kościółek A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
Kotas S., Realizacja zasady szybkości postępowania w polskim procesie cywilnym w świetle projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw [w:] Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany 2019, red. G. Jędrejek, S. Kotas, F. Manikowski, Warszawa 2019.
Kuberska W., Zażalenie w postępowaniu uproszczonym – uwagi de lege ferenda, „Radca Prawny” 2003/2.
Kulski R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Leszczyński L. [w:] A. Korybski, L. Leszczyński, Stanowienie i stosowanie prawa. Elementy teorii, Warszawa 2021.
Łazarska A., Górski K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–45816. Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2012.
Manowska M., Postępowanie uproszczone w procesie cywilnym, Warszawa 2001.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Wrocław 2013.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Mróz-Szarmach D., Skarga kasacyjna a sprawy zakwalifikowane do postępowania uproszczonego, „Acta Iuridica Resoviensia” 2021/1.
Mróz-Szarmach D. [w:] System Postępowania Cywilnego. Tom 6. Postępowania odrębne, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Nowacki J., Analogia legis, Warszawa 1966.
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2020.
Olaś A. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Postępowania odrębne. Postępowania przyspieszone. Tom II. Cz. 4, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Osajda K., Przesłanki odmowy podjęcia uchwały przez Sąd Najwyższy w postępowaniu cywilnym [w:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom I, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Piasecki K., Wyroki sądów pierwszej instancji, sądów apelacyjnych oraz Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych, handlowych i gospodarczych, Warszawa 2007.
Potrzeszcz J., Racjonalność aksjologiczna prawodawcy jako założenie interpretacyjne [w:] Wykładnia prawa. Tradycja i perspektywy, red. M. Hermann, S. Sykuna, Warszawa 2016.
Romańska M., Zażalenie po nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r. a zasada dwuinstancyjności i zaskarżalności orzeczeń w postępowaniu cywilnym [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, „Jurysprudencja” 2020/14.
Romańska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Rylski P., Zażalenie dewolutywne a zażalenie poziome w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2021/1.
Rzewuska M., Uchwały [w:] Rozstrzygnięcia sądowe w postępowaniu cywilnym, red. M. Rzewuski, Warszawa 2021.
Sanetra W., Jednolitość orzecznictwa jako wartość sądowego stosowania prawa i rola Sądu Najwyższego w jej zapewnieniu, „Przegląd Sądowy” 2013/7–8.
Sanetra W., O roli Sądu Najwyższego w zapewnianiu zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądowego, „Przegląd Sądowy” 2006/9.
Skibińska M., O zasadności przepisu art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy antycovidowej z perspektywy konstytucyjnej zasady proporcjonalności, „Polski Proces Cywilny” 2023/1.
Skibińska M., Problematyka dopuszczalności skargi kasacyjnej w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym, „Dyskurs Prawniczy i Administracyjny” 2022/1.
Skibińska M., Realizacja zasady kolegialności przed sądami cywilnymi w dobie pandemii COVID-19 – uwagi do art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 KoronawirusU [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Marciniakowi, red. J. Jagiełła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Srokosz J., Sulikowski A., Wstęp do prawoznawstwa, Opole 2015.
Szczucki K., Ustawa o Sądzie Najwyższym. Komentarz, Warszawa 2021.
Szymaniak P., Rozłam w sądach, „Dziennik Gazeta Prawna” z 4.05.2023 r., nr 85 (5999).
Tobor Z., W poszukiwaniu intencji prawodawcy, Warszawa 2013.
Uliasz M., Zażalenie poziome w sądowym postępowaniu egzekucyjnym – blaski i cienie, „Dyskurs Prawniczy i Administracyjny” 2022/1.
Walasik M., Analogia w prawie procesowym cywilnym, Warszawa 2013.
Wiśniewski R., Rozstrzyganie zagadnień prawnych przez Sąd Najwyższy, „Państwo Prawne” 2019/1.
Wiśniewski T. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Środki zaskarżenia. Tom III. Cz. 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Włodyka S., Funkcje Sądu Najwyższego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1965/20.
Włodyka S., Przesłanki dopuszczalności pytań prawnych do Sądu Najwyższego, „Nowe Prawo” 1971/2.
Włodyka S., Zakres mocy wiążącej wykładni sądowej, „Studia Prawnicze” 1969/23.
