Przesłanki zagrożenia osobie uprawnionej do kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na podstawie art. 59815 § 2 k.p.c. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 kwietnia 2022 r., III CZP 76/22
dr Grzegorz Kamieński
adiunkt, Instytut Społeczno-Prawny, Akademia Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1278-7950
Przesłanki zagrożenia osobie uprawnionej do kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na podstawie art. 59815 § 2 k.p.c. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 kwietnia 2022 r., III CZP 76/22
Sąd Najwyższy w glosowanej uchwale przyjął, że sąd opiekuńczy może zagrozić osobie uprawnionej do kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, za niezrealizowanie tych kontaktów (art. 59815 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego – k.p.c.) także wtedy, gdy w ugodzie użyto określenia, że uprawniony ma prawo do kontaktów z dzieckiem, a pominięto będący odpowiednikiem prawa obowiązek realizowania uzgodnionych kontaktów. W ocenie Sądu Najwyższego obowiązki dotyczące kontaktów z dzieckiem mogą być naruszone zarówno przez rodzica, który nie przygotuje dziecka do kontaktów z rodzicem, pod którego pieczą ono nie przebywa, jak i przez tego z rodziców, który nie zrealizuje kontaktów w czasie i formie, w których powinny mieć miejsce. Jeśli rodzic w ugodzie zagwarantuje dla siebie określony czas, miejsce i formy, w jakich ma kontaktować się z dzieckiem, to jest to równoznaczne nie tylko z ustaleniem na jego rzecz uprawnienia, lecz także obowiązku zrealizowania kontaktów w ustalonym czasie i formie. W swojej analizie Autor krytycznie ocenia podjętą uchwałę. O ile bowiem, na gruncie aspektów psychologicznych, moralnych, pedagogicznych czy też rodzinnych, pogląd Sądu Najwyższego jest całkowicie słuszny, o tyle postawienie znaku równości pomiędzy prawem a obowiązkiem wydaje się zbyt daleko idące.
Słowa kluczowe: sąd opiekuńczy, postępowanie nieprocesowe, sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem, uprawnienie i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem
Dr Grzegorz Kamieński
assistant professor, Socio-Legal Institute, Angelus Silesius University of Applied Sciences in Wałbrzych, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1278-7950
Premises for threatening a person authorized to have contact with a child with an order to pay a specified amount of money pursuant to Article 59815 § 2 of the Civil Procedures Code. Commentary on the resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 13 April 2022, III CZP 76/22
In this resolution, the Supreme Court accepted that the guardianship court could threaten a person authorized to have contact with a child by ordering the payment of a specific amount of money to the person who has custody of the child for the failure to have such contact (Article 59815 § 2 of the Civil Procedures Code), including when the settlement uses the expression that the authorized person has the right to have contact with the child, while the duty to have the agreed contacts, which is equivalent to the right, was omitted. In the opinion of the Supreme Court, the obligations regarding contact with the child may be breached both by the parent who does not prepare the child for contact with the parent who does not have custody of the child, and by the parent who fails to make the contact at the time and in the form in which it should take place. If the parent guarantees a specific time, place and form for himself in the settlement in which he is to have contact with the child, this is tantamount to establishing not only the right for him, but also the duty to have contact at the agreed time and in the agreed form. In his analysis, the author critically assesses the resolution that was passed. This is because, while the view of the Supreme Court is fully correct in psychological, moral, pedagogical and family terms, the equation of the right with the duty seems too far-reaching.
Keywords: guardianship court, non-procedural action, matters related to contact with a child, the right and duty to maintain contact with a child
Bibliografia / References
Jagieła J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Jastrzemska S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, art. 507–1216. T. II, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Kamieński G., Egzekucja kontaktów z dzieckiem w świetle uchwały SN III CZP 28/22 i wyroku TK SK 3/20, „Nowa Currenda” 2022/7.
Krakowiak M., Nakazanie zapłaty sumy pieniężnej w nowym postępowaniu o wykonywanie kontaktów z dzieckiem, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2013/3.
Krupa-Lipińska K., Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej poprzez utrudnianie kontaktów z dzieckiem [w:] Dobro dziecka w ujęciu dyscyplinarnym, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2016.
Kwaśniewska K., Realizowanie kontaktów z dziećmi w kontekście wykonywania władzy rodzicielskiej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy. Seria: Edukacja – Rodzina – Społeczeństwo” 2022/7, t. 40.
Partyk A., Postępowanie o egzekucję kontaktów – postulaty de lege ferenda, „Rodzina i Prawo” 2015/34–35.
Płonka E., Strzebińczyk J., Osobista styczność dziadków z małoletnimi wnukami, „Nowe Prawo” 1981/5.
Pruś P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, art. 478–1217. T. II, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Solarski S. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2023.
Trybulska-Skoczelas E. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Wolińska, Wpływ postaw wychowawczych rodziców na aspekt opisowy, wartościujący i normatywny obrazu własnej osoby ich dzieci w wieku dorastania [w:] Z badań nad postawami rodzicielskimi, red. K. Pospiszyl, Lublin 1988.
Woś P., Przeciwdziałanie alienacji rodzicielskiej w postępowaniu cywilnym – sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem, „Studia Prawnicze KUL” 2022/1.
Zajączkowska-Burtowy J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021.
Tomasz Kotarski
Kolegium Prawa, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9623-288X
Klauzula modyfikacyjna jako podstawa zmiany albo wprowadzenia nowego wzorca. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 15 lutego 2019 r., I NSK 4/18
W glosowanym wyroku poruszono istotny, z punktu widzenia stosunków umownych o charakterze ciągłym, problem skutecznej zmiany albo wprowadzenia nowego wzorca umowy. W omawianym wyroku skoncentrowano się na dwóch kluczowych zagadnieniach. W pierwszej kolejności podjęto się rozstrzygnięcia w zakresie art. 3841 Kodeksu cywilnego, jako samoistnej podstawy zmiany wzorca umowy, konkludując, że dla skutecznej zmiany albo wprowadzenia nowego wzorca umowy niezbędna jest uprzednio zastrzeżona klauzula modyfikacyjna. Następnie, analizowany wyrok stanowi o minimalnych wymaganiach, jakim zdaniem Sądu Najwyższego, powinna odpowiadać omawiana klauzula modyfikacyjna – być możliwie precyzyjna, konkretna oraz sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały dla adherenta.
Słowa kluczowe: klauzula modyfikacyjna, wzorzec umowy, zobowiązanie ciągłe
Tomasz Kotarski
Law College, Koźmiński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9623-288X
Modification clause as the basis for amending or introducing standard contractual terms. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Chamber of Extraordinary Control and Public Affairs of 15 February 2019, I NSK 4/18
This ruling raises an issue of importance from the point of view of continuous contractual relationships, of the effective amendment to or introduction of new standard contractual terms. The ruling focuses on two key issues. In the first instance, it addresses Article 3841 of the Civil Code as a self-contained basis for amending the standard contractual terms, concluding that a previously stipulated modification clause is needed for the effective amendment to or introduction of new standard contractual terms. Next, the ruling in question stipulates the minimum requirements that the Supreme Court believes the modification clause should meet – to be as precise and specific as possible and formulated in a clear and understandable manner to the adherent.
Keywords: modification clause, standard contractual terms, continuous obligation
Bibliografia / References
Bańczyk W., Sposoby ochrony „słabszej strony umowy” zawieranej za pomocą wzorca w polskim prawie zobowiązań XX i XXI wieku, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2016/1.
Brzozowski A., Pojęcie umowy w prawie polskim, funkcje umów. Źródła prawa regulującego umowy [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz: art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Radwański Z., Machnikowski P., Zawarcie umowy [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
prof. dr hab. Maciej Kaliński
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8770-6705
Obciążenie pasywami jako szkoda podlegająca naprawieniu. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19
Autor ocenia krytycznie stanowisko Sądu Najwyższego, który dopuścił w glosowanej uchwale uznanie wymagalnego długu osoby poszkodowanej za składnik uszczerbku podlegającego naprawieniu przez dłużnika odszkodowawczego. Kwestionuje zwłaszcza argument, iż pasywa jako wartość bilansowa obniżają wartość majątku poszkodowanego. Uważa, że dla ustalenia rozmiaru szkody miarodajne są nie wartości bilansowe, lecz rynkowe. Ponadto przyznanie roszczenia w związku z niezrealizowanym długiem poszkodowanego nasuwa zastrzeżenia zarówno co do początku wymagalności roszczenia odszkodowawczego (zanim pasywa zostaną zrealizowane), jak i co do zakazu wzbogacenia poszkodowanego.
Słowa kluczowe: zobowiązania, szkoda, pasywa, najem pojazdu zastępczego, przelew wierzytelności
Professor Dr Hab. Maciej Kaliński
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8770-6705
Encumbrance with liabilities as damage to be remedied. Commentary on the resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 13 March 2020, III CZP 63/19
The author critically assesses the position of the Supreme Court, which, in the resolution under review, allowed the due debt of the injured party to constitute a component of the damage to be remedied by the debtor from the compensation. He especially questions the argument that liabilities, as a balance sheet value, diminish the injured party’s property. He believes that, not book values, but market values are decisive for establishing the extent of the damage. Furthermore, the admittance of a claim in connection with an unpaid debt of the injured party raises reservations as to the moment the compensation claim starts to be due (before the liabilities are realized), as well as the prohibition of enrichment of the injured party.
Keywords: amounts payable, damage, liabilities, rental of a substitute vehicle, transfer of claims
Bibliografia / References
Dunal P., Rynkowe metody wyceny przedsiębiorstwa, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2014/2 (300).
Janowicz M., Metody wyceny przedsiębiorstw w połączeniach jednostek gospodarczych, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2009, t. 49.
Jastrzębski J. [w:] Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2021.
Kaliński M., Faktura VAT jako podstawa uprawnień gwarancyjnych; pojęcie straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. Glosa do uchwały SN z dnia 10 lipca 2008 r., III CZP 62/08, „Państwo i Prawo” 2009/10.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2021.
Kosiń P., Wycena niektórych inwestycji długoterminowych w procesie zarządzania wartością przedsiębiorstwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2012/55.
Kuropatwiński J., Ekspektatywa powstania wierzytelności w polskim prawie cywilnym, Bydgoszcz 2006.
Kuropatwiński J., Umowne rozporządzenie wierzytelnością przyszłą, Toruń-Bydgoszcz 2007.
Lange H., Schiemann G., Schadensersatz, Tybinga 2003.
Śliwa K., Ujwary-Gil A., Dylemat wartości przedsiębiorstwa – metoda KCEtm, „Organizacja i Kierowanie” 2006/1.
Andrzej Urbański
adwokat, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4347-8640
Poziom staranności zawodowej pełnomocnika profesjonalnego w przypadku zarzutu nienależytego wykonania umowy o zastępstwo procesowe w sprawie cywilnej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 kwietnia 2022 r., II CSKP 585/22
Glosowany wyrok zawiera rozważania na temat poziomu staranności pełnomocnika profesjonalnego w sprawie cywilnej w sytuacji, gdy mocodawca wyraża zgodę na zaniechanie określonej czynności, która mogłaby się przyczynić do pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy. Skład orzekający wskazuje, że kluczowe z punktu widzenia dochowania należytej staranności przez pełnomocnika profesjonalnego jest należyte pouczenie mocodawcy o skutkach zaniechania, co należy uznać za poprawne ustalenie. Jednocześnie Sąd Najwyższy w glosowanym wyroku dochodzi do wniosku, iż nawet w przypadku wyraźniej instrukcji klienta profesjonalny pełnomocnik powinien podjąć określoną czynność – choćby wbrew jego woli, a ewentualny swój sprzeciw mocodawca może zrealizować zgodnie z dyspozycją art. 93 Kodeksu postępowania cywilnego. Tak daleko idący wymóg należy ocenić krytycznie z uwagi na fakt, że nie służy on interesom strony i nie znajduje oparcia w przepisach ustawowych.
Słowa kluczowe: staranność pełnomocnika profesjonalnego, odwołanie oświadczenia pełnomocnika przez stronę; informowanie mocodawcę o skutkach czynności procesowych
Andrzej Urbański
attorney-at-law, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4347-8640
The level of a professional attorney’s diligence in the case of an allegation of the improper performance of an agreement on representation in court in a civil case. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 April 2022, II CSKP 585/22
This ruling considers the level of diligence of a professional attorney in a civil case in a situation where the principal agrees not to perform a specific activity which could contribute to a positive outcome of the case. The bench specifies that, from the point of view of due diligence on the part of the professional attorney, it is important that the principal is properly informed of the consequences of the omission, which must be considered a correct finding. Simultaneously, in this ruling, the Supreme Court arrives at the conclusion that, even in the case of the client’s explicit instructions, the professional attorney should perform a specific activity – even if this is against the principal’s will, while the principal may realize a possible objection in accordance with the provision of Article 93 of the Civil Procedures Code. Such a far-reaching requirement should be critically assessed because it does not serve the party’s interests and is not supported by the provisions of the law.
Keywords: diligence of the professional attorney, revocation of the attorney’s declaration by a party, notification of the principal of the consequences of procedural activities
Bibliografia / References
Adamczuk A., Pruś P., Radwan M., Sieńko M., Stefańska E., Manowska M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–47716, LEX 2022.
Baranowski P., Glosa do uchwały SN z dnia 26 kwietnia 1995 r., III CZP 43/95, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1996/5.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, LEX 2022.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022.
Naumann J., Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, Warszawa 2023.
Uliasz M., Feliga P., Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, LEX 2023.
