Sądownictwo administracyjne w Polsce – założenia konstytucyjne a praktykaProf. dr hab. Marcin Wiącek
Uniwersytet Warszawski
Sądownictwo administracyjne w Polsce – założenia konstytucyjne a praktyka
Artykuł dotyczy wybranych zagadnień dotyczących orzecznictwa sądów administracyjnych w Polsce. Autor wskazuje, jakie założenia konstytucyjne odnoszą się do statusu i kompetencji sądów administracyjnych oraz ocenia, czy założenia te – dwadzieścia lat po wprowadzeniu dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego – są właściwie realizowane i czy wymagają zmian. W szczególności analiza dotyczy skuteczności ochrony praw człowieka w relacjach z administracją publiczną oraz zgodności polskiego modelu sądownictwa administracyjnego z prawem do rzetelnego procesu sądowego. W artykule podjęto również problem kognicji sądów administracyjnych. Ponadto autor odwołuje się do poglądów prawnych wyrażanych w orzecznictwie sądów administracyjnych w związku z tzw. kryzysem praworządności w Polsce (w tym zastrzeżeń dotyczących statusu Krajowej Rady Sądownictwa i składu Trybunału Konstytucyjnego).
Słowa kluczowe: prawo do rzetelnego procesu, sądownictwo administracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, kontrola administracji publicznej, praworządność
Administrative Judiciary in Poland: Constitutional Grounds and Practice
The article concerns selected issues relating to the jurisprudence of administrative courts in Poland. The author indicates what constitutional assumptions refer to the status and powers of administrative courts in Poland and assesses whether these assumptions – twenty years after the introduction of the two-instance administrative judiciary – are properly implemented and whether they require changes. In particular, the analysis concern the effectiveness of human rights protection in relations with public administration and the compliance of the Polish model of administrative judiciary with the right to a fair trial. The article also addresses the problem of judicial and administrative review of the jurisprudence of administrative courts. In addition, the author refers to the legal views expressed in the jurisprudence of administrative courts in connection with the so-called constitutionality crisis in Poland (including reservations regarding the status of the National Council of the Judiciary and the composition of the Constitutional Tribunal).
Keywords: right to a fair trial, administrative judiciary, Supreme Administrative Court, review of public administration, rule of law
Bibliografia
Adamiak B., Ewolucja orzecznictwa sądowoadministracyjnego w zakresie kontroli stosowania przez organy administracji publicznej przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2010, nr 5–6
Allena M., Goisis F., ‘Full Jurisdiction’ Under Article 6 ECHR: Hans Kelsen v. the Principle of Separation of Powers, European Public Law 2020, nr 2
Brzozowski W., Niezależność konstytucyjnego organu państwa i jej ochrona, Warszawa 2016
Chlebny J., Piątek W., Ewolucja ustrojowa i kompetencyjna sądownictwa administracyjnego, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2021, nr 1–2
Chmielewski J., Glosa do postanowienia WSA w Kielcach z dnia 30 września 2019 r., II SA/Ke 650/19, Orzecznictwo Sądów Polskich 2021, nr 2
Dąbek D., Prawo miejscowe, Warszawa 2020
Florczak-Wątor M., (Nie)skuteczność wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 7.10.2021 r., K 3/21. Ocena znaczenia orzeczenia z perspektywy prawa konstytucyjnego, Europejski Przegląd Sądowy 2021, nr 12
Hauser R., Założenia reformy sądownictwa administracyjnego, PiP 1999, nr 12
Hauser R., Sawczyn W., Wpływ europejskich standardów ochrony praw jednostki na kształtowanie się polskiego modelu sądowej kontroli administracji, Europejski Przegląd Sądowy 2022, nr 10
Hetko A., Możdżeń-Marcinkowski M., Polski Fundusz Rozwoju SA jako podmiot wykonujący zadania publiczne. Głos w dyskusji na podstawie orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Glosa 2023, nr 3
Iżycki P., O merytorycznym orzekaniu sądów administracyjnych w świetle standardu europejskiego – refleksje na gruncie wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 29.07.2019 r., C-556/17, Alekszij Torubarov przeciwko Bevándorlási és Menekültügyi Hivatal, Europejski Przegląd Sądowy 2020, nr 4
Kmieciak Z., Glosa do postanowienia NSA z dnia 7 grudnia 2017 r., I OSK 857/17, Orzecznictwo Sądów Polskich 2018, nr 5