Wojciechowski J., Zażalenie poziome – problemy i wątpliwości w praktyce sądów powszechnych [w:] Nowelizacja KPC 2019 pierwsze doświadczenia, refleksje, postulaty, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Wojciechowski M., Sądowy dyskurs interpretacyjny dotyczący wykładni rozszerzającej [w:] Wykładnia prawa. Tradycja i perspektywy, red. M. Hermann, S. Sykuna, Warszawa 2016.
Wróbel A., Instytucja zażalenia w świetle nowelizacji z 4.7.2019 r. w ujęciu prawnoporównawczym [w:] Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, M. Malczyk, Warszawa 2020.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
Zembrzuski T., Między Scyllą a Charybdą, „Dziennik Gazeta Prawna” z 4.05.2023 r., nr 85 (5999).
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.Zembrzuski T., Wpływ uchwał Sądu Najwyższego na orzecznictwo sądów powszechnych [w:] Rola orzecznictwa w systemie prawa, red. T. Giaro, Warszawa 2016.
Zembrzuski T., Zażalenie po nowelizacji, czyli o standardzie środka zaskarżenia, „Palestra” 2019/11–12.
Ziemianin K., Rozstrzygnięcia sądu odwoławczego [w:] Rozstrzygnięcia sądowe w postępowaniu cywilnym, red. M. Rzewuski, Warszawa 2021.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Warszawa 2017.
Hanna Matyja
doktorantka, Kolegium Nauk Prawnych, Szkoła Doktorska, Uniwersytet Wrocławski, Centrum Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej, aplikantka sędziowska, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2352-3149
Wniesienie pozwu przeciwko sędziemu w świetle instytucji powództwa oczywiście bezzasadnego (art. 1911 k.p.c.) oraz zakazu nadużycia prawa procesowego cywilnego (art. 41 k.p.c.)
W artykule poruszono problematykę wytaczania powództw przeciwko osobom pełniącym urząd sędziego w związku z ich działalnością orzeczniczą. We wstępnej części opracowania omówiono zagadnienie (braku) immunitetu sędziowskiego w sprawach cywilnych; przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie orzeczenia, a ponadto podstawy i przesłanki odpowiedzialności cywilnoprawnej samego sędziego oraz problem jego legitymacji biernej w procesie o naprawienie szkody wyrządzonej w toku wykonywania czynności jurysdykcyjnych. W tym zakresie szczególną uwagę poświęcono kwestii wykładni przesłanek niezgodności z prawem oraz bezprawności, jak również ewentualnej możliwości wyłączenia legitymacji biernej sędziego w oparciu o art. 4171 k.c. czy też art. 120 k.p., dokonując analizy zwłaszcza w oparciu o dorobek orzecznictwa dotyczący tej materii. Wobec przyjętych na tym etapie konkluzji w dalszej części artykułu przedstawiono tytułowy problem w kontekście wprowadzonych do Kodeksu postępowania cywilnego w 2019 r. instytucji powództwa oczywiście bezzasadnego (art. 1911 k.p.c.) oraz zakazu nadużycia prawa procesowego cywilnego (art. 41 k.p.c.), koncentrując się zwłaszcza na roli, jaką wymienione instytucje mogą odegrać na gruncie spraw z udziałem sędziów. Także w tym zakresie przytoczono godne uwagi poglądy orzecznictwa, jak również doktryny z zastrzeżeniem, że praktyka orzecznicza w odniesieniu do powołanych instytucji dopiero się kształtuje, zaś regulacje wprowadzone nowelizacją z 2019 r. nie są wolne od kontrowersji.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność cywilnoprawna sędziego, niezawisłość sędziowska, powództwo oczywiście bezzasadne, nadużycie prawa procesowego
Hanna Matyja
PhD student, Doctoral School, University of Wrocław, Centre of Legal and Economic Matters of Electronic Communications, judge trainee, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2352-3149
Filing a lawsuit against a judge in the light of the institution of manifestly ungrounded actions (Article 1911 of the Polish Code of Civil Procedure) and the prohibition of abuse of civil procedural rights (Article 41 of the Polish Code of Civil Procedure)
The article deals with the issue of bringing actions against persons holding the office of a judge in connection with their judicial activity. Thus, the first part of the study discusses the problem of the judicial immunity in civil cases; the prerequisites of the State Treasury’s liability for damage caused by the issuance of a court decision, as well as the grounds and prerequisites of civil liability of a judge and their capacity to be a party in a lawsuit for compensation for damage caused in the course of exercising jurisdictional activities. In this regard, special attention is paid to the interpretation of the prerequisite of illegality. The author also analysed the possibility of excluding the judge’s capacity to be a party in a lawsuit on the basis of Article 4171 of the Polish Civil Code, or Article 120 of the Polish Labour Code. The issues at hand were discussed in the light of opinions expressed on that matter by judicature. As a consequence of the conclusions adopted so far, the second part of the article presents the titular problem in the context of manifestly ungrounded actions (Article 1911 of the Polish Code of Civil Procedure) and the prohibition of abuse of civil procedural rights (Article 41 of the Polish Code of Civil Procedure), introduced into the Polish Code of Civil Procedure in 2019. In this part of the paper, the author focuses particularly on the role played by the mentioned institutions in court cases involving judges. Also in this regard, the noteworthy views of jurisprudence and doctrine were cited, subject to the fact that the court practice is still being formed. The author mentioned the controversy concerning the institutions as well.