Więckowski R., Glosa do uchwały SN z dnia 26 kwietnia 1995 r., III CZP 43/95, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1996/5.
prof. dr hab. Krzysztof Knoppek
Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2533-9660
Problem rozbieżności stanowisk pomiędzy profesjonalnym pełnomocnikiem procesowym a jego klientem. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 kwietnia 2022 r., II CSKP 585/22
Profesjonalny pełnomocnik procesowy (adwokat, radca prawny) ma obowiązek udzielać pomocy prawnej klientowi z najwyższą starannością. Wynika to z art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego, bowiem prawnicy ci świadczą pomoc prawną w ramach swojej działalności gospodarczej. Niekiedy jednak dochodzi do rozbieżności stanowisk w zakresie czynności procesowych pomiędzy pełnomocnikiem i jego klientem, jak to miało miejsce w glosowanym wyroku. Jeżeli pełnomocnik uzna, że oczekiwania klienta są dla niego samego niekorzystne, powstaje pytanie, czyje stanowisko powinno być wtedy decydujące. W takim przypadku pełnomocnik powinien najpierw wyczerpująco przedstawić klientowi konsekwencje jego błędnego stanowiska. Jeżeli jednak klient nadal będzie się obstawał przy swojej decyzji, pełnomocnik powinien uszanować decyzję klienta albo wypowiedzieć pełnomocnictwo.
Słowa kluczowe: umowa o zastępstwo procesowe, pełnomocnictwo procesowe, obowiązki adwokatów i radców prawnych, staranność pełnomocnika profesjonalnego, odpowiedzialność pełnomocnika, odwołanie oświadczenia pełnomocnika przez stronę, informowanie mocodawcy o skutkach czynności procesowych
Professor Dr Hab. Krzysztof Knoppek
Civil Procedures Department, Faculty of Law and Administration, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2533-9660
The problem of discrepancies between the professional attorney and his client. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 April 2022, II CSKP 585/22
A professional attorney (attorney-at-law, legal counsel) is obliged to provide legal assistance to the client with the utmost diligence. This arises from Article 355 § 2 of the Civil Code, because these lawyers provide legal assistance as part of their business activity. Sometimes, however, there is a discrepancy of positions regarding legal actions between the attorney and his client, as happened in the ruling under review. If the attorney decides that the client’s expectations are disadvantageous to him, the question arises of whose position should then be decisive. In such a case, the attorney should first exhaustively explain to the client the consequences of his erroneous position. However, if the client persists with his decision, the attorney should respect the client’s decision or terminate his power of attorney.
Keywords: agreement on legal representation, representation ad litem, duties of attorneys-at-law and legal counsels, diligence of the professional attorney, attorney’s liability, revocation of the attorney’s declaration by a party, notification of the principal of the consequences of procedural activities
Bibliografia / References
Bieluk M., Cywilnoprawna odpowiedzialność profesjonalnego pełnomocnika za błąd, Warszawa 2021.
Gutowski M., Umowa o zastępstwo procesowe, Warszawa 2009.
Knoppek K. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, t. I, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Uchwała nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 22.11.2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej), tekst jednolity – uchwała nr 66/2022 NRA z 10.09.2022 r.
dr hab. Jacek Potulski, prof. UG
Kierownik Zakładu Kryminologii, Katedra Prawa Karnego Materialnego i Kryminologii, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański; adwokat, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0796-0093
Świadomość sprawcy co do wieku osoby małoletniej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 8 lipca 2021 r., III KK 109/21
Jest to aprobująca glosa do wyroku Sądu Najwyższego, w której autor omawia zasadność przeprowadzania dowodów z opinii biegłych z zakresu auksologii na okoliczność ustalania wieku pokrzywdzonego. Podkreśla szczegółowo kierunki dowodzenia w przypadku odpowiedzialności za przestępstwo seksualnego wykorzystania dziecka, a także znaczenie komentowanego orzeczenia z perspektywy praktycznej. Autor wskazuje również na inne sytuacje, w których podobne ustalenia są zasadne.
Słowa kluczowe: wiek pokrzywdzonego, biegły w postępowaniu karnym, wykorzystanie seksualne dziecka
Dr Hab. Jacek Potulski, professor of the University of Gdańsk
Manager of the Criminology Department, School of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk; attorney-at-law, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0796-0093
A perpetrator’s awareness of the age of a minor. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 8 July 2021, III KK 109/21
This is an approving commentary on the ruling of the Supreme Court, in which the author discusses the legitimacy of taking evidence from expert witnesses on auxology to establish the age of the victim. It emphasizes in detail the lines of evidence regarding liability for the offence of sexually abusing a child, as well as the significance of the ruling under review from a practical point of view. The author also addresses other situations in which similar findings are legitimate.
Keywords: age of victim, expert witness in criminal proceedings, child sexual abuse
Bibliografia / References
Cieślak M., Dzieła wybrane, t. II, s. 344, Kraków 2011.
Gabriel-Węglowski M., Analiza kryminalna w pracy prokuratora, „Prokuratura i Prawo” 2016/10.
Hermanussen M., Bogin B., Auxology, “Italian Journal of Pediatrics” 2014/8 (40); https://doi.org/10.1186/1824-7288-40-8.
Lorkiewicz-Muszyńska D., Sobol J., Kociemba W., Hyrchała A., Glapiński M., Antropologia fizyczna [w:] Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii, red. A. Kurzawska, I. Sobkowiak-Tabka, Poznań 2021.
Sharma K., Gupta P., Shandilya S., Age related changes in pelvis size among adolescent and adult females with reference to parturition from Naraingarh, Haryana (India), https://doi.org/10.1016/j.jchb.2016.04.002.
Witkowska K., Biegły w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2013/1.
dr Agata Ziółkowska
adiunkt, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7178-8227
Nieodprowadzenie przez płatnika (tj. pracodawcę) składek na ubezpieczenie społeczne a byt przestępstwa z przepisu art. 218 § 1a k.k. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 3 lutego 2022 r., III KK 289/21
Glosa jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy płatnik składek na ubezpieczenia społeczne (tj. pracodawca), który uchybia swemu obowiązkowi tylko w ten sposób, że nie uiszcza należności z tytułu tych składek w przewidzianym prawem terminie, popełnia przestępstwo czy też nie. Sąd Najwyższy w glosowanym wyroku odrzucił dopuszczalność stosowania przepisu art. 284 § 2 Kodeksu karnego (k.k.) i uznał to zachowanie jako podpadające pod dyspozycję przestępstwa z art. 218 § 1a k.k. W nauce prawa karnego odnośnie do tej kwestii występuje polaryzacja. Jedni wskazane zachowanie kwalifikują jako przestępstwo przywłaszczenia (art. 284 § 2 k.k.), inni zaś – jako złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika (art. 218 § 1a k.k.) lub w zależności od okoliczności jako jeden z dwóch wspomnianych czynów. Szczegółowa analiza przepisów kodeksowych, a także ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych skłania jednak do wniosku, że płatnik składek na ubezpieczenia społeczne (tj. pracodawca), który uchybia swemu obowiązkowi tylko w ten sposób, że nie uiszcza należności z tytułu tych składek w przewidzianym prawem terminie, nie popełnia przestępstwa, a jego czyn powinien być karany albo jako wykroczenie (art. 98 ust. 1 pkt 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) albo administracyjnie (art. 24 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Słowa kluczowe: złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika, prawo majątkowe, składka na ubezpieczenie społeczne, składka ZUS, przywłaszczenie, obowiązki pracodawcy względem pracownika, prawa pracownika, świadczenie wzajemne
Dr Agata Ziółkowska
assistant professor, Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7178-8227
Failure of the payer (i.e. the employer) to pay social insurance contributions and the existence of a crime under Article 218 § 1a of the Penal Code. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 3 February 2022, III KK 289/21
The commentary is an attempt to answer the question of whether a payer of social insurance contributions (i.e. the employer), who breaches his obligation only by not paying these contributions within the period prescribed by law, commits a crime or not. In its ruling, the Supreme Court rejected the admissibility of applying the provision of Article 284 § 2 of the Penal Code and found this behaviour to constitute a crime under Article 218 § 1a of the Penal Code. There is a polarization in the study of criminal law on this matter. Some classify this behaviour as a crime of misappropriation (Article 284 § 2 of the Penal Code), others as a malicious or persistent breach of employee rights (Article 218 § 1a of the Penal Code) or, depending on the circumstances, as one of these two acts. However, a detailed analysis of the provisions of the Code, as well as the Act on the social insurance system of 13 October 1998, leads to the conclusion that the payer of social insurance contributions (i.e. the employer) who breaches his duty only by failing to pay for these contributions within the period prescribed by law does not commit a crime, while his act should be punished either as a misdemeanour (Article 98, para. 1, item 1a of the Act on the Social Insurance System) or administratively (Article 24, para. 1a of the Act on the Social Insurance System).
Keywords: malicious or persistent breach of employee rights, property law, social insurance contribution, misappropriation, employer’s obligations with respect to the employee, employee rights, consideration, mutual performance
Bibliografia / References
Draniewicz B., Zakaz dokonywania wykładni rozszerzającej w zakresie przepisów administracyjno-karnych, „Monitor Prawniczy” 2014/8, https://czasopisma.beck.pl/monitor-prawniczy/aktualnosc/zakaz-dokonywania-wykladni-rozszerzajacej-w-zakresie-przepisow-administracyjno-karnych/ (dostęp: 10.05.2023 r.).
Duśko Ł., Niedopełnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne jako zachowanie sprawcze czynu zabronionego z art. 218 § 1a k.k., „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2019/8.
Górniok O. [w:] O. Górniok, S. Hoc, S.M. Przyjemski, Kodeks karny. Komentarz, t. III, Gdańsk 1999.
Janczukowicz K., Naruszanie praw pracownika w orzecznictwie sądów polskich, LEX 2017.
Konarska-Wrzosek V., Marek A., Prawo karne, Warszawa 2016.
Kosonoga J., Ślebzak K., Odpowiedzialność płatnika składek za obliczanie, potrącanie i przekazywanie składek na ubezpieczenie społeczne, „Ius Novum” 2016/3.
Kowalski S., Uwagi o odpowiedzialności karnej za nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne i inne formy zabezpieczenia społecznego w prawie polskim, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2014/1.
Kumor-Jezierska E., Z problematyki karnej przekazania dokumentacji pracowniczej przy przejściu zakładu pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2015/3.
Lachowski J., Marek A., Prawo karne. Zarys problematyki, Warszawa 2021.
Lachowski J., Odpowiedzialność karna płatnika składek – wybrane zagadnienia, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004/12.
Ludera-Ruszel A., Naruszenie przez pracodawcę obowiązku ułatwiania podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika jako przestępstwo przeciwko prawom pracowniczym?, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2015/1.
Makowski K., Niektóre aspekty odpowiedzialności płatnika składek z tytułu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, „Prawo Ubezpieczeń Społecznych” 2000/5.
Oczkowski T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Pływaczewski E.W. [w:] M. Bojarski, M. Filar i in., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2006.
Pływaczewski E.W., Guzik-Makaruk E.M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Popławski M. [w:] Ordynacja podatkowa. Tom I. Zobowiązania podatkowe. Art. 1–119zzk. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX 2023.
Rasmus R., Szabłowska M., Prawnokarna odpowiedzialność pracodawcy za nieprzeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu, „Palestra” 2012/9–10.
Rychlewska A., O gwarancyjnym modelu wykładni prokonstytucyjnej przepisów typizujących czyny zabronione pod groźbą kary, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016/3.
Tkacz S., Zasada nullum crimen sine lege jako źródło poszukiwania językowej granicy wykładni prawa karnego, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2020/2.
Wąsik D., Wąsik N., Kuczur T., Odpowiedzialność karna i odpowiedzialność za wykroczenia w związku z niedopełnieniem obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2015/4.
Wąsik D., Złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracowniczych członków personelu medycznego (art. 218 § 1a k.k.) – problematyka prawnokarna, „Prokuratura i Prawo” 2020/10–11.
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz, orzecznictwo, Warszawa 1998.
Ziółkowska A., Kilka uwag na temat ,,złośliwego” lub ,,uporczywego” naruszania praw pracownika wynikających z ubezpieczeń społecznych oraz ,,złośliwego” lub ,,uporczywego” naruszania praw pracownika wynikających ze stosunku pracy w kontekście art. 218 § 1a k.k. [w:] Przestępstwa i wykroczenia na szkodę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – wybrane zagadnienia, red. J. Lachowski, Toruń 2018.
dr Kinga Moras-Olaś
radca prawny, Kraków, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8510-8867
Zasadność przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę. Naruszenie obowiązków pracowniczych wynikających z art. 100 § 2 pkt 4 i 6 k.p. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 listopada 2021 r., I PSKP 26/21
Glosowane orzeczenie dotyczy problemu naruszenia obowiązków pracowniczych określonych w art. 100 § 2 pkt 4 i 6 Kodeksu pracy poprzez przekazanie znajomemu, będącemu z zawodu dziennikarzem, w drodze prywatnej korespondencji zdjęć obrazujących zdarzenie z terenu zakładu pracy, które to zdarzenie miało charakter publiczny i nie stanowiło tajemnicy przedsiębiorstwa. Zadaniem Sądu Najwyższego było dokonanie oceny, czy do naruszenia obowiązków pracowniczych mogło dojść w sytuacji, gdy do przekazania fotografii owszem doszło, lecz na stopie prywatnej, a następnie zdjęcia te zostały opublikowane w mediach. Sąd przyjął, że z uwagi na fakt, iż wiedza o wydarzeniu była powszechna, a pracownik – przekazując znajomemu zdjęcia – zastrzegł, że nie mogą być publikowane, nie mogło dojść do naruszenia powyższych obowiązków. Jednocześnie Sąd Najwyższy oceniał, czy upływ czasu pomiędzy zdarzeniem, zachowaniem pracownika, a wskazaniem go jako przyczyny uzasadniającej złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem wpływa na jej zasadność. Słusznie przyjął, że incydent odległy czasowo powoduje jej dezaktualizację i nie może uzasadniać złożonego oświadczenia.