Kmieciak Z., Konstytucyjny standard sądownictwa administracyjnego, PiP 2022, nr 10
Laskowska M., Dostosowanie prawa do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2010
Piątek W., Nowe kompetencje do merytorycznego orzekania przez sądy administracyjne, PiP 2017, nr 1
Piątek W., Zasada równości stron postępowania sądowoadministracyjnego, PiP 2020, nr 4
Piątek W., Skoczylas A., Kasacyjny czy merytoryczny model orzekania – kwestia zmiany modelu sądowej kontroli decyzji administracyjnych, PiP 2019, nr 1
Piotrowski R., Konstytucyjne granice reformowania sądownictwa, Krajowa Rada Sądownictwa 2017, nr 2
Radajewski M., Wyłączenie sędziego NSA z uwagi na fakt powołania go na wniosek KRS ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z 8.12.2017 r. o zmianie ustawy o KRS oraz niektórych innych ustaw. Glosa do postanowienia NSA z 5.02.2019 r., I OSK 1394/18, PiP 2021, nr 9
Stankiewicz R., Inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej jako przedmiot kontroli sądu administracyjnego (art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.), Przegląd Prawa Publicznego 2010, nr 11
Szwed M., Wyroki TK wydane w nieprawidłowych składach. Analiza orzecznictwa TK w latach 2017–2022 oraz możliwych sposobów prawnej regulacji skutków wyroków TK w składach z udziałem nieprawidłowo wybranych osób, Warszawa 2023
Wasilewski A., Władza sądownicza w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, PiP 1998, nr 7
Wiącek M., Kontrola konstytucyjności rozporządzeń dotyczących zmian w podziale terytorialnym państwa. Glosa do postanowienia TK z 15 lipca 2020 r. (U 5/19), Samorząd Terytorialny 2021, nr 4
Wiącek M., Sądownictwo administracyjne w Polsce z perspektywy art. 6 EKPC, Europejski Przegląd Sądowy 2022, nr 10
Zieliński A., Wokół reformy polskiego sądownictwa, PiP 2009, nr 2
Ziółkowski M., Prerogatywa Prezydenta RP do powoływania sędziów (uwagi o art. 144 ust. 3 pkt 17 i art. 179 Konstytucji), Przegląd Sejmowy 2013, nr 1
Prof. dr hab. Cezary Banasiński
Uniwersytet Warszawski
Dr Marcin Rojszczak
Politechnika Warszawska
Cyberbezpieczeństwo smart implantów w kontekście unijnego prawa ochrony konsumentów
Artykuł omawia wyzwania regulacyjne związane z coraz szerszą dostępnością tzw. smart implantów, a więc nowoczesnych implantów medycznych wykorzystujących sieciowe funkcje komunikacyjne oraz zaawansowane mechanizmy przetwarzania danych. Rozwiązania tego typu oferują nieznane wcześniej możliwości terapeutyczne, pozwalając poprawić komfort życia także pacjentów w przypadku których inne metody leczenia nie były znane. Szerokie wykorzystanie wielu nowoczesnych technologii informacyjnych prowadzi jednak do ujawnienia wielu nowych ryzyk w obszarze cyberbezpieczeństwa, zazwyczaj nie łączonych z funkcjonowaniem wyrobów implantowalnych. utorzy dokonują oceny unijnych prawnych ram ochrony konsumentów oraz cyberbezpieczeństwa, w tym dotyczących odpowiedzialności za produkt, w celu ustalenia czy można je uznać za wystarczające w odniesieniu do wyrobów i usług medycznych takich jak smart implanty. Przedstawione rozważania prowadzą do sformułowania wniosków de lege ferenda, w tym także dotyczących ustanowienia katalogu zakazanych praktyk dotyczących wykorzystania niektórych technologii IT w nowoczesnych implantach medycznych
Słowa kluczowe: smart implant, wyroby medyczne, cyberbezpieczeństwo, odporność cyfrowa, telemedycyna
Cybersecurity of Smart Implants Under EU Consumer Protection Law
The article discusses the regulatory challenges posed by the increasing availability of so-called smart implants, i.e., advanced medical implants that use networked communication capabilities and advanced data processing mechanisms. Such solutions offer unprecedented therapeutic possibilities and can improve the quality of life of patients for whom no other treatment options were available. However, the widespread use of modern information technologies leads to revealing many new cybersecurity risks, which are usually not linked with the functioning of implantable devices. The author examines the EU legal framework for consumer protection and cybersecurity, including product liability, to determine whether it can be considered sufficient for medical devices and services such as smart implants. The considerations presented lead to conclusions about desirable legislative amendments, including the establishment of a catalogue of prohibited practices regarding the use of certain IT technologies in advanced medical implants.
