Stosowanie klauzuli nadużycia prawa w operacjach transgranicznych w świetle zasady swobody przedsiębiorczości
Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Dwa dni pod koniec maja 2024 r.
Tak się złożyło, że niedawno, w dwóch następujących po sobie dniach, miały miejsce wydarzenia istotne dla Polski w kontekście europejskim. 28.05.2024 r. ETPC wydał wyrok w sprawie Pietrzak, Bychawska-Siniarska i inni przeciwko Polsce (skargi nr 72038/17 i 25237/18). Orzekł w nim, w wyniku skarg organizacji pozarządowych i adwokata, o naruszeniu przez Polską art. 8 EKPC (prawo do poszanowania życia prywatnego) przez przepisy dotyczące kontroli operacyjnej, zatrzymywania danych telekomunikacyjnych i wykorzystywania ich na potrzeby służb oraz niejawnego nadzoru sprawowanego na podstawie przepisów tzw. ustawy antyterrorystycznej. Trybunał dopuścił możliwość zbadania zaskarżonych przepisów in abstracto, bez konieczności udowodnienia przez skarżących, że inwigilacja
rzeczywiście wystąpiła. Uznał, że samo obowiązywanie tych przepisów może stanowić nieuzasadnioną ingerencję w prawo wynikające z art. 8 EKPC. Należy oczekiwać zmian w polskim prawie w następstwie omawianego wyroku.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
Two Days at the End of May 2024
It so happened that events of importance to Poland in the European context took place recently on two consecutive days. On 28 May 2024, the European Court of Human Rights issued the judgment in the case Pietrzak and Bychawska-Siniarska and Other v. Poland (applications nos. 72038/17 and 25237/18). In the case concerning a complaint by non-governmental organisations and an advocate, the Court held that Article 8 of the European Convention on Human Rights (right to respect for private life) was violated by legislation concerning operational control, the retention of telecommunications data and their use for the purposes of relevant authorities, and the secret-surveillance regime under the Anti-Terrorism Act. The Court found it appropriate to examine the legislation at issue in abstracto, without requiring the applicants to prove that secret surveillance actually took place. The Court considered that the mere existence of the relevant legislation constituted in itself undue interference with the right under Article 8 of the European Convention on Human Rights. Amendments to the Polish law should be expected as a result of the judgment in question.
prof. Koen Lenaerts
Autor jest Prezesem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i profesorem prawa Unii Europejskiej na Uniwersytecie w Leuven
(ORCID: https://orcid/org/0000-0003-3227-5087).
Świętując 20 lat razem
Publikowany referat został wygłoszony 3.05.2024 r. na konferencji zorganizowanej przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dla uczczenia 20-lecia przystąpienia Czech, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji do Unii Europejskiej. Wszystkie opinie wyrażone w tekście są osobistymi opiniami autora.
Pobierz treść artykułu
Professor Koen Lenaerts
The author is the President of the Court of Justice of the European Union and a Professor of European Union Law at the University of Leuven
(ORCID: https://orcid/org/0000-0003-3227-5087).
Celebrating 20 Years Together
This paper was presented on 3 May 2024, at the conference hosted by the Court of Justice of the European Union to celebrate the 20th anniversary of the accession the Czech Republic, Estonia, Cyprus, Latvia, Lithuania, Hungary, Malta, Poland, Slovenia and Slovakia to the European Union. All opinions expressed herein are personal to the author.
Bibliografia / References
Havel V., The Power of Dreaming, wystąpienie przed zgromadzeniem Rady Europy, Strasbourg, 10.05.1990 r.
Lenaerts K., On Checks and Balances: the Rule of Law Within the EU, „Columbia Journal of European Law” 2023/2.
Lenaerts K., On values and structures: The rule of law and the Court of Justice of the European Union [w:] The Rule of Law in the EU: Crisis and Solutions, red. A. Södersten, E. Hercock, Stockholm 2023.
Lenaerts K., Gutiérrez-Fons J.A., Epilogue. High Hopes: Autonomy and the Identity of the EU, „European Papers” 2023/3.
dr Paweł Mazur
Autor jest adiunktem na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS oraz adwokatem w Warszawie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0398-3941).