Słowa kluczowe: dobro zakładu pracy, tajemnica pracodawcy, sfera prywatna pracownika, termin na dokonanie wypowiedzenia
Dr Kinga Moras-Olaś
legal counsel, Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8510-8867
Legitimacy of the reasons for terminating an employment contract. Breach of employment duties under Article 100 § 2, items 4 and 6 of the Labour Code. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 3 November 2021, I PSKP 26/21
The ruling under review applies to the problem of breaching the employment duties referred to in Article 100 § 2, items 4 and 6 of the Labour Code by providing photographs depicting a public event at the workplace, which did not constitute a trade secret, in private correspondence, to a friend who is a journalist by profession. The Supreme Court’s task was to assess whether the employment duties could be breached in the case where the photographs were actually provided, but privately, after which they were published in the media. The Court accepted that, as there was common knowledge of the event and, when providing the photographs to the friend, the employee stipulated that they must not be published, these duties could not have been breached. The Supreme Court simultaneously assessed whether the passage of time between the incident, the employee’s behaviour and its indication as the reason for giving notice of termination of the employment contract affect its validity. It rightly accepted that an incident which took place long ago makes it no longer current and cannot justify the termination.
Keywords: the employer’s best interests, the employer’s confidentiality, the employee’s private sphere, time for termination
Bibliografia / References
Barański M. [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom II. Art. 94–3045, red. K.W. Baran, Warszawa 2022.
Florek L., Zieliński T. [w:] D. Dzienisiuk, K. Gonera, G. Goździewicz, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, J. Unterschütz, B. Wagner, P. Wojciechowski, L. Florek, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2017.
Kuczyński T., O właściwościach pracowniczego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004/7.
Lach D.E. [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1–93, red. K.W. Baran, Warszawa 2022.
Rycak A., Powszechna ochrona trwałości stosunku pracy, Warszawa 2013.
Stefański K., Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy [w:] Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, red. Z. Góral, Warszawa 2017.
Wujczyk M., Prawo pracownika do ochrony prywatności, Warszawa 2012.
Zieliński M.J. [w:] System Prawa Pracy. Tom III. Indywidualne prawo pracy. Część szczegółowa, red. K.W. Baran, M. Gersdorf, K. Rączka, Warszawa 2021.
Zwolińska A. [w:] System Prawa Pracy. Tom III. Indywidualne prawo pracy. Część szczegółowa, red. K.W. Baran, M. Gersdorf, K. Rączka, Warszawa 2021.
dr hab. Magdalena Paluszkiewicz, profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Zakład Prawa Ubezpieczeń Społecznych i Polityki Społecznej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7454-927X
Dopuszczalność kumulatywnego dochodzenia odszkodowań ryczałtowych przysługujących pracownikowi na podstawie art. 55 § 11 i art. 943 § 4 k.p. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 września 2021 r., I PSKP 20/21
Glosowany wyrok dotyczy wykładni przepisów Kodeksu pracy, które określają charakter prawny i wysokość odszkodowania należnego z tytułu mobbingu w miejscu pracy. Gdy pracownik rozwiązuje umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu mobbingu, traktując brak przeciwdziałania temu zjawisku przez pracodawcę jako ciężkie naruszenie przez niego podstawowego obowiązku (art. 943 § 1 Kodeksu pracy), dopuszczalne jest kumulatywne roszczenie o odszkodowania ryczałtowe przysługujące na podstawie art. 55 § 11 i art. 943 § 4 Kodeksu pracy, co potwierdził Sąd Najwyższy w glosowanym wyroku.
Słowa kluczowe: mobbing, ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę, charakter prawny odszkodowania za mobbing, zbieg roszczeń odszkodowawczych
Dr Hab. Magdalena Paluszkiewicz, professor of the University of Łódź
Social Insurance Law and Social Policy Department, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7454-927X
Admissibility of a cumulative claim for lump-sum compensation payable to an employee under Article 55 § 11 and Article 943 § 4 of the Labour Code. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 15 September 2021, I PSKP 20/21
The ruling in question applies to the interpretation of the provisions of the Labour Code, which specify the legal nature and the amount of compensation due for workplace harassment. When an employee terminates his employment contract without notice because of workplace harassment, considering the employer’s failure to counteract this phenomenon to be a gross breach of his basic duties (Article 943 § 1 of the Labour Code), a cumulative claim for lump-sum compensation is admissible under Article 55 § 11 and Article 943 § 4 of the Labour Code, which was confirmed by the Supreme Court in this ruling.
Keywords: workplace harassment, gross breach of the employer’s basic duties, legal nature of compensation for workplace harassment, accumulation of compensation claims
Bibliografia / References
Barzycka-Banaszczyk M., Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy, Warszawa 2017.
Cieślak W., Stelina J., Definicja mobbingu oraz obowiązek pracodawcy przeciwdziałania temu zjawisku, „Państwo i Prawo” 2004/12.
Cudowski B., Mobbing w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawa Pracy” 2008/10.
Dörre-Nowak D., Zbieg środków ochronnych przed molestowaniem, molestowaniem seksualnym i mobbingiem, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004/11.
Dzienisiuk D., Skoczyński J., Komentarz do art. 943 [w:] red. Florek Ludwik, Kodeks pracy. Komentarz, LEX 2017.
Jędrejek G., Cywilnoprawna odpowiedzialność za stosowanie mobbingu, Warszawa 2010.
Jędrejek G., Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych przez ofiary mobbingu, „Roczniki Nauk Prawnych” 2006/1, t. XVI.
Jędrejek G., Dochodzenie roszczeń związanych z mobbingiem, dyskryminacją i molestowaniem, LEX 2017.
Klucz D., Odpowiedzialność pracodawcy za szkody wyrządzone pracownikom. Część 1 – Zasady przyjęte w Kodeksie pracy, „Monitor Prawa Pracy” 2005/3.
Liszcz T., Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy wobec pracownika – cz. II, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2009/1.
Liszcz T., Prawo pracy, Warszawa 2009.
Liszcz T., Prawo pracy, Warszawa 2011.
Ostaszewski W., Ciężkie naruszenie przez pracodawcą podstawowych obowiązków wobec pracownika w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2015/4.
Ostaszewski W., Odpowiedzialność uzupełniająca pracodawcy, LEX 2015.
Pacian J., Mobbing – roszczenia przysługujące poszkodowanemu, „Acta Universitatis Wratislavensis. Roczniki Prawa i Administracji” 2013/3542, t. XCIV.
Poździk R., Odszkodowanie, zadośćuczynienie za mobbing w miejscu pracy, „Przegląd Sądowy” 2004/5.
Semena J., Roszczenia z tytułu mobbingu na tle poglądów doktryny i orzecznictwa, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2014/5.
Sobczyk A., Dörre-Kolasa D., Przeciwdziałanie mobbingowi, „Monitor Prawa Pracy” 2006/10.
Sobczyk A., Mobbing a przeciwdziałanie mobbingowi. Dyskryminacja a przeciwdziałanie dyskryminacji, „Monitor Prawa Pracy” 2015/4.
Tomaszewska M. [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom II. Art. 94-3045, red. K.W. Baran, Warszawa 2022.
Wypych-Żywicka A., Prusinowski P., Nowik P., 1.4.4.4. Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika z uwagi na mobbing [w:] System Prawa Pracy. Tom II. Indywidualne prawo pracy. Część ogólna, red. K. Baran, G. Goździewicz, LEX 2017.
dr Jakub Gołaś
adiunkt, Zakład Prawa Pracy i Prawa Socjalnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0896-677X
Prawna kwalifikacja odwołania prokuratora z delegacji na czas nieokreślony bez zachowania okresu uprzedzenia. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 czerwca 2021 r., III PSKP 23/21
Glosowany wyrok porusza istotny oraz wielowątkowy problem prawidłowego zarysowania prerogatyw pracodawcy lub przełożonego realizujących zasadę dyspozycyjności w przypadku służbowych stosunków pracy z mianowania. W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy podejmuje próbę zrekonstruowania podstawowych granic legislacyjnych i materialnych instytucji delegowania i odwoływania z delegacji prokuratorów. Sąd Najwyższy ostatecznie uznał, że w każdym przypadku odwołania prokuratora z delegacji konieczne jest zachowanie odpowiedniego okresu uprzedzenia, a ewentualnie uchybienia pracodawcy lub przełożonego w tym zakresie umożliwiają prokuratorowi, którego prawa zostały naruszone, dochodzenie odszkodowania, którego wysokość powinna zostać ustalona w drodze odpowiedniego stosowania m.in. art. 45 § 1 i art. 471 Kodeksu pracy w zw. z art. 42 Kodeksu pracy.
Słowa kluczowe: delegacja, prokurator, zmiana warunków pracy i płacy, okresy uprzedzenia, skutki odwołania z delegacji bez uprzedzenia, zasada dyspozycyjności
Dr Jakub Gołaś
assistant professor, Labour and Social Law Department, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0896-677X
Legal qualification of the dismissal of a public prosecutor from an open-ended secondment without notice. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 16 June 2021 r., III PSKP 23/21
The ruling under review raises an important and multi-faceted problem of the correct delineation of the prerogatives of the employer or supervisor implementing the principle of being available in the case of service employment relationships based on the act of appointment. In the ruling, the Supreme Court attempts to reconstruct the basic legislative and substantive limits of the institution of seconding and removing public prosecutors from secondment. The Supreme Court ultimately held that, in every case of dismissal of a public prosecutor from a secondment, an appropriate notice period must be observed, and that any shortcoming of the employer or supervisor in this respect enables the public prosecutor whose rights have been breached to claim compensation, the amount of which should be specified by the appropriate application of, among others, Article 45 § 1 and Article 471 of the Labour Code in connection with Article 42 of the Labour Code.
Keywords: secondment, public prosecutor, review of terms and conditions of employment, notice periods, implications of removal from secondment without notice, principle of being available
Bibliografia / References
Dubowik A., Zmiana stosunku pracy z mianowania [w:] System Prawa Pracy, Tom IV. Indywidualne prawo pracy. Pozaumowne stosunki pracy, red. K.W. Baran, LEX 2017.
Kuczyński T., Zmiana stosunku zatrudnienia [w:] Stosunek Służbowy, Tom 11, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2011.
Opinia nr 9 (2014) Rady Konsultacyjnej Prokuratorów Europejskich (CCPE) skierowana do Komitetu Ministrów Rady Europy na temat europejskich standardów i zasad kształtujących status prokuratora, CCPE (2014) 4 Końcowy, https://rm.coe.int/168074819a (dostęp 15.05.2023 r.).
Rekomendacja Rec (2000) 19 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie roli prokuratury w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych, https://rm.coe.int/16804be55a (dostęp 15.05.2023 r.).
Stelina J., Charakter prawny stosunku pracy z mianowania, Gdańsk 2005.
Szeroczyńska M. [w:] Prawo o prokuraturze. Komentarz, red. P. Drembkowski, Legalis 2021.
dr hab. Rafał Dowgier, profesor Uniwersytetu w Białymstoku
Katedra Prawa Podatkowego, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1583-086X
Zakres pełnomocnictwa szczególnego w sprawach podatkowych. Glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2022 r., II FPS 1/22
W omawianym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrywał bardzo istotną z praktycznego punktu widzenia kwestię zakresu udzielonego pełnomocnictwa szczególnego w sprawach podatkowych. W stanie faktycznym sprawy chodziło o odpowiedź na pytanie, czy takie pełnomocnictwo udzielone w kontroli podatkowej obejmuje również tożsame w zakresie przedmiotowym postępowanie podatkowe. W ocenie Sądu są to dwie odrębne procedury, a zatem złożenie pełnomocnictwa w ramach jednej z nich nie obejmuje drugiej. Zasadnicze znaczenie w tym kontekście przepisano nie tyle zakresowi udzielonego pełnomocnictwo, ile okoliczności zakomunikowania jego istnienia poprzez złożenie do akt sprawy. Z poglądem tym należy się zgodzić, chociaż przedstawiona w tym zakresie argumentacja może budzić pewne zastrzeżenia. Z tego powodu warto było poddać ją ocenie. Ponadto należy dostrzec szerszy kontekst uchwały, która może mieć znaczenie dla kwestii reprezentowania strony w innych procedurach niż postępowanie podatkowe, a także w tzw. sprawach wpadkowych, czyli związanych z postępowaniem głównym (np. zabezpieczenia czy rygoru natychmiastowej wykonalności).
