Niewielu nauczycieli decyduje się podejmować z uczniami tematy trudne – kontrowersyjne, skłaniające do refleksji, rozwijające empatię, przełamujące stereotypy. A tylko tego typu rozmowy mogą coś zmienić w postawach i przekonaniach młodzieży, najczęściej wyniesionych z domu. Jedną z takich poważnych kwestii jest los uchodźców, zwłaszcza że według prognoz ekspertów w związku z globalnym ocieplenie migracje będą przybierać na sile.
Fragment artykułu z miesięcznika „Dyrektor Szkoły” 2021/11
Nauczyciel powinien mieć świadomość, że dobór słów i ich stosowanie adekwatne do treści, jakie niosą, są bardzo istotne. Dlatego zanim zaczniemy z uczniami rozmawiać o uchodźcach i ich sytuacji, warto wyjaśnić definicje terminów takich jak: migrant, emigrant, imigrant, ekspatriant i uchodźca, ponieważ określamy nimi zupełnie różne grupy osób, które znajdują się w diametralnie innej sytuacji faktycznej i prawnej.
Migrant to pojęcie pochodzące od słowa „migracja” (łac. migrare ‘przesiedlać się’). Oznacza osobę migrującą, czyli przemieszczającą się legalnie, dobrowolnie decydującą na wyjazd na stałe z kraju pochodzenia do innego, aby poprawić jakość życia. Migranci w swoich decyzjach biorą pod uwagę polityczną stabilność państwa docelowego, dobrą opiekę medyczną, perspektywy rozwoju, zasiłki, często atrakcyjną kulturę czy przyrodę. Zawsze mają możliwość bezpiecznego powrotu do własnego kraju.
W języku polskim mianem emigrantów (łac. emigrare ‘wyruszać’) określamy osoby wyjeżdżające z danego państwa, natomiast imigrantami (łac. immigratio ‘osiedlanie się’, immigrare ‘osiedlać się’), czyli cudzoziemcami, te, które do jakiegoś kraju już przybyły i osiedliły się w nim. Kiedy emigranci decydują się na powrót do ojczyzny, stają się reemigrantami. W przeszłości mianem emigrantów określano również ludzi opuszczających kraj rodzinny pod przymusem, ze względu na złą sytuację polityczną czy gospodarczą.
Natomiast wyraz „ekspatriacja” (łac. expatriatio ‘opuszczenie ojczyzny’) odnosi się zarówno do dobrowolnego opuszczenia ojczyzny, zerwania z nią kontaktu i utraty obywatelstwa, jak i do przymusowego wydalenia kogoś z własnego kraju – wtedy ekspatriant oznacza wygnańca, banitę. Współcześnie ekspatriantami (lub krócej: ekspatami, expatami) najczęściej określani są Europejczycy posiadający wysokie kwalifikacje wyjeżdżający do pracy za granicą na stałe lub czasowo w poszukiwaniu lepszych warunków ekonomicznych.
