Dopuszczalność środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnymTadeusz Zembrzuski
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski; radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8239-6827
Dopuszczalność środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym
Dopuszczalność środka zaskarżenia w postępowaniu cywilnym obejmuje problematykę przesłanek warunkujących złożenie danego środka poprzedzające stadium służące ocenie jego zasadności, czyli skuteczności zaskarżenia. Dla dopuszczalności wszczęcia postępowania przed sądem odwoławczym muszą istnieć zarówno przesłanki warunkujące dopuszczalność przebiegu procesu jako całości, jak i te, których istnienie warunkuje dopuszczalność stadium odwoławczego. Ta druga kategoria bywa określana mianem przesłanek kontynuacji postępowania. Za dopuszczalne należy uznać środki zaskarżenia wniesione od istniejącego orzeczenia w sytuacji, w której przepis prawa określa, że od danego orzeczenia przysługuje określony środek zaskarżenia, a ponadto wniesione przez uprawniony (legitymowany) i posiadający interes w zaskarżeniu podmiot, złożone w terminie z zachowaniem przepisanej formy, zawierające określone w ustawie elementy konstrukcyjne i formalne, jak również należycie opłacone. Przesłanki te są wzajemnie uwarunkowane i powiązane w logiczną całość. Zapewniają one należyte utrzymanie porządku procesowego na etapie zaskarżania orzeczeń. Weryfikacja przedmiotowych przesłanek jest ukierunkowana na wyeliminowanie niedopuszczalnych środków zaskarżenia zarówno wówczas, gdy dany środek zaskarżenia jest a priori niedopuszczalny, jak również gdy dotknięty jest różnego rodzaju nieprawidłowościami. Zakres przeprowadzanego przez sąd badania przesłanek dopuszczalności zaskarżenia ogranicza się do strony formalnej (niemerytorycznej) środka zaskarżenia. Dopuszczalność znajduje wyraz w nadaniu środkowi zaskarżenia dalszego biegu. Dokonana w ten sposób ocena dopuszczalności zaskarżenia nie jest wiążąca w toku dalszego postępowania. Niedopuszczalny środek zaskarżenia, nieczyniący zadość choćby jednej z przesłanek, podlega odrzuceniu, względnie pozostawieniu w aktach sprawy bez dalszych czynności. Ustawodawca ma szeroki zakres swobody w kształtowaniu przesłanek (warunków) dopuszczalności środków zaskarżenia. Nadawanie im konkretnego kształtu jest efektem recypowania różnych doświadczeń, w tym implementowania konstrukcji i instytucji prawnych wywodzących się z różnych systemów prawa.
Słowa kluczowe: środki zaskarżenia, istnienie zaskarżonego orzeczenia, dobór właściwego środka zaskarżenia, legitymacja do wniesienia środka zaskarżenia, gravamen – interes prawny, zachowanie terminu, zachowanie przepisanej formy
dr hab. Tadeusz Zembrzuski, Professor of University of Warsaw
Department of Civil Proceeding, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw; legal counsel, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8239-6827
Admissibility of remedies in civil proceedings
The admissibility of an appeal measure in proceedings under civil law comprises the issue of premises recognised as conditions for filing the said measure, duly preceding the stage of appraising its justifiability, that is to say the effectiveness of the appeal. In order for proceedings before a court of appeal to be admissible, the existence of specific premises is required – both those determining the admissibility of the course of proceedings in their entirety, and those whose presence determines the admissibility of the appeal as such. The latter category is occasionally referred to as that of “premises for the continuation of proceedings”. Appeal measures filed against an existent ruling shall be deemed admissible under circumstances of a legal provision stipulating that aforesaid appeals shall be applicable as measures of contesting the same, the appeal having been filed by a duly authorised (legitimate) entity with vested interest in the appeal, lodged within the required time limit and in a prescribed form, in conformity to all content-related and formal statutory requirements, and paid in full. All aforesaid premises are interdependent and constitute a logical whole, ensuring that processual order is properly preserved at the stage of appealing any ruling. The review of aforesaid premises is designed to eliminate inadmissible appeal measures, should the given appeal measure be considered inadmissible a priori, and/or affected by assorted irregularities. The scope of a judicial review of the admissibility of appeal measure premises shall be restricted to formal (non-substantive) properties of the appeal. Admissibility is duly expressed through the appeal measure being considered further. The aforesaid appraisal of appeal admissibility shall not be recognised as binding in the course of further proceedings. Any inadmissible appeal measure failing to meet even a single requirement of any premise shall be rejected, or remain in the case file with no further action taken. The legislator retains a considerable margin of discretion in defining premises (conditions) for appeal measure admissibility. Conferring specific form upon them is the outcome of exposure to a variety of experiences, including the introduction of legal structures and/or institutions originating in various legal systems.
Keywords: legal remedies, the existence of the judgment under appeal, selection of the appropriate remedy, the right to bring a remedy, gravamen – legal interest, keeping the deadline of remedy, maintaining the required form
Bibliografia / References
Allerhand M., Nieważność wyroku z powodu nienależytego obsadzenia sądu, „Przegląd Prawa i Administracji” 1909/52.
Bąk A., Gołębiowska A., Niektóre zagadnienia wstępnego postępowania apelacyjnego w sprawie cywilnej [w:] Jus et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka, red. A. Jakubecki, J.A. Strzępka, Warszawa 2010.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1978.
Berutowicz W., Glosa do orzeczenia SN z 28.05.1965 r., II CR 110/65, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1966/9, poz. 204.
Biedroń J., Gravamen – przesłanka dopuszczalności czy zasadności zaskarżenia w postępowaniu cywilnym [w:] XX-lecie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Wrocław 2011.
Bladowski B., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 1980 r, III CZP 90/79, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1981/1.
Bladowski B., Glosa do uchwały SN z 5.05.1988 r., III CZP 29/88, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1989/5, poz. 114.
Bladowski B., Nowy system odwoławczy w postępowaniu cywilnym, Warszawa – Zielona Góra 1996.
Bladowski B., Orzeczenia nie istniejące w cywilnym postępowaniu odwoławczym, „Nowe Prawo” 1991/1–3.
Bladowski B., Przesłanki dopuszczalności rewizji cywilnej, Warszawa 1982.
Bladowski B., Środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Kraków 2001.
Bladowski B., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Błaszczak Ł., Orzeczenia nieistniejące (sententia non existens) w sądowym postępowaniu cywilnym [w:] Wokół problematyki orzeczeń, red. Ł. Błaszczak, Toruń 2007.
Błaszczak Ł., Marszałkowska-Krześ E., Przymioty procesowe stron i uczestników postępowania nieprocesowego niezbędne do dochodzenia ochrony prawnej na drodze sądowej. Wybrane zagadnienia, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2015/95.
Bodio J., Podmioty legitymowane do zaskarżania postanowień w sprawach z zakresu prawa osobowego [w:] Wokół problematyki środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. M. Michalska-Marciniak, Sopot 2015.
Broniewicz W., Dopuszczalność środków odwoławczych w postępowaniu cywilnym ze względu na przedmiot zaskarżenia, „Państwo i Prawo” 1997/5.
Broniewicz W., Pojęcie legitymacji procesowej [w:] Studia z procesu cywilnego, Katowice 1986.
Broniewicz W., Prawomocność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Studia Iuridica” 1976/5.
Broniewicz W., Problem przesłanek procesowych w procesie cywilnym i postępowaniu arbitrażowym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1968/59.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cieślak S., Elektroniczne czynności sądowe obecnie i w przyszłości [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016.
Cieślak S., Ewolucja formalizmu procesowego w okresie pięćdziesięciu lat obowiązywania polskiego kodeksu postępowania cywilnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2015/4.
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008.
Cieślak S., Zasada formalizmu przy wnoszeniu środków odwoławczych w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2001/4.
Czepita S., Teoretyczne i praktyczne aspekty zagadnienia tak zwanych wyroków nieistniejących w procesie cywilnym [w:] Konwencjonalne i formalne aspekty prawa, red. S. Czepita, Szczecin 2006.
Dziurda M., Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawniczy” 2021/17.