Keywords: smart implant, medical devices, cybersecurity, digital resilience, telemedicine
Bibliografia
Adamczyk S., Surdykowska B., Cyborgizacja człowieka pracy. Czy godność pracy ludzkiej przetrwa? W stulecie urodzin Stanisława Lema, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2021, nr 12
Banasiński C., Rojszczak M., Cybersecurity of consumer products against the background of the EU model of cyberspace protection, Journal of Cybersecurity 2021, t. 7, nr 1
Banasiński C., Rojszczak M. (red.), Cyberbezpieczeństwo, Warszawa 2020
Calcara A., From quiet to noisy politics: Varieties of European reactions to 5G and Huawei, Governance 2023, t. 36, nr 2
Cäsar M., Pawelke T., Steffan J., Terhorst G., A survey on Bluetooth Low Energy security and privacy, Computer Networks 2022, t. 205
Chiara P.G., The Cyber Resilience Act: the EU Commission’s proposal for a horizontal regulation on cybersecurity for products with digital elements: An introduction, International Cybersecurity Law Review 2022, t. 3, nr 2
Farvardin M., Afarid M., Attarzadeh A., i in., The Argus-II Retinal Prosthesis Implantation; From the Global to Local Successful Experience, „Frontiers in Neuroscience 2018, t. 12
Goehring T., Keshavarzi M., Carlyon R.P., Moore B.C.J., Using recurrent neural networks to improve the perception of speech in non-stationary noise by people with cochlear implants, The Journal of the Acoustical Society of America 2019, t. 146, nr 1
Greser J., Cyberbezpieczeństwo wyrobów medycznych w świetle rozporządzenia 2017/745, Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny 2020, t. 9, nr 2
Grimm R., Pettinato M., Gillis S., Daelemans W., Simulating speech processing with cochlear implants: How does channel interaction affect learning in neural networks?, PLOS ONE 2019, t. 14, nr 2
Harris M., Will Their Bionic Eyes Be Obsolete and Unsupported Too?, IEEE Spectrum 2023
Harris M., Second Sight’s Implant Technology Gets a Second Chance, IEEE Spectrum 2023
Kaminski M.E., The Right to Explanation, Explained, Berkeley Technology Law Journal 2019, vol. 34
Ledet E.H., Liddle B., Kradinova K., Harper S., Smart implants in orthopedic surgery, improving patient outcomes: a review, Innovation and Entrepreneurship in Health 2018, t. 5
Liu X., Richardson A.G., Edge deep learning for neural implants: a case study of seizure detection and prediction, Journal of Neural Engineering 2021, t. 18, nr 4
Markopoulou D., Papakonstantinou V., Hert P. de, The new EU cybersecurity framework: The NIS Directive, ENISA’s role and the General Data Protection Regulation, Computer Law & Security Review 2019, t. 35, nr 6
Ong J.M., Da Cruz L., The bionic eye: a review, Clinical & Experimental Ophthalmology 2012, t. 40, nr 1
Park M., Islam S., Kim H., i in., Human Oral Motion‐Powered Smart Dental Implant (SDI) for In Situ Ambulatory Photo‐biomodulation Therapy, Advanced Healthcare Materials 2020, t. 9, nr 16
Ransford B., Clark S.S., Kune D.F., i in., Design Challenges for Secure Implantable Medical Devices, [w:] Security and Privacy for Implantable Medical Devices, red. W. Burleson, S. Carrara, New York 2014
Robles-Carrillo M., European Union policy on 5G: Context, scope and limits, Telecommunications Policy 2021, t. 45, nr 8
Rudin C., Stop explaining black box machine learning models for high stakes decisions and use interpretable models instead, Nature Machine Intelligence 2019, t. 1, nr 5
Shakhov V., Koo I., Depletion-of-Battery Attack: Specificity, Modelling and Analysis, Sensors 2018, t. 18, nr 6
Siddiqi M.A., Strydis C., Towards realistic battery-DoS protection of implantable medical devices, [w:] Proceedings of the 16th ACM International Conference on Computing Frontiers, Alghero 2019
Strickland E., Harris M., Their Bionic Eyes Are Now Obsolete and Unsupported, IEEE Spectrum 2022
Verde L., Marulli F., Marrone S., Exploring the Impact of Data Poisoning Attacks on Machine Learning Model Reliability, Procedia Computer Science 2021, t. 192
Wang B.-Y., Chen Z.C., Bhuckory M., i in., Electronic photoreceptors enable prosthetic visual acuity matching the natural resolution in rats, Nature Communications 2022, t. 13 nr 1
Yerlikaya F.A., Bahtiyar Ş., Data poisoning attacks against machine learning algorithms, Expert Systems with Applications 2022, t. 208
Zhou D.D., Dorn J.D., Greenberg R.J., The Argus-II retinal prosthesis system: An overview, [w:] 2013 IEEE International Conference on Multimedia and Expo Workshops (ICMEW), San Jose 2013
