In 2002 werd in Nederland de eerste voedselbank opgericht, door Sjaak en Clara Sies. De Nederlandse politiek reageerde: ‘over vier jaar bestaat de Voedselbank niet meer’. Niets is minder waar. Want vandaag de dag zijn er landelijk 170 voedselbanken, die zijn aangesloten bij Stichting Voedselbanken Nederland. Tijden veranderen, maar de focus - oog voor voedsel, hart voor mensen - is altijd hetzelfde gebleven, vertelt Dirk Rijnbeek, Bestuurslid Klanten en Vrijwilligers bij Voedselbanken Nederland.
“Toen ik bij de KLM werkte, kwam ik veel in Afrika. Mensen stelden daar niet de vraag: wat eten we vanavond? Maar: hebben we vanavond eten? Door mijn achtergrond in de logistiek ben ik mij gaan inzetten als voorzitter voor het distributiecentrum Haaglanden.” Nu is Dirk Rijnbeek al ruim acht jaar werkzaam bij Voedselbanken Nederland. “Tegenwoordig behartig ik belangen van klanten, op macro en op micro niveau. Hierbij kijken we naar bewindvoering, maatschappelijke ontwikkelingen en de budgetteringen van Nibud. Hierop baseren we onze criteria. We kijken altijd naar wat mensen wél te besteden hebben, nooit andersom.”
Hulp zonder oordeel
“Ruim 80.000 mensen komen in aanmerking, maar maken geen gebruik van ons”
Dirk Rijnbeek: “Er leeft veel schaamte bij mensen. Daarom zijn we gestart met Project Onder De Radar. Ruim 80.000 mensen in Nederland komen in aanmerking voor de Voedselbank, maar maken hier geen gebruik van. Dit komt door verschillende redenen. Een deel wordt bijvoorbeeld geholpen door vrienden of familie of door andere instanties, zoals de kerk. Daarnaast weten veel mensen niet van ons bestaan af. En weer een ander deel heeft moeite om met ons in contact te komen, door bijvoorbeeld laaggeletterdheid.”
Meer mensen langer hulp nodig
“Bovendien komen steeds meer mensen voor langere tijd in de financiële problemen. Bij de Voedselbank helpen we mensen eigenlijk maximaal drie jaar. Tegenwoordig zie je dat dit niet meer haalbaar is. Ouderen hebben geen kans op een nieuw inkomen, terwijl boodschappen duurder worden. Kortom: deze ouderen komen niet of nauwelijks uit de problemen. Ook zien we dat mensen met schulden het moeilijk hebben. In Nederland hebben we een uitstekend vangnet voor mensen in de bijstand. Maar zodra hier schulden bijkomen, wordt het een stuk lastiger.” Gelukkig ziet Dirk dat de Nederlandse overheid de ogen hier niet voor sluit. Er komt steeds meer aandacht voor mensen in dit soort situaties.
“Klanten maken een gezellig praatje en onze vrijwilligers krijgen hier energie van”
Naast Project Onder De Radar ligt de focus op de aanlevering van voedsel. Doordat veel grote voedselleveranciers en supermarkten meer en meer focussen op het tegengaan van de voedselverspilling, blijft er voor veel Voedselbanken minder voedsel over. Dirk: “En dat terwijl de vraag naar hulp toeneemt. Daarom maken we landelijk afspraken met directies als een Albert Heijn en Jumbo. Lokaal worden alternatieven opgezet. Zo telen mensen zelf groenten of fruit en brengen wat ze over hebben naar onze distributiecentra.”
Nieuw TIJDperk voor de Voedselbank
Maar dit is niet het enige initiatief. De Voedselbank verandert mee met de tijd. Daarom ligt de focus steeds meer op de klant. Een goed voorbeeld hiervan is het nieuwe keuze-concept. “We laten klanten zelf kiezen wat voor voedsel ze ontvangen. Met dit initiatief geven we niet wekelijks een krat mee, maar mogen mensen zelf een deel van de producten uitzoeken in onze ‘winkels’. Veel menselijker en persoonlijker. Onze locaties worden dan verbouwd van ophaalpunt naar supermarkt. Hier zien we echt toekomst in. Een aantal Voedselbanken gaan zelfs al zo erg mee met de tijd, dat klanten online de producten bestellen op de webshop en het de volgende dag ophalen in de winkel”, vertelt Dirk.
“Klanten kiezen zelf de producten in onze winkel of bestellen via de webshop”
Doordat mensen zelf kiezen, voorkomt de Voedselbank verspilling. De één houdt namelijk ontzettend van rode pepers en een ander niet. In plaats van dat het in de prullenbak belandt, wordt het gekozen door mensen die hier écht blij van worden. Ook kunnen ze versproducten sneller bij mensen thuis krijgen, wat de houdbaarheid ten goede komt. Dirk: “Voor onze vrijwilligers is deze manier van werken best wennen. Ze komen namelijk meer in contact met de klant. Uiteindelijk zien we dat dit meerwaarde heeft voor beide partijen: de klanten maken sneller een gezellig praatje en de vrijwilligers krijgen hier weer meer energie van!”
“Over 10 jaar hoop ik dat er geen Voedselbank meer nodig is”
De Voedselbank over 10 jaar tijd
“Ik denk dat bepaalde groepen in de samenleving tussen wal en schip blijven vallen. Hoe graag ik ook wil, het is wellicht een illusie om te denken dat de Voedselbank over tien jaar niet meer nodig is; maar dromen mag altijd! Ik hoop in ieder geval dat we over tien jaar nog steeds bekend staan als de open en toegankelijke organisatie die we nu ook zijn. Iedereen moet bij ons binnen kunnen lopen en hulp krijgen. Zonder, na een maand, gesprekken te voeren of je wel of niet in aanmerking komt. Daarnaast hoop ik op nog meer gezond en dagvers voedsel en dat ons keuze-concept landelijk succes wordt. Dat kan overigens niet zonder al onze vrijwilligers. We draaien 100% op vrijwilligers, dit willen we doorzetten. Hoe lastig dit ook wordt.”
Voedselbanken Nederland & Basecone
Nieuwe tijden vragen om nieuwe werkwijzen: en dit geldt ook voor de boekhouding. Daarom is de Voedselbank gestart met digitale factuurverwerking via Basecone en Boekhoudgemak. Hiermee besparen ze veel tijd, want facturen worden automatisch geboekt. Bovendien zijn ze te spreken over de gebruiksvriendelijkheid van de software. De gewonnen tijd besteden vrijwilligers aan de ontwikkelingen van het nieuwe TIJDperk.
