De periodieke btw-aangifte, zoals we die vandaag kennen, heeft de afgelopen 25 jaren weinig tot geen wijzigingen gekend met uitzondering van de wijzigingen als gevolg van de introductie van het btw-pakket in 2010. De vraag die we ons dan ook met recht en reden mogen stellen is: “Heeft de btw-aangifte geen nood aan een grondige facelift?” of ruimer “Is de huidige wijze van btw-rapportering niet achterhaald?”
Btw-aangifte en rapportering
De btw-aangifte en de daaraan gerelateerde rapporteringen, meer bepaald de periodieke intra-Communautaire opgave en de jaarlijkse klantenlisting, zijn een bron van informatie voor de btw-administratie. Deze informatie wordt gebruikt om de juistheid van de afgedragen btw te controleren en zo het verlies aan btw-inkomsten voor de staat te beperken. De btw-administratie laat deze bron aan informatie ook niet ongemoeid. Integendeel, zij gebruikt deze informatie om gerichte controles uit te voeren. Het gros van de btw-controles die vandaag immers wordt aangekondigd, is het gevolg van logische controles (datamining) waaraan de btw-aangiften en de daaraan gerelateerde rapporteringen door de btw-administratie worden onderworpen. Dit is een technologisch proces dat weinig menselijke interventie vereist. Daardoor worden anomalieën, waaronder fraude, sneller gedetecteerd.
De huidige wijze van btw-rapportering is niet volledig vrij van fraude. Hoewel gerichtere controles plaatsvinden en anomalieën sneller worden ontdekt, vertrekt het dataminingsysteem vanuit “historische transacties” en blijft de btw-administratie, willens nillens, gedeeltelijk achter de feiten aanlopen. De btw-aangifte is immers niet meer dan een geconsolideerde rapportering van transacties die in het “recente” verleden hebben plaatsgevonden. Een anomalie, die nu door het dataminingsysteem wordt gedetecteerd, heeft zich dus in het verleden (maanden tot zelfs jaren terug) voorgedaan. Malafide partijen misbruiken dit tijdsinterval, met als gevolg een verlies aan belastinginkomsten voor de staat. In een studie van de Europese Commissie is het btw-verlies, ook wel btw-kloof genoemd, in België geschat voor 2018 op 10,4 procent van de btw-inkomsten die te verwachten zijn.
Het verlies aan btw-inkomsten en de fraude gevoeligheid van het btw-systeem kan niet worden opgelost door de btw-aangifte louter een grondige facelift te geven, bijvoorbeeld door deze uit te breiden met bijkomende rapporteringsroosters. Ook dan blijft de btw-administratie deels achter de feiten aanlopen en blijft het dataminingsysteem beperkt tot het detecteren van historische anomalieën. Misschien dient de wetgever te overwegen om het huidige systeem van btw-rapporteren radicaal om te gooien en in plaats daarvan over te stappen naar een systeem van realtime-rapportering. Dit is evident een vrij drastische ingreep, maar zeker niet onoverkomelijk.
Realtime-rapportering
Een systeem van realtime-rapportering betekent dat relevante documentatie in “realtime” gedeeld wordt met de btw-administratie. In Spanje zijn bijvoorbeeld bepaalde categorieën van belastingplichtigen al verplicht om hun transacties realtime te rapporteren (de zogenaamde SAF-T rapporteringen, gestoeld op de OESO-principes). In ruil hiervoor krijgen deze belastingplichtigen dan bepaalde voordelen, zoals bijkomend uitstel voor de indiening van hun periodieke btw-aangiften en de opheffing van bepaalde btw-rapporteringsverplichtingen. Het gevolg hiervan is dat de Spaanse belastingadministratie veel korter op de bal kan spelen en anomalieën, waaronder fraude, veel sneller kan detecteren en bestrijden. Dit soort realtime-systemen betreffen meestal factuurdetails, maar kunnen ook van toepassing zijn op andere fiscaal relevante documentatie. Op langere termijn kunnen deze nieuwe systemen ook het huidige stelsel van btw-aangiften overbodig maken.
De introductie van een realtime-systeem in België lijkt ons zeer waarschijnlijk, mede gelet op de mondiale trends op dit vlak. Dit vereist een vergaande digitalisering bij zowel de belastingplichtige als de btw-administratie, maar hiervoor hoeft de btw-administratie het wiel niet opnieuw uit te vinden. De relevante kennis kan immers gehaald worden bij het alom gekende Tax-on-Web-platform dat vandaag al door miljoenen belastingplichtigen wordt gebruikt voor de indiening van hun personenbelastingaangifte. Wij verwachten een implementatie van een realtime-rapportagesysteem echter niet op korte termijn. Toch lijkt het ons raadzaam dat iedereen die vandaag overweegt om zijn huidig ERP-systeem bij te werken of over te stappen naar een nieuw ERP-systeem, zich de vraag stelt of dit ERP-systeem toekomstbestendig is; met andere woorden, zal dit ERP-pakket de toekomstige realtime-btw-rapporteringsuitdagingen aankunnen?
Hoewel het niet uit te sluiten valt dat veel belastingplichtigen sceptisch zullen zijn ten aanzien van een realtime-rapportering, kan een dergelijk systeem ook aanzienlijke voordelen voor hen creëren, indien goed geïmplementeerd. Filosofeer even mee, wat als door deze realtime-rapportering:
- de maandelijkse btw- en Intrastatrapporteringen komen te vervallen?
- de relatie met de btw-administratie wordt omgebogen van een controlerende/ verbaliserende en penaliserende relatie naar een echte samenwerkingsrelatie?
- btw-fraude echt aan banden wordt gelegd, waarbij de door de Staat gerealiseerde ‘meerinkomsten’ worden ingezet voor andere fiscale (ecologische) incentives die bonafide partijen ten goede komen?
Btw rapportering tegen 2025
Een grondige facelift van de btw-aangifte zal niet de ultieme oplossing zijn om het verlies aan btw-inkomsten en fraude tegen te gaan. Gezien de mondiale ontwikkelingen op het gebied van realtime-rapporteringssystemen, verwachten wij dat ook in België een realtime-systeem wordt geïntroduceerd in de nabije toekomst. Dit zal de huidige wijze van btw-rapportering achterhalen, maar waarschijnlijk nog niet tegen 2025.
Auteur: Jean-Philippe Roux, Director Indirect Tax Team van KPMG