Dr Maria Niełaczna
Uniwersytet Warszawski
Status prawny skazanego w orzecznictwie sądów administracyjnych i powszechnych
Status prawny skazanego jest kształtowany nie tylko przez administrację więzienną i sąd penitencjarny, chociaż odgrywają one kluczową rolę, ponieważ decydują o tym, co bezpośrednio go dotyczy. Szanse pozbawionych wolności na uczciwe i sprawiedliwe traktowanie zwiększają również sądy konstytucyjne, cywilne i administracyjne. Stały się one zwykłą, choć niekoniecznie skuteczną, drogą dochodzenia swoich praw. W niniejszym artykule postaram się odpowiedzieć na cztery pytania: (1) dlaczego sądy administracyjne uważają się za niewłaściwe do rozpatrywania spraw skazanych i o jakie sprawy chodzi, (2) jakie podejście mają sądy cywilne do spraw przez nich wnoszonych, (3) co reakcja wspomnianych wcześniej sądów oznacza dla sądu penitencjarnego lub sędziego penitencjarnego, (4) czy ochrona tych ostatnich organów jest wystarczająca z punktu widzenia art. 7 Kodeksu karnego, który ustanawia skargę quasi-administracyjną. Z analizy orzecznictwa wszystkich tych sądów wynika, że status prawny skazanego to nie tylko przyznane mu materialne prawa i obowiązki, ale także odpowiednie procedury i towarzyszące im gwarancje przed arbitralnością organów postępowania wykonawczego. Pozostaje on zatem sporny, zastrzeżony niejako dla właściwych organów i wyłączony spod kognicji władzy publicznej. Takie podejście jest zrozumiałe, choć osłabia je w praktyce i pozostawia nas z pytaniem, dlaczego nie przyznać skazanym szerszej ochrony?
Słowa kluczowe: administracja więzienna, władza dyskrecjonalna, sądownictwo, status prawny skazanego, kontrola sądowa
Legal Status of a Prisoner in the Case Law of Administrative and Ordinary Courts
The legal status of a prisoner is not only shaped by the prison administration and the penitentiary court, although they play a key role as they make decisions that directly affect the prisoner. Constitutional, civil and administrative courts also enhance the prisoners' chances of fair and just treatment. They have become the usual, though not necessarily effective, avenue for prisoners asserting their rights. In this article, I will try to answer four questions: (1) why administrative courts consider themselves inappropriate for dealing with prisoners' cases and what cases are brought, (2) what approach civil courts have to these cases, (3) what is the result of such courts’ responses for penitentiary courts or judges, (4) whether the protection of the latter is sufficient from the point of view of Article 7 of the Penal Code, which establishes a quasi-administrative appeal. The analysis of case law shows that the legal status of the convicted person includes not only the substantive rights and obligations granted to them, but also the relevant procedures and accompanying guarantees against the arbitrariness of the authorities of penal enforcement proceedings. Therefore, it remains disputable, reserved, as it were, to the competent authorities and excluded from the competence of public authorities. This approach is understandable, although it weakens said status in practice and leaves us asking why not grant prisoners more extensive protection?
Keywords: prison administration, discretionary power, judiciary, legal status of a prisoner, judicial review
Bibliografia
Bradley A.B., Judicial Discretion, [w:] Ending Overcriminalization and Mass Incarceration: Hope from Civil Society, Cambridge 2018
Dąbkiewicz K., Kodeks karny wykonawczy: komentarz, Warszawa 2013
Durnescu I., Poledna S., Prison Leave in Romania and the Power of Street Level Bureaucrats, European Journal on Criminal Policy and Research 2020, t. 26, nr 2
Easton S.M., Prisoners’ rights: principles and practice, Milton Park, Abingdon, Oxon–New York 2011
Freeman R.M., Social Distance and Discretionary Rule Enforcement in a Women’s Prison, The Prison Journal 2003, t. 83, nr 2
Gariglio L., Challenging Prison Officers’ Discretion: “Good Reasons” to Treat Courteously Mafiosi in Custody in Italy, Journal of Contemporary Ethnography 2019, t. 48, nr 1
Kodeks karny wykonawczy: komentarz, red. A. Gerecka-Żołyńska i in., Warszawa 2023
Gmaj J., Uwagi do postępowania w przedmiocie skargi na decyzje organów postępowania wykonawczego. Glosa do postanowienia SN z dnia 25 czerwca 2020 r., I KZP 3/20, Przegląd Sądowy 2021, nr 9