Słowa kluczowe: postępowanie podatkowe, pełnomocnictwo szczególne, sprawa podatkowa, procedury podatkowe
Dr Hab. Rafał Dowgier, professor of the University of Białystok
Tax Law Department, Faculty of Law, University of Białystok, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1583-086X
The scope of a special power of attorney in tax cases. Commentary on the resolution of the Supreme Administrative Court of 25 April 2022, II FPS 1/22
In this resolution, the Supreme Administrative Court examined the issue of the scope of a special power of attorney granted in tax matters, which is very important from a practical point of view. The matter of whether such a power of attorney granted in the case of a tax audit also encompasses tax proceedings on the subject matter was considered in the facts of the case. According to the Court, these are two separate procedures and therefore the submission of power of attorney in one of them does not encompass the other. Fundamental importance in this context was assigned not so much to the scope of the power of attorney that was granted, but to the circumstances in which the communication of its existence was submitted to the case files. This view should be approved of, even though the arguments presented in this regard can give rise to certain reservations. It was worth evaluating it for this reason. Furthermore, a broader context of the resolution should be noted, as it may be relevant to the matter of representation of a party in procedures other than tax proceedings, as well as in so-called incidental cases, namely those related to the main proceedings (e.g., security or immediate enforceability).
Keywords: tax proceedings, special power of attorney, tax case, tax procedures
Bibliografia / References
Charkiewicz M., Pełnomocnictwo szczególne w sprawie podatkowej – stan obecny i kierunki zmian, „Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” 2019/2.
Dauter B., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2021.
Dzwonkowski H., Zgierski Z., Procedury podatkowe, Warszawa 2006.
Etel L., Dowgier R., Pietrasz P., Popławski M., Presnarowicz S., Stachurski W., Teszner K., Ordynacja podatkowa. Komentarz. Tom II. Procedury podatkowe. Art. 120–344, red. L. Etel, Warszawa 2022.
Kaczorkiewicz D., Pełnomocnik w postępowaniu podatkowym w ujęciu praktycznym, „Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” 2019/10.
Musiał K.J., Sprawa a postępowanie podatkowe, „Przegląd Podatkowy” 2010/9.
Strzelec D., O sposobie rozumienia pojęcia sprawy podatkowej w znowelizowanych przepisach Ordynacji podatkowej dotyczących pełnomocnictwa, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/6.
Strzelec D., Skuteczność pełnomocnictwa złożonego w trakcie kontroli podatkowej lub celno-skarbowej w toku postępowania podatkowego, „Przegląd Podatkowy” 2017/8.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego. Tom Pierwszy. A–K, Warszawa 1993.
prof. dr hab. Hanna Knysiak-Sudyka
Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4900-5956
Dopuszczalność zmiany decyzji o udzieleniu patentu na wynalazek w trybie art. 155 k.p.a. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 marca 2022 r., II GSK 1673/18
Decyzja o udzieleniu patentu jest wydawana w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym, jednakże postępowanie przed Urzędem Patentowym jest postępowaniem administracyjnym szczególnym (odrębnym), do którego przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.) znajdują odpowiednio zastosowanie jako legi generali, jeżeli przepisy ustawy – Prawo własności przemysłowej nie wprowadzają odmiennych rozwiązań proceduralnych. Powstaje zatem pytanie, czy dopuszczalna jest zmiana decyzji w przedmiocie udzielenia patentu na wynalazek w trybie art. 155 k.p.a. W postępowaniu przed Urzędem Patentowym nie obowiązuje generalne wyłączenie stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących nadzwyczajnych wewnątrzadministracyjnych trybów weryfikacji decyzji administracyjnych. Należy jednak mieć na uwadze, że „odpowiednie” stosowanie przepisów prawa może polegać na ich stosowaniu wprost (bez żadnych modyfikacji), stosowaniu po uprzedniej zmianie, zatem z modyfikacjami wynikającymi ze specyfiki konkretnego postępowania lub niestosowaniu w ogóle z uwagi na ich bezprzedmiotowość w danym postępowaniu. Należy zatem rozważyć, czy w postępowaniu przed Urzędem Patentowym można mówić o niestosowaniu art. 155 k.p.a. z uwagi na jego bezprzedmiotowość.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, decyzja ostateczna w sprawie udzielenia patentu, zmiana decyzji ostatecznej
Professor Dr Hab. Hanna Knysiak-Sudyka
Department of Administrative Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4900-5956
Admissibility to change a decision on the award of a patent on an invention in the procedure of Article 155 of the Administrative Procedures Code. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 29 March 2022, II GSK 1673/18
A decision on the award of a patent is issued in administrative jurisdictional proceedings, namely proceedings before the Patent Office are special (separate) administrative proceedings, to which the provisions of the Administrative Procedures Code (APC) apply accordingly as legi generali, unless the provisions of the Industrial Property Law introduce different procedural solutions. The question therefore arises of whether it is admissible to change a decision granting a patent on an invention under Article 155 of the Civil Procedures Code. No general exclusion applies to the application of the provisions of the Administrative Procedures Code in proceedings before the Patent Office with regard to extraordinary intra-administrative procedures for reviewing administrative decisions. However, it should be borne in mind that the ‘appropriate’ application of the provisions of the law can involve their direct application (without any modifications), their application after the change, and therefore with the modifications arising from the specific nature of the particular proceedings, or not applying them at all because of their irrelevance in the given proceedings. Consideration should therefore be given to whether Article 155 APC can be said to be inapplicable in proceedings before the Patent Office because it is not relevant.
Keywords: administrative proceedings, final decision on the award of a patent, change of a final decision
Bibliografia / References
Błachnio-Parzych A., Przepisy odsyłające systemowo (wybrane zagadnienia), „Państwo i Prawo” 2003/1.
Kiełkowski T. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Kiełkowski T., Nabycie prawa na mocy decyzji administracyjnej, Warszawa 2012.
Knysiak-Molczyk H., Jednolitość procedury – mit, standard legislacyjny czy niezrealizowany postulat w sferze regulacji prawa administracyjnego? – dwugłos [w:] Źródła prawa administracyjnego a ochrona wolności i praw obywateli, red. M. Błachucki, T. Górzyńska, Warszawa 2014.
Niewęgłowski A. [w:] T. Demendecki, A. Niewęgłowski, J.J. Sitko, J. Szczotka, G. Tylec, Prawo własności przemysłowej. Komentarz, LEX 2015.
Nowacki J., Wnioskowanie per analogiam a „odpowiednie” stosowanie przepisów prawa [w:] Analogia legis, Warszawa 1966.
Woś T., Moc wiążąca aktów administracyjnych w czasie, Warszawa 1978.
dr hab. Helena Żakowska-Henzler
Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9318-5021
Dopuszczalność ograniczenia patentu na podstawie art. 155 k.p.a. – uwagi nie tylko historyczne. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 marca 2022 r., II GSK 1673/18
Orzeczenie będące przedmiotem glosy dotyczy dopuszczalności zmiany decyzji patentowej w trybie przewidzianym w art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.). Zostało ono wydane na tle stanu prawnego sprzed nowelizacji ustawy – Prawo własności przemysłowej (p.w.p.) w 2019 r., którą ustanowiono tryb i przesłanki ograniczenia patentu na wniosek uprawnionego (art. 891 p.w.p.), eliminując tym samym nie tylko potrzebę, lecz także dopuszczalność odwoływania się do Kodeksu postępowania administracyjnego. Jednak zarówno zagadnienie, którego dotyczy orzeczenie, jak i glosa nie mają charakteru jedynie historycznego. Wciąż jeszcze bowiem sądy rozstrzygają spory dotyczące wniosków o ograniczenie patentu na podstawie art. 155 k.p.a., do których zastosowanie mają przepisy sprzed nowelizacji z 2019 r.
Autorka za nietrafne uważa zarówno stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wykluczył dopuszczalność ograniczenia patentu na wniosek uprawnionego na podstawie art. 155 k.p.a., jak i jego uzasadnienie. W glosie skoncentrowano się na dwóch elementach zagadnienia, którego dotyczy orzeczenie: zasadności przypisania art. 37 p.w.p. charakteru przepisu szczególnego sprzeciwiającego się zastosowaniu art. 155 k.p.a w odniesieniu do decyzji patentowych oraz analizie treści – w kontekście decyzji patentowych – wymagania materialnej tożsamości sprawy administracyjnej.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, decyzja ostateczna w sprawie udzielenia patentu, zmiana decyzji ostatecznej
Dr Hab. Helena Żakowska-Henzler
Institute of Legal Sciences, Polish Academy of Sciences, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9318-5021
Admissibility to limit a patent under Article 155 of the Administrative Procedures Code – not only historical remarks. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 29 March 2022, II GSK 1673/18
The ruling constituting the subject of this commentary applies to the admissibility to change a patent decision in the procedure provided for in Article 155 of the Administrative Procedures Code (APC). It was issued in the legal situation from before the amendment of the Industrial Property Law (IPL) in 2019, which established the procedure and premises for limiting a patent at the request of the patent proprietor (Article 891 IPL), therefore eliminating not only the need, but also the admissibility to make reference to the Administrative Procedures Code. However, both the issue addressed in the ruling and the commentary are not purely historical. This is because the courts are still settling disputes on applications to limit patents under Article 155 APC, to which the provisions from before the 2019 amendment apply.
The author considers both the position of the Supreme Administrative Court, which ruled out the admissibility to limit a patent at the request of the patent proprietor under Article 155 APC, and its justification to be incorrect. The commentary focuses on two elements of the issue addressed by the ruling: the justification of attributing the nature of a special provision opposing the application of Article 155 APC to patent decisions to Article 37 of the Civil Procedures Code and the analysis of the content – in the context of patent decisions – of the requirement of the substantive identity of an administrative case.
Keywords: administrative proceedings, final decision on the award of a patent, change of a final decision
Bibliografia / References
Celińska-Grzegorczyk K., Postępowanie patentowe jako szczególne postępowanie administracyjne, Warszawa 2009.
Gronowski S., Prawo własności przemysłowej. Zagadnienia ogólne i proceduralne, Warszawa 2002.
Kiełkowski T. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Nowińska E., Promińska U., Szczepanowska-Kozłowska K., Prawo własności przemysłowej. Przedmiot, treść i naruszenie, Warszawa 2021.
Szajkowski A., Udzielanie ochrony patentowej, Warszawa 1979.
Szewc A., Uchylenie (zmiana) decyzji o udzieleniu patentu na podstawie art. 155 KPA [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14A, red. R. Skubisz, Warszawa 2017.
Tyczka M., Postępowanie w sprawach wynalazczych. Komentarz, Warszawa 1976.
Wróbel A. [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX 2022.
dr hab. Agnieszka Piskorz-Ryń, prof. UKSW
Katedra Prawa Administracyjnego i Samorządu Terytorialnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9788-0988
Umowa koalicyjna jako informacja publiczna będąca w posiadaniu partii politycznej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2022 r., III OSK 5482/21
Omawiany wyrok dotyczy udostępnienia przez partię polityczną umowy koalicyjnej zawartej z inną partią rządzącą. Sąd zakwalifikował taką umowę jako informację publiczną. Swoje stanowisko uzasadnia tym, że partia polityczna jest podmiotem zobowiązanym, jeżeli wykonuje zadania władzy publicznej. W niniejszej sprawie warunek ten został spełniony. W wyroku zabrakło jednak szerszego odwołania się do definicji pojęcia informacji publicznej w kontekście partii politycznych. Definiując je, należy odnieść się do związku informacji z publicznym charakterem działalności partii politycznej. Czynnikiem decydującym o uznaniu żądanej informacji za informację publiczną jest związek tej informacji z wykonywaniem zadań władzy publicznej.
Słowa kluczowe: informacja publiczna, partia polityczna, umowa koalicyjna, dostęp do informacji publicznej
Dr Hab. Agnieszka Piskorz-Ryń, professor of the Cardinal Stefan Wyszyński University
Department of Administrative and Local Government Law, Faculty of Law and Administration, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9788-0988
Coalition agreement as public information in the possession of a political party. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 16 December 2022, III OSK 5482/21
The ruling in question applies to the provision by a political party of access to a coalition agreement concluded with another ruling party. The court classified such an agreement as public information. It justified its position by the fact that a political party is an obliged entity if it performs the tasks of a public authority. That condition was satisfied in this case. However, the ruling lacks a broader reference to the definition of the notion of public information in the context of political parties. In defining them, reference should be made to the relationship of the information to the public nature of the political party’s activities. The decisive factor for considering the requested information to be public information is the relationship of this information with the performance of public authority tasks.
Keywords: public information, political party, coalition agreement, access to public information
Bibliografia / References
Chmaj M., Żmigrodzki M., Status prawny partii politycznych, Toruń 1995.
Garlicki L., Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, Warszawa 2016.
Granat M., Publicznoprawny status partii politycznej w świetle ustawy z 27 czerwca 1997 r., „Państwo i Prawo” 1998/5.
Herbut R., Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych, Wrocław 2002.
Hofmeister W., Grabow K., Political Parties. Functions and Organization in Democratic Societies, Singapore 2011.
Jabłoński M., Wygoda K., Dostęp do informacji publicznej i jego granice, Wrocław 2002.
Jabłoński M., Wygoda K., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Wrocław 2002.
Jaśkowska M., Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002.
Jaśkowska M., Dostęp do informacji publicznych. Zagadnienia wybrane. Materiał na Konferencję Sędziów NSA, Popowo 14–16 października 2002 r., Warszawa 2002.
Rytel-Warzocha A., Gajda A., Grajewski K., Uziębło P., Wiszowaty M.M., Partie polityczne w Polsce. Wybrane zagadnienia, red. A. Gajda, K. Grajewski, P. Uziębło, M.M. Wiszowaty, Gdańsk 2017.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Warszawa 2016, Legalis.
Szustakiewicz P., Definicja informacji publicznej w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2016/10.
