Jak każda zmiana w edukacji, nowy kanon lektur szkolnych budzi emocje, polaryzuje środowisko oświatowe i radykalizuje opinie. Być może dlatego, że został wprowadzony po zaledwie miesięcznych konsultacjach społecznych i uwzględnieniu tylko trzech zgłoszonych poprawek. Czyżby kolejny raz politycy chcieli udowodnić, że lepiej wiedzą, czego potrzebuje suweren, niż on sam?
Fragment artykułu z miesięcznika „Dyrektor Szkoły” 2021/10
Zmieniony wykaz lektur na wszystkich etapach kształcenia wszedł w życie z początkiem września. Oficjalnie chodzi o dopasowanie do istniejącej podstawy programowej, która od 2016 r. – mówiąc najbardziej oględnie – uległa dość poważnym zmianom. Zgodnie z argumentacją Ministerstwa Edukacji i Nauki zmiany dotyczą głównie lektur uzupełniających (w przypadku klas I–III szkoły podstawowej – propozycji lektur do wspólnego i indywidualnego czytania) i polegają na zaproponowaniu takich pozycji książkowych, które warto omawiać z uczniami ze względu na ich walory edukacyjne i wychowawcze (czytelny system wartości), elementy konstrukcyjne utworu (konstrukcja świata przedstawionego, wyraziście zarysowana akcja) oraz warstwę językową utworu (polszczyzna staranna, pozbawiona wulgaryzmów i kolokwializmów, nadmiernych ozdobników) (www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/zmiany-w-kanonie-lektur--rozporzadzenie-podpisane).
Niespełnienie powyższych kryteriów zarzucono m.in. jedynemu utworowi współczesnemu na liście lektur obowiązkowych dla klas IV–VI, czyli powieści Rafała Kosika Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi. W uzasadnieniu do projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie podstaw programowych czytamy, że w książce zastrzeżenia budzi warstwa składniowo-leksykalna języka oraz zawartość merytoryczna (m.in. kreacja świata przedstawionego) (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12347764), brak jednak wyjaśnienia, na czym te zastrzeżenia polegają. Ostatecznie powieść została przeniesiona na listę lektur uzupełniających, ale z zaznaczeniem, że nauczyciele w trakcie omawiania będą odpowiednio komentowali postawy niewłaściwe.