Baza wiedzy - czyli wszystko co warto wiedzieć o kontroli zarządczej

Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Powodem jej wprowadzenia był brak bezpośredniego powiązania kontroli finansowej z realizacją celów jednostki. Kontrola zarządcza jest ściśle powiązana z procesem zarządzania ryzykiem, który jest istotnym elementem w kierowaniu jednostką. To kierownik jednostki codziennie podejmuje decyzje, które mogą z różnym natężeniem wpływać na funkcjonowanie jednostki.

Kluczowym wsparciem zarządzania ryzykiem jest audyt wewnętrzny. Jest to niezależna opinia audytora w zakresie skuteczności wewnętrznych mechanizmów kontrolnych, a także przedstawienie wskazówek usprawniających proces zarządzania ryzykiem. Audyt prowadzony w sposób systematyczny i uporządkowany przyczynia się do poprawy działania jednostki.

Z przewodnika dowiesz się:

• co zapewnia kontrola zarządcza;
• o odpowiedzialności za wprowadzenie i realizację mechanizmów kontroli;
• jakie obszary obejmują standardy kontroli zarządczej;
• o roli audytu w kontroli zarządczej.

Wielu z nas kontrola zarządcza kojarzy się często z uciążliwym obowiązkiem i dodatkową „papierologią”. Aby zmienić ją w skuteczne narzędzie, uruchamiające mechanizmy poprawy i doskonalenia działań JST konieczne jest dokładne zgłębienie tematu, na płaszczyźnie teoretycznej oraz praktycznej. Kontrola zarządcza stanowi uzupełnienie funkcjonującego ekosystemu prawno-organizacyjnego w jednostce. Jej celem jest zapewnienie m.in.: zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi, skuteczności i efektywności działania, przepływu informacji, a także zarządzania ryzykiem. W praktyce oznacza to skupienie się na określaniu celów i zadań oraz monitorowaniu i ocenie ich realizacji.

Dla prawidłowej realizacji kontroli zarządczej konieczna jest znajomość, tzw. mierników, które są niezbędnym narzędziem do programowania i ewaluacji programów działania. Stanowią one spore wyzwanie dla JST. Jednak dobrze skonstruowane wskaźniki pozwalają na identyfikację skali zjawisk problemowych i eliminację działań nieefektywnych, co przekłada się na poprawę jakości działania urzędu.

Z przewodnika dowiesz się:

• czym różni się kontrola zarządcza od audytu wewnętrznego;
• w jaki sposób zaprojektować system kontroli zarządczej i jakie są jego elementy;
• co na celu ma samoocena kontroli zarządczej;
• czym jest oświadczenie o stanie kontroli zarządczej.

Kontrola zarządcza w jednostkach sektora finansów publicznych obejmuje ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Jest to zagadnienie niezwykle złożone i trudne w praktycznym stosowaniu. Trudności te ulegają zwiększeniu w zakresie zamówień publicznych, których udzielanie jest skomplikowane z uwagi na interdyscyplinarność regulacji, jak i ich stosunkowo częste zmiany. Prawidłowe skonstruowanie systemu kontroli zarządczej pozwala jednak na zapobieżenie występowaniu danego ryzyka, a co za tym idzie – jego negatywnym konsekwencjom.

Z przewodnika dowiesz się:

• o celach kontroli zarządczej i ich odniesieniu do problematyki udzielania zamówień publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego;
• o standardach określonych dla poszczególnych elementów kontroli zarządczej w odniesieniu do zamówień publicznych udzielanych przez JST.

JST mają obowiązek sporządzania wieloletniej prognozy finansowej (WPF), wzbogaconej o prognozy finansowe wieloletnich programów współfinansowanych ze środków europejskich, skutki finansowe wynikające z zawartych umów o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz inne wieloletnie umowy, programy finansowe, poręczenia i gwarancje. WPF przypisano funkcję wiodącą, która powinna nadawać pewien schemat rocznemu budżetowi samorządowemu. Jej nadrzędność w stosunku do budżetu przejawia się w konieczności uchwalenia jej w pierwszej kolejności, przy czym musi być zmieniana i dostosowywana do zmian w budżecie lub/i zmian budżetu.

Z przewodnika dowiesz się:

• na czym oparty jest system finansowania w JST;
• jakie regulacje ustawy o finansach publicznych są podstawowe dla konstrukcji WPF;
• jaka treść powinna być zawarta podczas tworzenia WPF.