Dziurda M., Szczególna zdolność sądowa, Warszawa 2019.
Dziurzyński T., Apelacja [w:] Polska Procedura Cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem. Przedruk wyczerpanych druków z r. 1921 i 1923, t. 2, Warszawa 1928.
Ereciński T., Apelacja i kasacja w procesie cywilnym, Warszawa 1996.
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2020.
Ereciński T., Kilka refleksji o przymusie adwokacko-radcowskim [w:] XX lat samorządu radców prawnych. Księga jubileuszowa, red. J. Żuławski, Warszawa 2002.
Ereciński T., Ograniczenia w dostępności do kasacji w sprawach cywilnych [w:] Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Janusza Pietrzykowskiego, red. Z. Banaszczyk, Warszawa 2000.
Ereciński T., O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego w ogólności, „Przegląd Sądowy” 1996/10.
Ereciński T., Selekcja kasacji w sprawach cywilnych z perspektywy prawoporównawczej [w:] Ars te usus. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005.
Ereciński T., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005.
Ereciński T. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, red. T. Ereciński, Środki zaskarżenia. Tom III. Cz. 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Fierich X., Postępowanie przed Sądem Najwyższym [w:] Polska Procedura Cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem. Przedruk wyczerpanych druków z r. 1921 i 1923, t. 2, Warszawa 1928.
Fierich X., Projekty polskiej procedury cywilnej w oświetleniu nauki o stosunku procesowym, Warszawa 1924.
Flejszar R., Sądowa kontrola czynności dyspozycyjnych stron – uwagi de lege lata i de lege ferenda [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności a środki zaskarżenia [w:] Wokół problematyki środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. M. Michalska-Marciniak, Sopot 2015.
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym, Warszawa 2016.
Forystek J., Nieakt (actum non existens) w demokratycznym państwie prawa, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2001/2.
Gapska E., Ewolucja koncepcji orzeczeń nieistniejących w postępowaniu cywilnym [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Gapska E., Wady orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009.
Garlicki L., Polska kasacja cywilna w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka [w:] Aurea Praxis. Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Gizbert-Studnicki T., O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych, „Państwo i Prawo” 1975/4.
Gołaczyński J., Sporządzenie uzasadnienia jako przesłanka wniesienia apelacji [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Gołąb S., Interwencja uboczna, „Palestra” 1934/9.
Góra-Błaszczykowska A., Nieistnienie orzeczenia – kilka uwag na temat praktycznych konsekwencji uznania orzeczenia za nieistniejące [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Góra-Błaszczykowska A., Początek biegu terminu do wniesienia apelacji od wyroku zaocznego w procesie cywilnym, „Palestra” 2002/5–6.
Góra-Błaszczykowska A., Rozwój systemu środków zaskarżenia w polskim procesie cywilnym. Wybrane zagadnienia – postulaty de lege lata [w:] Współczesne problemy postępowania cywilnego, red. K. Flaga-Gieruszyńska, A. Klich, Toruń 2015.
Góra-Błaszczykowska A., Zaskarżanie postanowień w postępowaniu wieczystoksięgowym [w:] Wokół problematyki środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. M. Michalska-Marciniak, Sopot 2015.
Górski A., Problematyka procesowa w świetle opublikowanych w 1998 r. glos do orzeczeń Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 1999/10.
Grzegorczyk P., Dopuszczalność i kształt apelacji w postępowaniu cywilnym – perspektywy przyszłej regulacji z uwzględnieniem standardów konstytucyjnych i międzynarodowych [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Gudowski J., Głos w dyskusji [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Gudowski J., Kasacja w świetle projektu Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego (z uwzględnieniem aspektów historycznych i prawnoporównawczych), „Przegląd Legislacyjny” 1999/4.
Gudowski J., O kilku naczelnych zasadach procesu cywilnego – wczoraj, dziś, jutro [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005.
Gudowski J., Pogląd na apelację [w:] Aurea Praxis. Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Gudowski J., Pogląd na kasację, „Przegląd Sądowy” 2013/4.
Gudowski J. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, red. T. Ereciński, Środki zaskarżenia. Tom III. Cz. 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Hahn Z., Interes prawny w skardze o ustalenie, „Polski Proces Cywilny” 1935/23.
Hahn Z., Kasacja wedle polskiego kodeksu postępowania cywilnego, „Czasopismo Sędziowskie” 1932/1–2.
Hanausek S., Orzeczenie sądu rewizyjnego w procesie cywilnym, Warszawa 1967.
Hanausek S., System zaskarżania orzeczeń sądowych w nowym polskim postępowaniu cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1967/9.
Hanausek S., Znaczenie pojęcia roszczenia procesowego w postępowaniu rewizyjnym, „Studia Cywilistyczne” 1975/25–26.
Janusz-Pohl B., O wyroku nieistniejącym w polskim postępowaniu karnym, „Państwo i Prawo” 2013/12.
Jarocha A., Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu cywilnym [w:] Tajemnica adwokacko-radcowska i notarialna oraz inne środki ochrony zaufania w postępowaniu cywilnym, red. S. Cieślak, Warszawa 2022.
Kaftal A., Problem „niewyroku” (sententia non existens) w prawie karnym procesowym, „Państwo i Prawo” 1961/11.
Katzner A., Uwagi na temat zagadnień związanych ze zbiegiem środków prawnych, „Polski Proces Cywilny” 1935/15–16.
Klimkowicz J., Interwencja uboczna według Kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1972.
Kołakowski K., Refleksje wokół kasacji w procesie cywilnym, „Przegląd Sądowy” 1997/7–8.
Konieczny M., Nieważność aktu administracyjnego w kontekście art. 156 k.p.a. oraz nieważność ex lege a koncepcja aktu nieistniejącego w postępowaniu administracyjnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2014/6.
Korzan K., Istota i charakter orzeczeń wydawanych w postępowaniu cywilnym (studium teoretyczne) [w:] Studia z prawa procesowego cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. T. Ereciński, M. Jędrzejewska, Warszawa 1985.
Korzan K., Orzeczenia konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972.
Korzan K., Wyroki nie istniejące, „Acta Universitatis Wratislaviensis – Przegląd Prawa i Administracji” 1976/7.
Kościółek A., Elektroniczne czynności procesowe de lege lata i de lege ferenda [w:] Informatyzacja postępowania cywilnego. Teoria i praktyka, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016.
Kruszelnicki F., Proces cywilny jako stosunek prawny w świetle procedury cywilnej, „Palestra” 1931/8–9.
Kudła J., Sprzeciw czy apelacja? O zaskarżaniu wyroku zaocznego oddalającego powództwo w prawie polskim i niemieckim, „Polski Proces Cywilny” 2018/3.
Lapierre J., Kontrola sądowa czynności dyspozycyjnych stron i uczestników postępowania cywilnego [w:] Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa – Wrocław 1967.
Lapierre J., Jodłowski J., Resich Z., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Laskowska-Hulisz A., Zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c., w procesie cywilnym. Zagadnienia wybrane [w:] Honeste procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Laskowska-Hulisz A., „Zarzuty co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia” w apelacji w sprawach cywilnych [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Manowska M., Wznowienie postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Marciniak A., System środków zaskarżenia w sądowym postępowaniu egzekucyjnym [w:] Wokół problematyki środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. M. Michalska-Marciniak, Sopot 2015.
Markiewicz K., Problem sententia non existens na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Rejent” 2002/11.
Markiewicz K., Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku a wniosek o jego wydanie. Glosa do uchwały z dnia 18 sierpnia 2010 r. (II PZP 7/10), „Przegląd Sądowy” 2011/10.
Masewicz W., Prokurator w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1975.
Miączyński A., Faktyczne i prawne istnienie orzeczenia w sądowym postępowaniu cywilnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1972/55.
Miączyński A., Prawomocność orzeczenia na tle instytucji rewizji nadzwyczajnej [w:] Studia z prawa procesowego cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. T. Ereciński, M. Jędrzejewska, Warszawa 1985.
Miączyński A., Zaskarżenie uzasadnienia orzeczenia sądowego w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1971/5.
Michalska M., Legitymacja do wniesienia kasacji w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 2003/5–6.