Stosowanie klauzuli nadużycia prawa w operacjach transgranicznych w świetle zasady swobody przedsiębiorczości
Transgraniczne połączenia, przekształcenia i podziały (operacje transgraniczne) mogą być wykorzystywane do pokrzywdzenia interesariuszy spółek. Z tego powodu w dyrektywie 2019/2121, a w ślad za nią w przepisach Kodeksu spółek handlowych umożliwiono odmowę wydania zaświadczenia o zgodności z prawem operacji transgranicznej w przypadku stwierdzenia, że jest ona dokonywana w celu nadużycia lub oszustwa powodującego lub mającego na celu uchylenie się bądź obejście prawa unijnego lub krajowego, lub w innych celach przestępczych. Celem artykułu jest wykazanie, że powoływanie się przez sąd rejestrowy na klauzulę obejścia prawa w celu odmowy wydania zaświadczenia o zgodności z prawem polskim operacji transgranicznej może mieć miejsce jedynie w przypadku wykazania naruszenia lub obejścia konkretnych norm służących ochronie interesu prywatnego lub publicznego, który nie jest chroniony innymi, mniej ingerującymi w swobodę przedsiębiorczości metodami. Z tego powodu sprzeczne z zasadą proporcjonalności byłoby w typowych przypadkach powoływanie się na klauzulę obejścia prawa w celu ochrony przed skutkami operacji transgranicznej wierzycieli, wspólników mniejszościowych oraz pracowników.
Słowa kluczowe: swoboda przedsiębiorczości, nadużycie prawa, klauzula nadużycia prawa, transgraniczne połączenie, transgraniczny podział, transgraniczne przekształcenie, operacja transgraniczna
dr Paweł Mazur
The author is an assistant professor at the Faculty of Law at the SWPS University and an attorney in Warsaw, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0398-3941).
Application of the Abuse of Law Clause in Cross-Border Operations in the light of the Principle of Freedom of Establishment
Cross-border mergers, conversions and divisions (cross-border operations) can be used in a way that harms the company stakeholders. For this reason, Directive 2019/2121, and following it, the provisions of the Code of Commercial Companies (CCC), allow refusing to issue a certificate confirming the legality of a cross-border operation in case of determining that the operation is set up for abusive or fraudulent purposes leading to or aimed at the evasion or circumvention of EU or national law or for other criminal purposes. The aim of this article is to demonstrate that the registry court may refer to the abuse of law clause to refuse to issue a certificate of compliance with Polish law for a cross-border operation only in case of demonstrating the evasion or circumvention of specific norms protecting private or public interests that are not protected by other measures less restrictive of the freedom of establishment. Therefore, in standard cases, invoking the abuse of law clause to protect creditors, minority shareholders and employees against the consequences of cross-border operations would be contrary to the principle of proportionality.
Keywords: freedom of establishment, abuse of law, abuse of law clause, cross-border merger, cross-border division, cross-border conversion, cross-border operation
Bibliografia / References
Chłopecki A., Transgraniczne przeniesienie siedziby spółki. Glosa do postanowienia SN z dnia 25 stycznia 2018 r., IV CSK 664/14, „Glosa” 2019/1.
European Company Law Experts, The Commission’s 2018 Proposal on Cross-Border Mobility – an Assessment, „European Company and Financial Law Review” 2019/1–2.
Fillers A., Free Movement of Companies After the Polbud Case, „European Business Organization Law Review” 2020/21.
Hübner L., EuGH: Niederlassungsfreiheit erlaubt isolierte Verlegung des Satzungssitzes, „Lindenmaier-Möhring” 2017.
Jasiński K., Przekształcenie transgraniczne spółki, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/11.
Kindler P., Unternehmensmobilität nach „Polbud“: Der grenzüberschreitende Formwechsel in Gestaltungspraxis und Rechtspolitik, „Neue Zeitschrift für Gesellschaftsrecht” 2018/1.
Kondek J. [w:] J. Kondek, A. Machowska, P. Mazur, Transgraniczne przeniesienie siedziby spółki w systemach prawnych wybranych państw członkowskich Unii Europejskiej, Warszawa 2018.
Kozieł G., Dopuszczalność i zasady przeniesienia siedziby statutowej polskiej spółki handlowej do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Glosa do wyroku TS z dnia 25 października 2017 r., C-106/16, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/2.
Mazur P., Objęcie spółki komandytowo-akcyjnej zakresem podmiotowym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcenia, łączenia i podziału spółek, Warszawa 2021.
Mucha A., Ochrona wierzycieli w przypadku transgranicznego przeniesienia siedziby polskiej spółki kapitałowej do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2017/1.
Mucha A., Transgraniczne przeniesienie siedziby spółki w prawie unijnym. Glosa do wyroku TS z dnia 25 października 2017 r., C-106/16, „Glosa” 2018/2.
