Z tegorocznych raportów dotyczących aktywności polskich prawników przed sądami europejskimi wynika, że w ubiegłym roku przed Trybunałem Sprawiedliwości UE (TSUE) i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka (ETPC) pojawiło się ich rekordowo dużo.
Zdecydowana większość z nich to prawnicy, którzy prowadzili "europejskie" sprawy pierwszy raz. Jeśli chodzi natomiast o zwycięzców klasyfikacji na najaktywniejszych pełnomocników, to ubiegły rok nie przyniósł w tym zakresie radykalnych zmian, co nie znaczy, że w czołówce nie doszło do pewnych przetasowań.
Tego rodzaju wnioski można wyciągnąć z trzech raportów: "Polscy prawnicy przed TSUE: 2004-2023", "Polscy prawnicy przed ETPC: 1994-2023" oraz "Polskie sprawy podatkowe przed TSUE 2004-2023", przygotowanych od kilku już lat przez Redakcję Publikacji Elektronicznych LEX Wolters Kluwer Polska.
Coraz więcej polskich prawników przed europejskimi Trybunałami
Polscy pełnomocnicy przed Trybunałem Sprawiedliwości UE...
Jak wynika z raportu "Polscy prawnicy przed TSUE: 2004-2023", w rozpatrywanym okresie, czyli w latach 2004-2023, przed TSUE wystąpiło w sumie 518 prawników: adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych. Trzeba przyznać, że ich liczba zwiększa się lawinowo z roku na rok. O ile bowiem w 2022 roku przed Trybunałem unijnym wystąpiło 71 polskich pełnomocników (47 z nich - po raz pierwszy), o tyle w ubiegłym - 2023 roku - przed Trybunałem unijnym pojawiło się już aż 108 polskich pełnomocników (wzrost o 52 proc. w porównaniu do 2022 roku), z których 92 po raz pierwszy.
... tylko w sprawach podatkowych
Jeszcze bardziej radykalny wzrost liczby pełnomocników przed TSUE dotyczy szczególnej kategorii spraw, jakimi są sprawy podatkowe rozpatrywane przez ten sąd. Spośród 91 prawników, którzy reprezentowali swoich klientów w tych właśnie sprawach do 2023 roku włącznie, w ubiegłym - 2023 roku - przed Trybunałem unijnym pojawiło się aż 15 polskich pełnomocników, z których 11 po raz pierwszy. Dla porównania w 2022 roku liczba ta wyniosła "tylko" 4 polskich pełnomocników (2 z nich - po raz pierwszy).
Polscy pełnomocnicy przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka
Znaczący wzrost liczby polskich prawników z doświadczeniem przed europejskimi trybunałami nie ominął także ETPC. W porównaniu do poprzedniego badania, obejmującego lata 1994-2022, liczba ta zwiększyła się w ubiegłym roku o 58 nowych pełnomocników (w sumie w 2023 r. przed TSUE pojawiło się 94 krajowych prawników) i wynosi obecnie już 811 adwokatów, radców prawnych i innych prawników, którzy wystąpili jako pełnomocnicy potencjalnych ofiar naruszeń Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (w szczególności prawnicy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka).
Najaktywniejsi prawnicy przed europejskimi Trybunałami
Badając statystyki obecności polskich prawników przed europejskimi sądami, nie sposób było nie poddać się "pokusie" sprawdzenia, którzy krajowi pełnomocnicy występują przed tymi sądami najczęściej. Przedstawiamy zatem czołówkę polskich pełnomocników z największym doświadczeniem przed TSUE i ETPC.
TSUE
Rekordziści w okresie 2004-2023...
