De digitalisering van justitie – een prioriteit van de Regering-De Croo in de vorige legislatuur – boekte de afgelopen jaren aanzienlijke vooruitgang. Met een evolutie in het wetgevende kader en financiële middelen die beschikbaar voor de ontwikkeling van nieuwe toepassingen. Jeroen De Mets maakt de balans op van die evolutie in de wetgeving in een recent artikel in het Nieuw Juridisch Weekblad. Hieronder vindt u de belangrijkste punten.
Elektronische betekening: een praktijk die evolueert
Sinds enkele jaren kunnen gerechtsdeurwaarders dagvaardingen elektronisch betekenen. Toch maken ze in de praktijk weinig gebruik van die optie. De wet van 15 mei 2024 ‘houdende bepalingen inzake digitalisering van justitie en diverse bepalingen II’ brengt daar verandering in. In de toekomst zullen dagvaardingen in elektronische vorm worden uitgeschreven. De gerechtsdeurwaarder kan er dan voor kiezen om die elektronisch te betekenen. De gedagvaarde persoon moet er wel zijn voor akkoord geven. Als de deurwaarder kiest voor fysieke betekening, laat hij de originele elektronische dagvaarding ondertekenen via een tablet.
Het gerechtelijke dossier: tussen digitale en papieren documenten
Dezelfde wet van 15 mei 2024 bepaalt dat het gerechtelijke dossier zal bestaan uit zowel papieren als digitale documenten, zoals de dagvaarding waarnaar hierboven wordt verwezen. Procedurestukken die op papier zijn opgesteld, kunnen door de griffier worden gedigitaliseerd. Die digitale versie wordt dan beschouwd als de authentieke versie van het document. De papieren tegenhanger kan zelfs uit het bestand worden verwijderd.
Vonnissen in gedematerialiseerde vorm
Vonnissen kunnen ook in elektronische en gedematerialiseerde vorm worden opgesteld. Dat is wat volgt uit de wet van 16 oktober 2022 tot oprichting van het Centraal register voor de beslissingen van de rechterlijke orde en betreffende de bekendmaking van de vonnissen. Die vonnissen worden gepseudonimiseerd en binnen een bepaalde termijn openbaar gemaakt via dat centrale register. De originele versies, met de namen van de partijen, zullen worden opgeslagen in een databank waartoe bepaalde justitiële actoren, maar ook journalisten, historici en wetenschappers toegang kunnen krijgen.
Hoorzittingen via videoconferentie
Nog een nieuwigheid: de wetgever laat toe om hoorzittingen per videoconferentie te organiseren, via de wet van 25 april 2024 houdende organisatie van zittingen per videoconferentie in het kader van gerechtelijke procedures. Die wetgeving is gebaseerd op een fundamenteel principe: niemand kan gedwongen worden om op afstand deel te nemen aan een hoorzitting, tenzij de volksgezondheid of veiligheid in gevaar is. Hoorzittingen per videoconferentie zijn gedeeltelijk ook mogelijk in strafzaken.