Keywords: civil law liability of a judge, judicial independence, manifestly unfounded action, abuse of procedural right
Bibliografia / References
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Begier A., Uwagi do art. 1911 § 1–4 KPC – głos praktyka, „IUSTITIA” 2019/4 (38), https://www.kwartalnikiustitia.pl/uwagi-do-art-1911-§-1-4-kpc-glos-praktyka,10192/2.
Bieluk M., Cywilnoprawna odpowiedzialność profesjonalnego pełnomocnika za błąd, Legalis 2021.
Błaszczak Ł., Powództwo oczywiście bezzasadne (Art. 1911 k.p.c.), Warszawa 2021.
Ereciński T., Nadużycie praw procesowych w postępowaniu cywilnym. Tezy i wstępne propozycje do dyskusji [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, LEX 2019.
Franusz A., Powództwo oczywiście bezzasadne w świetle nowych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Nowelizacja postępowania cywilnego. Wpływ zmian na praktykę sądową, red. M. Białecki, S. Kotas-Turoboyska, F. Manikowski, E. Szczepanowska, LEX 2021.
Gierach E. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. Safjan M., Bosek L., Legalis 2016.
Góra-Błaszczykowska A., Ekspertyza na temat projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – druk sejmowy nr 3137, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=3137.
Gudowski J., Iudex impurus. Wyłączenie z mocy samej ustawy sędziego objętego zarzutem wadliwego powołania lub przejścia na wyższe stanowisko sędziowskie, „Polski Proces Cywilny” 2022/5.
Gudowski J., Nadużycie prawa procesowego cywilnego w postępowaniu rozpoznawczym (in ampliore contextu) [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, LEX 2019.
Independence and Accountability of the Judiciary – ENCJ Report 2013–2014, https://www.encj.eu/images/stories/pdf/workinggroups/independence/encj_report_independence_accountability_adopted_version_sept_2014.pdf.
Knoppek K., Kłamstwo stron jako środek obrony ich interesów w procesie cywilnym [w:] Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2018.
Kunicki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Legalis 2020.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Michalak A., Oczywiście bezzasadne powództwo w dziedzinie praw własności przemysłowej, „Przegląd Sądowy” 2013/11–12.
Misztal-Konecka J., Czy wniesienie pozwu w sprawie cywilnej przeciwko sędziemu może stanowić nadużycie prawa procesowego? Zarys problemu [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, LEX 2019.
Nesterowicz M., Podstawy prawne odpowiedzialności cywilnej zakładu leczniczego i lekarza, „Prawo i Medycyna” 1999/1.
Plebanek M.G., Nadużycie praw procesowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Rylski P., O potrzebie definicji nadużycia prawa procesowego na gruncie art. 41 KPC [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, Warszawa 2020.
Sadomski J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2022.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2022.
Szczepaniak R. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Legalis 2022.
Szczucki K. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
Taruffo M., General Report. Abuse of Procedural Rights: Comparative Standards of Procedural Fairness [w:] Abuse of Procedural Rights, International Association of Procedural Law International Colloquium – October 1998, Tulane Law School New Orleans, Louisiana, https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=nkGaPj-aH98C&oi=fnd&pg=PR9&dq=M.Taruffo(red.),Abuse+of+Procedural+Rights:+Comparative+Standards+of+Procedural+Fairness&ots=YqUiDIKa9I&sig=MMTWHAonCAnh7GORn9x1dk-VPqc&redir_esc=y#v=onepage&q=constit&f=false.