Michalska M., Rozstrzygnięcia sądu kasacyjnego w procesie cywilnym, Kraków 2004.
Michalska M., Warunki wniesienia kasacji, „Monitor Prawniczy” 2001/21.
Michalska M., Zakres rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy w postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 2003/10.
Michalska-Marciniak M., Apelacja w procesie cywilnym (uwagi de lege ferenda) [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Michalska-Marciniak M., Formy ograniczenia dostępu do sądu wyższego w sprawach cywilnych (analiza modelu teoretycznego) [w:] Aequitas sequitur legem. Księga jubileuszowa z okazji 75. urodzin Profesora Andrzeja Zielińskiego, red. K. Flaga-Gieruszyńska, G. Jędrejek, Warszawa 2014.
Michalska-Marciniak M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Michalska-Marciniak M., Zasady zaskarżania orzeczeń [w:] Wokół problematyki środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. M. Michalska-Marciniak, Sopot 2015.
Mielcarek E., Wnioski rewizji cywilnej, Warszawa 1973.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie. Część pierwsza, Warszawa – Łódź 1946.
Mokry J., Czynności procesowe podmiotów dochodzących ochrony praw w postępowaniu cywilnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis – Prawo” 1993/225.
Mokry J., Odwołalność czynności procesowych w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1983.
Mokry J., Wadliwe czynności procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis – Prawo XL” 1973/202.
Mróz-Szarmach D., Interes prawny w zaskarżeniu orzeczenia w cywilnym postępowaniu rozpoznawczym, Warszawa 2020.
Neufeld S., Czy można założyć apelację przed uzasadnieniem wyroku? Czy wniesienie apelacji przed upływem tygodnia od ogłoszenia sentencji (art. 350 K.p.c.) można uważać za równoznaczne z żądaniem uzasadnienia sentencji?, „Nowy Proces Cywilny” 1933/10.
Neumann M., Zaskarżalność wyroków, których sentencja opiewa na korzyść skarżącego i brzmienie sentencji wyroku w razie podniesienia w sporze zarzutu kompensaty, „Głos Adwokatów” 1938/10–11.
Niejadlik J., Kontrola rewizyjna postanowień poprzedzających wydanie wyroku w procesie cywilnym, Warszawa 1977.
Obrębski R., Pojęcie postanowień kończących postępowanie w sprawach cywilnych, „Przegląd Sądowy” 2000/11–12.
Odrowska-Stasiak M., Rektyfikacja wyroków w procesie cywilnym, Warszawa 2022.
Oklejak A., Apelacja w procesie cywilnym, Kraków 1994.
Oklejak A., Z problematyki zaskarżalności orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1975/25–26.
Piasecki K., Podstawy kasacji według kodeksu postępowania cywilnego w świetle prawnoporównawczym [w:] Symbolae Vitoldo Broniewicz. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza, Łódź 1998.
Piasecki K., Wyrok pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981.
Piekarski M., Glosa do uchwały SN z 31.03.1970 r., III CZP 9/70, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1971/1.
Pietrzkowski H., Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2020.
Pietrzkowski H., Prawo do rzetelnego procesu w świetle zmienionej procedury cywilnej, „Przegląd Sądowy” 2005/10.
Podkowik J., Czy „istnieją” akty normatywne „nieistniejące” (nieakty)?, „Przegląd Legislacyjny” 2010/4.
Pogoda B., Uwagi do art. 350 k.p.c., „Gazeta Sądowa Warszawska” 1933/6.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z., Przesłanki procesowe, Warszawa 1966.
Rosmarin S., Wadliwe czynności egzekucyjne, „Polski Proces Cywilny” 1935/13–14.
Rowiński T., Interes prawny w procesie cywilnym i w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 1974.
Rylski P., Weitz K., Intérét, interesse ad impugnare, Beschwer, aggrievance [w:] Oblicza prawa cywilnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Błeszyńskiemu, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa 2013.
Sagan M., Zaskarżalność uzasadnień orzeczeń w postępowaniu karnym, „Przegląd Sądowy” 2008/6.
Sawczuk M., Wznowienie postępowania cywilnego, Warszawa 1970.
Siedlecki W., O usprawnienie i zwiększenie efektywności postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1979/4.
Siedlecki W., Podstawy rewizji cywilnej, Warszawa 1959.
Siedlecki W. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Tom III. Zaskarżanie orzeczeń sądowych, red. W. Siedlecki, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1986.
Siedlecki W., Zasady orzekania oraz zasady zaskarżania orzeczeń w postępowaniu cywilnym w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, Warszawa 1982.
Siedlecki W., Zasady wyrokowania w procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Siedlecki W., Zaskarżalność orzeczeń w sądowym postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa procesowego cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. T. Ereciński, M. Jędrzejewska, Warszawa 1985.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2003.
Sikora J., Orzeczenia nieistniejące, „Studia Cywilistyczne” 1978/29.
Skąpski J., Skarga w przedmiocie kasacji (Koreferat) [w:] Polska Procedura Cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem. Przedruk wyczerpanych druków z r. 1921 i 1923, t. 2, Warszawa 1928.
Stefko K., Wadliwe akty sądu w postępowaniu cywilnym [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, Kraków – Warszawa 1964.
Studzińska J., Interwencja uboczna w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Studzińska J., Środki i skuteczność ochrony osób trzecich w postępowaniu cywilnym rozpoznawczym [w:] Współczesne problemy postępowania cywilnego, red. K. Flaga-Gieruszyńska, A. Klich, Toruń 2015.
Sychowicz M., Z problematyki prawomocności orzeczeń w procesie cywilnym, „Przegląd Sądowy” 1996/11–12.
Thon A., W obliczu rewizji Kodeksu postępowania cywilnego. Szkic syntetyczny, Warszawa 1936.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Waligórski M., Czy interwenient samoistny ma legitymację do wniesienia skargi o wznowienie?, „Polski Proces Cywilny” 1935/17–18.
Waligórski M., Czy w skardze apelacyjnej lub kasacyjnej można wnosić alternatywnie o zmianę lub uchylenie wyroku?, „Polski Proces Cywilny” 1934/3.
Waligórski M., Podstawy kasacyjne procesu cywilnego w świetle różnicy pomiędzy faktem i prawem, Lwów 1936.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura, Warszawa 1947.
Waligórski M., Rewizja cywilna według znowelizowanego k.p.c., „Przegląd Notarialny” 1952/1–3.
Waligórski M., Środki odwoławcze kodeksu postępowania cywilnego w oświetleniu materiałów Komisji Kodyfikacyjnej, „Nowy Proces Cywilny” 1933/10.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., System procesu cywilnego, Wilno 1932.
Weitz K., Charakter interesu prawnego jako przesłanki powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.), „Przegląd Sądowy” 2018/7–8.
Weitz K., Skarga o wznowienie postępowania w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Weitz K. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, red. T. Ereciński, Środki zaskarżenia. Tom III. Cz. 2, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Werhanowski W., Znaczenie interesu prawnego w procesie cywilnym, Lwów 1908.
Wilczyńska A., Interes prawny i jego granice w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 2010/9–10.
Wiśniewski T., Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1996.
Wiśniewski T., Czy potrzebne są zmiany w systemie środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym?, „Polski Proces Cywilny” 2011/2.
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2009.
Włodyka S., Interes prawny jako przesłanka dopuszczalności zaskarżenia orzeczeń w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1963/9.
Wojciechowski T., Zrzeczenie się prawa do wniesienia apelacji, „Przegląd Sądowy” 2006/11–12.
Wyrwiński M., Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu cywilnym po nowelizacji, „Monitor Prawniczy” 2005/20.
Zajkowski J., Wstęp do badań nad pojęciem interesu w prawie i procesie cywilnym, Wilno 1935.
Zembrzuski T., Braki formalne czynności procesowej dokonanej wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu, „Radca Prawny” 2010/4.
Zembrzuski T., Dokąd zmierza apelacja w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2019/7–8.
Zembrzuski T., Formalizm procesowy a skutki wadliwego oznaczenia pisma procesowego spełniającego wymagania środka zaskarżenia, „Przegląd Sądowy” 2018/1.
