Zullen btw-teruggaven aan belang verliezen tegen 2025?

Btw-teruggaven zijn inherent aan ons huidige btw-stelsel dat gebaseerd is op het algemene principe dat btw alleen op het eindverbruik van goederen en diensten mag drukken. Dit neutraliteitsbeginsel stoelt op het recht op aftrek van input btw voor btw-belastingplichtigen.

Kort samengevat werkt het systeem van btw-teruggaaf als volgt: btw-belastingplichtigen dragen btw af over de verkoop van hun producten en diensten (“output-btw”), maar zij krijgen op hun beurt ook btw aangerekend over hun eigen inkopen (“input-btw”). Elke btw-belastingplichtige met recht op aftrek kan in zijn periodieke btw-aangifte deze input-btw aftrekken van de output-btw. Als deze periodieke btw-aangifte leidt tot een btw-tegoed, kan dit btw-tegoed het voorwerp uitmaken van een verzoek tot btw-teruggaaf.

Een btw-teruggaaf vindt in principe plaats in het land waar de belastingplichtige voor btw geregistreerd is. Daarop zijn evenwel 3 uitzonderingen, met name (1) btw-teruggaaf aan een in een andere EU-lidstaat gevestigde btw-belastingplichtige, (2) btw-teruggaaf aan een in een derde land (niet-EU-lidstaat) gevestigde btw-belastingplichtige, en (3) btw-teruggaaf aan reizigers uit een derde land.

Btw-teruggaven zijn in de verschillende EU-lidstaten aan strikte voorwaarden onderworpen. Waakzaamheid van de btw-administratie bij teruggaven is geboden omdat deze fraudegevoelig zijn en er dus een aanzienlijke risico op verlies van btw-inkomsten bestaat. Niettemin is een efficiënte teruggave van btw-tegoeden essentieel voor de liquiditeit van btw-belastingplichtigen.

De moeilijkheden die belastingadministraties ondervinden in het kader van btw-teruggaven zijn legio. Ze moeten teruggaafverzoeken van fraudeurs tijdig identificeren. Daarnaast moeten ze opletten voor belastingplichtigen die - veelal te goeder trouw - verzoeken indienen waarvan de btw eigenlijk niet voor teruggaaf in aanmerking komt, hetzij omwille van btw-aftrekbeperkingen, hetzij omwille van vervaltermijnen of verjaringstermijnen. Dat heeft echter een grote impact op de ingezette middelen bij de btw-administratie.

In het rapport van de Europese Commissie over btw-inning en controleprocedures in EU-lidstaten van 2017, constateert de Europese Commissie dat door de beperkte middelen van belastingadministraties, deze een juist evenwicht moeten vinden tussen een snelle teruggave en de controle van de verzoeken. Volgens het rapport worden in de meeste EU-Lidstaten geautomatiseerde procedures met risicobeoordelingsmethoden gebruikt voor een efficiënte verwerking. In andere EU-lidstaten worden alle teruggaafverzoeken voorafgaand aan de betaling gecontroleerd met als gevolg vertraging van de teruggaaf.

De Belgische btw-administratie speelde in de automatisering een vooruitstrevende rol op Europees niveau met de mede door haar ontwikkelde datamining-software “Transitional Network Analyses”. Die software werd in 2019 voor de belastingadministraties van andere EU-lidstaten beschikbaar gemaakt om btw-carrouselfraude beter te kunnen bestrijden. Daarnaast heeft de Europese Commissie in 2019 ook een studie laten uitvoeren naar de teruggaafpraktijken in EU-lidstaten en de aan te brengen verbeteringen. Uit deze studie is gebleken dat in de periode tussen 2013 en 2016 de btw-teruggaafverzoeken weliswaar in aantal zijn toegenomen, maar dat de waarde aan teruggevraagde btw per verzoek in grensoverschrijdend context is gedaald.

In de praktijk blijven extra controles de uitbetaling van btw-tegoeden vertragen. Dit geldt des te meer voor buitenlandse btw-belastingplichtigen die in sommige EU-lidstaten en derde landen over de nodige portie geduld dienen te beschikken.

Dit alles in acht genomen:

1. a) Als u beleidsverantwoordelijke bent, bent u dan voorstander van uitgebreidere controles om het btw-verlies voor de staatskas te beperken, of heeft een efficiënte teruggave van btw-tegoeden voorrang aangezien die essentieel zijn voor de liquiditeit van bonafide btw-belastingplichtigen?
2. b) Verandert uw mening als u bedrijfsleider bent? Bent u dan bereid om langer te wachten op de teruggaaf van btw als dat inhoudt dat men daardoor fraude tijdig kan detecteren en er dus ook minder plaats is voor oneerlijke concurrentie door frauduleuze ondernemingen?

Met de toenemende globaliserende wereldhandel en grensoverschrijdende dienstverleningen zal het belang van doeltreffende (technologische en btw-technische) oplossingen voor btw-teruggaven alleen maar toenemen. Aldus kan de efficiëntie van de huidige teruggaafprocedures verbeterd worden, maar ook andere btw-technische oplossingen kunnen helpen om het systeem minder fraudegevoelig te maken (zoals een digitale procedure voor de teruggaaf van btw aan reizigers uit derde landen). Intussen blijft het recht op aftrek van input-btw een fundamenteel element van het Europese btw-stelsel, dat nog steeds gepaard gaat met het recht op teruggaaf van btw-tegoeden. Het is ook daarom dat btw-teruggaven in de EU en in België van belang blijven tegen 2025.

Auteur: Samir Haouari, Director Indirect Tax Team van KPMG