Do Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) trafia coraz więcej polskich spraw, co sprawia, że instytucje te stają się bliższe uczestnikom polskiego obrotu prawnego. Nadal jednak w sytuacji, gdy krajowy podmiot prawny staje zwłaszcza po raz pierwszy przed perspektywą rozstrzygnięcia jego problemów przed sądami w Luksemburgu i Strasburgu, problemem, który doskwiera mu najbardziej, jest znalezienie najbliższego kompetentnego prawnika z "europejskim" doświadczeniem. Pomocą w rozwiązaniu tego problemu mogą być tegoroczne raporty dotyczące aktywności polskich prawników przed sądami europejskimi, które między innymi pokazują, gdzie - w których miastach i województwach - można spotkać pełnomocników, którzy już występowali w imieniu swoich klientów przed tymi sądami.
Szczegółowe informacje na temat "europejskich" prawników na mapie Polski pochodzą z trzech raportów: "Polscy prawnicy przed ETPC: 1994-2023", "Polscy prawnicy przed TSUE: 2004-2023" oraz "Polskie sprawy podatkowe przed TSUE 2004-2023", przygotowywanych od kilku już lat przez Redakcję Publikacji Elektronicznych LEX Wolters Kluwer Polska.
Polscy prawnicy przed ETPC
Najwięcej danych i to najbardziej szczegółowych zawiera raport "Polscy prawnicy przed ETPC: 1994-2023". Wynika z niego, że pełnomocnicy, których wybierają skarżący, pochodzą przede wszystkim z największych aglomeracji, co nie oznacza, że w raporcie nie można znaleźć prawników z mniejszych miejscowości. Przeważają, oczywiście, prawnicy z Warszawy (225 pełnomocników, w tym 37 z przynajmniej 3 sprawami przed ETPC), na drugim miejscu jest Kraków (58 pełnomocników; [12]), na trzecim - Trójmiasto (55 pełnomocników; [6]). W pierwszej dziesiątce jest jeszcze 6 innych miast wojewódzkich: Łódź (49; [6]), Poznań (46; [5]), Wrocław (44; [1]), Katowice (34; [6]), Szczecin (28, [3]) i Lublin (22; [2]) oraz niebędąca miastem wojewódzkim Bielsko-Biała (13; [1]). Za nimi znaleźć można: Olsztyn (10; [1]), Bydgoszcz (10; [1]), Rzeszów (10; [1]), Białystok (10; [1]), Opole (8), Sosnowiec (5), Toruń (5), Legnicę (4), Koszalin (4) i (tu ciekawostka) również mniejsze miasta takie jak chociażby Żary (4; [1]), Brzeg (3) czy Żywiec (3).
Jeśli chodzi o poszczególne województwa, to, jak łatwo się domyśleć, największy wybór wśród pełnomocników, którzy już wystąpili przed ETPC, znaleźć można w województwie mazowieckim (241 prawników; [38]). Drugie w kolejności jest województwo śląskie (95 prawników; [10]). Następna w kolejności jest grupa województw z liczbą prawników przekraczającą liczbę 50: pomorskie (65; [10]), dolnośląskie (64; [2]), małopolskie (63; [13]), łódzkie (58; [7]) i wielkopolskie (57; [6]). Powyżej 20 prawników mają województwa: zachodniopomorskie (36; [5]) i lubelskie (27; [4]). Powyżej 10 - województwa: kujawsko-pomorskie (18; [1]), podkarpackie (17; [2]), lubuskie (16; [1]), opolskie (16), warmińsko-mazurskie (13; [1]) oraz podlaskie (12; [2]). Stawkę zamyka województwo świętokrzyskie (5; [1]).