Uziębło P., Prawna regulacja partii politycznych w Konstytucji (ukształtowanie, ewolucja rozumienia pojęć, wyzwania na przyszłość), „Państwo i Prawo” 2022/10.
adiunkt, Instytut Społeczno-Prawny, Akademia Nauk Stosowanych Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1278-7950
Przesłanki zagrożenia osobie uprawnionej do kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na podstawie art. 59815 § 2 k.p.c. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 kwietnia 2022 r., III CZP 76/22
Sąd Najwyższy w glosowanej uchwale przyjął, że sąd opiekuńczy może zagrozić osobie uprawnionej do kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, za niezrealizowanie tych kontaktów (art. 59815 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego – k.p.c.) także wtedy, gdy w ugodzie użyto określenia, że uprawniony ma prawo do kontaktów z dzieckiem, a pominięto będący odpowiednikiem prawa obowiązek realizowania uzgodnionych kontaktów. W ocenie Sądu Najwyższego obowiązki dotyczące kontaktów z dzieckiem mogą być naruszone zarówno przez rodzica, który nie przygotuje dziecka do kontaktów z rodzicem, pod którego pieczą ono nie przebywa, jak i przez tego z rodziców, który nie zrealizuje kontaktów w czasie i formie, w których powinny mieć miejsce. Jeśli rodzic w ugodzie zagwarantuje dla siebie określony czas, miejsce i formy, w jakich ma kontaktować się z dzieckiem, to jest to równoznaczne nie tylko z ustaleniem na jego rzecz uprawnienia, lecz także obowiązku zrealizowania kontaktów w ustalonym czasie i formie. W swojej analizie Autor krytycznie ocenia podjętą uchwałę. O ile bowiem, na gruncie aspektów psychologicznych, moralnych, pedagogicznych czy też rodzinnych, pogląd Sądu Najwyższego jest całkowicie słuszny, o tyle postawienie znaku równości pomiędzy prawem a obowiązkiem wydaje się zbyt daleko idące.
Słowa kluczowe: sąd opiekuńczy, postępowanie nieprocesowe, sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem, uprawnienie i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem
Dr Grzegorz Kamieński
assistant professor, Socio-Legal Institute, Angelus Silesius University of Applied Sciences in Wałbrzych, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1278-7950
Premises for threatening a person authorized to have contact with a child with an order to pay a specified amount of money pursuant to Article 59815 § 2 of the Civil Procedures Code. Commentary on the resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 13 April 2022, III CZP 76/22
In this resolution, the Supreme Court accepted that the guardianship court could threaten a person authorized to have contact with a child by ordering the payment of a specific amount of money to the person who has custody of the child for the failure to have such contact (Article 59815 § 2 of the Civil Procedures Code), including when the settlement uses the expression that the authorized person has the right to have contact with the child, while the duty to have the agreed contacts, which is equivalent to the right, was omitted. In the opinion of the Supreme Court, the obligations regarding contact with the child may be breached both by the parent who does not prepare the child for contact with the parent who does not have custody of the child, and by the parent who fails to make the contact at the time and in the form in which it should take place. If the parent guarantees a specific time, place and form for himself in the settlement in which he is to have contact with the child, this is tantamount to establishing not only the right for him, but also the duty to have contact at the agreed time and in the agreed form. In his analysis, the author critically assesses the resolution that was passed. This is because, while the view of the Supreme Court is fully correct in psychological, moral, pedagogical and family terms, the equation of the right with the duty seems too far-reaching.
Keywords: guardianship court, non-procedural action, matters related to contact with a child, the right and duty to maintain contact with a child
Bibliografia / References
Jagieła J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Jastrzemska S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, art. 507–1216. T. II, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Kamieński G., Egzekucja kontaktów z dzieckiem w świetle uchwały SN III CZP 28/22 i wyroku TK SK 3/20, „Nowa Currenda” 2022/7.
Krakowiak M., Nakazanie zapłaty sumy pieniężnej w nowym postępowaniu o wykonywanie kontaktów z dzieckiem, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2013/3.
Krupa-Lipińska K., Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej poprzez utrudnianie kontaktów z dzieckiem [w:] Dobro dziecka w ujęciu dyscyplinarnym, red. E. Kabza, K. Krupa-Lipińska, Toruń 2016.
Kwaśniewska K., Realizowanie kontaktów z dziećmi w kontekście wykonywania władzy rodzicielskiej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy. Seria: Edukacja – Rodzina – Społeczeństwo” 2022/7, t. 40.
Partyk A., Postępowanie o egzekucję kontaktów – postulaty de lege ferenda, „Rodzina i Prawo” 2015/34–35.
Płonka E., Strzebińczyk J., Osobista styczność dziadków z małoletnimi wnukami, „Nowe Prawo” 1981/5.
Pruś P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, art. 478–1217. T. II, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Solarski S. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2023.
Trybulska-Skoczelas E. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Wolińska, Wpływ postaw wychowawczych rodziców na aspekt opisowy, wartościujący i normatywny obrazu własnej osoby ich dzieci w wieku dorastania [w:] Z badań nad postawami rodzicielskimi, red. K. Pospiszyl, Lublin 1988.
Woś P., Przeciwdziałanie alienacji rodzicielskiej w postępowaniu cywilnym – sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem, „Studia Prawnicze KUL” 2022/1.
Zajączkowska-Burtowy J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021.
Tomasz Kotarski
Kolegium Prawa, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9623-288X
Klauzula modyfikacyjna jako podstawa zmiany albo wprowadzenia nowego wzorca. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 15 lutego 2019 r., I NSK 4/18
W glosowanym wyroku poruszono istotny, z punktu widzenia stosunków umownych o charakterze ciągłym, problem skutecznej zmiany albo wprowadzenia nowego wzorca umowy. W omawianym wyroku skoncentrowano się na dwóch kluczowych zagadnieniach. W pierwszej kolejności podjęto się rozstrzygnięcia w zakresie art. 3841 Kodeksu cywilnego, jako samoistnej podstawy zmiany wzorca umowy, konkludując, że dla skutecznej zmiany albo wprowadzenia nowego wzorca umowy niezbędna jest uprzednio zastrzeżona klauzula modyfikacyjna. Następnie, analizowany wyrok stanowi o minimalnych wymaganiach, jakim zdaniem Sądu Najwyższego, powinna odpowiadać omawiana klauzula modyfikacyjna – być możliwie precyzyjna, konkretna oraz sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały dla adherenta.
Słowa kluczowe: klauzula modyfikacyjna, wzorzec umowy, zobowiązanie ciągłe
Tomasz Kotarski
Law College, Koźmiński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9623-288X
Modification clause as the basis for amending or introducing standard contractual terms. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Chamber of Extraordinary Control and Public Affairs of 15 February 2019, I NSK 4/18
This ruling raises an issue of importance from the point of view of continuous contractual relationships, of the effective amendment to or introduction of new standard contractual terms. The ruling focuses on two key issues. In the first instance, it addresses Article 3841 of the Civil Code as a self-contained basis for amending the standard contractual terms, concluding that a previously stipulated modification clause is needed for the effective amendment to or introduction of new standard contractual terms. Next, the ruling in question stipulates the minimum requirements that the Supreme Court believes the modification clause should meet – to be as precise and specific as possible and formulated in a clear and understandable manner to the adherent.
Keywords: modification clause, standard contractual terms, continuous obligation
Bibliografia / References
Bańczyk W., Sposoby ochrony „słabszej strony umowy” zawieranej za pomocą wzorca w polskim prawie zobowiązań XX i XXI wieku, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2016/1.
Brzozowski A., Pojęcie umowy w prawie polskim, funkcje umów. Źródła prawa regulującego umowy [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz: art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Radwański Z., Machnikowski P., Zawarcie umowy [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
prof. dr hab. Maciej Kaliński
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8770-6705
Obciążenie pasywami jako szkoda podlegająca naprawieniu. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19
Autor ocenia krytycznie stanowisko Sądu Najwyższego, który dopuścił w glosowanej uchwale uznanie wymagalnego długu osoby poszkodowanej za składnik uszczerbku podlegającego naprawieniu przez dłużnika odszkodowawczego. Kwestionuje zwłaszcza argument, iż pasywa jako wartość bilansowa obniżają wartość majątku poszkodowanego. Uważa, że dla ustalenia rozmiaru szkody miarodajne są nie wartości bilansowe, lecz rynkowe. Ponadto przyznanie roszczenia w związku z niezrealizowanym długiem poszkodowanego nasuwa zastrzeżenia zarówno co do początku wymagalności roszczenia odszkodowawczego (zanim pasywa zostaną zrealizowane), jak i co do zakazu wzbogacenia poszkodowanego.
Słowa kluczowe: zobowiązania, szkoda, pasywa, najem pojazdu zastępczego, przelew wierzytelności
Professor Dr Hab. Maciej Kaliński
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8770-6705
Encumbrance with liabilities as damage to be remedied. Commentary on the resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 13 March 2020, III CZP 63/19
The author critically assesses the position of the Supreme Court, which, in the resolution under review, allowed the due debt of the injured party to constitute a component of the damage to be remedied by the debtor from the compensation. He especially questions the argument that liabilities, as a balance sheet value, diminish the injured party’s property. He believes that, not book values, but market values are decisive for establishing the extent of the damage. Furthermore, the admittance of a claim in connection with an unpaid debt of the injured party raises reservations as to the moment the compensation claim starts to be due (before the liabilities are realized), as well as the prohibition of enrichment of the injured party.
Keywords: amounts payable, damage, liabilities, rental of a substitute vehicle, transfer of claims
Bibliografia / References
Dunal P., Rynkowe metody wyceny przedsiębiorstwa, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2014/2 (300).
Janowicz M., Metody wyceny przedsiębiorstw w połączeniach jednostek gospodarczych, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2009, t. 49.
Jastrzębski J. [w:] Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2021.
Kaliński M., Faktura VAT jako podstawa uprawnień gwarancyjnych; pojęcie straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. Glosa do uchwały SN z dnia 10 lipca 2008 r., III CZP 62/08, „Państwo i Prawo” 2009/10.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2021.
Kosiń P., Wycena niektórych inwestycji długoterminowych w procesie zarządzania wartością przedsiębiorstwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2012/55.
Kuropatwiński J., Ekspektatywa powstania wierzytelności w polskim prawie cywilnym, Bydgoszcz 2006.
Kuropatwiński J., Umowne rozporządzenie wierzytelnością przyszłą, Toruń-Bydgoszcz 2007.
Lange H., Schiemann G., Schadensersatz, Tybinga 2003.
Śliwa K., Ujwary-Gil A., Dylemat wartości przedsiębiorstwa – metoda KCEtm, „Organizacja i Kierowanie” 2006/1.
Andrzej Urbański
adwokat, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4347-8640
Poziom staranności zawodowej pełnomocnika profesjonalnego w przypadku zarzutu nienależytego wykonania umowy o zastępstwo procesowe w sprawie cywilnej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 kwietnia 2022 r., II CSKP 585/22
Glosowany wyrok zawiera rozważania na temat poziomu staranności pełnomocnika profesjonalnego w sprawie cywilnej w sytuacji, gdy mocodawca wyraża zgodę na zaniechanie określonej czynności, która mogłaby się przyczynić do pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy. Skład orzekający wskazuje, że kluczowe z punktu widzenia dochowania należytej staranności przez pełnomocnika profesjonalnego jest należyte pouczenie mocodawcy o skutkach zaniechania, co należy uznać za poprawne ustalenie. Jednocześnie Sąd Najwyższy w glosowanym wyroku dochodzi do wniosku, iż nawet w przypadku wyraźniej instrukcji klienta profesjonalny pełnomocnik powinien podjąć określoną czynność – choćby wbrew jego woli, a ewentualny swój sprzeciw mocodawca może zrealizować zgodnie z dyspozycją art. 93 Kodeksu postępowania cywilnego. Tak daleko idący wymóg należy ocenić krytycznie z uwagi na fakt, że nie służy on interesom strony i nie znajduje oparcia w przepisach ustawowych.
Słowa kluczowe: staranność pełnomocnika profesjonalnego, odwołanie oświadczenia pełnomocnika przez stronę; informowanie mocodawcę o skutkach czynności procesowych
Andrzej Urbański
attorney-at-law, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4347-8640
The level of a professional attorney’s diligence in the case of an allegation of the improper performance of an agreement on representation in court in a civil case. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 April 2022, II CSKP 585/22
This ruling considers the level of diligence of a professional attorney in a civil case in a situation where the principal agrees not to perform a specific activity which could contribute to a positive outcome of the case. The bench specifies that, from the point of view of due diligence on the part of the professional attorney, it is important that the principal is properly informed of the consequences of the omission, which must be considered a correct finding. Simultaneously, in this ruling, the Supreme Court arrives at the conclusion that, even in the case of the client’s explicit instructions, the professional attorney should perform a specific activity – even if this is against the principal’s will, while the principal may realize a possible objection in accordance with the provision of Article 93 of the Civil Procedures Code. Such a far-reaching requirement should be critically assessed because it does not serve the party’s interests and is not supported by the provisions of the law.
Keywords: diligence of the professional attorney, revocation of the attorney’s declaration by a party, notification of the principal of the consequences of procedural activities
Bibliografia / References
Adamczuk A., Pruś P., Radwan M., Sieńko M., Stefańska E., Manowska M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–47716, LEX 2022.
Baranowski P., Glosa do uchwały SN z dnia 26 kwietnia 1995 r., III CZP 43/95, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1996/5.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, LEX 2022.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022.
Naumann J., Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, Warszawa 2023.
Uliasz M., Feliga P., Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, LEX 2023.
