Chociaż najczęstszą drogą do otrzymania tytułu zawodowego radcy prawnego jest aplikacja radcowska i zdanie egzaminu radcowskiego, nie jest to jedyna możliwość. Doktorat, profesura, wykonywanie innych zawodów prawniczych (w tym adwokat, notariusz, prokurator lub sędzia)... Czy wiesz, jak zostać radcą prawnym?
Prawo wykonywania zawodu radcy prawnego - warunki ogólne
By zostać radcą prawnym konieczne jest spełnienie dwóch głównych warunków: dokonanie wpisu na listę radców prawnych oraz złożenie ślubowania. Oczywiście istnieje szereg pomniejszych wymogów. Zwłaszcza dotyczących zasad tego, kto dokładnie może zostać wpisany na listę.
Wpisanie na listę radców prawnych wiążę się z kryteriami:
- ukończenia wyższych studiów prawniczych w RP z tytułem magistra (wystarczą także uznane studia zagraniczne)
- braku ograniczeń praw publicznych oraz zdolności do czynności prawnych,
- bycia osobą nieskazitelnego charakteru, która w przeszłości nie wykazywała zachowań mogących poddać pod wątpliwość przyszłe wykonywanie zawodu. Wiążę się to, np. z koniecznością przedłożenia zaświadczenia o niekaralności.
Ponadto wskazane jest także odbycie aplikacji radcowskiej i złożenie egzaminu radcowskiego - jednak tu znaleźć można wyjątki.
Słuchaj też podcastu Prawo na Oko: PODCAST #9: Jak wygląda aplikacja radcowska? Jak znaleźć patrona? Opowiada Alek Worakomski
Egzamin zawodowy bez odbywania aplikacji
Istnieją możliwości, aby do radcowskiego egzaminu zawodowego przystąpić bez odbywania aplikacji. Oczywiście nie zwalnia to kandydatów od spełniania ogólnych kryteriów podanych wyżej. Niemniej jednak ścieżki kariery inne niż aplikacja radcowska może wielu osobom wydać się bardziej atrakcyjna.
Do grona osób mogących skorzystać z tej drogi należą:
- doktorzy nauk prawnych,
- osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, notarialny lub komorniczy, a także ci, którzy nie złożyli wniosku o wpis na listę radców prawnych 10 lat od uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu radcowskiego,
- radcowie Prokuratorii Generalnej,
- a także (w określonych sytuacjach) osoby ubiegające się o ponowny wpis na listę radców prawnych.
Ponadto do przystąpienia do egzaminu radcowskiego uprawnione są także osoby, które przez przynajmniej 4 lata pracowały na stanowisku referendarza lub starszego referendarza sądowego, asystenta prokuratora czy sędziego. Wystarczy także być zatrudnionym w Sądzie Najwyższym, Trybunale Konstytucyjnym lub w międzynarodowym organie sądowym wykonując zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego. Co ważne uprawnienie to obowiązuje nie dłużej niż 6 lat od zakończenia pracy.
To samo dotyczy absolwentów studiów wyższych wykonujących na podstawie umowy cywilnoprawnej obowiązki bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez radcę prawnego lub adwokata w określonych placówkach. Obejmuje to również zatrudnienie w urzędach organów władzy publicznej lub państwowych jednostkach organizacyjnych. Tam konieczne jest wykonywanie czynności wymagających wiedzy prawniczej bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów lub tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego.
Wpis na listę radców prawnych bez egzaminu zawodowego
Są również takie ścieżki kariery, które nie wymagają ani odbycia aplikacji radcowskiej, ani nawet złożenia egzaminu. Wystarczy wniosek o wpis na listę radców prawnych i ślubowanie. Niestety taka droga do zawodu wcale nie jest prostsza i wymaga często wielu lat pracy na specjalistycznym stanowisku.
Dotyczy to profesorów oraz doktorów habilitowanych nauk prawnych, a także Prezesów, wiceprezesów, radców Prokuratorii Generalnej i komorników sądowych zajmujących stanowisko przez co najmniej 3 lata. Ponadto o wpis na listę ubiegać się mogą osoby wykonujące wcześniej zawód sędziego, prokuratora, adwokata lub notariusza. To samo uprawnienie przysługuje asesorom sądowym z przynajmniej dwuletnim stażem.
Ponadto zawód radcy prawnego stoi otworem dla osób, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski lub notarialny lub posiadają tytuł doktora nauk prawnych, a 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę przez co najmniej 3 lata:
- zajmowały stanowisko asesora prokuratorskiego, starszego referendarza/referendarza sądowego, aplikanta sądowego czy prokuratorskiego, asystenta prokuratora albo sędziego lub były zatrudnione w SN, TK lub w międzynarodowym organie sądowym wykonując zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego
- na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej wykonywały czynności wymagające wiedzy prawniczej bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego w odpowiednich instytucjach,
- były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego.
Warto pamiętać, że w czasie zajmowania stanowiska, wykonywania czynności lub zatrudnienia nie jest wymagane posiadanie stopnia naukowego doktora nauk prawnych.
Radcowski egzamin zawodowy po aplikacji
By przystąpić do egzaminu należy złożyć wniosek w odpowiednim terminie oraz uiścić opłatę. Egzamin radcowski składa się z 5 części pisemnych obejmujących:
- prawo karne,
- prawo cywilne lub rodzinne,
- prawo gospodarcze,
- prawo administracyjne,
- zasady wykonywania zawodu lub zasad etyki.
Dobre przygotowanie się do rozbudowanych, kazusowych zadań to nie lada wyzwanie. Na szczęście pomoże w tym LEX do Egzaminu - czyli dostęp do pakietu LEX Kancelaria Prawna Premium wraz z LEX Kompas Orzeczniczy.
Małgorzata Milewicz-Stobińska
product manager LEX Aplikant