Jeśli chodzi o liderów poszczególnych województw, to ich lista wygląda następująco:
- województwo dolnośląskie: adw. Bogdana Słupska-Uczkiewicz, Wrocław (47 spraw)
- województwo kujawsko-pomorskie: adw. Dorota Kalinowska, Bydgoszcz (3)
- województwo lubelskie: adw. Piotr Sendecki, Lublin (16)
- województwo lubuskie: adw. Jarosław Jaroszewicz-Bortnowski, Żary (3)
- województwo łódzkie: r.pr. Marcin Górski, Łódź (5) i adw. Maria Wentlandt-Walkiewicz, Łódź (5)
- województwo małopolskie: adw. Zbigniew Cichoń, Kraków (55)
- województwo mazowieckie: adw. Monika Gąsiorowska, Warszawa (86)
- województwo opolskie: adw. Magdalena Filipowicz, Opole (2) i adw. Andrzej Sieradzki, Opole (2)
- województwo podkarpackie: adw. Krzysztof Pączek, Rzeszów (3) i adw. Renata Strzępek, Strzyżów (3)
- województwo podlaskie: adw. Zofia Daniszewska-Dek, Białystok (18)
- województwo pomorskie: adw. Roman Nowosielski, Gdańsk (25)
- województwo śląskie: adw. Janusz Gałkowski, Bielsko-Biała (14)
- województwo świętokrzyskie: adw. Agnieszka Massalska, Kielce (4)
- województwo warmińsko-mazurskie: adw. Wojciech Wrzecionkowski, Olsztyn (5)
- województwo wielkopolskie: adw. Leonard Cyrson, Poznań (8)
- województwo zachodniopomorskie: adw. r.pr. Bartłomiej Sochański, Szczecin (10)
Polscy prawnicy przed TSUE
Raport "Polscy prawnicy przed TSUE" nie daje takich możliwości prezentowania, a zwłaszcza porównywania danych dotyczących lokalizacji prawników na mapie Polski, jak to jest w przypadku raportu "Polscy prawnicy przed ETPC". Wynika to z kilku czynników. Po pierwsze, prawników, którzy kiedykolwiek wystąpili przed TSUE, jest znacznie mniej niż prawników, którzy wystąpili przed ETPC (519 do 821). Różnicę tę widać jeszcze wyraźniej, porównując prawników z przynajmniej 3 sprawami przed danym sądem europejskim (przed TSUE pojawiło się tylko 47 takich pełnomocników, podczas gdy przed ETPC - 102). Jednak największe znaczenie ma fakt, że prawnicy przed TSUE to zazwyczaj eksperci w ściśle wyspecjalizowanych dziedzinach, a agregowanie i porównanie danych ma tylko wtedy sens, gdy dokonuje się tych operacji w ramach danej lub podobnych specjalizacji prawników. Co więcej, specjalizacja dotyczy często również reprezentowania tylko konkretnej strony w sporze.
Z tego względu w zestawieniu dotyczącym prawników występujących przed TSUE przedstawieni zostaną przede wszystkim pełnomocnicy, którzy brali udział w dwóch rodzajach spraw: po pierwsze - dotyczących podatków i po drugie - własności przemysłowej. Dodatkowo, w celu zobrazowania zasygnalizowanego wyżej dylematu odnoszącego do specjalizacji rozumianej jako reprezentowanie tylko konkretnej strony w sporze dotyczącym danej problematyki, zostaną pokazani również pełnomocnicy, którzy brali udział w sprawach dotyczących kredytów frankowych.
Polscy prawnicy przed TSUE w sprawach podatkowych
Jeśli chodzi o miasta, gdzie znaleźć można polskich prawników, którzy występowali przed TSUE w sprawach podatkowych, to bezapelacyjnym liderem jest Warszawa. Znaleźć tu można aż 52 z 91 wszystkich prawników z tego rodzaju doświadczeniem, przy czym aż 12 ma doświadczenie w więcej niż jednej sprawie. Są to między innymi, wymieniając tylko tych najaktywniejszych: doradca podatkowy Jerzy Martini, radca prawny i doradca podatkowy Paweł Chrupek, radca prawny i doradca podatkowy Lesław Mazur oraz doradca podatkowy Tomasz Michalik.
Drugim w kolejności miastem jest Wrocław z 13 prawnikami, spośród których 3 ma doświadczenie w więcej niż w jednej sprawie. Są to: radczyni prawna Agnieszka Januszkiewicz, adwokat Krzysztof Kocowski i doradca podatkowy Izabela Rymanowska.
Trzecim w kolejności miastem jest Poznań z 6 prawnikami, ale z żadnym z doświadczeniem w więcej niż jednej sprawie.
Kolejne miasto to: Łódź z 5 prawnikami, spośród których dwóch - adwokat Tomasz Grzejszczak i adwokat Jacek Skrzydło - brało udział w więcej niż jednej sprawie.
Następne są Kraków (z 3 prawnikami) i Katowice (z 2 prawnikami), z tym że w obu miastach nie można spotkać prawników z doświadczeniem w więcej niż jednej sprawie.
Listę miejscowości z więcej niż jednym prawnikiem, który wystąpił przed TSUE, zamykają Szczecin i Toruń, z 2 specjalistami podatkowymi, którzy wystąpili przed TSUE. Oba miasta mogą pochwalić się prawnikami, którzy prowadzili więcej niż jedną podatkową sprawę przed TSUE. Są to, odpowiednio: doradca podatkowy Adam Bartosiewicz oraz radca prawny Marek Kalinowski.