Gottfredson M.R., Gottfredson D.M., Decision Making in Criminal Justice: Toward the Rational Exercise of Discretion, New York 1988
Harlow C., Rawlings R., Law and Administration, Cambridge 2009
Hatchard J., Judicial Recognition and Protection of the Constitutional Rights of Prisoners, Journal of African Law 1995, t. 39, nr 1
Hołda Z., Postulski K., Kodeks karny wykonawczy: komentarz, Gdańsk 2007
Discretion, community, and correctional ethics, red. J. Kleinig, M.L. Smith, Lanham, Md 2001
Kuć M., Prawo karne wykonawcze, Warszawa 2017
Lachowski J., Oczkowski T., Skarga skazanego w postępowaniu wykonawczym (art. 7 k.k.w.), Przegląd Więziennictwa Polskiego 2008, nr 60
Larrauri E., Reducing Discretion in the Administration of Prison Leave: In Search of Legitimacy, European Journal on Criminal Policy and Research 2020, t. 26, nr 2
Lelental S., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2020
Lelental S., Skarga skazanego na decyzję organu postępowania wykonawczego w polskim prawie karnym wykonawczym, [w:] Rzetelny proces karny: księga jubileuszowa profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, G. Artymiak, Warszawa 2009
Lewis O., Discretionary Justice: A Preliminary Inquiry, by Kenneth Culp Davis, Case Western Reserve law Review 1969, t. 21
Liebling A., Prison Officers, Policing and the Use of Discretion, Theoretical Criminology 2000, t. 4, nr 3
Lovett F., Legislation, Administration, and Discretion, [w:] A Republic of Law, Cambridge 2016
Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk 2003
McGee H., Discretionary Justice: A Preliminary Inquiry, Georgia Law Review 1970, t. 4
Nawój-Śleszyński A., Przeludnienie więzień w Polsce – przyczyny następstwa i możliwości przeciwdziałania, Łódź 2013
Palmer J.W., Constitutional rights of prisoners, New Providence 2010
Pawela S., Kodeks karny wykonawczy: praktyczny komentarz z indeksem rzeczowym, Warszawa 1999
Pawela S., Prawo karne wykonawcze: zarys wykładu, Warszawa 2007
Płatek M., Rola prawa karnego wykonawczego w zapobieganiu przestępczości, Studia Iuridica 2000, nr 38
Postulski K., Status skazanego w postępowaniu przed sądem, Prokuratura i Prawo 2010, nr 1–2
Postulski K., [w:] Kodeks karny wykonawczy: komentarz, red. J. Lachowski, Warszawa 2015
Przesławski T., Postępowanie sądowe w sprawach o odszkodowanie (zadośćuczynienie) z tytułu nieprawidłowego wykonania kary pozbawienia wolności (tymczasowego aresztowania), Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja 2013, nr 22
Robert L., Mine B., Maes E., Jonckheere A., Structuring Discretion Among Belgium’s Prison Leave Decision-makers, European Journal on Criminal Policy and Research 2020, t. 26, nr 2
Schartmueller D., How Long is Life? Comparing the Processes of Release for Life-Imprisoned Offenders in Denmark, Finland, and Sweden, European Journal on Criminal Policy and Research 2019, t. 25, nr 4
Szczygieł G.B., Społeczna readaptacja skazanych w polskim systemie penitencjarnym, Białystok 2002
Tarwacki P., Zgodność z prawem decyzji badanej przez sąd penitencjarny na podstawie skargi z art. 7 k.k.w., Palestra 2017, nr 7–8
Wysocka K., Kompetencje orzecznicze sądów administracyjnych a realizacja funkcji ochronnej praw jednostki w postępowaniu, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2017, nr 1
Prof. dr hab. Rafał Adamus
Uniwersytet Opolski
Pieniądz cyfrowy emitowany przez państwo jako źródło władzy wymagające prawnego ograniczenia
Przedmiotem niniejszego opracowania jest zagadnienie potrzeby ochrony prawnej wolności obywateli na wypadek wprowadzenia pieniądza cyfrowego emitowanego przez państwo. Tego typu środek płatniczy z uwagi na: jego konstrukcję, właściwie nieusuwalny ślad cyfrowy jaki pozostawia, a także z uwagi na współczesne narzędzia dla gromadzenia i przetwarzania danych, a w tym potencjał sztucznej inteligencji, stwarza dla emitenta tego środka płatniczego niespotykany wcześniej w historii zakres władzy nad obywatelami. W przypadku nadużycia tej władzy przez państwo skutki takiego nadużycia byłyby wyjątkowo daleko idące. Z tej przyczyny równolegle do prac nad walutą cyfrową emitowaną przez państwo powinny być prowadzone prace nad odpowiednim zabezpieczeniem interesów jego użytkowników. Z uwagi na ryzyka nadużycia władzy finansowej i daleko idące konsekwencje takiego zdarzenia wprowadzenie pieniądza cyfrowego powinno opierać się umowę społeczną i wprowadzać odpowiednie gwarancje na szczeblu konstytucji. Niniejszy tekst jest zaproszeniem do debaty.