Mucha A., Oplustil K., Transgraniczne przekształcenie i przeniesienie siedziby polskiej spółki kapitałowej po wyroku Trybunału Sprawiedliwości C-106/16, „Przegląd Prawa Handlowego” 2018/11.
Napierała J., Wykładania prounijna prawa spółek Unii Europejskiej, Warszawa 2020.
Oplustil K., O potrzebie proeuropejskiej wykładni polskiego prawa spółek, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/9.
Oplustil K., Mucha A., Transgraniczne reorganizacje spółek w świetle unijnej dyrektywy 2019/2121, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2020/3.
Pokryszka K., Economic Freedom and Imperative Requirements in the General Interest-Conflict of Coexistence of Values in European and Polish Economic Law? Remarks Against the Background of Cross-Border Business Activities of Companies in the European Union, „Review of European and Comparative Law” 2023/1.
Reich N., How proportionate is the proportionality principle?, https://www.jus.uio.no/ifp/forskning/prosjekter/markedsstaten/arrangementer/2011/free-movement-oslo/speakers-papers/norbert-reich.pdf (dostęp: z 5.04.2024 r.).
Rowiński W., Nakaz dokonywania wykładni prounijnej jako dyrektywa wykładni systemowej, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/1
Schmidt J., Cross-border Mergers, Divisions and Conversions:
Accomplishments and Deficits of the Company Law Package, „European Company and Financial Law Review” 2016/1–2.
Wierzbicki P., „Inspire art” – prawo właściwe dla spółek a swobody traktatowe. Glosa do wyroku TS z dnia 30 września 2003 r., C-167/01, „Przegląd Prawa Handlowego” 2004/8.
dr Marcin Kłoda
Autor jest adwokatem (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7286-0662).
Zagadnienia intertemporalne europejskiego rozporządzenia spadkowego w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości
Niniejszy artykuł przedstawia dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości dotyczące zagadnień międzyczasowych rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z 4.07.2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. Orzecznictwo to rozstrzygnęło zaledwie część tych zagadnień. W szczególności wynika z niego, że wybór prawa właściwego, który jest uważany za dokonany w sytuacji opisanej w art. 83 ust. 4 rozporządzenia nr 650/2012, wywołuje skutki rzeczywistego wyboru prawa właściwego w rozumieniu pozostałych artykułów tego rozporządzenia, wybór prawa właściwego dla umowy dotyczącej spadku, która odnosi się tylko do pewnego składnika majątkowego, nie podlega ocenie według art. 83 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012, zaś przepisy tego rozporządzenia wskazujące prawo właściwe dla dziedziczenia ustępują postanowieniom umowy międzynarodowej między państwem członkowskim Unii Europejskiej a państwem trzecim zawartej przed 4.07.2012 r.
Słowa kluczowe: prawo spadkowe, prawo międzyczasowe, retroakcja, testament, wybór prawa
dr Marcin Kłoda
The author is an advocate, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7286-0662).
Transitional Issues regarding the European Succession Regulation in the Case Law of the Court of Justice
This paper presents the Court of Justice’s case-law concerning the transitional issues related to Regulation (EU) No. 650/2012 on jurisdiction, applicable law, recognition and enforcement of decisions and acceptance and enforcement of authentic instruments in matters of succession and on the creation of a European Certificate of Succession (European Succession Regulation). This case law has addressed only part of these issues. In particular, it follows from this case-law that a choice of governing law deemed to be made in the situation described in Article 83(4) of Regulation No. 650/2012 has the effects of an actual choice of governing law within the meaning of the remaining articles of this Regulation, a choice of governing law for an agreement as to succession that concerns only a certain asset is not subject to assessment under Article 83(2) of Regulation 650/2012, while the provisions of this Regulation that determine the law governing a succession are superseded by the provisions of an international agreement between a European Union Member State and a third state concluded prior to 4 July 2012.
Keywords: succession law, transitional law, retroactivity, will, choice of law
Bibliografia / References
Bonomi A. [w:] A. Bonomi, P. Wautelet, Le droit européen des successions. Commentaire du Règlement (UE) n o 650/2012 du 4 juillet 2012, Bruxelles 2016.
Callé P., Règlement européen sur les successions: utiles précisions sur la faculté offerte à une juridiction de décliner sa compétence, „Dalloz actualité” z 5.10.2021 r., https://www.dalloz-actualite.fr/flash/reglement-europeen-sur-successions-utiles-precisions-sur-faculte-offerte-une-juridiction-de-de (dostęp: 24.04.2024 r.).
