Prelekcja na konferencji lub udział w debacie, wystąpienie w telewizji czy nawet poprowadzenie szkolenia online, potrafią spędzić sen z powiek nie jednemu prawnikowi. Nawet doświadczeni, cenieni specjaliści w swojej dziedzinie, stresują się wystąpieniami publicznymi lub nagraniami do radia i telewizji. Na szczęście praktyka czyni mistrza i da się wszystkiego nauczyć! W naszym artykule znajdziesz garść wskazówek, które pomogą Ci przygotować się do przyszłych wystąpień publicznych.
Planuj
Są mówcy, którzy mogą spontanicznie wyjść na scenę i z marszu poprowadzić dwugodzinny wykład. Jednak to są wyjątki, a pozostałe osoby muszą skrupulatnie przygotować swoje wystąpienie. Aby nie pogubić się w swojej wypowiedzi, warto przygotować plan tego, co chcesz przekazać. Czasem wystarczy jedynie konspekt zawierający główne zagadnienia, ale w niektórych wypadkach warto napisać sobie całą przemowę wcześniej. Co ważne – nie należy uczyć się całości na pamięć!
Wystąpienie musi być naturalne, a słowo pisane znacznie różni się od tego mówionego. Natomiast warto przygotowany tekst kilka razy przeczytać i zapamiętać kilka kluczowych fraz czy cytatów. „Wkucie” całego tekstu ma też jedną poważną wadę – gdy zapomnisz jednego fragmentu, możesz mieć problemy z odtworzeniem reszty!
Ćwicz
Dzięki konspektowi będziesz mógł przeprowadzić próbę generalną. Przed ważnymi wystąpieniami należy przećwiczyć swoją wypowiedź czy prezentację. Dzięki temu sprawdzisz, czy mieścisz się w przewidywanych ramach czasowych, lepiej zapamiętasz, co masz powiedzieć, a całe przemówienie będzie spójne i logiczne.
Ćwicząc wystąpienie warto się nagrać. Skorzystaj z kamery w telefonie i nagraj próbne wystąpienie czy wypowiedź. Odtwarzając nagranie przekonasz się, czy mówisz tak płynnie, jak Ci się wydaje, czy nie robisz niepotrzebnych przystanków lub czy może nie mówisz zbyt szybko i niezrozumiale. Będziesz też w stanie ocenić swoją postawę – czy nadmiernie nie gestykulujesz lub może bujasz się na krześle.
Prezentuj
Jeśli zamierzasz poprowadzić szkolenie lub prelekcję, możesz wspomóc się prezentacją multimedialną. Sztuka dobrej i skutecznej prezentacji jest ważnym elementem wystąpień. Będzie ona nie tylko małą wskazówką, która pomoże Ci trzymać się ustalonego wcześniej planu, nadać rytm wystąpieniu, ale też je uatrakcyjni. Przygotowując pokaz slajdów postaw na minimalizm – zbyt duża ilość tekstu przytłoczy odbiorców i sprawi, że przestaną się skupiać na tym, co mówisz. Zamiast długich akapitów postaw na krótkie hasła i równoważniki zdań.
Nie zapominaj też o stronie wizualnej – dopracuj swoją prezentację pod kątem estetycznym. Dobierz pasujące obrazy i motyw przewodni, który będzie powtarzał się na wszystkich slajdach.
Popracuj nad dykcją
Twoi słuchacze powinni wyraźnie słyszeć, co masz im do przekazania. Jeśli masz problemy z wyraźnym artykułowaniem niektórych wyrazów, twój głos nie jest wystarczająco donośny lub nie zwracasz uwagi na odpowiednie intonowanie oraz modulowanie głosu, pora popracować nad dykcją. Możesz rozpocząć od samodzielnych ćwiczeń, dzięki którym rozluźnisz mięśnie szczęki, język oraz usta.
Jedną z popularnych metod jest ćwiczenie wyraźnego mówienia „z przeszkodami”, np. w postaci korka od wina między zębami. Warto pobawić się też łamańcami językowymi oraz poćwiczyć zbitki głoskowe.
Jeśli nadal nie będziesz usatysfakcjonowany efektem, możesz udać się do logopedy, z którym wspólnie popracujecie nad aparatem mowy.
Praca nad poprawną wymową i dykcją powinna być systematyczna, bo tylko wtedy ma szansę przynieść prawidłowe efekty.
Panuj nad mową ciała
Mowa ciała ma ogromne znaczenie w odbiorze naszej osoby. Czytanie mowy ciała przez naszych słuchaczy wpływa na nasz odbiór równie mocno jak przekazywane treści.
Dlatego tak ważna jest też twoja postawa, która uzależniona jest od tego, w jakiej pozycji będziesz się znajdować. W przypadku pozycji siedzącej, np. podczas debaty, postaraj się mieć proste plecy i nie opierać się na krześle czy fotelu. Chociaż wizja znalezienia bezpiecznego podparcia w sytuacji, gdy obserwować Cię będzie kilkadziesiąt osób jest kusząca, to taka pozycja nie wygląda najlepiej. Staraj się trzymać podniesioną głowę, gdyż podczas wpatrywania się w podłogę możesz wydawać się niepewny, a podczas jej mocnego przechylania na boki – znudzony.
Gdy będziesz wygłaszać wykład na stojąco, postaraj się również pamiętać o wyprostowanej pozycji. Nie stój jednak na baczność – rozstaw delikatnie nogi – to one będą Twoją podporą. Jeśli czujesz się wystarczająco pewnie, nie musisz stać w miejscu. Przechadzając się po scenie i utrzymując kontakt wzrokowy z publicznością, nadasz swojemu wystąpieniu dynamizmu.