Torbus A., Ekspertyza na temat: Czy projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego pod nazwą „Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw” (druk nr 3137) pozwala zwiększyć efektywność postępowania cywilnego?, https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=3137.
Torbus A., Problem nadużycia uprawnień procesowych przez strony w projekcie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011, https://www.kwartalnikiustitia.pl/wp-content/uploads/2012/07/Reforma_postępowania_cywilnego.pdf.
Weitz K., Nadużycie „prawa” procesowego cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Wiśniewski T., Skarga nadzwyczajna w świetle systemu środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2019.
Zelek M. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Legalis 2022.
Sebastian Koczur
doktor nauk prawnych, p.o. Kierownika Katedry Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Wydział Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2985-0557
Procesowa realizacja roszczenia o przywrócenie do pracy pracownika zwolnionego w okresie biegnącego wypowiedzenia
Artykuł omawia prawne warunki realizacji przez pracownika w wymiarze procesowym roszczenia o przywrócenie do pracy w sytuacji, gdy zwolniono go bez wypowiedzenia w trakcie biegnącego wypowiedzenia umowy o pracę. Celem opracowania jest jednoznaczne stwierdzenie, jak powinien przed sądem pracy postąpić pracownik, który kwestionuje prawidłowość obydwu złożonych przez pracodawcę oświadczeń woli, by odzyskać utraconą pracę. Artykuł rozstrzyga kwestię wzajemnych relacji roszczeń, jakie pracownik wywodzi zarówno z wypowiedzenia umowy o pracę, jak i z rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Czy w takiej sytuacji w obydwu przypadkach pracownik – powód powinien odwołać się do sądu pracy, czy być może wypowiedzenie zostało zniweczone przez oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia? A jak w takiej sytuacji powinien zachować się sąd pracy, czy zasadne jest prowadzenie obydwu postępowań, czy też pozew powinien ulec odrzuceniu, zważywszy na fakt, że sprawa o przywrócenie do pracy już przed sądem zawisła? A może receptą jest połączenie spraw do wspólnego rozpoznania? Kwestia skutecznego odzyskania przez pracownika pracy nie jest oczywista i jak wynika z przytoczonych stanowisk judykatury oraz doktryny, wcale nie została jednoznacznie przesądzona. W konsekwencji autor podejmuje próbę jasnego rozstrzygnięcia wątpliwości, stawiając kolejne pytania i następnie na nie odpowiadając, dążąc do jednoznacznego ustalenia właściwych procesowych decyzji sądu, jak też prawidłowych czynności, podejmowanych przez strony toczących się postępowań.
Słowa kluczowe: roszczenie o przywrócenie do pracy, sąd pracy, litis pendentio, odrzucenie pozwu, połączenie do wspólnego rozpoznania
dr Sebastian Koczur
acting Chairman of the Department of Labour Law and Social Security, Faculty of Law, Administration and International Relations, Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2985-0557
Procedural resolution of a claim for reinstatement to work of an employee terminated during the running of the period of notice
The article discusses the legal terms and conditions for the employee’s claim for reinstatement to work from a procedural perspective in a situation where the employee was dismissed without notice during the notice of termination of the employment contract. The aim of the study is to clearly state how an employee (who questions the correctness of both declarations of will submitted by the employer) should act before the labour court to be reinstated to work. The article settles the issue of mutual relations of claims that the employee derives both from the termination of the employment contract and from the termination of such contract without observing the notice period. In such a situation, in both cases, should the employee – the plaintiff – appeal to the labour court, or was the termination nullified by a termination of the contract without notice? And how should the labour court behave in such a situation? Is it reasonable to conduct both proceedings, or should the lawsuit be rejected, given the fact that the case for the reinstatement to work is already pending before the court? Or maybe is it desirable to have both cases combined for joint examination? The issue of the employee’s effective reinstatement to work is not obvious and, as it results from the cited positions of jurisprudence and doctrine, it has not been unequivocally settled. As a consequence, the author attempts to clearly resolve doubts by asking and answering subsequent questions, striving to unambiguously determine the appropriate procedural decisions of the court, as well as correct actions taken by the parties to pending proceedings.