Zembrzuski T., Glosa do postanowienia SN z 31.08.2018 r., I CSK 300/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/4.
Zembrzuski T., Kilka uwag o przymusie adwokacko-radcowskim w postępowaniu przed Sądem Najwyższym po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2006/1.
Zembrzuski T., Komplementarność nadzwyczajnych środków zaskarżenia – skarga kasacyjna a skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku [w:] Wokół problematyki środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. M. Michalska-Marciniak, Sopot 2015.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Zembrzuski T., Skarga kasacyjna. Dostępność w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Zembrzuski T., Skarga nadzwyczajna w polskim postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 2019/6.
Zembrzuski T., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jako instrument dochodzenia od Skarbu Państwa naprawienia szkody wyrządzonej wydaniem orzeczenia sądowego w postępowaniu cywilnym, „Studia Iuridica” 2007/47.
Zembrzuski T., Wpływ uchwał Sądu Najwyższego na orzecznictwo sądów powszechnych [w:] Rola orzecznictwa w systemie prawa, red. T. Giaro, Warszawa 2016.
Zembrzuski T., Zakres kognicji sądu w postępowaniu apelacyjnym (uwagi na tle uchwały siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07), „Przegląd Sądowy” 2008/6.
Zembrzuski T., Złożenie wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku w dniu jego ogłoszenia [w:] Z zagadnień prawa procesowego cywilnego. Zbiór rozpraw dedykowanych pamięci Profesor Marii Jędrzejewskiej, red. P. Rylski, K. Weitz, T. Zembrzuski, „Studia Iuridica” 2018/75.
Zieliński A., Sporządzanie środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2009.
Zieliński A., Zasada formalizmu procesowego w nowelizacjach Kodeksu postępowania cywilnego. Zagadnienia wybrane [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Aneta Mendrek
doktor nauk prawnych, nauczyciel akademicki, Katedra Prawa Cywilnego, Gospodarczego i Prywatnego Międzynarodowego, Instytut Prawa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie; adwokat; mediator, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1987-8070
Jurysdykcja krajowa w sprawach o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem
Jurysdykcja krajowa w sprawach o zatwierdzenie ugody mediacyjnej nie została uregulowana wyraźnie ani w przepisach europejskiego prawa procesowego cywilnego, ani w przepisach polskiego Kodeksu postępowania cywilnego. W doktrynie na gruncie krajowych unormowań zaproponowano posłużenie się łącznikiem miejsca postępowania mediacyjnego i zawarcia ugody w kraju, względnie posiłkowania się przepisami o właściwości miejscowej (art. 18314 § 1 w zw. z art. 18313 § 1 i 2 k.p.c.). W artykule wyrażono zapatrywanie, że zarówno na gruncie przepisów europejskich, jak i krajowych, istnieją podstawy do przyjęcia, że jurysdykcja krajowa bezpośrednia powinna być wyznaczana zgodnie z przepisami określającymi podstawy jurysdykcji w sprawie, w której doszło do zawarcia ugody przed mediatorem (z uwzględnieniem jej przedmiotu i charakteru). Innymi słowy jurysdykcja krajowa istnieje, gdy ugoda dotyczy sprawy, która w razie jej wniesienia przed sąd państwowy należałaby do jurysdykcji krajowej sądów tego państwa.
Słowa kluczowe: zatwierdzenie ugody mediacyjnej, jurysdykcja krajowa
dr Aneta Mendrek
academic teacher, Department of Civil, Economic and International Private Law, Law Institute, Cracow University of Economics; attorney, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1987-8070
International jurisdiction over the cases on validation of the settlement reached before the mediator
International jurisdiction over the cases on validation of the settlement reached before the mediator is not expressly regulated either in the provisions of European civil procedural law or in the provisions of the Polish Code of Civil Procedure. In the literature, on the basis of national regulations, concepts have been proposed according to which jurisdiction is based on the place of mediation proceedings and the conclusion of a settlement, or on the provisions on territorial jurisdiction (art. 18314 § 1 in conjunction with art. 18313 § 1 and 2 of the Polish Code of Civil Procedure). The author adopts the view that there are grounds under both European and national law that international jurisdiction should be determined in accordance with the rules of jurisdiction in a matter in which a settlement has been reached (taking into account its subject matter and nature). In other words, international jurisdiction occurs where the settlement relates to a case which, if brought before a national court, would fall within the jurisdiction of the courts of that state.
Keywords: validation of the settlement reached before the mediator, international jurisdiction
Bibliografia / References
Błaszczak Ł., Postępowanie sądowe w sprawach mediacyjnych [w:] Mediacja w sprawach gospodarczych. Praktyka – teoria – perspektywy, red. A. Torbus, Warszawa 2015.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Frąckowiak-Adamska A., Uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych w Unii Europejskiej. Ujęcie systemowe, LEX 2018.
Gołaczyński J. [w:] Jurysdykcja, uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2015.
Jagieła J., Jurysdykcja krajowa w postępowaniu egzekucyjnym [w:] Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom I, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Morek R., VIII. Wykonalność ugód zawartych w drodze mediacji [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2012.
Rodziewicz P. [w:] Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę. Komentarz do Rozporządzenia Rady UE 2019/1111, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2022.
Torbus A., Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych. Glosa do postanowienia SN z 19.12.2003 r. (III CK 25/03), „Europejski Przegląd Sądowy” 2005/3.
Uliasz M. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. P. Feliga, Warszawa 2020.
Weitz K., Czy europejskie normy jurysdykcyjne w sprawach cywilnych i handlowych mają zastosowanie w sądowym postępowaniu pojednawczym (art. 184–186 k.p.c.), „Polski Proces Cywilny” 2014/3.
Weitz K., Gajda-Roszczynialska K., Alternatywne metody rozwiązywania sporów ze szczególnym uwzględnieniem mediacji [w:] Mediacja w sprawach gospodarczych. Praktyka – teoria – perspektywy, red. A. Torbus, Warszawa 2015.
Weitz K., Gajda-Roszczynialska K., Mediacja w sprawach gospodarczych [w:] Postępowanie sądowe w sprawach cywilnych z udziałem przedsiębiorców. System Prawa Handlowego, Tom 7, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Weitz K., Pojęcie jurysdykcji krajowej w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2005/1.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom VI. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), red. T. Ereciński, Warszawa 2017.
Weitz K., Znaczenie woli stron dla ustanowienia jurysdykcji krajowej w sprawach z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej w świetle prawa unijnego, „Polski Proces Cywilny” 2017/4.
Wołodkiewicz B., Ustanowienie jurysdykcji krajowej przez wdanie się w spór na podstawie rozporządzenia Bruksela I bis, Warszawa 2020.
Agnieszka Pachla
asystent, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2513-3227
Sytuacja prawna wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu zmierzającym do zaspokojenia jego roszczenia
Skarga pauliańska umożliwia wierzycielowi zaspokojenie jego roszczeń z pierwszeństwem przed osobami trzecimi z majątku, który wyszedł lub nie wszedł do majątku dłużnika w wyniku czynności uznanej za bezskuteczną. Ze względu na doniosłe problemy praktyczne związane z obecną interpretacją przepisów dotyczących actio pauliana konieczne stało się podjęcie dyskusji nad zmianą kierunku praktyki sądowej. Autor prowadzi dyskusję na temat statusu wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu egzekucyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem podziału sumy egzekucyjnej oraz pozycji wierzyciela w razie zbiegu egzekucji z wierzycielami osoby trzeciej.
Słowa kluczowe: czynność fraudacyjna, actio pauliana, tytuł egzekucyjny
Agnieszka Pachla
Assistant, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow; attorney-at-law, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2513-3227
Legal position of the Paulian creditor in the proceedings aimed at the satisfaction of his claim
Actio Pauliana allows a creditor to satisfy his claims with priority over third parties from assets that have or have not come into the debtor’s estate as a result of an act declared ineffective. Due to the momentous practical problems associated with the current interpretation of Actio Pauliana, it has become necessary to start a discussion on changing the direction of judicial practice. The author conducts a discussion of the status of the Paulian creditor in enforcement proceedings, with particular emphasis on the distribution of the enforcement sum and the position of the creditor in a competition with the third party’s creditors.