Liderem, jeśli chodzi o ilość spraw przed TSUE, jest od 2008 roku Przemysław Kamil Rosiak, radca prawny z Warszawy, Associate Partner w Kancelarii Prof. Marek Wierzbowski i Partnerzy, przewodniczący Stałej Delegacji przy Trybunale Sprawiedliwości, Sądzie i Trybunale EFTA, który jak dotąd występował w imieniu swoich klientów aż w 15 różnych tematycznie sprawach – w tym zwłaszcza dotyczących pomocy publicznej i ochrony środowiska. Pozostałe miejsca na liście zajmują przede wszystkim specjaliści z zakresu ochrony własności przemysłowej. I tak: drugie miejsce na podium zajmuje dr Mariusz Kondrat (w ubiegłorocznym zestawieniu na miejscu trzecim), adwokat i rzecznik patentowy, którego nazwisko widnieje w 13 orzeczeniach TSUE. Trzecie miejsce przypadło również ekspertowi z zakresu prawa własności przemysłowej. Chodzi o Romana Rumpla - radcę prawnego z Łodzi (11 spraw przed TSUE). Czwarte miejsce zajmują ex aequo kolejni troje prawnicy-specjaliści z tej tematyki: radczyni prawna z Poznania - Joanna Gwiazdowska (awans z miejsca siódmego), radczyni prawna i rzeczniczka patentowa z Warszawy - Dorota Rzążewska oraz stołeczny adwokat - Michał Siciarek, którzy reprezentowali swoich klientów przed TSUE w 10 sprawach. Na siódmym miejscu w tym gronie z 7 sprawami znajdują się następni pełnomocnicy z dominującej w zestawieniu dziedziny. To radca prawny Michał Mazurek z Warszawy i adw. Jakub Mrozowski z Izby Adwokackiej w Warszawie, obecnie niewykonujący zawodu (pracuje dla Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej). Dziewiąta lokata ma również charakter zbiorowy – przypadła bowiem aż ośmiu osobom, z których każdy wystąpił przed TSUE po 6 razy. Są to ponownie specjaliści z zakresu własności przemysłowej: z Warszawy - adwokaci i rzecznicy patentowi Karol Gajek i Tomasz Grucelski oraz Ewa Skrzydło-Tefelska (awans z miejsca trzynastego), radczyni prawna; z Krakowa - Jakub Radłowski, radca prawny i rzecznik patentowy oraz z Lublina - radca prawny i rzecznik patentowy Ryszard Skubisz (awans z miejsca trzynastego). Prawnikami w tym gronie, którzy nie zajmują się sprawami dotyczącymi własności przemysłowej, są prowadzący działalność w Warszawie: doradca podatkowy Jerzy Martini, niekwestionowany lider wśród pełnomocników w sprawach podatkowych oraz radczyni prawna Anna Cudna-Wagner i adwokat Bartosz Miąskiewicz, którzy reprezentowali banki w sporach o kredyty frankowe (w obu przypadkach awans z miejsca trzydziestego).
... i tylko w 2023 roku
Jeśli chodzi o sam tylko ubiegły rok, to najaktywniejsi pełnomocnicy mogą się poszczycić w nim zakończeniem aż 4 prowadzonych przez nich spraw. Byli wspomniani wyżej: radczyni prawna Joanna Gwiazdowska - ekspertka z zakresu własności przemysłowej oraz radczyni prawna Anna Cudna-Wagner i adwokat Bartosz Miąskiewicz - eksperci od sporów frankowych. Poza nimi identycznym wynikiem mogą pochwalić się stołeczni adwokaci: Łukasz Hejmej, Małgorzata Przygodzka i Alicja Szczęśniak, którzy podobnie jak mec. A. Cudna-Wagner i mec. B. Miąskiewicz reprezentowali banki w sporach frankowych.
TSUE tylko w sprawach podatkowych
W sprawach podatkowych przed TSUE, polskim pełnomocnikiem, który występuje najczęściej przed TSUE, jest od lat doradca podatkowy Jerzy Martini z kancelarii Martini i Wspólnicy, Warszawa, z 6 sprawami rozstrzygniętymi przez unijny Trybunał. Drugie miejsce na "pudle" z 4 zakończonymi sprawami okupują: doradca podatkowy Tomasz Michalik z kancelarii Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, radca prawny i doradca podatkowy Lesław Mazur (obecnie Thedy & Partners) oraz awansujący z dalszego miejsca do tego grona - radca prawny i doradca podatkowy Paweł Chrupek reprezentujący Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców.
ETPC
Rekordziści w okresie 1994-2023...