Słowa kluczowe: CBDC, pieniądz cyfrowy, cyfrowy euro, emisja pieniądza, bank centralny, pieniądz fiducjarny
Digital Money Issued by the State as a Source of Power Requiring Legal Limitation
The subject of this study is the issue of the need to provide legal protection of citizens' freedom in the event of introduction of digital money issued by the state. This type of payment instrument, due to its structure, the practically undeletable digital trace it leaves, as well as due to modern tools for collecting and processing data, including the potential of artificial intelligence, gives an unprecedented scope of power over citizens to the issuer of this payment instrument. If this power were to be abused by the state, the consequences of such abuse would be extremely far-reaching. For this reason, in parallel to work on a digital currency issued by the state, work should be carried out on securing the interests of the users of such currency. Due to the risk of abuse of power, the introduction of digital money should be based on a social contract and include appropriate guarantees at constitutional level. This text is an invitation to a debate.
Keywords: CBDC, digital money, digital euro, money issuance, central bank, fiat money
Bibliografia
Adamczyk P., Krytyka pieniądza fiducjarnego, Rynek – Społeczeństwo – Kultura 2018, nr 1
Adamus R., Dług i niewypłacalność. Analiza na czas kryzysu, Warszawa 2024
Ahnert T., Hoffmann P., Monnet C., The Digital Economy, Privacy, and CBDC (May 1, 2022), ECB Working Paper 2022, nr 2662
Alvarez F., Argente D., van Patten D., Are cryptocurrencies currencies? Bitcoin as legal tender in El Salvador, Science z 22.12.2023 r., t. 382
Appelt K., Ucieczka od pieniądza, Prace i Materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego 2012, nr 3
Bartkowiak R., Ostaszewski J., Polański Z., System z Bretton Woods i jego dziedzictwo. Od pieniądza złotego do cyfrowego, Warszawa 2022
Bofinger P., Haas T., CBDC: A systemic perspective, WEP-Würzburg Economic Papers 2020, nr 101
Dutkiewicz G., O pojęciu i istocie zjawiska elit, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych. Kwartalnik 2012, nr 23
Florczak-Wątor M., Konstytucja jako źródło obowiązków państwa wobec obywatela, Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Społeczny 2018, nr 1
Głuchowski J., System prawa finansowego, t. IV. Prawo walutowe. Prawo dewizowe. Prawo rynku finansowego, Warszawa 2009
Górka J., Pieniądz elektroniczny – produkt banków i instytucji pieniądza elektronicznego, Problemy Zarządzania 2005 , nr 2
Knakiewicz Z., Problemy kreacji pieniądza i regulacji obiegu pieniężnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1998, nr 3–4
Kubiczek S., Od barteru do pieniądza wirtualnego – charakterystyka procesu dematerializacji pieniądza, Studia Ekonomiczne 2015 nr 236
Lee D., Chuen K., Yan L., Wang Y., A global perspective on central bank digital currency, China Economic Journal 2021, nr 14
Ławniczak A., Jedność i podział władzy, Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, seria: e-Monografie 2021, nr 196
Małajny R.M, Podział władzy w Konstytucji RP z 1997 roku. Analiza formalna, Przegląd Sejmowy 2017, nr 6
Marcin D., Zarys historii rozwoju pieniądza oraz systemu pieniężnego – wybrane aspekty, Contemporary Economy. Electronic Scientific Journal 2015, t. 6, nr 3
Materski W., Konferencja w Bretton Woods w 1944 roku, Studia Polityczne 2014, nr 34
Morawski W., Kronika Kryzysów Gospodarczych, Warszawa 2003
Mucha-Leszko B., Twarowska K., Czynniki i skutki destabilizacji kursów walutowych po upadku systemu walutowego z Bretton Woods, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2016, nr 266
Peterson K. Ozili, Central bank digital currency research around the World: a review of literature, Journal of Money Laundering Control 2023, nr 26
Piotrowska A., Bitcoin a definicja i funkcje pieniądza, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H Oeconomia2014, nr 3
Radziewicz P., Administracyjnoprawne pojęcie władztwa publicznego, Kwartalnik Prawa Publicznego 2005, nr 4
Sikora J., Ekonomiczne i socjologiczne funkcje pieniądza w gospodarce rynkowej, Zeszyty Naukowe, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2002, nr 19
Utrat-Milecki J., Przymus prawny, [w:] Socjologia prawa. Główne problemy i postacie, red. A. Kojder, Z. Cywiński, Warszawa 2014
Wenker K., Retail Central Bank Digital Currencies (CBDC), Disintermediation and Financial Privacy: The Case of the Bahamian Sand Dollar, FinTech 2022, nr 1
Witkowski W., Państwo dobrem nadrzędnym w nowożytnej Europie – od dworu monarszego do administracji publicznej, Krytyka Prawa 2012, nr 4
Woś J., Hnatyszyn-Dzikowska A., Koncepcje suwerenności państwa w sferze polityki gospodarczej w warunkach europejskiej integracji gospodarczej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2007, nr 1
Zajęcki M., Regulacje prawne dotyczące monet i pieniądza papierowego w dawnych Chinach, [w:] Prawo wobec wyzwań współczesności, t. IV, red. P. Wiliński, O. Krajniak, B. Guzik, Poznań 2007
Zieliński T., Rezygnacja z gotówki – nowy paradygmat pieniądza czy tylko innowacja w obszarze rozliczeń pieniężnych?, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H Oeconomia 2015, nr 4
Dr hab. Ireneusz Wolwiak
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wniesienie kolejnego zażalenia jako nadużycie prawa procesowego
Wśród przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego znalazło się włączenie do rozdziału kodeksu (oznaczonego jako „Skarga”) rozstrzygnięcia nadużyciu prawa procesowego. Ustawodawca zdecydował się na włączenie przepisów odnoszących się do nadużycia prawa procesowego w przypadku wniesienia apelacji, niezależnie od regulacji zakazującej nadużycia prawa procesowego zawartej w części ogólnej kodeksu. Dotyczy to przypadków, w których skarga jest składana wyłącznie w celu opóźnienia postępowania. Artykuł analizuje tę regulację z perspektywy prawa strony do sądu w odniesieniu do gwarancji rzetelnego postępowania.