Keywords: fraudulent conveyance, Actio Pauliana, enforcement title
Bibliografia / References
Acher J., La nature de l’action paulienne. Revue Trimestrielle de Droit Civil (RTDciv.), Paryż 1906.
Allerhand M., Na marginesie orzeczeń Sądu Najwyższego. Zaskarżenie czynności dłużnika, zdziałanej ze szkodą wierzycieli, „Polski Proces Cywilny” 1939/5–6.
Bauer T. [w:] Basler Kommentar zum Bundesgesetz über Schuldbetreibung un Konkurs SchKG, red. D. Staehelin, T. Bauer, Legalis 2020.
Bączyk M., Glosa do uchwały SN z 11.10.1980 r., III CZP 37/80, „Nowe Prawo”1982/9–10.
Berz H.P., Der paulianische Rückerstattungsanspruch, Zürich 1960.
Błachuta F. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, red. Z. Resich, Warszawa 1972.
Bojko A., Kodeks zobowiązań w świetle orzecznictwa, Warszawa 1938.
Ciepła H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Wiśniewski, LEX 2021.
Chantepie G., Latina M., La réforme du droit des obligations. Commentaire théorique et pratique dans l’ordre du Code civil, Paris 2016.
Dobrzański J., Powództwo o ukształtowanie w kodeksie cywilnym, „Zeszyty Naukowe UŁ” 1972/1 (75).
Fiema J., O zaskarżaniu czynności dłużnika zdziałanych ze szkodą wierzyciela, „Przegląd Prawa i Administracji im. E. Tilla” 1935.
Gaugler H.V., Die paulianische Anfechtung, Basel 1944.
Gila P., Bezskuteczność umowy według ius ad rem z art. 59 k.c. [w:] Wokół rekodyfikacji prawa cywilnego. Prace jubileuszowe, red. P. Stec, Kraków 2015.
Gruber U. [w:] Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung, red. W. Krüger, T. Rauscher, Beck Online 2020.
Grzegorczyk P., Zaspokojenie wierzyciela pauliańskiego z przedmiotu czynności fraudacyjnej, „Przegląd Sądowy” 2019/3.
Halpern F., W kwestii powództwa z zaskarżenia czynności prawnej, „Nowa Palestra” 1938/7–8.
Hess H. [w:] Das neue Anfechtungsrecht. §§ 129 - 147 InsO - §§ 1 - 20 AnfG 1999, red. H. Hess, M. Weis, Heidelberg 1996.
Hilarowicz T., Czy słuszne jest zniesienie skargi pauliańskiej w projekcie kodeksu cywilnego, „Nowe Prawo” 1955/12.
Jakubecki A., Status wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku dłużnika [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, t. 1, Warszawa 2011.
Jankowski J., Uczestnicy postępowania egzekucyjnego, Łódź 1992.
Jasińska M., Skarga pauliańska. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 2015.
Jeandin J., Commentaire romand Code de procédure civile, Legalis 2020.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, Warszawa 2014.
Kirchhof H.P. [w:] Münchener Kommentar zum Anfechtungsgesetz, red. A. Weinland, Beck Online 2012.
Koziol H., Grundlagen und Streitfragen der Glaübigeranfechtung, Wien – New York 1991.
Kriesei K., Anfechtbare Handlungen nach Art. 285 ff. SchKG, Zürich 2020.
Kubas A., Przedmiot zaskarżenia skargą pauliańską [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, Warszawa 2017.
Kunicki I., Podział sumy uzyskanej z egzekucji, Sopot 1999.
Larroumet Ch., Bros S., Traité de droit civil, t. 3, Les obligations, le contrat, Paris 2021.
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Lwów 1938.
Łętowska E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Łubkowski B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ignatowicz, t. 2, Warszawa 1972.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017.
Maier P. [w:] Kommentar zum Bundesgesetz über Schuldbetreibung und Konkurs SchKG, red. J. Kren Kostkiewicz, D. Vock, Zürich 2020.
Malaurie Ph., Aynès L., Les obligations, Paris 2005.
Marciniak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. 3. Art. 730–1088, red. K. Piasecki, Legalis 2015.
Milanowska D., Skarga pauliańska na gruncie prawa polskiego i niemieckiego, „Przegląd Sądowy” 2004/2.
Ohanowicz A. [w:] System prawa cywilnego. T 3. Cz. 1. Prawo zobowiązań. Część ogólna, red. S. Grzybowski, Warszawa 1981
Paulus G., Sinn und Formen der Gläubigeranfechtung, „Archiv für die civilistische Praxis” 1956/4 (155).
Pichonnaz P. [w:] Commentaire romand Code civil II, red. P. Pichonnaz, B. Foex, Legalis 2022.
Pisuliński J., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika – propozycja nowego ujęcia [w:] Prawo kontraktów, red. Z. Kuniewicz, D. Sokołowska, Warszawa 2017.
Pyziak-Szafnicka M., Glosa do wyroku SN z 3.06.1982 r., III CRN 105/82, „Nowe Prawo” 1984/4.
Pyziak-Szafnicka M., Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System prawa prywatnego. T. 6. Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2016.
Romańska M., Leśniak O., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Warszawa 2016.
Romańska M., Znoszenie egzekucji. Wybrane problemy na styku prawa materialnego i procesowego [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, Warszawa 2017.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2015.
Sautonie-Laguionie L., Action Paulienne. Novembre 2016, Dalloz.fr.
Sautonie-Laguionie L., La fraude paulienne, Paris 2008.
Siedlecki W. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz II, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1969.
Sychowicz M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. T. 3. Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Święcicki W., Kodeks zobowiązań wraz z przepisami wprowadzającymi, Warszawa – Łódź 1946.
Taraszkiewicz L., Teorya akcyi pauliańskiej (Interpretacya Art. 1167 Kod. Nap.), Warszawa 1891.
Trabucchi A., Commentario breve al codice civile, Padova 2018.
Tschumy J.L., L’action revocatoire et ses consequences, „La Semaine Judiciaire” 2013/2 (14).
Wilejczyk M., Przesłanki skargi pauliańskiej, „Studia Prawa Prywatnego” 2012/2.
Joanna Markiewicz-Stanny
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Teorii, Historii i Filozofii Prawa, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Zielonogórski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1842-7243
udział w autorstwie tekstu – 50%
Magdalena Skibińska
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Cywilnego, Postępowania Cywilnego oraz Komparatystyki Prawa Prywatnego, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Zielonogórski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157
udział w autorstwie tekstu – 50%
Wykonanie wyroków Parol v. Polska i Adamkowski v. Polska – uwagi na temat naruszenia prawa dostępu do sądu przez odrzucenie apelacji od wyroku z uwagi na niezłożenie odpisów apelacji w polskim postępowaniu cywilnym
Niniejszy artykuł dotyczy implementacji standardów artykułu 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka do polskiego porządku prawnego, których treść określił Europejski Trybunał Praw Człowieka w orzeczeniach Parol v. Polska oraz Adamkowski v. Polska. W konsekwencji opracowanie to dotyczy przede wszystkim problematyki prawidłowości pouczeń dokonywanych przez sądy na podstawie art. 327 k.p.c. W związku z tym, iż działania prawodawcze zmierzające do ujednolicenia praktyki sądowej w tym zakresie do tej pory nie zakończyły się sukcesem, rozważania te są skoncentrowane na dwóch podstawowych tezach. Tezą pierwszą jest obowiązek sądów uwzględniania treści orzeczeń ETPC w swej praktyce orzeczniczej w związku z wykonaniem wyroków na podstawie art. 46 EKPC. Polegać to ma przede wszystkim na zmianie interpretacji przepisów i ewentualnej zmianie praktyki sądów w tym zakresie. Teza druga opiera się na twierdzeniu, iż mając na uwadze powyższe, wykładnia art. 327 k.p.c. wymaga pouczenia strony niereprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika zarówno o liczbie, jak i o treści odpisów pism składanych w ramach procedury zaskarżania wyroku.