Więckowski R., Glosa do uchwały SN z dnia 26 kwietnia 1995 r., III CZP 43/95, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1996/5.
prof. dr hab. Krzysztof Knoppek
Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2533-9660
Problem rozbieżności stanowisk pomiędzy profesjonalnym pełnomocnikiem procesowym a jego klientem. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 kwietnia 2022 r., II CSKP 585/22
Profesjonalny pełnomocnik procesowy (adwokat, radca prawny) ma obowiązek udzielać pomocy prawnej klientowi z najwyższą starannością. Wynika to z art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego, bowiem prawnicy ci świadczą pomoc prawną w ramach swojej działalności gospodarczej. Niekiedy jednak dochodzi do rozbieżności stanowisk w zakresie czynności procesowych pomiędzy pełnomocnikiem i jego klientem, jak to miało miejsce w glosowanym wyroku. Jeżeli pełnomocnik uzna, że oczekiwania klienta są dla niego samego niekorzystne, powstaje pytanie, czyje stanowisko powinno być wtedy decydujące. W takim przypadku pełnomocnik powinien najpierw wyczerpująco przedstawić klientowi konsekwencje jego błędnego stanowiska. Jeżeli jednak klient nadal będzie się obstawał przy swojej decyzji, pełnomocnik powinien uszanować decyzję klienta albo wypowiedzieć pełnomocnictwo.
Słowa kluczowe: umowa o zastępstwo procesowe, pełnomocnictwo procesowe, obowiązki adwokatów i radców prawnych, staranność pełnomocnika profesjonalnego, odpowiedzialność pełnomocnika, odwołanie oświadczenia pełnomocnika przez stronę, informowanie mocodawcy o skutkach czynności procesowych
Professor Dr Hab. Krzysztof Knoppek
Civil Procedures Department, Faculty of Law and Administration, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2533-9660
The problem of discrepancies between the professional attorney and his client. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 April 2022, II CSKP 585/22
A professional attorney (attorney-at-law, legal counsel) is obliged to provide legal assistance to the client with the utmost diligence. This arises from Article 355 § 2 of the Civil Code, because these lawyers provide legal assistance as part of their business activity. Sometimes, however, there is a discrepancy of positions regarding legal actions between the attorney and his client, as happened in the ruling under review. If the attorney decides that the client’s expectations are disadvantageous to him, the question arises of whose position should then be decisive. In such a case, the attorney should first exhaustively explain to the client the consequences of his erroneous position. However, if the client persists with his decision, the attorney should respect the client’s decision or terminate his power of attorney.
Keywords: agreement on legal representation, representation ad litem, duties of attorneys-at-law and legal counsels, diligence of the professional attorney, attorney’s liability, revocation of the attorney’s declaration by a party, notification of the principal of the consequences of procedural activities
Bibliografia / References
Bieluk M., Cywilnoprawna odpowiedzialność profesjonalnego pełnomocnika za błąd, Warszawa 2021.
Gutowski M., Umowa o zastępstwo procesowe, Warszawa 2009.
Knoppek K. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, t. I, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Uchwała nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 22.11.2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej), tekst jednolity – uchwała nr 66/2022 NRA z 10.09.2022 r.
dr hab. Jacek Potulski, prof. UG
Kierownik Zakładu Kryminologii, Katedra Prawa Karnego Materialnego i Kryminologii, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański; adwokat, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0796-0093
Świadomość sprawcy co do wieku osoby małoletniej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 8 lipca 2021 r., III KK 109/21
Jest to aprobująca glosa do wyroku Sądu Najwyższego, w której autor omawia zasadność przeprowadzania dowodów z opinii biegłych z zakresu auksologii na okoliczność ustalania wieku pokrzywdzonego. Podkreśla szczegółowo kierunki dowodzenia w przypadku odpowiedzialności za przestępstwo seksualnego wykorzystania dziecka, a także znaczenie komentowanego orzeczenia z perspektywy praktycznej. Autor wskazuje również na inne sytuacje, w których podobne ustalenia są zasadne.
Słowa kluczowe: wiek pokrzywdzonego, biegły w postępowaniu karnym, wykorzystanie seksualne dziecka
Dr Hab. Jacek Potulski, professor of the University of Gdańsk
Manager of the Criminology Department, School of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk; attorney-at-law, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0796-0093
A perpetrator’s awareness of the age of a minor. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 8 July 2021, III KK 109/21
This is an approving commentary on the ruling of the Supreme Court, in which the author discusses the legitimacy of taking evidence from expert witnesses on auxology to establish the age of the victim. It emphasizes in detail the lines of evidence regarding liability for the offence of sexually abusing a child, as well as the significance of the ruling under review from a practical point of view. The author also addresses other situations in which similar findings are legitimate.
Keywords: age of victim, expert witness in criminal proceedings, child sexual abuse
Bibliografia / References
Cieślak M., Dzieła wybrane, t. II, s. 344, Kraków 2011.
Gabriel-Węglowski M., Analiza kryminalna w pracy prokuratora, „Prokuratura i Prawo” 2016/10.
Hermanussen M., Bogin B., Auxology, “Italian Journal of Pediatrics” 2014/8 (40); https://doi.org/10.1186/1824-7288-40-8.
Lorkiewicz-Muszyńska D., Sobol J., Kociemba W., Hyrchała A., Glapiński M., Antropologia fizyczna [w:] Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii, red. A. Kurzawska, I. Sobkowiak-Tabka, Poznań 2021.
Sharma K., Gupta P., Shandilya S., Age related changes in pelvis size among adolescent and adult females with reference to parturition from Naraingarh, Haryana (India), https://doi.org/10.1016/j.jchb.2016.04.002.
Witkowska K., Biegły w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2013/1.
dr Agata Ziółkowska
adiunkt, Katedra Prawa Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7178-8227
Nieodprowadzenie przez płatnika (tj. pracodawcę) składek na ubezpieczenie społeczne a byt przestępstwa z przepisu art. 218 § 1a k.k. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 3 lutego 2022 r., III KK 289/21
Glosa jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy płatnik składek na ubezpieczenia społeczne (tj. pracodawca), który uchybia swemu obowiązkowi tylko w ten sposób, że nie uiszcza należności z tytułu tych składek w przewidzianym prawem terminie, popełnia przestępstwo czy też nie. Sąd Najwyższy w glosowanym wyroku odrzucił dopuszczalność stosowania przepisu art. 284 § 2 Kodeksu karnego (k.k.) i uznał to zachowanie jako podpadające pod dyspozycję przestępstwa z art. 218 § 1a k.k. W nauce prawa karnego odnośnie do tej kwestii występuje polaryzacja. Jedni wskazane zachowanie kwalifikują jako przestępstwo przywłaszczenia (art. 284 § 2 k.k.), inni zaś – jako złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika (art. 218 § 1a k.k.) lub w zależności od okoliczności jako jeden z dwóch wspomnianych czynów. Szczegółowa analiza przepisów kodeksowych, a także ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych skłania jednak do wniosku, że płatnik składek na ubezpieczenia społeczne (tj. pracodawca), który uchybia swemu obowiązkowi tylko w ten sposób, że nie uiszcza należności z tytułu tych składek w przewidzianym prawem terminie, nie popełnia przestępstwa, a jego czyn powinien być karany albo jako wykroczenie (art. 98 ust. 1 pkt 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) albo administracyjnie (art. 24 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Słowa kluczowe: złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika, prawo majątkowe, składka na ubezpieczenie społeczne, składka ZUS, przywłaszczenie, obowiązki pracodawcy względem pracownika, prawa pracownika, świadczenie wzajemne
Dr Agata Ziółkowska
assistant professor, Department of Criminal Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7178-8227
Failure of the payer (i.e. the employer) to pay social insurance contributions and the existence of a crime under Article 218 § 1a of the Penal Code. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 3 February 2022, III KK 289/21
The commentary is an attempt to answer the question of whether a payer of social insurance contributions (i.e. the employer), who breaches his obligation only by not paying these contributions within the period prescribed by law, commits a crime or not. In its ruling, the Supreme Court rejected the admissibility of applying the provision of Article 284 § 2 of the Penal Code and found this behaviour to constitute a crime under Article 218 § 1a of the Penal Code. There is a polarization in the study of criminal law on this matter. Some classify this behaviour as a crime of misappropriation (Article 284 § 2 of the Penal Code), others as a malicious or persistent breach of employee rights (Article 218 § 1a of the Penal Code) or, depending on the circumstances, as one of these two acts. However, a detailed analysis of the provisions of the Code, as well as the Act on the social insurance system of 13 October 1998, leads to the conclusion that the payer of social insurance contributions (i.e. the employer) who breaches his duty only by failing to pay for these contributions within the period prescribed by law does not commit a crime, while his act should be punished either as a misdemeanour (Article 98, para. 1, item 1a of the Act on the Social Insurance System) or administratively (Article 24, para. 1a of the Act on the Social Insurance System).
Keywords: malicious or persistent breach of employee rights, property law, social insurance contribution, misappropriation, employer’s obligations with respect to the employee, employee rights, consideration, mutual performance
Bibliografia / References
Draniewicz B., Zakaz dokonywania wykładni rozszerzającej w zakresie przepisów administracyjno-karnych, „Monitor Prawniczy” 2014/8, https://czasopisma.beck.pl/monitor-prawniczy/aktualnosc/zakaz-dokonywania-wykladni-rozszerzajacej-w-zakresie-przepisow-administracyjno-karnych/ (dostęp: 10.05.2023 r.).
Duśko Ł., Niedopełnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne jako zachowanie sprawcze czynu zabronionego z art. 218 § 1a k.k., „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2019/8.
Górniok O. [w:] O. Górniok, S. Hoc, S.M. Przyjemski, Kodeks karny. Komentarz, t. III, Gdańsk 1999.
Janczukowicz K., Naruszanie praw pracownika w orzecznictwie sądów polskich, LEX 2017.
Konarska-Wrzosek V., Marek A., Prawo karne, Warszawa 2016.
Kosonoga J., Ślebzak K., Odpowiedzialność płatnika składek za obliczanie, potrącanie i przekazywanie składek na ubezpieczenie społeczne, „Ius Novum” 2016/3.
Kowalski S., Uwagi o odpowiedzialności karnej za nieopłacanie składek na ubezpieczenie społeczne i inne formy zabezpieczenia społecznego w prawie polskim, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2014/1.
Kumor-Jezierska E., Z problematyki karnej przekazania dokumentacji pracowniczej przy przejściu zakładu pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2015/3.
Lachowski J., Marek A., Prawo karne. Zarys problematyki, Warszawa 2021.
Lachowski J., Odpowiedzialność karna płatnika składek – wybrane zagadnienia, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004/12.
Ludera-Ruszel A., Naruszenie przez pracodawcę obowiązku ułatwiania podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika jako przestępstwo przeciwko prawom pracowniczym?, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2015/1.
Makowski K., Niektóre aspekty odpowiedzialności płatnika składek z tytułu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, „Prawo Ubezpieczeń Społecznych” 2000/5.
Oczkowski T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Pływaczewski E.W. [w:] M. Bojarski, M. Filar i in., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2006.
Pływaczewski E.W., Guzik-Makaruk E.M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Popławski M. [w:] Ordynacja podatkowa. Tom I. Zobowiązania podatkowe. Art. 1–119zzk. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX 2023.
Rasmus R., Szabłowska M., Prawnokarna odpowiedzialność pracodawcy za nieprzeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu, „Palestra” 2012/9–10.
Rychlewska A., O gwarancyjnym modelu wykładni prokonstytucyjnej przepisów typizujących czyny zabronione pod groźbą kary, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016/3.
Tkacz S., Zasada nullum crimen sine lege jako źródło poszukiwania językowej granicy wykładni prawa karnego, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2020/2.
Wąsik D., Wąsik N., Kuczur T., Odpowiedzialność karna i odpowiedzialność za wykroczenia w związku z niedopełnieniem obowiązku odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2015/4.
Wąsik D., Złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracowniczych członków personelu medycznego (art. 218 § 1a k.k.) – problematyka prawnokarna, „Prokuratura i Prawo” 2020/10–11.
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz, orzecznictwo, Warszawa 1998.
Ziółkowska A., Kilka uwag na temat ,,złośliwego” lub ,,uporczywego” naruszania praw pracownika wynikających z ubezpieczeń społecznych oraz ,,złośliwego” lub ,,uporczywego” naruszania praw pracownika wynikających ze stosunku pracy w kontekście art. 218 § 1a k.k. [w:] Przestępstwa i wykroczenia na szkodę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – wybrane zagadnienia, red. J. Lachowski, Toruń 2018.
dr Kinga Moras-Olaś
radca prawny, Kraków, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8510-8867
Zasadność przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę. Naruszenie obowiązków pracowniczych wynikających z art. 100 § 2 pkt 4 i 6 k.p. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 listopada 2021 r., I PSKP 26/21
Glosowane orzeczenie dotyczy problemu naruszenia obowiązków pracowniczych określonych w art. 100 § 2 pkt 4 i 6 Kodeksu pracy poprzez przekazanie znajomemu, będącemu z zawodu dziennikarzem, w drodze prywatnej korespondencji zdjęć obrazujących zdarzenie z terenu zakładu pracy, które to zdarzenie miało charakter publiczny i nie stanowiło tajemnicy przedsiębiorstwa. Zadaniem Sądu Najwyższego było dokonanie oceny, czy do naruszenia obowiązków pracowniczych mogło dojść w sytuacji, gdy do przekazania fotografii owszem doszło, lecz na stopie prywatnej, a następnie zdjęcia te zostały opublikowane w mediach. Sąd przyjął, że z uwagi na fakt, iż wiedza o wydarzeniu była powszechna, a pracownik – przekazując znajomemu zdjęcia – zastrzegł, że nie mogą być publikowane, nie mogło dojść do naruszenia powyższych obowiązków. Jednocześnie Sąd Najwyższy oceniał, czy upływ czasu pomiędzy zdarzeniem, zachowaniem pracownika, a wskazaniem go jako przyczyny uzasadniającej złożenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem wpływa na jej zasadność. Słusznie przyjął, że incydent odległy czasowo powoduje jej dezaktualizację i nie może uzasadniać złożonego oświadczenia.