Polscy prawnicy przed TSUE w sprawach dotyczących własności przemysłowej
W przypadku prawników, którzy występowali przed TSUE w sprawach dotyczących własności przemysłowej, pełnomocnicy, których wybierają skarżący, pochodzą z największych aglomeracji jeszcze częściej niż w przypadku spraw dotyczących podatków. Ponownie liderem jest Warszawa. Znaleźć tu można aż 47 ze 102 wszystkich prawników z tego rodzaju doświadczeniem, przy czym aż 28 ma doświadczenie w więcej niż jednej sprawie. Są to między innymi, wymieniając tylko tych najaktywniejszych: adwokat i rzecznik patentowy Mariusz Kondrat, radczyni prawna i rzeczniczka patentowa Dorota Rzążewska oraz radca prawny Michał Siciarek.
Drugie miejsce zajmuje Poznań z 11 prawnikami. W przypadku stolicy Wielkopolski tylko dwóch pełnomocników ma doświadczenie w więcej niż w jednej sprawie. Są to radcowie prawni Joanna Gwiazdowska i Krzysztof Jarosiński.
Kolejne miejsca na mapie Polski zajmują trzy miasta z 6 prawnikami: Kraków, Lublin i Wrocław. Różnica między nimi jest taka, że krakowskich i lubelskich pełnomocników, którzy brali udział w więcej niż jednej sprawie jest trzech, a wrocławskich - tylko dwóch.
W przypadku Krakowa pełnomocnikami z największym doświadczeniem są: radca prawny i rzecznik patentowy Jakub Radłowski, adwokatka i rzeczniczka patentowa Magdalena Krekora oraz adwokatka Beata Matusiewicz-Kulig.
W Lublinie znaleźć można z kolei: radcę prawnego i rzecznika patentowego Ryszarda Skubisza, radcę prawnego Jarosława Dudzika i adwokata Jerzego Siekluckiego.
Natomiast wrocławscy pełnomocnicy z największym doświadczeniem to: radca prawny i rzecznik patentowy Tomasz Gawliczek oraz radczyni prawna i rzeczniczka patentowa Ewa Gryc-Zerych.
Następny na liście miast jest Gdańsk z 5 prawnikami, ale z żadnym pełnomocnikiem z doświadczeniem większym niż w jednej sprawie.
Przedostatnia na liście jest Łódź z 4 prawnikami, w tym jednym - radcą prawnym Romanem Rumplem, z doświadczeniem większym niż w jednej sprawie.
Listę miast zamykają Katowice z 3 prawnikami, spośród których tylko jeden - adwokat Przemysław Kral - brał udział w więcej niż jednej sprawie.
Polscy prawnicy przed TSUE w sprawach dotyczących kredytów frankowych
W ostatnich kilku latach do TSUE trafiło wiele spraw z Polski dotyczących kredytów frankowych. W konsekwencji przed unijnym Trybunałem zaczęli pojawiać się pełnomocnicy, specjalizujący się w tej problematyce. Chociaż ich liczba nie dorównuje liczbie pełnomocników w sprawach podatkowych i dotyczących własności przemysłowej, to warto o nich wspomnieć z dwóch powodów: po pierwsze, ze względu na znaczenie tej tematyki w naszym kraju i po drugie, by pokazać wspomniane wyżej trudności z porównywaniem danych.
Ze statystyk dotyczących pełnomocników występujących przed TSUE w tego rodzaju sprawach wynika, że ogólna liczba takich prawników wynosi 52 (dla przypomnienia, w sprawach podatkowych liczba ta wynosiła 91, a w sprawach dotyczących własności przemysłowej - 102). Jednakże, żeby móc porównywać prawidłowo dane dotyczące miejsca działalności prawników, trzeba uwzględnić jeszcze jeden element, a mianowicie - stronę, którą reprezentują pełnomocnicy w sporze, czyli albo frankowiczów albo banki. W konsekwencji, otrzymujemy dwie różne specjalizacje, z jeszcze mniejszymi wyjściowymi danymi liczbowymi do porównania: 28 prawników reprezentujących w tego rodzaju sprawach banki (w tym 8, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie) i 20 prawników reprezentujących frankowiczów (w tym 4, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie).
Rozmieszczenie na mapie Polski pełnomocników reprezentujących banki wygląda następująco:
- Warszawa: 22 (w tym 7, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie: radczyni prawna Anna Cudna-Wagner oraz adwokaci: Bartosz Miąskiewicz, Łukasz Hejmej, Małgorzata Przygodzka, Alicja Szczęśniak, Bartosz Krużewski i Adelina Prokop)
- Kraków: 3 (0)
- Łódź: 1 (0)
- Inowrocław: 1 (0).
Z kolei pełnomocników, którzy reprezentowali przed unijnym Trybunałem tylko frankowiczów, można znaleźć w Polsce w następujących miastach:
- Warszawa: 9 (w tym 2, którzy wystąpili w więcej niż jednej sprawie: radcowie prawni Radosław Górski i Marek Skrobacki)
- Wrocław: 8 (2: radcowie prawni Paweł Artymionek i Wojciech Bochenek)
- Gdynia: 1 (0)
- Toruń: 1 (0).
