AI voor mkb-accountants: pas op voor middelmaat

Trechter ingezogen 

Want, zo stelt Wielaard, lopen we hierdoor niet het risico dat we in een wereld gaan komen waar veel nepinformatie is, waardoor je beslissingen gaat nemen op basis van informatie die niet deugt? Zowel persoonlijke als zakelijke beslissingen. “Op zich is dat niets nieuws, want mensen – zoals dictators – konden altijd al met misinformatie aan de slag. Alleen de schaal waarop het met AI kan is gigantisch. Daarnaast is de informatievoorziening die je voorgeschoteld krijgt maatwerk. Je persoonlijke feed wordt gevuld met berichten die anticiperen op jouw behoeftes en jouw context. Dat kan zijn omdat het AI-model is getraind om je bepaalde informatie te geven die je waarschijnlijk leuk vindt. Maar dan loop je wel het risico dat je heel snel in een trechter wordt gezogen, waardoor je de realiteit een beetje uit het oog verliest.” 
 

Middelmatigheid dreigt 

Daarnaast kan AI leiden tot een wereld vol middelmaat wordt. Om zijn stelling daarover kracht bij te zetten, komt hij met het voorbeeld waarin je een AI-tool gebruikt die je helpt bij het schrijven van e-mails. “Als je die tool gebruikt, is het effect daarvan dat veel van jouw slechte e-mails, die je op maandagochtend als je half wakker bent verwerkt, een stuk beter worden. De AI-tool zorgt er immers voor dat jij geen domme dingen doet. Maar hoe zit het met je briljante ingevingen hebt, e-mails en plannen? Verdwijnen die daarmee ook?  Dat zou natuurlijk jammer zijn maar is niet ondenkbaar. Als we toestaan dat AI in alle geledingen van de maatschappij een prominente rol krijgt, dan ben ik bang dat we de creatieve geesten van deze wereld eigenlijk geen kans meer geven. Dan hebben we geen David Bowie of Prince meer die van gebaande paden afdurfden. Want juist dat is waar AI erg slecht in is. En dat zou ik persoonlijk erg jammer vinden. Want dan krijgen we een heel voorspelbaar en saai leven.” 

Vermogen om kritische vragen stellen

Voor de accountant brengt AI veel mogelijkheden volgens Wielaard. Verschillende tools kunnen het werk van de accountant makkelijker maken. Denk aan het overnemen van repetitieve taken of het analyseren van data. En er is één ding waarin de mens (vooralsnog) beter is dan de computer: het stellen van vragen. Wielaard: “Dat is een heel positief beeld richting de toekomst. Het kunnen stellen van vragen aan mensen en systemen, is een van de belangrijkste vaardigheden die je moet hebben als mens en zeker ook als accountant. Wat heel mooi is: de professioneel kritische instelling is erin geramd bij accountants. Op het moment dat ze een lijst met debiteuren voorgelegd krijgen, is ongeveer het eerste wat ze doen het controleren of het wel klopt. Staan er geen vreemde zaken of afwijkingen tussen? Met de wetenschap dat AI niet in staat is om die kritische vragen te stellen, denk ik dat accountants in een wereld vol AI juist wel eens een heel grote rol kunnen gaan spelen.”
 

Pijnloos Prikkeldraad

Wielaard bracht onlangs zijn eerste roman uit, getiteld Pijnloos Prikkeldraad. Een fictief verhaal over hoe AI ons leven radicaal kan veranderen en hoe de door hem geschetste middelmaat kan uitpakken. De schrijver vertelt het verhaal van student Alex in 2027. Hij laat zich bij alles leiden door het AI-gedreven computerprogramma Flow. Maar op een gegeven moment gaat Alex vragen stellen en gaat twijfelen aan de werkelijkheid om hem heen. “Het boek is geen voorspelling maar een gedachte-experiment over hoe dominant AI kan zijn. Het is een toekomstbeeld dat, gezien alle ontwikkelingen die er spelen, misschien niet eens zo ver bij ons vandaan ligt. Een toekomstbeeld dat aandacht behoeft van politici en leiders.” 

AI wordt overschat  

Wielaard is vooral geen doemdenker, maar waarschuwt alleen voor overschatting.  “De I van AI is vreselijk overschat. Het is eigenlijk statistiek. Het is geen intelligentie. Dat betekent dat waar je het ook maar voor inzet, het redeneert statistisch. Het redeneert wat statistisch veel voorkomt. Daarom is het ook heel goed in antwoord geven op vragen die honderdduizend keer voorkomen. Een gesprekje voeren over het onderwerp AI, is al heel vaak gedaan. Hierover tien vragen oplepelen, is geen probleem. Maar als je heel specifieke vragen stelt, over zaken waar weinig data beschikbaar is, dan begint de schoen al te knellen. De uitkomsten worden dan vrij zinloos. Je kunt er eigenlijk niets mee.”
 

Je klanten verrassen levert waarde

Ook dat onderbouwt zijn stelling dat AI vooral veel middelmaat op kan leveren. Mede daarom zijn advies aan accountants: “Probeer als accountant richting je klanten met iets te komen waardoor ze verrast zijn. Daarin is de menselijke rol van cruciaal belang. Het stellen van kritische vragen en verder kijken dan dat ene cijfer. Daar ligt je toegevoegde waarde als accountant. Dat is iets waartoe AI niet in staat is. Of nog niet…”