Słowa kluczowe: nadmierny formalizm, dostęp do sądu, pouczenia, odrzucenie apelacji, wykonanie wyroku ETPC, odpisy apelacji
dr Joanna Markiewicz-Stanny
assistant professor, Chair of Legal Theory, Philosophy and History, Institute of Legal Sciences, University of Zielona Góra, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1842-7243
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Magdalena Skibińska
assistant professor, Chair of Civil Law, Procedural Law and Comparative Private Law, Institute of Legal Sciences, University of Zielona Góra, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157
Contribution to the authorship of the text – 50%
The implementation of the Parol v. Poland and Adamkowski v. Poland judgements – remarks on the violation of the right of access to a court by the dismissal of the appeal against the judgment due to the failure to submit copies of the appeal in Polish civil proceedings
This article discusses the implementation of the standards of Article 6(1) of the European Convention on Human Rights into the Polish legal order as determined by the European Court of Human Rights in the judgements of Parol v. Poland and Adamkowski v. Poland. Therefore, this study mainly concerns the issue of the correctness of instructions provided by courts pursuant to Article 327 of the Polish Code of Civil Procedure. Due to the fact that legislative activities aimed at the unification of judicial practice in this area have not so far been successful, these considerations focus on two basic theses. Firstly, that the Polish courts are obliged to take into account the content of ECtHR judgments in their jurisprudence in connection with the execution of judgments pursuant to Article 46 of the ECHR. This is primarily to change the interpretation of the provisions and possibly change the practice of the courts in this regard. Secondly, the interpretation of Article 327 of the Polish Code of Civil Procedure requires from courts to instruct the party not represented by an attorney both on the number and content of copies of appeal submitted as a part of the appeal procedure.
Keywords: excessive formalism, access to a court, instructions, dismissal of an appeal, implementation of the ECtHR judgement, copies of the appeal
Bibliografia / References
Anagnostou D., Mungiu-Pipidi A., Domestic Implementation of Human Rights Judgments in Europe: Legal Infrastructure and Government Effectiveness Matter, „European Journal of International Law” 2014/25.
Bodnar A., Wykonanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce. Perspektywa instytucjonalna, Warszawa 2018.
Cieślak S., Braki formalne apelacji – glosa do postanowienia SN z 24.01.2005 r., III UZ 20/04, „Monitor Prawniczy” 2008/4.
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008.
Cieślak S., Zasada formalizmu przy wnoszeniu środków odwoławczych w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2001/4.
Dziurda M., Gołąb A., Zembrzuski T., European Convention of Human Rights and Fundamental Freedoms: Impact on Polish Law Development, „Access to Justice in Eastern Europe” 2021/9.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–50539, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2019.
Gołaczyński J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Legalis 2019.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IA. Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Kamiński I., Kownacki R., Wierczyńska K., Wykonywanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w polskim systemie prawnym [w:] Zapewnienie efektywności orzeczeń sądów międzynarodowych w polskim porządku prawnym, red. A. Wróbel, Warszawa 2011.
Kowalska P., Błędne pouczenie sądu o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia a brak tej informacji, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2018/44 (2).
Kościółek A., Zasada jawności w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2018.
Kwiecień R., Miejsce umów międzynarodowych w porządku prawnym państwa polskiego, Warszawa 2000.
Łazarska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–50539, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Łazarska A., Zakaz ekscesywnego formalizmu a praktyka sądowa – uwagi na tle orzeczeń polskich sądów w sprawach cywilnych w świetle art. 6 EKPC, „Ius Novum” 2020/4.
Łukańko B., Ochrona prawa do rozpoznania sprawy sądowej bez nieuzasadnionej zwłoki w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego [w:] Argumentacja konstytucyjna w orzecznictwie sądowym, red. A. Kotowski, E. Maniewska, Warszawa 2017.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2021.
Marszałkowska-Krześ E., Opinia z 7.01.2019 r. Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (z dnia 14 grudnia 2018 r.), http://obsil.kirp.pl/wp-content/uploads/2019/01/Opinia-z-07.01.2019-r.-KPC-14.12.2018-r.pdf.
Masternak-Kubiak M., Odesłania do prawa międzynarodowego w Konstytucji, Wrocław 2013.
Masternak-Kubiak M., Przestrzeganie prawa międzynarodowego w świetle Konstytucji RP, Warszawa 2003.
Masternak-Kubiak M., Umowa międzynarodowa w prawie konstytucyjnym, Warszawa 1997.
Mężykowska A., Komitet Ministrów Rady Europy w mechanizmie nadzoru nad wykonywaniem przez państwa – strony EKPC wyroków EKPC [w:] Pozasądowe mechanizmy praw człowieka i podstawowych wolności Rady Europy, red. K. Gałka, E. Morawska, Warszawa 2021.
Rylski P., Wpływ braku pouczenia lub wadliwego pouczenia strony działającej bez fachowego pełnomocnika na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia, „Palestra” 2012/7–8.
Skibińska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–47716, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Syryt A., Oddziaływanie prawa międzynarodowego na sądownictwo konstytucyjne w Polsce – perspektywa konstytucyjna, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości 2019.
Szafarz R., Skuteczność norm prawa międzynarodowego w prawie wewnętrznym w świetle nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1998/1.
Szanciło T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–50539, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Torbus A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Wróbel A. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. T. 2. Komentarz do artykułów 19–59 oraz Protokołów dodatkowych, red. L. Garlicki, Warszawa 2011.
Zembrzuski T., Pouczanie strony występującej w procesie cywilnym bez zawodowego pełnomocnika co do wnoszenia środków zaskarżenia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Mariusz Nowak
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5307-8958
Rodzaje dowodów elektronicznych w postępowaniu cywilnym
Artykuł dotyczy dowodów elektronicznych oraz ich rodzajów w postępowaniu cywilnym. Dowody elektroniczne stanowią stosunkowo nową grupę środków dowodowych, a ich coraz częstsze wykorzystywanie oraz skomplikowany charakter uzasadnia potrzebę ich opracowania. W artykule autor dokonał klasyfikacji dowodów utrwalonych w formie elektronicznej na pliki rejestrowe, dokumenty elektroniczne, dane bilingowe oraz nagrania z kamer serwisowych. Ustalono, że większość danych elektronicznych wykorzystywanych jako dowód w postępowaniu cywilnym będzie stanowiła dokument z uwagi na szeroki zakres tego pojęcia. Aby uporządkować kwestie dokumentu elektronicznego w postępowaniu cywilnym, autor dokonał jego klasyfikacji, z uwagi na stosowanie różnych przepisów w zależności od sposobu jego sporządzenia i treści, jaką przechowuje. Celem tego artykułu jest rozwinięcie problematyki dowodów elektronicznych w postępowaniu cywilnym.
Słowa kluczowe: dowody elektroniczne, rodzaje dowodów elektronicznych, zwiększenie sprawności postępowania, informatyzacja postępowania cywilnego
Mariusz Nowak
Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5307-8958
Types of electronic evidence in civil proceedings
The article deals with electronic evidence and its types in civil proceedings. Electronic evidence constitutes a relatively new group of evidence which as a result of being more and more frequently used and having complex nature deserves some attention. In the article, the author classified evidence recorded in an electronic form into registry files, electronic documents, billing data and recordings from industrial cameras. It was found that most of the electronic data used as evidence in civil proceedings will constitute a document due to the broad scope of the concept. In order to organize the issues of an electronic document in civil proceedings, the author has classified it due to the application of different provisions depending on the method of its preparation and its content. The purpose of this article is to develop the issue of electronic evidence in civil proceedings.
Keywords: electronic evidence, types of electronic evidence, law of new technologies, increase in the efficiency of the proceedings
Bibliografia / References
Broniewicz W., Kunicki I., Marciniak A., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cioch P., Studzińska J., Postępowanie cywilne, Warszawa 2017.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, Legalis 2019.
Groulx K., Rothman C., Admissibility: Understanding Types and Sources of Electronic Evidence, 19.01.2011 r., https://www.dentons.com/en/insights/articles/2011/january/19/admissibility-understanding-types-and-sourcesof-electronic-evidence.