Słowa kluczowe: dobro zakładu pracy, tajemnica pracodawcy, sfera prywatna pracownika, termin na dokonanie wypowiedzenia
Dr Kinga Moras-Olaś
legal counsel, Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8510-8867
Legitimacy of the reasons for terminating an employment contract. Breach of employment duties under Article 100 § 2, items 4 and 6 of the Labour Code. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 3 November 2021, I PSKP 26/21
The ruling under review applies to the problem of breaching the employment duties referred to in Article 100 § 2, items 4 and 6 of the Labour Code by providing photographs depicting a public event at the workplace, which did not constitute a trade secret, in private correspondence, to a friend who is a journalist by profession. The Supreme Court’s task was to assess whether the employment duties could be breached in the case where the photographs were actually provided, but privately, after which they were published in the media. The Court accepted that, as there was common knowledge of the event and, when providing the photographs to the friend, the employee stipulated that they must not be published, these duties could not have been breached. The Supreme Court simultaneously assessed whether the passage of time between the incident, the employee’s behaviour and its indication as the reason for giving notice of termination of the employment contract affect its validity. It rightly accepted that an incident which took place long ago makes it no longer current and cannot justify the termination.
Keywords: the employer’s best interests, the employer’s confidentiality, the employee’s private sphere, time for termination
Bibliografia / References
Barański M. [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom II. Art. 94–3045, red. K.W. Baran, Warszawa 2022.
Florek L., Zieliński T. [w:] D. Dzienisiuk, K. Gonera, G. Goździewicz, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, J. Unterschütz, B. Wagner, P. Wojciechowski, L. Florek, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2017.
Kuczyński T., O właściwościach pracowniczego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004/7.
Lach D.E. [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1–93, red. K.W. Baran, Warszawa 2022.
Rycak A., Powszechna ochrona trwałości stosunku pracy, Warszawa 2013.
Stefański K., Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy [w:] Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, red. Z. Góral, Warszawa 2017.
Wujczyk M., Prawo pracownika do ochrony prywatności, Warszawa 2012.
Zieliński M.J. [w:] System Prawa Pracy. Tom III. Indywidualne prawo pracy. Część szczegółowa, red. K.W. Baran, M. Gersdorf, K. Rączka, Warszawa 2021.
Zwolińska A. [w:] System Prawa Pracy. Tom III. Indywidualne prawo pracy. Część szczegółowa, red. K.W. Baran, M. Gersdorf, K. Rączka, Warszawa 2021.
dr hab. Magdalena Paluszkiewicz, profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Zakład Prawa Ubezpieczeń Społecznych i Polityki Społecznej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7454-927X
Dopuszczalność kumulatywnego dochodzenia odszkodowań ryczałtowych przysługujących pracownikowi na podstawie art. 55 § 11 i art. 943 § 4 k.p. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 września 2021 r., I PSKP 20/21
Glosowany wyrok dotyczy wykładni przepisów Kodeksu pracy, które określają charakter prawny i wysokość odszkodowania należnego z tytułu mobbingu w miejscu pracy. Gdy pracownik rozwiązuje umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu mobbingu, traktując brak przeciwdziałania temu zjawisku przez pracodawcę jako ciężkie naruszenie przez niego podstawowego obowiązku (art. 943 § 1 Kodeksu pracy), dopuszczalne jest kumulatywne roszczenie o odszkodowania ryczałtowe przysługujące na podstawie art. 55 § 11 i art. 943 § 4 Kodeksu pracy, co potwierdził Sąd Najwyższy w glosowanym wyroku.
Słowa kluczowe: mobbing, ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę, charakter prawny odszkodowania za mobbing, zbieg roszczeń odszkodowawczych
Dr Hab. Magdalena Paluszkiewicz, professor of the University of Łódź
Social Insurance Law and Social Policy Department, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7454-927X
Admissibility of a cumulative claim for lump-sum compensation payable to an employee under Article 55 § 11 and Article 943 § 4 of the Labour Code. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 15 September 2021, I PSKP 20/21
The ruling in question applies to the interpretation of the provisions of the Labour Code, which specify the legal nature and the amount of compensation due for workplace harassment. When an employee terminates his employment contract without notice because of workplace harassment, considering the employer’s failure to counteract this phenomenon to be a gross breach of his basic duties (Article 943 § 1 of the Labour Code), a cumulative claim for lump-sum compensation is admissible under Article 55 § 11 and Article 943 § 4 of the Labour Code, which was confirmed by the Supreme Court in this ruling.
Keywords: workplace harassment, gross breach of the employer’s basic duties, legal nature of compensation for workplace harassment, accumulation of compensation claims
Bibliografia / References
Barzycka-Banaszczyk M., Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy, Warszawa 2017.
Cieślak W., Stelina J., Definicja mobbingu oraz obowiązek pracodawcy przeciwdziałania temu zjawisku, „Państwo i Prawo” 2004/12.
Cudowski B., Mobbing w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawa Pracy” 2008/10.
Dörre-Nowak D., Zbieg środków ochronnych przed molestowaniem, molestowaniem seksualnym i mobbingiem, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004/11.
Dzienisiuk D., Skoczyński J., Komentarz do art. 943 [w:] red. Florek Ludwik, Kodeks pracy. Komentarz, LEX 2017.
Jędrejek G., Cywilnoprawna odpowiedzialność za stosowanie mobbingu, Warszawa 2010.
Jędrejek G., Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych przez ofiary mobbingu, „Roczniki Nauk Prawnych” 2006/1, t. XVI.
Jędrejek G., Dochodzenie roszczeń związanych z mobbingiem, dyskryminacją i molestowaniem, LEX 2017.
Klucz D., Odpowiedzialność pracodawcy za szkody wyrządzone pracownikom. Część 1 – Zasady przyjęte w Kodeksie pracy, „Monitor Prawa Pracy” 2005/3.
Liszcz T., Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy wobec pracownika – cz. II, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2009/1.
Liszcz T., Prawo pracy, Warszawa 2009.
Liszcz T., Prawo pracy, Warszawa 2011.
Ostaszewski W., Ciężkie naruszenie przez pracodawcą podstawowych obowiązków wobec pracownika w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2015/4.
Ostaszewski W., Odpowiedzialność uzupełniająca pracodawcy, LEX 2015.
Pacian J., Mobbing – roszczenia przysługujące poszkodowanemu, „Acta Universitatis Wratislavensis. Roczniki Prawa i Administracji” 2013/3542, t. XCIV.
Poździk R., Odszkodowanie, zadośćuczynienie za mobbing w miejscu pracy, „Przegląd Sądowy” 2004/5.
Semena J., Roszczenia z tytułu mobbingu na tle poglądów doktryny i orzecznictwa, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2014/5.
Sobczyk A., Dörre-Kolasa D., Przeciwdziałanie mobbingowi, „Monitor Prawa Pracy” 2006/10.
Sobczyk A., Mobbing a przeciwdziałanie mobbingowi. Dyskryminacja a przeciwdziałanie dyskryminacji, „Monitor Prawa Pracy” 2015/4.
Tomaszewska M. [w:] Kodeks pracy. Komentarz. Tom II. Art. 94-3045, red. K.W. Baran, Warszawa 2022.
Wypych-Żywicka A., Prusinowski P., Nowik P., 1.4.4.4. Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika z uwagi na mobbing [w:] System Prawa Pracy. Tom II. Indywidualne prawo pracy. Część ogólna, red. K. Baran, G. Goździewicz, LEX 2017.
dr Jakub Gołaś
adiunkt, Zakład Prawa Pracy i Prawa Socjalnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0896-677X
Prawna kwalifikacja odwołania prokuratora z delegacji na czas nieokreślony bez zachowania okresu uprzedzenia. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 czerwca 2021 r., III PSKP 23/21
Glosowany wyrok porusza istotny oraz wielowątkowy problem prawidłowego zarysowania prerogatyw pracodawcy lub przełożonego realizujących zasadę dyspozycyjności w przypadku służbowych stosunków pracy z mianowania. W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy podejmuje próbę zrekonstruowania podstawowych granic legislacyjnych i materialnych instytucji delegowania i odwoływania z delegacji prokuratorów. Sąd Najwyższy ostatecznie uznał, że w każdym przypadku odwołania prokuratora z delegacji konieczne jest zachowanie odpowiedniego okresu uprzedzenia, a ewentualnie uchybienia pracodawcy lub przełożonego w tym zakresie umożliwiają prokuratorowi, którego prawa zostały naruszone, dochodzenie odszkodowania, którego wysokość powinna zostać ustalona w drodze odpowiedniego stosowania m.in. art. 45 § 1 i art. 471 Kodeksu pracy w zw. z art. 42 Kodeksu pracy.
Słowa kluczowe: delegacja, prokurator, zmiana warunków pracy i płacy, okresy uprzedzenia, skutki odwołania z delegacji bez uprzedzenia, zasada dyspozycyjności
Dr Jakub Gołaś
assistant professor, Labour and Social Law Department, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0896-677X
Legal qualification of the dismissal of a public prosecutor from an open-ended secondment without notice. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 16 June 2021 r., III PSKP 23/21
The ruling under review raises an important and multi-faceted problem of the correct delineation of the prerogatives of the employer or supervisor implementing the principle of being available in the case of service employment relationships based on the act of appointment. In the ruling, the Supreme Court attempts to reconstruct the basic legislative and substantive limits of the institution of seconding and removing public prosecutors from secondment. The Supreme Court ultimately held that, in every case of dismissal of a public prosecutor from a secondment, an appropriate notice period must be observed, and that any shortcoming of the employer or supervisor in this respect enables the public prosecutor whose rights have been breached to claim compensation, the amount of which should be specified by the appropriate application of, among others, Article 45 § 1 and Article 471 of the Labour Code in connection with Article 42 of the Labour Code.
Keywords: secondment, public prosecutor, review of terms and conditions of employment, notice periods, implications of removal from secondment without notice, principle of being available
Bibliografia / References
Dubowik A., Zmiana stosunku pracy z mianowania [w:] System Prawa Pracy, Tom IV. Indywidualne prawo pracy. Pozaumowne stosunki pracy, red. K.W. Baran, LEX 2017.
Kuczyński T., Zmiana stosunku zatrudnienia [w:] Stosunek Służbowy, Tom 11, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2011.
Opinia nr 9 (2014) Rady Konsultacyjnej Prokuratorów Europejskich (CCPE) skierowana do Komitetu Ministrów Rady Europy na temat europejskich standardów i zasad kształtujących status prokuratora, CCPE (2014) 4 Końcowy, https://rm.coe.int/168074819a (dostęp 15.05.2023 r.).
Rekomendacja Rec (2000) 19 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie roli prokuratury w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych, https://rm.coe.int/16804be55a (dostęp 15.05.2023 r.).
Stelina J., Charakter prawny stosunku pracy z mianowania, Gdańsk 2005.
Szeroczyńska M. [w:] Prawo o prokuraturze. Komentarz, red. P. Drembkowski, Legalis 2021.
dr hab. Rafał Dowgier, profesor Uniwersytetu w Białymstoku
Katedra Prawa Podatkowego, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1583-086X
Zakres pełnomocnictwa szczególnego w sprawach podatkowych. Glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2022 r., II FPS 1/22
W omawianym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrywał bardzo istotną z praktycznego punktu widzenia kwestię zakresu udzielonego pełnomocnictwa szczególnego w sprawach podatkowych. W stanie faktycznym sprawy chodziło o odpowiedź na pytanie, czy takie pełnomocnictwo udzielone w kontroli podatkowej obejmuje również tożsame w zakresie przedmiotowym postępowanie podatkowe. W ocenie Sądu są to dwie odrębne procedury, a zatem złożenie pełnomocnictwa w ramach jednej z nich nie obejmuje drugiej. Zasadnicze znaczenie w tym kontekście przepisano nie tyle zakresowi udzielonego pełnomocnictwo, ile okoliczności zakomunikowania jego istnienia poprzez złożenie do akt sprawy. Z poglądem tym należy się zgodzić, chociaż przedstawiona w tym zakresie argumentacja może budzić pewne zastrzeżenia. Z tego powodu warto było poddać ją ocenie. Ponadto należy dostrzec szerszy kontekst uchwały, która może mieć znaczenie dla kwestii reprezentowania strony w innych procedurach niż postępowanie podatkowe, a także w tzw. sprawach wpadkowych, czyli związanych z postępowaniem głównym (np. zabezpieczenia czy rygoru natychmiastowej wykonalności).