Keywords: claim for reinstatement to work, labour court, litis pendentio, rejection of the claim, support for consideration
Bibliografia / References
Berutowicz W., Glosa do postanowienia SN z 22.04.1967 r., I CR 570/66, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1968/7–8, poz. 158.
Florek L., Zieliński T. [w:] D. Dzienisiuk, K. Gonera, G. Goździewicz, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, J. Unterschütz, B. Wagner, P. Wojciechowski, L. Florek, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2017.
Gersdorf M. [w:] M. Raczkowski, K. Rączka, M. Gersdorf, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2014.
Grzegorczyk P., Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Jaśkowski K., Maniewska E., Kodeks pracy. Komentarz, Kraków 2001.
Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Manowska M. [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska, M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–477(16), LEX 2022.
Piaskowska O.M. [w:] M. Kuchnio, A. Majchrowska, K. Panfil, J. Parafianowicz, A. Partyk, A. Rutkowska, D. Rutkowski, A. Turczyn, O.M. Piaskowska, Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, LEX 2022.
Salwa Z., Nawiązanie i rozwiązanie umowy o pracę, Bydgoszcz 2000.
Sanetra W. [w:] J. Iwulski, W. Sanetra, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2013.
Siedlecki W., Glosa do uchwały SN z 30.05.1966 r., III PZP 15/66, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1967/5, poz. 112.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–477(16), red. M. Manowska, LEX 2022.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–729, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Wypych-Żywicka A., Zasadność wypowiedzenia umowy o pracę, Sopot 1996.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Anna Hrycaj
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uczelni Łazarskiego, Instytut Prawa Upadłościowego i Restrukturyzacyjnego oraz Badań nad Niewypłacalnością, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6915-6703
Udział w autorstwie tekstu – 70%
Patryk Filipiak
doktor nauk prawnych, adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2361-0106
Udział w autorstwie tekstu – 30%
Wydawanie, uzasadnianie i podpisywanie orzeczeń w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym
Przedmiotem artykułu jest dogmatyczna analiza istniejących rozwiązań normatywnych z zakresu prawa upadłościowego i prawa restrukturyzacyjnego dotyczących formy postanowień i zarządzeń wydawanych w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym, obowiązku ich uzasadniania z urzędu, odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących uzasadnień oraz formy podpisywania postanowień, w tym rozważenie kwestii aktualności orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego obowiązku odrębnego podpisywania sentencji orzeczenia oraz jego uzasadnienia. W szczególności w artykule rozważono, czy jednolity sposób podpisywania całościowo sentencji oraz uzasadnienia orzeczenia, do którego dochodzi w ramach sytemu teleinformatycznego Krajowego Rejestru Zadłużonych, jest zgodny z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, które – w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego – nakazują złożenie odrębnych podpisów pod sentencją i uzasadnieniem. Sprawa ta ma istotne znaczenie dla obrotu prawnego wobec istnienia w obiegu bardzo wielu orzeczeń podpisywanych elektronicznie, i to nie tylko w ramach postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, lecz także w innych rodzajach spraw (np. w sprawach rejestrowych oraz w elektronicznym postępowaniu upominawczym), które od wielu lat są wydawane i opatrywane jednym podpisem elektronicznym. W artykule wskazano, że skoro podpis elektroniczny to zestaw danych dołączony lub logicznie powiązany z dokumentem, a nie zestaw danych „napisany” w jakimś konkretnym miejscu dokumentu, to nie można do niego odnosić wymogu „umiejscowienia” pod sentencją oraz odrębnie pod uzasadnieniem, gdyż podpis elektroniczny jako zestaw danych logicznie powiązanych z dokumentem w ogóle nie znajduje się na dokumencie w takim sensie, w jakim na dokumencie znajduje się podpis własnoręczny.