Guidelines of the Committee of Ministers to Member States on Electronic Evidence in Civil and Administrative Proceedings (Adopted by the Committee of Ministers on 30 January 2019 at the 1335th meeting of the Ministers Deputies), https://rm.coe.int/guidelines-on-electronic-evidence-and-explanatory-memorandum/1680968ab5.
Informacja o wynikach kontroli NIK, Uzyskiwanie i przetwarzanie przez uprawnione podmioty danych z bilingów, informacji o lokalizacji oraz innych danych, o których mowa w art. 180 c i d ustawy Prawo telekomunikacyjne, 2013, https://www.nik.gov.pl/plik/id,5421,vp,7038.pdf.
Jesion M., Dowód z elektronicznego dokumentu prywatnego, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2019/1, http://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/122484/PDF/01_Dowod_z_elektronicznego_dokumentu.pdf.
Kluz P., Lech M., Dokument w procesie informatyzacji sądowego postępowania cywilnego w świetle obowiązujących norm prawnych, „Journal of Modern Science” 2014/2 (23),
https://www.jomswsge.com/Dokument-w-procesie-informatyzacji-sadowego-npostepowania-cywilnego-w-swietle-obowiazujacych,83414,0,1.html.
Knoppek K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Wiśniewski, LEX 2021.
Lach A., Dowody elektroniczne w procesie karnym, Toruń 2004.
Mason S., Seng D. (red.), Electronic Evidence, London 2017.
Oręziak B., Świerczyński M., Electronic Evidence in the Light of The Council of Europe’s New Guidelines, „Comparative Law Review” 2019/25, https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/CLR/article/view/CLR.2019.009.
Prezentacja wyników Facebooka za drugi kwartał 2019 r., https://s21.q4cdn.com/399680738/files/doc_financials/2019/Q2/Q2-2019-Earnings-Presentation-07.24.2019.pdf.
Rejdak M. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, t. 2, red. A. Marciniak, Legalis 2019.
Rudkowska-Ząbczyk E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2021.
Rusiński M., Dowód z dokumentu elektronicznego i wydruku w procesie cywilnym w świetle znowelizowanych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2017/2, s. 3.
Sadomski P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Szanciło, Legalis 2019.
Słownik PWN, https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/dane-billingowe;10889.html.
Szostek D., Świerczyński M., Moc dowodowa dokumentu elektronicznego w postępowaniu cywilnym, „Monitor Prawniczy” 2007/17.
Trojański M., Dictionary of Applied Informatics, Warszawa 2007.
Turczyn A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O. Piaskowska, LEX 2021.
Wolwiak I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2021.
Bartosz Mielczarek
doktorant, Interdyscyplinarna Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Academia Rerum Socialium przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3291-4184
Skutki prawne naruszenia przez sąd drugiej instancji zakresu zaskarżenia orzeczenia w procesie cywilnym
Apelacja jest środkiem odwoławczym przysługującym stronie postępowania w celu zakwestionowania rozstrzygnięcia co do istoty sprawy wydanego przez sąd pierwszej instancji. W odniesieniu do apelacji rozróżniamy trzy pojęcia, tj. „zakres zaskarżenia”, „granice apelacji” oraz „wniosek apelacyjny”. Poprzez zakres zaskarżenia strona skarżąca wyznacza sądowi drugiej instancji granice, w jakich powinien dokonać kontroli zasadności i prawidłowości wydanego orzeczenia. Sąd drugiej instancji związany jest zakresem zaskarżenia wskazanym przez stronę postępowania. Granice apelacji są pojęciem szerszym, które mieści w sobie oprócz zakresu zaskarżenia, także inne elementy wskazanego przez stronę, takie jak np. zarzuty, nowe fakty i dowody, wnioski apelacyjne. Jeżeli chodzi natomiast o wniosek apelacyjny, stanowi on swoistą konsekwencję treści argumentów przytoczonych przez skarżącego w środku zaskarżenia i wskazuje, jakiego rodzaju rozstrzygnięcia skarżący oczekuje od sądu drugiej instancji. Zgodnie z treścią art. 363 § 3 k.p.c., jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia, staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do zaskarżenia, chyba że sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części. Do przypadku, w którym sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę w części niezaskarżonej, nawiązuje wprost treść art. 378 § 2 k.p.c. W pozostałych przypadkach rozpoznanie przez sąd drugiej instancji sprawy w części, która jako niezaskarżona stała się prawomocna, może skutkować nieważnością postępowania (art. 379 pkt 3 k.p.c.).
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, proces cywilny, zakres zaskarżenia, nieważność postępowania, apelacja
Bartosz Mielczarek
PhD student, Interdisciplinary Doctoral School of Social Sciences, Academia Rerum Socialium of Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3291-4184
Legal effects of the infringement by the second-instance court of the scope of the appeal against the decision in civil proceedings
An appeal is an appeal measure available to a party to the proceedings for the purpose of challenging the decision on the merits of the case issued by the court of first instance. In relation to an appeal, we distinguish between three terms: “the scope of appeal”, “the boundaries of appeal” and “the application of appeal”. By the scope of appeal, the complaining party sets the limits for the court of second instance within which it should review the validity and correctness of issued judgment. The court of second instance is bound by the scope of appeal indicated by the party. The boundaries of appeal is a broader term which includes, apart from, the scope of appeal, also other elements indicated by the party, such as, for example, allegations, new facts and evidence, appeal conclusions. As for the appeal, it is a specific consequence of the arguments presented by the applicant in the appeal and indicates what kind of decision the applicant expects from the court of second instance. Pursuant to art. 363 para. 3 of the Polish Code of Civil Procedure, if only some part of the decision has been challenged, it becomes legally binding in the remaining part upon the expiry of the time limit for appeal, unless the court of second instance may ex officio examine the case also in that part. The court of second instance may ex officio examine the case in the non – appealed part in the situation referred to in art. 378 para. 2 of the Polish Code of Civil Procedure. In the remaining cases, the examination of the part of the case by the court of second instance, which, as not challenged, has become final and binding, may result in the nullity of the proceedings (Art. 379 para. 3 of the Polish Civil Procedure Code).
Keywords: civil proceedings, civil process, the scope of the appeal, nullity of legal proceedings, appeal
Bibliografia / References
Barańska A., Współuczestnictwo materialne w procesie cywilnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1973/95.
Broniewicz W., Kognicja sądu drugiej instancji w razie nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji lub nierozpoznania przez ten sąd istoty sprawy, „Przegląd Sądowy” 1997/4.
Broniewicz W. [w:] Postępowanie cywilne w zarysie, red. W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Warszawa 2020.
Broniewicz W., Piątowski J.St., Spółuczestnictwo konieczne dla na tle wykładni art. 220 KPC, „Nowe Prawo” 1953/7.
Dolecki H., Postępowanie cywilne, Warszawa 2015.
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Ereciński T., Weitz K., Skarga nadzwyczajna w sprawach cywilnych, „Przegląd Sądowy” 2019/2.
Fierich F.X., Postępowanie przed Sądem Najwyższym [w:] Polska procedura cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem, t. 2, Warszawa 1928.
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym, Warszawa 2016.
Futro J., Związanie sądu drugiej instancji wnioskami apelacyjnymi, „Palestra” 2008/5–6.
Generowicz Z., Współuczestnictwo w postępowaniu arbitrażowym i sądowym postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1968/5.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IA. Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Grzegorczyk P., Dopuszczalność skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sądowym postępowaniu egzekucyjnym, „Przegląd Sądowy” 2007/2.
Gudowski J., Węzłowe problemy skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Przegląd Sądowy” 2006/1.
Hanausek S., Orzeczenie sądu rewizyjnego w procesie cywilnym, Warszawa 1966.
Iwulski J., Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego ze szczególnym uwzględnieniem spraw z zakresu prawa pracy (bez problematyki kasacji), „Przegląd Sądowy” 1996/9.
Jędrzejewska M., Współuczestnictwo procesowe (Istota – zakres – rodzaje), Warszawa 1975.
Jodłowski J. [w:] Postępowanie cywilne, red. J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Warszawa 2007.