Podczas wystąpień musisz panować też nad swoimi dłońmi. Przesadna gestykulacja może zdradzić zdenerwowanie, ale odpowiednio dobrane gesty wzmacniają wypowiedź, podkreślają ważne słowa i zdania, a także nadają jej więcej emocji oraz zbliżają do odbiorców.
Pamiętaj o stylizacji
Choć nie powinno oceniać się książki po okładce, ubiór ma bardzo duże znaczenie. Zwłaszcza podczas występów przed kamerą! Marynarka w drobną kratkę lub koszula grochy może niezbyt korzystnie wyglądać na ekranie, gdyż wzory mogą się zlewać lub tworzyć niekorzystne złudzenie optyczne. Bluzka w kolorze intensywnego różu również może nie prezentować się zbyt dobrze. Kamera nie lubi zbyt intensywnych kolorów, ale również mocnej czerni i czystej bieli.
Idąc do studia telewizyjnego wybierz ubranie, które pasuje do Twojej profesji i które lubisz. Zwiększy to Twoja pewność siebie. Unikaj zieleni – jeśli program będzie realizowany z wykorzystaniem tzw. green screena, wszystkie zielone elementy Twojego ubioru mogą zniknąć. W kadrach najlepiej wypadają klasyczne fasony, jednolite kolory, ewentualnie wzory mogą być geometryczne i niezbyt drobne. Upewnij się także, czy na miejscu zajmie się Tobą makijażysta. Makijaż przed kamerą jest konieczny, gdyż widzi ona wszystko. Nawet mężczyźni muszą mieć zmatowioną twarz, gdyż silne lampy i stres powodują, że nasza twarz poci się bardziej niż zwykle i da to bardzo niekorzystny efekt na nagraniu.
Opanuj stres
Chociaż prawnicy są przyzwyczajeni do wystąpień w sądzie i prowadzenia zażartych negocjacji, bywają zaskoczeni tremą, która pojawia się przed wystąpieniem publicznym. Stres jest naturalną reakcją organizmu. W większości przypadków adrenalina motywuje do działania, ale bywają sytuacje, w których drżenie rąk, napady gorąca czy szybkie bicie serca utrudniają wypowiedź. Można jednak poradzić sobie, albo chociaż załagodzić strach przed wystąpieniem publicznym. Dobre przygotowanie (uwzględniające wszystkie powyżej omówione elementy) zwiększy Twoje poczucie pewności siebie. Dodatkowo warto stosować techniki relaksacyjne, które pozwolą unormować oddech, a przed samym wystąpieniem wskazane jest wykonanie kilku głębokich oddechów.
Zacznij od małych kroków
Mamy nadzieję, że powyższe wskazówki pomogą Ci przygotować się do przyszłych wystąpień. Na początku daj sobie czas na ćwiczenie i doskonalenie swoich umiejętności – przy wystąpieniach publicznych sprawdza się powiedzenie „trening czyni mistrza”. Proś też o feedback, zarówno od organizatorów, jak i uczestników wydarzeń, na których występujesz. Pomoże Ci zdiagnozować i wyeliminować ewentualne błędy. Powodzenia!
Uwagi eksperta:
„Pierwszym i chyba najpoważniejszym błędem w wystąpieniach ekspertów prawników jest stosowanie w wypowiedziach prawniczego slangu. Języka, który jest zrozumiały jedynie dla grona prawniczego, dziennikarskiego oraz ludzi interesujących się tematem. Widzowie, słuchacze do nich nie należą. Oczywiście mamy świadomość, że pewnych rzeczy nie da się pominąć w komentarzu jednak na pewno da się pewne słowa zamienić na tak zwany język potoczny. W wypowiedziach warto więc w sposób opisowy a nawet czasami skrótowy wytłumaczyć pewne prawne zjawisko by każdy mógł zrozumieć w czym rzecz. Bardzo przydają się w takich sytuacjach dobrze skrojone i adekwatne przykłady podobnych przypadków. Lekiem na zło jest również mocno opisowy język. Metaforyczny i dobitnie prosty.
Kolejnym błędem, który zauważam, a dość często się zdarza jest chęć przekazania zbyt wielu informacji. Rozmówca, komentujący rozpędza się w dygresjach i w trakcie wypowiedzi przypomina sobie o wielu wątkach, które, jego zdaniem, są konieczne do przekazania. Bardzo więc ważne jest odpowiednie przygotowanie przed kontaktem z publicznością czy dziennikarzem. Warto wypisać sobie kilka też, które chcemy przekazać i tego się trzymać.
Kolejną sprawą jest prezencja i zadbanie o dobry wygląd. Szczególnie w telewizji to bardzo ważne, gdyż wiele badań, które przeprowadzono wskazuje, że widz bardziej czuje wizualne aspekty mówiącego niż to co de facto mówi. Prawnik zatem powinien zadbać o nienganny ubiór by podkreślić swoje kompetencje. Nie mniej ważne jest także zachowanie przed kamerą. Ludzie, którzy mówią spokojnie, stosując pauzy, odpowiednio gestykulując są o wiele bardziej wiarygodni w swoim przekazie. Awanturnicy i osoby reagujące emocjonalnie praktycznie od razu identyfikowane są jako osoby niewiarygodne.”
Roman Osica
Specjalista personel brandingu, trener sztuki wystąpień publicznych i prezentacji, współzałożyciel Wojtunik Group, współpracownik ILC Innovative Lawyer’s Consultants
Autorzy tekstu:
Ewa Gajewska
Współzałożyciel ILC Innovative Lawyers’ Conlultants, ekspert w zakresie marketingu i PR prawniczego
Marta Kurdek
Marketing Manager w ILC Innovative Lawyers’ Conlultants, specjalista w zakresie marketingu internetowego