Słowa kluczowe: postępowanie podatkowe, pełnomocnictwo szczególne, sprawa podatkowa, procedury podatkowe
Dr Hab. Rafał Dowgier, professor of the University of Białystok
Tax Law Department, Faculty of Law, University of Białystok, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1583-086X
The scope of a special power of attorney in tax cases. Commentary on the resolution of the Supreme Administrative Court of 25 April 2022, II FPS 1/22
In this resolution, the Supreme Administrative Court examined the issue of the scope of a special power of attorney granted in tax matters, which is very important from a practical point of view. The matter of whether such a power of attorney granted in the case of a tax audit also encompasses tax proceedings on the subject matter was considered in the facts of the case. According to the Court, these are two separate procedures and therefore the submission of power of attorney in one of them does not encompass the other. Fundamental importance in this context was assigned not so much to the scope of the power of attorney that was granted, but to the circumstances in which the communication of its existence was submitted to the case files. This view should be approved of, even though the arguments presented in this regard can give rise to certain reservations. It was worth evaluating it for this reason. Furthermore, a broader context of the resolution should be noted, as it may be relevant to the matter of representation of a party in procedures other than tax proceedings, as well as in so-called incidental cases, namely those related to the main proceedings (e.g., security or immediate enforceability).
Keywords: tax proceedings, special power of attorney, tax case, tax procedures
Bibliografia / References
Charkiewicz M., Pełnomocnictwo szczególne w sprawie podatkowej – stan obecny i kierunki zmian, „Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” 2019/2.
Dauter B., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2021.
Dzwonkowski H., Zgierski Z., Procedury podatkowe, Warszawa 2006.
Etel L., Dowgier R., Pietrasz P., Popławski M., Presnarowicz S., Stachurski W., Teszner K., Ordynacja podatkowa. Komentarz. Tom II. Procedury podatkowe. Art. 120–344, red. L. Etel, Warszawa 2022.
Kaczorkiewicz D., Pełnomocnik w postępowaniu podatkowym w ujęciu praktycznym, „Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” 2019/10.
Musiał K.J., Sprawa a postępowanie podatkowe, „Przegląd Podatkowy” 2010/9.
Strzelec D., O sposobie rozumienia pojęcia sprawy podatkowej w znowelizowanych przepisach Ordynacji podatkowej dotyczących pełnomocnictwa, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/6.
Strzelec D., Skuteczność pełnomocnictwa złożonego w trakcie kontroli podatkowej lub celno-skarbowej w toku postępowania podatkowego, „Przegląd Podatkowy” 2017/8.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego. Tom Pierwszy. A–K, Warszawa 1993.
prof. dr hab. Hanna Knysiak-Sudyka
Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4900-5956
Dopuszczalność zmiany decyzji o udzieleniu patentu na wynalazek w trybie art. 155 k.p.a. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 marca 2022 r., II GSK 1673/18
Decyzja o udzieleniu patentu jest wydawana w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym, jednakże postępowanie przed Urzędem Patentowym jest postępowaniem administracyjnym szczególnym (odrębnym), do którego przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.) znajdują odpowiednio zastosowanie jako legi generali, jeżeli przepisy ustawy – Prawo własności przemysłowej nie wprowadzają odmiennych rozwiązań proceduralnych. Powstaje zatem pytanie, czy dopuszczalna jest zmiana decyzji w przedmiocie udzielenia patentu na wynalazek w trybie art. 155 k.p.a. W postępowaniu przed Urzędem Patentowym nie obowiązuje generalne wyłączenie stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących nadzwyczajnych wewnątrzadministracyjnych trybów weryfikacji decyzji administracyjnych. Należy jednak mieć na uwadze, że „odpowiednie” stosowanie przepisów prawa może polegać na ich stosowaniu wprost (bez żadnych modyfikacji), stosowaniu po uprzedniej zmianie, zatem z modyfikacjami wynikającymi ze specyfiki konkretnego postępowania lub niestosowaniu w ogóle z uwagi na ich bezprzedmiotowość w danym postępowaniu. Należy zatem rozważyć, czy w postępowaniu przed Urzędem Patentowym można mówić o niestosowaniu art. 155 k.p.a. z uwagi na jego bezprzedmiotowość.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, decyzja ostateczna w sprawie udzielenia patentu, zmiana decyzji ostatecznej
Professor Dr Hab. Hanna Knysiak-Sudyka
Department of Administrative Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4900-5956
Admissibility to change a decision on the award of a patent on an invention in the procedure of Article 155 of the Administrative Procedures Code. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 29 March 2022, II GSK 1673/18
A decision on the award of a patent is issued in administrative jurisdictional proceedings, namely proceedings before the Patent Office are special (separate) administrative proceedings, to which the provisions of the Administrative Procedures Code (APC) apply accordingly as legi generali, unless the provisions of the Industrial Property Law introduce different procedural solutions. The question therefore arises of whether it is admissible to change a decision granting a patent on an invention under Article 155 of the Civil Procedures Code. No general exclusion applies to the application of the provisions of the Administrative Procedures Code in proceedings before the Patent Office with regard to extraordinary intra-administrative procedures for reviewing administrative decisions. However, it should be borne in mind that the ‘appropriate’ application of the provisions of the law can involve their direct application (without any modifications), their application after the change, and therefore with the modifications arising from the specific nature of the particular proceedings, or not applying them at all because of their irrelevance in the given proceedings. Consideration should therefore be given to whether Article 155 APC can be said to be inapplicable in proceedings before the Patent Office because it is not relevant.
Keywords: administrative proceedings, final decision on the award of a patent, change of a final decision
Bibliografia / References
Błachnio-Parzych A., Przepisy odsyłające systemowo (wybrane zagadnienia), „Państwo i Prawo” 2003/1.
Kiełkowski T. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Kiełkowski T., Nabycie prawa na mocy decyzji administracyjnej, Warszawa 2012.
Knysiak-Molczyk H., Jednolitość procedury – mit, standard legislacyjny czy niezrealizowany postulat w sferze regulacji prawa administracyjnego? – dwugłos [w:] Źródła prawa administracyjnego a ochrona wolności i praw obywateli, red. M. Błachucki, T. Górzyńska, Warszawa 2014.
Niewęgłowski A. [w:] T. Demendecki, A. Niewęgłowski, J.J. Sitko, J. Szczotka, G. Tylec, Prawo własności przemysłowej. Komentarz, LEX 2015.
Nowacki J., Wnioskowanie per analogiam a „odpowiednie” stosowanie przepisów prawa [w:] Analogia legis, Warszawa 1966.
Woś T., Moc wiążąca aktów administracyjnych w czasie, Warszawa 1978.
dr hab. Helena Żakowska-Henzler
Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9318-5021
Dopuszczalność ograniczenia patentu na podstawie art. 155 k.p.a. – uwagi nie tylko historyczne. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 marca 2022 r., II GSK 1673/18
Orzeczenie będące przedmiotem glosy dotyczy dopuszczalności zmiany decyzji patentowej w trybie przewidzianym w art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.). Zostało ono wydane na tle stanu prawnego sprzed nowelizacji ustawy – Prawo własności przemysłowej (p.w.p.) w 2019 r., którą ustanowiono tryb i przesłanki ograniczenia patentu na wniosek uprawnionego (art. 891 p.w.p.), eliminując tym samym nie tylko potrzebę, lecz także dopuszczalność odwoływania się do Kodeksu postępowania administracyjnego. Jednak zarówno zagadnienie, którego dotyczy orzeczenie, jak i glosa nie mają charakteru jedynie historycznego. Wciąż jeszcze bowiem sądy rozstrzygają spory dotyczące wniosków o ograniczenie patentu na podstawie art. 155 k.p.a., do których zastosowanie mają przepisy sprzed nowelizacji z 2019 r.
Autorka za nietrafne uważa zarówno stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wykluczył dopuszczalność ograniczenia patentu na wniosek uprawnionego na podstawie art. 155 k.p.a., jak i jego uzasadnienie. W glosie skoncentrowano się na dwóch elementach zagadnienia, którego dotyczy orzeczenie: zasadności przypisania art. 37 p.w.p. charakteru przepisu szczególnego sprzeciwiającego się zastosowaniu art. 155 k.p.a w odniesieniu do decyzji patentowych oraz analizie treści – w kontekście decyzji patentowych – wymagania materialnej tożsamości sprawy administracyjnej.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, decyzja ostateczna w sprawie udzielenia patentu, zmiana decyzji ostatecznej
Dr Hab. Helena Żakowska-Henzler
Institute of Legal Sciences, Polish Academy of Sciences, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9318-5021
Admissibility to limit a patent under Article 155 of the Administrative Procedures Code – not only historical remarks. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 29 March 2022, II GSK 1673/18
The ruling constituting the subject of this commentary applies to the admissibility to change a patent decision in the procedure provided for in Article 155 of the Administrative Procedures Code (APC). It was issued in the legal situation from before the amendment of the Industrial Property Law (IPL) in 2019, which established the procedure and premises for limiting a patent at the request of the patent proprietor (Article 891 IPL), therefore eliminating not only the need, but also the admissibility to make reference to the Administrative Procedures Code. However, both the issue addressed in the ruling and the commentary are not purely historical. This is because the courts are still settling disputes on applications to limit patents under Article 155 APC, to which the provisions from before the 2019 amendment apply.
The author considers both the position of the Supreme Administrative Court, which ruled out the admissibility to limit a patent at the request of the patent proprietor under Article 155 APC, and its justification to be incorrect. The commentary focuses on two elements of the issue addressed by the ruling: the justification of attributing the nature of a special provision opposing the application of Article 155 APC to patent decisions to Article 37 of the Civil Procedures Code and the analysis of the content – in the context of patent decisions – of the requirement of the substantive identity of an administrative case.
Keywords: administrative proceedings, final decision on the award of a patent, change of a final decision
Bibliografia / References
Celińska-Grzegorczyk K., Postępowanie patentowe jako szczególne postępowanie administracyjne, Warszawa 2009.
Gronowski S., Prawo własności przemysłowej. Zagadnienia ogólne i proceduralne, Warszawa 2002.
Kiełkowski T. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Nowińska E., Promińska U., Szczepanowska-Kozłowska K., Prawo własności przemysłowej. Przedmiot, treść i naruszenie, Warszawa 2021.
Szajkowski A., Udzielanie ochrony patentowej, Warszawa 1979.
Szewc A., Uchylenie (zmiana) decyzji o udzieleniu patentu na podstawie art. 155 KPA [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14A, red. R. Skubisz, Warszawa 2017.
Tyczka M., Postępowanie w sprawach wynalazczych. Komentarz, Warszawa 1976.
Wróbel A. [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX 2022.
dr hab. Agnieszka Piskorz-Ryń, prof. UKSW
Katedra Prawa Administracyjnego i Samorządu Terytorialnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9788-0988
Umowa koalicyjna jako informacja publiczna będąca w posiadaniu partii politycznej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2022 r., III OSK 5482/21
Omawiany wyrok dotyczy udostępnienia przez partię polityczną umowy koalicyjnej zawartej z inną partią rządzącą. Sąd zakwalifikował taką umowę jako informację publiczną. Swoje stanowisko uzasadnia tym, że partia polityczna jest podmiotem zobowiązanym, jeżeli wykonuje zadania władzy publicznej. W niniejszej sprawie warunek ten został spełniony. W wyroku zabrakło jednak szerszego odwołania się do definicji pojęcia informacji publicznej w kontekście partii politycznych. Definiując je, należy odnieść się do związku informacji z publicznym charakterem działalności partii politycznej. Czynnikiem decydującym o uznaniu żądanej informacji za informację publiczną jest związek tej informacji z wykonywaniem zadań władzy publicznej.
Słowa kluczowe: informacja publiczna, partia polityczna, umowa koalicyjna, dostęp do informacji publicznej
Dr Hab. Agnieszka Piskorz-Ryń, professor of the Cardinal Stefan Wyszyński University
Department of Administrative and Local Government Law, Faculty of Law and Administration, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9788-0988
Coalition agreement as public information in the possession of a political party. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 16 December 2022, III OSK 5482/21
The ruling in question applies to the provision by a political party of access to a coalition agreement concluded with another ruling party. The court classified such an agreement as public information. It justified its position by the fact that a political party is an obliged entity if it performs the tasks of a public authority. That condition was satisfied in this case. However, the ruling lacks a broader reference to the definition of the notion of public information in the context of political parties. In defining them, reference should be made to the relationship of the information to the public nature of the political party’s activities. The decisive factor for considering the requested information to be public information is the relationship of this information with the performance of public authority tasks.
Keywords: public information, political party, coalition agreement, access to public information
Bibliografia / References
Chmaj M., Żmigrodzki M., Status prawny partii politycznych, Toruń 1995.
Garlicki L., Zubik M. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, Warszawa 2016.
Granat M., Publicznoprawny status partii politycznej w świetle ustawy z 27 czerwca 1997 r., „Państwo i Prawo” 1998/5.
Herbut R., Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych, Wrocław 2002.
Hofmeister W., Grabow K., Political Parties. Functions and Organization in Democratic Societies, Singapore 2011.
Jabłoński M., Wygoda K., Dostęp do informacji publicznej i jego granice, Wrocław 2002.
Jabłoński M., Wygoda K., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Wrocław 2002.
Jaśkowska M., Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002.
Jaśkowska M., Dostęp do informacji publicznych. Zagadnienia wybrane. Materiał na Konferencję Sędziów NSA, Popowo 14–16 października 2002 r., Warszawa 2002.
Rytel-Warzocha A., Gajda A., Grajewski K., Uziębło P., Wiszowaty M.M., Partie polityczne w Polsce. Wybrane zagadnienia, red. A. Gajda, K. Grajewski, P. Uziębło, M.M. Wiszowaty, Gdańsk 2017.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Warszawa 2016, Legalis.
Szustakiewicz P., Definicja informacji publicznej w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2016/10.
Uziębło P., Prawna regulacja partii politycznych w Konstytucji (ukształtowanie, ewolucja rozumienia pojęć, wyzwania na przyszłość), „Państwo i Prawo” 2022/10.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