Carillo Pozo L.F., Una síntesis del Reglamento 650/2012: residencia habitual del de cuius, funciones judiciales, professio iuris. Comentario a la sentencia del Tribunal de Justicia (Sala Primera) de 16 de julio de 2020, asunto C-80/19, „Cuadernos de Derecho Transnacional” 2021/3.
Czubik P., Umowa prorogacyjna z art. 5 europejskiego rozporządzenia spadkowego jako nowa czynność notarialna, „Nowy Przegląd Notarialny” 2016/2.
Franzina P. [w:] The EU Succession Regulation. A Commentary, red. A.-L. Calvo Caravaca, Cambridge 2016.
Kłoda M., Europejskie rozporządzenie spadkowe a rozrządzenia na wypadek śmierci dokonane przed 17 sierpnia 2015 r., „Palestra” 2014/10.
Kłoda M., Jurysdykcja i prawo właściwe dla dziedziczenia, „Monitor Prawniczy” 2021/13.
Kłoda M., Zakres temporalny stosowania rozporządzenia Rzym II. Glosa do wyroku TS z dnia 17 listopada 2011 r., C-412/10, „Państwo i Prawo” 2012/9.
Kłoda M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20C, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015.
Lehman M., The Court of Justice on the Succession Regulation: Matthias Lehmann on the E.E. Case, https://eapil.org/2020/10/21/a-major-cjeu-decision-on-the-succession-regulation-the-case-of-e-e/ (dostęp: 24.04.2024 r.).
Margoński M. [w:] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2019.
Nowak F., Forma rozrządzeń na wypadek śmierci w prawie prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2022.
Nowak F., Miejsce zwykłego pobytu (zmarłego) jako łącznik kolizyjny w sprawach spadkowych, „Monitor Prawniczy” 2022/4.
Pamboukis H.P., Sivitanidis A.-P. [w:] EU Succession Regulation No 650/2012. A commentary, red. H.P. Pamboukis, Athina 2017.
Pazdan M. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018.
Pazdan J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20C, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015.
Perreau-Saussine L., Qualification de „pacte successoral” et champ d’application du règlement européen n°650/2012 sur les successions internationales, „Revue Critique de Droit International Privé” 2022/2.
Pilich M., Jurysdykcja i prawo właściwe w sprawach spadkowych załatwianych przed notariuszem w państwie członkowskim Unii Europejskiej – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 16.07.2020 r., C-80/19, Postępowanie zainicjowane przez E.E., „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/8.
Pilich M., Turłukowski J., Polsko-ukraińska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Komentarz do przepisów o sprawach cywilnych, Warszawa 2023.
Szpunar M., Pacuła K. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018.
Wautelet P. [w:] A. Bonomi, P. Wautelet, Le droit européen des successions. Commentaire du Règlement (UE) n o 650/2012 du 4 juillet 2012, Bruxelles 2016.
dr hab. Agnieszka Grzelak, prof. ALK
Autorka jest profesorką w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego, zastępczynią Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
Trybunał Sprawiedliwości o prawie sędziów do ochrony prywatności i danych osobowych – komentarz do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 5.06.2023 r., C-204/21, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
Kwestia ochrony danych osobowych i prawa do prywatności sędziów nie była do tej pory przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości. Problem jednak ujawnił się w kontekście szerszego postępowania zainicjowanego przez Komisję Europejską w związku z uchwaleniem i stosowaniem w Polsce przepisów ustawy z 20.12.2019 r. zmieniającej przepisy regulujące funkcjonowanie sądów (potocznie zwanej ustawą kagańcową). Wyrok Trybunału Sprawiedliwości dotyka nie tylko postępowań dyscyplinarnych, które reguluje wspomniana ustawa, ale odnosi się wprost również do wątku, który będzie przedmiotem niniejszego opracowania, czyli do prawa sędziów do ochrony danych osobowych i ich prywatności – nie w kontekście wolności zrzeszania się, ale przede wszystkim obowiązku informowania o członkostwie w różnych organizacjach. Trybunał ocenił te przepisy przez pryzmat obowiązku ochrony danych osobowych i prawa do prywatności, o których mowa w art. 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz przepisach rozporządzenia ogólnego o ochronie danych osobowych, tzw. RODO. W niniejszym komentarzu podniesione zostaną dwa wątki: zakresu stosowania RODO i KPP oraz relacji między prawem do ochrony danych osobowych przysługującym sędziom a celem, jakim jest zapewnienie apolityczności i transparentności postępowania sądowego.