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, zażalenie, nadużycie prawa, sankcja
Filing Yet Another Interlocutory Appeal as an Abuse of Process
Among the provisions introduced by the Act of 4 July 2019 on Amendments to the Act - Code of Civil Procedure, was the inclusion in the chapter of the Code titled ‘Interlocutory Appeal‘ of a decision recognizing this means of challenge as an abuse of procedural right. The legislator decided to include provisions relating to the abuse of procedural right in the event of an appeal, regardless of the regulation on prohibiting the abuse of procedural right contained in the general part of the Code (Article 41 of the Code of Civil Procedure). This includes cases where an interlocutory appeal is made solely for the purpose of delaying the proceedings. Article 3943(3), first sentence, of the Code of Civil Procedure requires that such a complaint be left in the case file without any further action being taken. Article 3943(1) of the Code of Civil Procedure does not contain any limitation as to the scope of the rulings against which an interlocutory appeal has been lodged, which appeal may be classified as an inadmissible remedy. Therefore, it has become important to examine this regulation at the level of ensuring the party's right of access to court in relation to the guarantee of fair proceedings.
Keywords: civil proceedings, interlocutory appeal, abuse of right, sanction
Bibliografia
Borodziuk M., Zażalenie do innego składu sądu pierwszej instancji w postępowaniu cywilnym, Prokuratura i Prawo 2021, nr 2
Broniewicz W., Kunicki I., Marciniak A., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020
Broniewicz W., Glosa do wyr. SN z 12.12.2000 r., V CKN 175/00, Orzecznictwo Sądów Polskich 2001, nr 7–8
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2021
Lewandowski M., O właściwości sądu do rozpoznania zażalenia na zarządzenie przewodniczącego w sądzie pierwszej instancji o zwrocie wniosku o udzielnie zabezpieczenia, Przegląd Prawa Egzekucyjnego 2022, nr 7
Ereciński T., Dalsze zmiany czy nowy Kodeks postępowania cywilnego, [w:] Reforma postępo¬wania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011
Gapska E., Przeciwdziałanie nadużyciom prawa procesowego w znowelizowanym Kodeksie postępowania cywilnego, cz. I – Klauzula generalna, Monitor Prawniczy 2019, nr 15
Gapska E., Przeciwdziałanie nadużyciom prawa procesowego w znowelizowanym Kodeksie postępowania cywilnego, cz. III – Szczegółowe przejawy nadużyciom prawa procesowego, Monitor Prawniczy 2019, nr 17
Grzegorczyk P., Środki zaskarżenia w postępowaniu cywilnym w świetle ustawy nowelizującej z 16 września 2011 r. – ogólna charakterystyka zmian, Przegląd Sądowy 2012, nr 4
Grzegorczyk P., W kwestii zażalenia do Sądu Najwyższego w postępowanie cywilnym – wczoraj i dziś, [w:] Symbole Andreae Marciniak dedicatae, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022
Gudowski J., Nadużycie prawa procesowego cywilnego w postępowaniu rozpoznawczym (in ampliore contextu), [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, Warszawa 2019
Jakubecki A., Sankcje za nadużycie uprawnień procesowych w Kodeksie postępowania cywilnego, Palestra 2019, nr 11–12
Kamieński G., Zakaz nadużycia praw procesowych, Warszawa 2021
Kubas A., Nadużycie prawa procesowego – próba oceny ostatnich zmian legislacyjnych, Palestra 2019, nr 11–12
Laskowska-Hulisz A., [w:] Kodeks postępowania cywilnego Komentarz, red. P. Rylski, A. Olaś, Legalis 2023
Lizer S., Zarządzenie według kodeksu postępowania cywilnego, Nowe Prawo 1969, nr 6
Mokry J., Odwołalność czynności procesowych, Warszawa 1973
Mokry J., Wadliwe czynności procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo XL 1963, nr 202
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014
Radwański Z., Zieliński M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007
Weitz K., Nadużycie „prawa” procesowego cywilnego, Polski Proces Cywilny 2020, nr 1
Weitz K., System koncentracji materiału procesowego według projektu zmian Kodeksu postępowania cywilnego, [w:] Reforma postępo¬wania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011
Wolwiak I., Zakończenie postępowania rozpoznawczego, Warszawa 2019
Zedler F., Zawezwanie do próby ugodowej wyłącznie w celu przerwania biegu przedawniania. Glosa do wyroku Sąd Najwyższego–Izba Cywilna z dnia 27 lipca 2018 r., V CSK 384/17, Orzecznictwo Sądów Polskich 2019, nr 6
Zieliński M., Wykładnia prawa Zasady – reguły –wskazówki, Warszawa 2017
Prof. dr hab. Mariusz Nawrocki
Uniwersytet Szczeciński
O poszerzeniu jurysdykcji sądów karnych w sprawach o cyberprzestępstwa (uwagi w związku z art. 112a k.k.)