Słowa kluczowe: upadłość, restrukturyzacja, orzeczenie, uzasadnienie, podpis
dr hab. Anna Hrycaj
professor at the Łazarski University, Institute of Bankruptcy and Restructuring Law and Insolvency Research, Łazarski University in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6915-6703
Contribution to the authorship of the text – 70%
dr Patryk Filipiak
assistant professor, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2361-0106
Contribution to the authorship of the text – 30%
Issuing, justifying and signing decisions in insolvency and restructuring proceedings
The subject of the article is a dogmatic analysis of the existing normative solutions in the field of insolvency law and restructuring law, regarding the form of decisions and orders issued in insolvency and restructuring proceedings, the obligation to justify them ex officio, the appropriate application of the provisions of the Polish Code of Civil Procedure regarding justifications and the form of signing decisions, including consideration of the issue of the validity of the Polish Supreme Court’s case law regarding the obligation separate signing of the operative part of the judgment and its justification. In particular, the authors will consider whether the uniform manner of signing the operative part and justification of the judgment in its entirety, which takes place within the ICT system of the National Register of Debtors, is consistent with the provisions of the Polish Code of Civil Procedure, which – in the light of the case law of the Polish Supreme Court – require separate signatures under the operative part and justification. This case is important for legal transactions due to the existence of many judgments signed electronically, not only in insolvency and restructuring proceedings, but also in other types of cases (e.g. in registration cases and in electronic writ of payment proceedings), which have been issued and signed with a single electronic signature for many years. The article will indicate that since an electronic signature is a set of data attached to or logically related to a document, and not a set of data “written” in a specific place in the document, the requirement of “placement” under the operative part and separately under the justification cannot be applied to it, because the electronic signature as a set of data logically related to the document is not on the document at all in the sense in which the handwritten signature is on the document.
Keywords: insolvency, restructuring, judgment, justification, signature
Bibliografia / References
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1984.
Biliński.P., Horobiowski J., O uzasadnianiu, doręczaniu i zaskarżaniu w postępowaniu upadłościowym postanowień rozstrzygających sprawy ze sprzeciwów i późniejszych zażaleń, „Fenix” 2010/2.
Bladowski B., Orzeczenia nie istniejące w cywilnym postępowaniu odwoławczym, „Nowe Prawo” 1991/1–3.
Błaszczak Ł, Orzeczenia nieistniejące (sententia non existens) w sądowym postępowaniu cywilnym [w:] Wokół problematyki orzeczeń, red. Ł. Błaszczak, Toruń 2007.
Czepita S., Zagadnienie orzeczeń nieistniejących w postępowaniu cywilnym w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych, „Rozprawy i Studia. Uniwersytet Szczeciński” 2006/629.
Góra-Błaszczykowska A., Zasada równości stron w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Groele B. [w:] Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe. System Prawa Handlowego. Tom 6, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2019.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom 2. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Krajewski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, t. 2, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, Warszawa 1989.
Manowska M. [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska, M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–477(16), LEX 2022.
Marciniak A., Problem sententia non existens w polskiej literaturze prawa cywilnego [w:] Sciritti in Sonore di Elio Fazzalari, t. 2, Milano1993.
Markiewicz K., Problem sententia non existens na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Rejent” 2002/11.
Nowacki J., Analogia legis, Warszawa 1966.
Piasecki K., Wyrok pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981.
Sawczuk M., Wznowienie postępowania cywilnego, Warszawa 1970.
Siedlecki W., Podstawy rewizji cywilnej, Warszawa 1959.
Stanisław S., Szacoń G., Teoretyczne i praktyczne aspekty zagadnienia tak zwanych wyroków nieistniejących w procesie cywilnym [w:] Proces Cywilny. Nauka, kodyfikacja, praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Feliksowi Zedlerowi, red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik, Warszawa 2012.
Zembrzuski T., Dostępność skargi kasacyjnej w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Katarzyna Gajda-Roszczynialska
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, sędzia, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8245-9023
Czy w sprawach o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym po 1.07.2023 r. istnieje obowiązkowe zastępstwo Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej?