Słowa kluczowe: prawo do prywatności, ochrona danych osobowych, ustawa kagańcowa, Karta praw podstawowych UE, prawa sędziów
Pobierz treść artykułu
dr hab. Agnieszka Grzelak, professor at the Kozminski University
The author is an associate professor at the College of Law, Kozminski University in Warsaw, and the Deputy President of the Personal Data Protection Office, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
Court of Justice on Rights of Judges to Privacy and the Protection of Personal Data – Commentary on the Judgment of the Court of Justice of 5 June 2023, C-204/21, European Commission v Republic of Poland
The Court of Justice had not yet deliberated on the matter of personal data protection and the right of judges to privacy. However, the issue has come to light recently, in the context of wider proceedings initiated by the European Commission in respect to the adoption and application in Poland of the Act of 20 December 2019 amending the provisions governing the functioning of courts (colloquially referred to as “muzzle law”). The judgment of the Court of Justice touches not only on the issue of disciplinary proceedings subject to the aforementioned law, but also directly relates to the theme discussed in this paper, i.e. the right of judges to the protection of personal data and respect for private life – not in the context of freedom of association, but primarily, the obligation to disclose membership in various organizations. The Court of Justice assessed these provisions through the prism of the obligation to protect personal data and the right to respect for private life, referred to in Articles 7 and 8 of the Charter of Fundamental Rights and in the General Data Protection Regulation, so-called GDPR. This commentary focuses on two issues: the scope of application of the GDPR and the CFR, and the relationship between the right of judges to the protection of personal data and the objective of ensuring apolitical and transparent judicial proceedings.
Keywords: right to privacy, personal data protection, “muzzle law,” Charter of Fundamental Rights of the EU, rights of judges
Bibliografia / References
Bonelli M., European Commission v Hungary (Transparency of associations) (C-78/18): The „NGOs case”: on how to use the EU Charter of Fundamental Rights in infringement actions, „European Law Review” 2021/2.
Gerhold M., Lauenstei J., Litauens Ethikkommission als Datenschutzverletzerin: Nordische Transparenz und europarechtlicher Datenschutz: Anmerkung zum Urteil des EuGH v. 1.8.2022, Rs. C-184/20 (Vyriausioji tarnybinės etikos komisija), „Europarecht” 2022.
Grabowski A., Naleziński B., Konstytucyjne prawo do niezawisłego i bezstronnego sądu w państwie pozornie praworządnym, „Państwo i Prawo” 2020/10.
Grzelak A. [w:] Ustawa o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości. Komentarz, red. A. Grzelak, Warszawa 2019.
Litwiński P. [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy, red. P. Litwiński, Warszawa 2021.
Sobczak J., Ochrona prywatności polityków jako osób pełniących funkcje publiczne w optyce Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, „Przegląd Politologiczny” 2008/2.
Sobczak J. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2020.
Wróbel A. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2020.
Wróblewski M., System odpowiedzialności dyscyplinarnej polskich sędziów w świetle rozwoju orzecznictwa TSUE (sprawy C-791/19 oraz C-204/21) [w:] Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2021), red. J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2022.
dr Marcin Michalak
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego i Komparatystyki Prawniczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6971-1992).
Jakub Dębicki
Autor jest studentem V roku na kierunku prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6311-6989).
Udział w autorstwie tekstu:
Marcin Michalak – 60%
Jakub Dębicki – 40%
Wpływ stanu zdrowia osoby objętej europejskim nakazem aresztowania na odroczenie lub odmowę wykonania nakazu – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 18.04.2023 r., C-699/21, E.D.L.
Przedmiotowa glosa obejmuje analizę wyroku Trybunału Sprawiedliwości C-699/21, E.D.L., skupiając się na roli stanu zdrowia osoby objętej europejskim nakazem aresztowania w kontekście możliwości odroczenia lub odmowy jego wykonania. W tekście przeanalizowano, w jaki sposób obowiązek poszanowania praw podstawowych związanych ze zdrowiem jednostki, zakotwiczony w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, wpływa na interpretację i stosowanie decyzji ramowej dotyczącej ENA. Zasadnicze tezy niniejszego tekstu koncentrują się na analizie mechanizmu odroczenia wykonania ENA ze względu na stan zdrowia osoby nim objętej oraz na rozważeniu możliwości odmowy wykonania ENA, gdy istnieje ryzyko naruszenia praw podstawowych związanych z ochroną zdrowia. Autorzy podkreślają znaczenie odpowiedniego zastosowania i interpretacji prawnych ram ochrony praw podstawowych w kontekście procedur ENA, wskazując na charakter wzajemnych zależności pomiędzy zasadą wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi a koniecznością zapewnienia ochrony praw podstawowych jednostek. Rozważania te dostarczają wglądu w dynamikę między zasadą wzajemnego zaufania i uznania a ochroną praw podstawowych w ramach współpracy sądowej w Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: prawo Unii Europejskiej, europejskie prawo ochrony zdrowia, europejski nakaz aresztowania, Karta praw podstawowych, decyzja ramowa 2002/584/WSiSW
dr Marcin Michalak
The author is an assistant professor at the Department of European Law and Comparative Legal Studies, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6971-1992).