Kładny M., Wymogi formalne apelacji sporządzonej przez profesjonalnego pełnomocnika [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego Szczecin – Niechorze, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Knoppek K., Glosa do postanowienia SN z 4 października 2002 r., III CZP 62/02, „Państwo i Prawo” 2004/5.
Litauer J.J., Komentarz do procedury cywilnej, Warszawa 1933.
Marszałkowska Krześ E., Czy sąd drugiej instancji jest związany zarzutami apelacji?, „Monitor Prawniczy” 2006/17.
Michalska M., Granice apelacji w postępowaniu cywilnym – analiza pojęcia [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego Szczecin – Niechorze, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Mielcarek E., Wnioski rewizji cywilnej, Warszawa 1973.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie, Warszawa – Łódź 1946.
Miszewski W., Spółuczestnictwo w postępowaniu spornem, „Nowy Proces Cywilny” 1933/9.
Oklejak A., Apelacja w procesie cywilnym, Kraków 1994.
Peiper L., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Kraków 1934.
Pietrzkowski H., Zarys metodyki pracy sędziego, Warszawa 2014.
Rowiński T., Granice rewizji, ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania według k.p.c., „Nowe Prawo” 1967/4.
Siedlecki W. [w:] Postępowanie cywilne, red. W. Siedlecki, Z. Świeboda, Warszawa 2004.
Szajkowski A., Tarska M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 151–300. Tom II, red. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Warszawa 2014.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe w świetle zasady dyspozycyjności, „Studia Cywilistyczne” 1963/2.
Waligórski M., Proces cywilny. Cz. I, Warszawa 1947.
Weitz K., Ereciński T., Skarga nadzwyczajna w sprawach cywilnych, „Przegląd Sądowy” 2019/2.
Weitz K., Przekroczenie granic zaskarżenia przez sąd rozpoznający apelację, „Palestra” 2007/5–6.
Wiśniewski T., Kontrola dyskrecjonalizmu sędziowskiego przez sądy wyższego rzędu [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego Szczecin – Niechorze, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Wiśniewski T., Środki zaskarżenia [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. T. III. Cz. I, red. T. Ereciński, Warszawa 2013.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. T. 2, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Wiśniewski T., W kwestii właściwej interpretacji art. 378 § 2 k.p.c., „Przegląd Sądowy” 1997/4.
Wiśniewski T. [w:] Skarga nadzwyczajna w świetle systemu środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2019.
Włodyka S., Współuczestnictwo konieczne w procesie cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1967/10.
Zembrzuski T., Skarga nadzwyczajna w polskim postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 2019/6.
Zembrzuski T., Wpływ wprowadzenia skargi nadzwyczajnej na skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, „Przegląd Sądowy” 2019/2.
Zembrzuski T., Zakres kognicji sądu w postępowaniu apelacyjnym na tle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, „Przegląd Sądowy” 2008/6.
Zieliński A., Apelacja według noweli k.p.c. z 1995 r., „Palestra” 1996/4.
Zieliński A., Wyroki sądu II instancji w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Andrzej Olaś
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, adwokat, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645
Czy w toku egzekucji z nieruchomości sędzia, który wydał rozstrzygnięcie nadzorcze w trybie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, może orzekać w postępowaniu ze skargi na czynność komornika podjętą zgodnie z tym rozstrzygnięciem?
W ramach niniejszego artykułu podjęta została próba oceny dopuszczalności orzekania przez sędziego, który wydał rozstrzygnięcie nadzorcze na podstawie art. 759 § 2 k.p.c., w przedmiocie skargi na czynność komornika dokonaną zgodnie z tym rozstrzygnięciem, z punktu widzenia instytucji wyłączenia sędziego jako fundamentalnej procesowej gwarancji sędziowskiej bezstronności. Przeprowadzona analiza uzasadnia wniosek, iż fakt wydania przez sędziego w trybie nadzoru judykacyjnego, o którym mowa w art. 759 § 2 k.p.c., rozstrzygnięcia, nakazującego komornikowi podjęcie określonej czynności w ramach egzekucji z nieruchomości bądź też powstrzymanie się od niej, nie wyłącza z mocy samego prawa sędziego od orzekania co do skargi na czynność bądź zaniechanie komornika będące przejawem realizacji ww. rozstrzygnięcia nadzorczego. Powyższa sytuacja stanowi jednak okoliczność mogącą wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w sprawie ze skargi na czynność bądź zaniechanie komornika odpowiadające treści dyspozycji uprzedniego rozstrzygnięcia nadzorczego tego sędziego. W rezultacie w analizowanej sytuacji zachodzi wskazana w art. 49 k.p.c. przyczyna wyłączenia sędziego na wniosek strony bądź na żądanie samego sędziego.
Słowa kluczowe: bezstronność sędziego, wyłączenie sędziego, nadzór judykacyjny sądu nad czynnościami komornika
dr hab. Andrzej Olaś
assistant professor, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow; attorney, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645
May the judge who issued the supervisory decision pursuant to Art. 759 para. 2 of the Polish Code of Civil Procedure in the course of enforcement proceedings directed to immovable property adjudicate in proceedings on a complaint against an action of a court enforcement officer taken in accordance with that judge’s previous supervisory decision?
In this article, an attempt was made to assess the admissibility of the adjudication by the judge who previously issued the supervisory decision pursuant to Art. 759 para. 2 of the Polish Code of Civil Procedure (hereinafter called “CCP”), in the matter of a complaint against an action of a court enforcement officer, rendered in accordance with this precedent decision, from the point of view of the institution of exclusion of a judge as a fundamental procedural guarantee of judicial impartiality. The conducted analysis justifies the conclusion that the fact that the judge issued under the judicial supervision procedure referred to in Art. 759 para. 2 of the CCP a decision ordering the court enforcement officer to take a specific action under the enforcement of immovable property, or to refrain from it, does not exclude the judge by virtue of the law from adjudicating on a complaint against the act or omission of the court enforcement officer implementing the above-mentioned supervisory decision. However, the above situation should be deemed a circumstance that may raise a justified doubt as to the impartiality of the judge in a case based on a complaint against an act or omission of a court enforcement officer corresponding to the content of the instruction of that judge’s prior supervisory decision. As a result, in the analysed situation, there are bases for the exclusion of a judge at the request of a party or at the request of the judge as provided for in Art. 49 of the CCP.
Keywords: judge’s impartiality, exclusion of the judge, judicial supervision over the activities of the court enforcement officer in enforcement proceedings
Bibliografia / References
Borkowski G., Wyłączenie sędziego a bezstronność sądu w świetle standardów międzynarodowych [w:] Podmioty w postępowaniu cywilnym, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2018.
Derlatka J., Wyłączenie sędziego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2015.
Gudowski J., Iudex impurus. Wyłączenie z mocy samej ustawy sędziego objętego zarzutem wadliwego powołania lub przejścia na wyższe stanowisko sędziowskie, „Przegląd Sądowy” 2022/5.
Gudowski J., Jędrzejewska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Łazarska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539. Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Łazarska A., Zmiana składu sądu w przypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania – uwagi na tle art. 385 § 5 k.p.c. [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Olaś A., Czy w postępowaniu egzekucyjnym sąd jest związany wydanym przez siebie uprzednio w trybie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego rozstrzygnięciem nadzorczym, „Polski Proces Cywilny” 2022/2.
Olaś A., W stronę modelowego Europejskiego Kodeksu Postępowania Cywilnego: od Projektu Storme do Modelowych Europejskich Reguł Postępowania Cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2021/9.
Reiwer R., Wyłączenie sędziego w procesie cywilnym, Warszawa 2016.
Sekuła-Leleno M., Wyłączenie sędziego w polskim procesie cywilnym na tle europejskich standardów prawa do sądu, „Studia Prawnicze KUL” 2020/1.
Tobor Z., Bezstronność sędziego, „Przegląd Sądowy” 2005/6.
Weitz K., Postępowanie toczące się na skutek zażalenia a art. 386 § 5 k.p.c., „Palestra” 2007/3–4.
Zembrzuski T., Dokąd zmierza apelacja w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2019/7–8.
Zieliński A., Flaga-Gieruszyńska K., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