Odpowiadając na pytanie postawione w tytule artykułu, przyjęto, że w sprawach w toku o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przed sądami rejonowymi, w których to sprawach przed 1.07.2023 r. istniało obowiązkowe zastępstwo Prokuratorii Generalnej RP, nie ustaje ono, lecz obowiązuje nadal. Sprawy o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wszczęte przed wejściem w życie nowelizacji – nawet jeśli wartość przedmiotu sporu przekracza 100.000 zł – nadal będą należały do właściwości sądu rejonowego, a zatem jeśli nie były objęte obowiązkowym zastępstwem Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną RP na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, to nie będą nim objęte. Dodatkowo, jeśli zaistniałby wyjątek z art. 19 ust. 2 ustawy nowelizującej i po 1.07.2023 r. sprawa zostałaby przekazana z jednego z tych powodów do sądu okręgowego, to nie powstanie obowiązkowe zastępstwo Prokuratorii Generalnej RP tylko z tego powodu, że doszło do przekazania sprawy do sądu okręgowego oraz wartość przedmiotu sporu zwiększyła się ponad kwotę 100.000 zł. Z kolei do spraw wszczętych po 1.07.2023 r. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym zastosowanie znajdzie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, w myśl którego zastępstwo Skarbu Państwa wykonywane przez Prokuratorię Generalną RP jest obowiązkowe w sprawach rozpoznawanych w pierwszej instancji przez sąd okręgowy (czyli obecnie o wartości przedmiotu sporu powyżej 100.000 zł), natomiast nie istnieje przed sądami rejonowymi.
Słowa kluczowe: sprawy o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, obowiązkowe zastępstwo Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, właściwość rzeczowa
dr hab. Katarzyna Gajda-Roszczynialska
assistant professor, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, judge, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8245-9023
Is the representation of the General Counsel to the Republic of Poland mandatory in cases updating the entry in the land and mortgage register according to the current legal status after 1 July 2023?
Giving the answer to the question posed in the title of the paper, the author states that the representation of the General Counsel to the Republic of Poland is still mandatory in cases updating the entry in the land and mortgage register according to the current legal status if before 1 July 2023, such representation was mandatory. Cases updating the entry in the land and mortgage register according to the current legal status initiated before the entry into force of the amendment – even if the value of the subject matter of the dispute exceeds PLN 100,000 – will still fall within the competence of the Polish district court (sąd rejonowy). Therefore if the mandatory representation did not cover them, the General Counsel to the Republic of Poland (PGRP), according to article 7 sec. 2 point 1 of the Act on PGRP, will not be participating in the case. Additionally, if there were an exception from Art. 19 sec. 2 of the amending Act and after July 1, 2023 the case would be transferred to the regional court (sąd okręgowy) for one of these reasons, the mandatory representation of the General Prosecutor’s Office of the Republic of Poland will not arise only because the case was transferred to the regional court and the value of the dispute increased over the amount of PLN 100,000. On the other hand, Art. 7 sec. 2 points 1 of the Act on PGRP will apply to cases updating the entry in land and mortgage register according to the current legal status initiated after 1 July 2023. According to that legal provision the representation of General Counsel to the Republic Poland is mandatory in cases heard in the first instance by a district court (i.e. currently with the value of the dispute above PLN 100,000) but does not exist before district courts.
Keywords: cases updating the entry in the land and mortgage register according to the current legal status, mandatory representation of the General Counsel to the Republic of Poland, Jurisdiction of courts
Bibliografia / References
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 r., Warszawa 2023.
Dziurda M., Zastępstwo Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2017/3.
Gajda-Roszczynialska K., Zmiany w przepisach dotyczących właściwości sądu na podstawie ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „Palestra” 2023/9 (w druku).
Gołaczyński J., Kodeks postępowania cywilnego. Nowelizacja z 9.3.2023 r. Komentarz. Linia orzecznicza, Warszawa 2023.
Gudowski J., Kodeks postępowania cywilnego A.D. 2022. Esej o postmodernizmie, obskurantyzmie prawnym i niekompetencji, „Przegląd Sądowy” 2023/2.
Jodłowski J. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, Postępowanie cywilne, Warszawa 1987.
Rylski P., O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 4.07.2019 r. w ogólności, „Palestra” 2019/11–12.
Jakub Płaziuk
Instytut Nauk Prawnych, Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Wymiarem Sprawiedliwości, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7613-9963
Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej „New procedural instruments in post-pandemic reality”, Uniwersytet Śląski w Katowicach – Uniwersytet Wileński – Kijowski Narodowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki, Wilno, 23.02.2023 r.
Jakub Płaziuk
Institute of Legal Sciences, Interdisciplinary Research Centre on Justice System, University of Silesia in Katowice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7613-9963
The report on the international scientific conference “New procedural instruments in post-pandemic reality”, University of Silesia in Katowice – Vilnius University in Vilnius – Taras Shevchenko National University in Kyiv, Vilnius, 23 February 2023
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