Jakub Dębicki
The author is a fifth-year law student at the Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6311-6989).
Authors’ contributions:
Marcin Michalak – 60%
Jakub Dębicki – 40%
Impact of the Health Condition of a Person subject to the European Arrest Warrant on Postponement of the Execution or Non-Execution of the Warrant – Commentary on the Judgment of the Court of Justice of 18 April 2023, C-699/21, E.D.L.
This commentary provides an analysis of the judgment of the Court of Justice of the European Union (CJEU) in case C-699/21 – E.D.L., focusing on the role of the health condition of a person subject to the European Arrest Warrant (EAW) in the context of potential postponement of the execution or non-execution of the warrant. The paper examines how the obligation to respect fundamental rights related to the health of an individual, anchored in the Charter of Fundamental Rights of the European Union, affects the interpretation and application of Framework Decision 2002/584/JHA. The core hypotheses of this paper focus on the analysis of the mechanism for the postponement of the execution of the EAW due to the health condition of the person concerned and on examining optional non-execution of the EAW in case of a risk of a failure to observe the fundamental rights related to health protection. The authors emphasise the importance of the proper application and interpretation of the legal frameworks for the protection of fundamental rights in the context of EAW procedures, highlighting the nature of correlations between the principle of mutual trust among Member States and the necessity to respect fundamental rights of individuals. These considerations provide insight into the dynamics between the principle of mutual trust and recognition and the protection of fundamental rights in the context of judicial cooperation in the European Union.
Keywords: European Union law, European health law, European Arrest Warrant, Charter of Fundamental Rights, Framework Decision 2002/584/JHA
Bibliografia / References
Callewaert J., One step is enough? Judgment of the CJEU in E.D.L., Court of Justice of the EU, Recent Case Law on 27.05.2023 r., https://johan-callewaert.eu/one-step-is-enough-judgment-of-the-cjeu-in-e-d-l/ (dostęp: 29.02.2024 r.).
Grossio L., Rosi M., The Ultimate (but not the Only) Remedy for Securing Fundamental Rights in the EAW System? Some Reflections on Puig Gordi and E. D. L., „European Papers” 2023/2.
Klomberg R., The Saga of Surrender Continues: Developments of the fundamental rights exception in the Court of Justice’s E.D.L. case and the Opinion of Advocate-General Capeta in GN, Blogpost 48/2023, https://europeanlawblog.eu/2023/11/27/the-saga-of-surrender-continues-developments-of-the-fundamental-rights-exception-in-the-court-of-justices-e-d-l-case-and-the-opinion-of-advocate-general-capeta-in-gn/ (dostęp: 29.02.2024 r.).
Jacek Szajnar
Autor jest absolwentem prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Czy swoboda działalności gospodarczej w Unii Europejskiej powinna przysługiwać także podmiotom spoza niej? – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 21.12.2021 r., C-124/20, Bank Melli Iran przeciwko Telekom Deutschland GmbH
Stany Zjednoczone nałożyły sankcje na Iran, które obejmują też współpracujące z nim przedsiębiorstwa: sankcje pierwotne mają zastosowanie głównie do podmiotów amerykańskich i podmiotów nieamerykańskich podlegających jurysdykcji USA, które prowadzą wymianę handlową z państwami, na które nałożono sankcje, lub inwestują w tych państwach, sankcje wtórne dotyczą działalności niepodlegającej jurysdykcji Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza działalności przedsiębiorstw zagranicznych. By chronić firmy Unii, wprowadzono unijny akt blokujący – rozporządzenie nr 2271/96 zabezpieczające przed skutkami eksterytorialnego stosowania ustawodawstwa przyjętego przez państwo trzecie oraz działaniami opartymi na nim lub z niego wynikającymi. Powstał spór prawny dotyczący świadczenia usług telekomunikacyjnych dla irańskiego banku. Banku Melli dotyczyła też, oprócz przedmiotowej sprawy, sprawa C-548/09 P, Bank Melli Iran. Unia nałożyła sankcje na Wenezuelę podobne do sankcji nałożonych przez USA na Iran, co stało się przedmiotem wyroku TS w sprawie C-872/19 P, Wenezuela przeciwko Radzie. W artykule autor podniósł, że w prawie międzynarodowym stosuje się retorsję oraz że doktryna wskazuje na związki pomiędzy statuowaną w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej ochroną prawa do wolności gospodarczej a ochroną własności. Autor posługując się prawniczym rozumowaniem z większego w mniejsze, próbuje bronić twierdzenia, że jeżeli wolno wywłaszczyć, to tym bardziej wolno ograniczyć wolność gospodarczą.
