Edukacja jest obszarem, w którym na przestrzeni lat każdy doświadcza szeregu zmian, przechodząc kolejne etapy, począwszy od przedszkola przez szkołę podstawową i ponadpodstawową po wyższą uczelnię. Czy towarzyszą temu rytuały przejścia? Czy ułatwiają one lepszą adaptację do zmiany? Czy pomagają i co dają dzieciom oraz dorosłym?
Fragment artykułu z miesięcznika „Dyrektor Szkoły” 2023/6
Słowo „rytuał” pochodzi z łacińskiego ritualis (od ritus) i oznacza zwyczaj, obrządek specyficzny dla danej grupy społecznej, kultury, wykonywany w określonych okolicznościach bądź związany z określonymi wydarzeniami. Rytuały pozwalają na poznanie tradycji, historii i wartości ważnych w danej rodzinie, społeczności czy kulturze. Konkretny wystrój pomieszczeń, stroje, potrawy typowe dla świąt religijnych, regionalnych lub rodzinnych najczęściej pozostają takie same przez lata. Wspólnie świętując ze starszymi, młodsze pokolenia poznają zwyczaje, a celebrowanie rytuałów łączy ludzi i wzmacnia wspólnotę.
Specyficzną kategorią są rytuały przejścia. Zdaniem Arnolda van Gennepa, francuskiego badacza folkloru i autora teorii obrzędów przejścia, rytuały dotyczą wszystkich dziedzin życia, w których pojawia się wyraźna zmiana. Wskazuje on trzy fazy rytuału przejścia (Obrzędy przejścia, Warszawa 2006):
a) oddzielenia – zawiera symboliczne zachowania wskazujące na oddzielenie od wcześniejszego miejsca w strukturze społecznej; przykładem może być uzyskanie absolutorium na studiach czy świadectwa ukończenia szkoły;
b) progowa – sytuacja osoby jest niejednoznaczna, bo znajduje się pomiędzy stanami hierarchicznego systemu społecznego; przestaje należeć do poprzedniego szczebla (jest wyłączona), a jeszcze nie jest włączona do kolejnego, znajduje się pomiędzy nimi i jednocześnie należy do nich obu; wypełnieniem tej fazy będzie złożenie pracy dyplomowej do obrony, przystąpienie do matury czy rozpoczęcie procedury rekrutacyjnej do szkoły z kolejnego poziomu edukacyjnego;
c) włączenia – oznacza finał rytuału przejścia, a osoba lub grupa w nim uczestnicząca uzyskuje względnie stały status w nowej strukturze; będzie to uzyskania tytułu magistra lub podobnego, pozytywne zdanie egzaminu maturalnego czy też przyjęcie do szkoły, do której absolwent aplikował.
Zamów prenumeratę: www.profinfo.pl/sklep/dyrektor-szkoly,7340.html