Od pierwszego opublikowanego raportu w w 2021 roku najlepszym wynikiem pod względem ilości spraw prowadzonych przed ETPC może się poszczycić adw. Monika Gąsiorowska z Warszawy, która jak dotąd występowała w imieniu swoich klientów aż w 84 sprawach. Nie zmieniły się w porównaniu do ubiegłych lat kolejne miejsca na podium: drugą lokatę zajmuje mec. Zbigniew Cichoń z Krakowa, były senator RP (54 sprawy), a trzecie – Wojciech Hermeliński, obecnie sędzia TK w stanie spoczynku (47 spraw). Kolejne dwa miejsca za podium również pozostają bez zmian: czwarta jest mec. Bogdana Słupska-Uczkiewicz, znany adwokat wrocławski (44 sprawy), piąty – Adam Bodnar, były Rzecznik Praw Obywatelskich (35 spraw). Szóste miejsce zajęli ex aequo – Piotr Rał z Warszawy, jedyny w tym gronie radca prawny oraz adw. Roman Nowosielski z Gdańska, były sędzia Trybunału Stanu z 25 sprawami). Miejsce ósme przypadło adw. Mikołajowi Pietrzakowi, dziekanowi Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie (21 spraw), a dziewiąte – Zofii Daniszewskiej- Dek, adwokat z Białegostoku (18 spraw). Pierwszą dziesiątkę zamyka nowa osoba w tym gronie – adw. Dawid Cupiał z Warszawy, którego nazwisko jest prezentowane w dokumentach 17 spraw.
...i tylko w 2023 roku
W bieżącym roku tytuł najbardziej aktywnego pełnomocnika przypadł ex aequo: liderce ogólnokrajowej, czyli adw. Monice Gąsiorowskiej, która ponownie powiększyła przewagę nad pozostałymi prawnikami, oraz adw. Dawidowi Cupiałowi z Warszawy, który dzięki temu „awansował” na 10. miejsce naszego rankingu. Oboje sfinalizowali w ubiegłym roku aż 13 spraw.
Pełnomocnicy najczęściej odnoszący sukcesy
Przeglądając trzy raporty warto zwrócić uwagę na szczególną cechę jednego z nich, wyróżniającą go od pozostałych. Otóż w raporcie "Polskie sprawy podatkowe przed TSUE 2004-2023", oprócz zestawienia najbardziej aktywnych pełnomocników, znaleźć można również klasyfikację pełnomocników, którzy wykazali się największą skutecznością w prowadzeniu spraw podatkowych swoich klientów przed unijnym sądem.
Okazuje się, że wśród pełnomocników, którzy odnosili najczęściej sukcesy przed TSUE, na pierwszym miejscu ex aequo, z trzema korzystnymi rozstrzygnięciami, są: wspomniany wyżej Jerzy Martini oraz adwokaci Tomasz Grzejszczak i Jacek Skrzydło z Kancelarii Adwokackiej Grzejszczak Skrzydło. Tuż za nimi plasuje się aż 11 pełnomocników, którzy wygrali po dwie sprawy. Są to wspomniani wcześniej Tomasz Michalik (sprawy Kronospan Mielec i SAWP), Lesław Mazur (sprawy Pak-Holdco i Gmina Wrocław) i Paweł Chrupek (sprawy Dyrektor Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu i Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach), a poza tym: adwokaci - Marek Gizicki z firmy Deloitte (sprawy Kompania Piwowarska i Gmina Ryjewo) i Krzysztof Kocowski (sprawy ROZ-ŚWIT i Grupa Warzywna sp. z o.o.); radcy prawni - prof. dr hab. Marek Kalinowski z Kancelarii Prawnej Kutnik, Kalinowski i Partnerzy (sprawy Macikowski oraz Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy) oraz Nina Półtorak, która aktualnie pełni funkcję sędziego Sądu UE, a w momencie wydania korzystnych orzeczeń w sprawach Pak-Holdco oraz Elektrownia Pątnów II pracowała dla firmy EY), a także doradcy podatkowi - Adam Bartosiewicz z kancelarii EOL (sprawy Kozak i E. sp. z o.o. sp. k. przeciwko Ministrowi Finansów), Małgorzata Militz, obecnie partner w firmie GWW Tax (sprawy TNT Express Worldwide i Budimex) oraz doradcy podatkowi z firmy EY: Michał Goj i Dorota Pokrop (sprawy Dong Yang Electronics i B. przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w W.).