Słowa kluczowe: sankcje na Iran, rozporządzenie 2271/96, retorsja, rozumowanie z większego w mniejsze
Jacek Szajnar
The author holds a diploma in law from the Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University, Poland.
Should freedom to conduct business in the European Union also apply to non-EU entities? – Commentary on judgment of the Court of Justice of 21 December 2021, C-124/20, Bank Melli v Telekom Deutschland GmbH
The United States of America imposed sanctions against Iran, also applying against companies cooperating with Iran: primary sanctions apply mainly to US persons and non-US persons within US jurisdiction who trade or invest with the countries concerned, while secondary sanctions target activities outside of the US jurisdictions, primarily by foreign companies. In order to protect EU companies, the EU blocking statute – Regulation 2271/96 was adopted, offering protection against the effects of the extra-territorial application of legislation adopted by a third country and actions based thereon or resulting therefrom. A dispute emerged over the provision of telecommunications services to an Iranian bank. In addition to the case in question, another case – Case C-548/09 P, Bank Melli v Council of the European Union also concerned Bank Melli. The European Union imposed on Venezuela sanctions similar to the ones imposed on Iran by the USA, which was subject to judgment of the CJEU in Case C-872/19, Venezuela v Council of the European Union. In the article, the author noted that retorsion measures are adopted under international law and that jurisprudence shows the relationships between freedom to conduct business enshrined in the Charter of Fundamental Rights of the European Union and protection of property. By applying argumentum a maiori ad minus, the author attempts to defend the statement that if expropriation is allowed, restriction of the freedom to conduct business is even more acceptable.
Keywords: sanctions against Iran, Regulation 2271/96, retorsion measures, argumentum a maiori ad minus
Bibliografia / References
Bernsdorff N. [w:] Charta der Grundrechte Europäischen Union, red. J. Meyer, Baden-Baden 2011.
Biernat S. [w:] S. Biernat, A. Wasilewski, Wolność gospodarcza w Europie, Kraków 2000.
Czarnek P., Wolność gospodarcza – pierwszy filar gospodarki rynkowej, Lublin 2016.
Fiedorow D., Wolność działalności gospodarczej jako prawo podstawowe w prawie Unii Europejskiej [w:] Prawa podstawowe w prawie i praktyce Unii Europejskiej, red. C. Mik, K. Gałka, Toruń 2009.
Kleczkowska A., Memorandum Budapesztańskie – umowa międzynarodowa czy niewiążące porozumienie?, https://wladza-sadzenia.pl/2021/20/memorandum-budapesztanskie-umowa-miedzynarodowa-czy-niewiazace-porozumienie.pdf (dostęp: 7.02.2024 r.).
Miąsik D., Ziulczyk-Nierubca I. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2020.
Ryngaert C., Interpreting an unsatisfactory E.U. Blocking Statue: Bank Melli Iran, „Common Market Law Review” 2023/2.
Wróbel A. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2020.
Yovanof D., The ECJ and the rise of adjudicatory jurisdiction: Venezuela v. Council, „Common Market Law Review” 2022/6.
dr hab. Ilona Przybojewska
Autorka jest adiunktem w Centrum Prawa Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
Dopuszczalność ingerencji państwa w ceny energii i jej nośników – komentarz i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 20.04.2010 r., C-265/08, Federutility i inni przeciwko Autorità per l’energia elettrica e il gas
W komentowanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości określił przesłanki pozwalające na zrekonstruowanie dopuszczalnego zakresu ingerencji krajowego regulatora w ceny gazu ziemnego, z jednej strony biorąc pod uwagę stopień zaawansowania liberalizacji sektora energetycznego, a z drugiej – unormowania dotyczące usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym i obowiązków w zakresie użyteczności publicznej. Rozstrzygnięcie to odbiło się szerokim echem w kontekście częstej ingerencji władz publicznych w ceny energii i jej nośników, dając Komisji Europejskiej asumpt do wszczęcia wielu procedur ze skarg na niewywiązywanie się przez państwa członkowskie z ich traktatowych zobowiązań.
Słowa kluczowe: ceny energii i gazu, liberalizacja sektora energetycznego, usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, obowiązki użyteczności publicznej
dr hab. Ilona Przybojewska
The author is an assistant professor at the Centre of Environmental Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
Admissibility of State Interference in the Prices of Energy and Energy Carriers – Commentary and Judgment of the Court of Justice of 20 April 2010, C-265/08, Federutility and Others v Autorità per l’energia elettrica e il gas
In the commented judgment, the Court of Justice set out the conditions for the reconstruction of the permissible scope of interference by the national regulatory authority in natural gas prices, taking into account, on the one hand, the degree of liberalisation of the energy sector and, on the other hand, regulations regarding services of general economic interest and public service obligations. This judgment was widely discussed in the context of frequent interference by public authorities in the prices of energy and energy carriers, encouraging the European Commission to initiate several procedures in response to complaints about the failure of Member States to fulfil their obligations under the Treaties.
Keywords: energy and gas prices, liberalisation in the energy sector, services of general economic interest, public service obligations
Bibliografia / References
Bartha I., Horvath T.M., Does Not It Matter? Widening of the Derogation for Services of General Interests, „Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2020/1.
Bogdanowicz P., Interes publiczny w prawie energetycznym Unii Europejskiej, Legalis 2012.
Deruytter T., Vandendriessche F., State Regulation of Supply Prices for Electricity and Gas: The Federutility Case [w:] European Energy Law Report IX, red. M. Roggenkamp, O. Woolley, Cambridge–Antwerp 2012.
Długosz T., Regulacja publicznoprawna cen energii elektrycznej i gazu w świetle orzecznictwa TS w sprawie C-265/08, Federutility, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012/9.
Fiedziuk N., Services of general economic interest and the Treaty of Lisbon: opening doors to a whole new approach or maintaining the „status quo”, „European Law Review” 2011/2.
Fischerauer S., Johnston A., State Regulation of Retail Energy Prices: An Anachronism in the Liberalized EU Energy Market, „Journal of World Energy Law and Business” 2016/6.
Karova R., Public Service Obligation Provision as a Regulatory Tool: End-Users’ Electricity Price Regulation in the Energy Community as a Study, „Networks Law and Regulation Quarterly” 2014/2.
Krzykowski M., Uchybienie ciążącym na Polsce obowiązkom na rynku gazu ziemnego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 10.09.2015 r., C-36/14, Komisja Europejska przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/1.
Lissoń P., Reglamentacja jako instrument regulacji w sektorach infrastrukturalnych [w:] Konstytucyjna zasada wolności gospodarczej, red. W. Szwajdler, H. Nowicki, Toruń 2009.
Mantzari D., The Quest for Reasonable Retail Energy Prices in Europe: Positive and Normative Dimensions, „Yearbook of European Law” 2017/1.
Neergaard U., Services of general economic interest under EU law constraints [w:] European Economic and Social Constitutionalism after the Treaty of Lisbon, red. D. Schiek, U. Liebert, H. Schneider, Cambridge 2011.
Przybojewska I., Znaczenie transeuropejskich sieci energetycznych dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, Warszawa 2017.
Szablewski A.T., Liberalizacja a bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej, Warszawa 2012.
Szafrański A., Prawo energetyczne. Wartości i instrumenty ich realizacji, Warszawa 2014.
Zajdler R., Granice ingerencji krajowego organu regulacyjnego w ceny energii elektrycznej lub gazu na rynku de lege zliberalizowanym i konkurencyjnym. Glosa do wyroku TS z dnia 20 kwietnia 2010 r., C-265/08, LEX 2010.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Bibliografia / References
Sołtys A., Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym jako instrument zapewniania efektywności prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
Wojciechowski B., Zirk-Sadowski M., Znaczenie prawa europejskiego w kształtowaniu krajowego systemu podatkowego [w:] S. Bogucki, W. Stachurski, R. Wiatrowski, K. Winiarski, B. Wojciechowski, M. Zirk-Sadowski, Podatek od czynności cywilnoprawnych a VAT, Warszawa 2016.
Zamów prenumeratę