Jednym z obliczy procesu karnego jest jego stałość w zakresie jurysdykcji sądu. Jurysdykcja jest bowiem taką właściwością procesu karnego, która w bardzo niewielkim zakresie zmienia się na przestrzeni nawet bardzo wielu lat. Jest to wprost zależne od zakresu spraw, jakie podlegają rozpoznaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania karnego, a ten z kolei zależy od zakazów karnych, jakie formułuje materialne prawo karne oraz zasad, jakie w tym prawie ustanawia się dla ponoszenia odpowiedzialności karnej za czynu popełnione w granicach kraju, jak i poza nimi, i to zarówno przez obywateli, jak i cudzoziemców. W jednej z ostatnich nowelizacji Kodeksu karnego ustawodawca rozszerzył jurysdykcję sądów karnych w sprawach o cyberprzestępstwa, ustanawiając w art. 112a k.k. nową zasadę odpowiedzialności za czyny popełnione poza granicami RP. Niniejszy tekst jest krytycznym spojrzeniem na formułę, którą w tym zakresie przyjęto, uznając, że jest superfluum ustawowym, a ponadto lepszym rozwiązaniem na rozszerzenie jurysdykcji polskich sądów karnych byłoby rozszerzenie kodeksowej definicji miejsca popełnienia czynu zabronionego.
Słowa kluczowe: jurysdykcja, miejsce popełnienia przestępstwa, cyberprzestępstwo, cyberprzestrzeń, system informatyczny
On Expanding the Jurisdiction of Criminal Courts in Cybercrime Cases: Comments in Connection with Article 112a of the Penal Code
One of the faces of the criminal procedure is its stability within the scope of court's jurisdiction. Jurisdiction is a feature of the criminal procedure that has changed only slightly over many years. This is directly dependent on the scope of cases that are subject to examination under the provisions of the Code of Criminal Procedure, which in turn depends on the criminal prohibitions formulated in substantive criminal law and the principles that this law establishes for criminal liability for acts committed within Polish borders and abroad, both by citizens and foreigners. In one of the latest amendments to the Penal Code, the legislator expanded the jurisdiction of criminal courts in cybercrime cases, establishing in Article 112a of the Penal Code a new principle of liability for acts committed outside the borders of the Republic of Poland. This text takes a critical look at the formula that was adopted in this respect, considering that it is a statutory superfluum and, moreover, a better solution to extend the jurisdiction of Polish criminal courts would be to expand the Code’s definition of the place where a prohibited act was committed.
Keywords: jurisdiction, place of commission of an offence, cybercrime, cyberspace, IT system
Bibliografia
Adamski A., Podstawy jurysdykcji cyberprzestępstw w prawie porównawczym, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jana Białocerkiewicza, t. II, red. T. Jasudowicz, M. Balcerzak, Toruń 2009
Banasiński C., [w:] Cyberbezpieczeństwo. Zarys wykładu, red. C. Banasiński, Warszawa 2018
Dana A., Kaniecki R., Tomczyk T., Topolewski M., Cyberprzestępstwo – problematyka czasu i miejsca popełnienia przestępstwa, Polityka i Społeczeństwo 2023, nr 3
Demenko A., Przestępstwa popełniane przez wypowiedź, Warszawa 2021
Gardocki L., Zarys prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 1985
Giezek J., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021
Hofmański P., Zabłocki S., Elementy metodyki pracy sędziego w sprawach karnych, Kraków 2006
Hryniewicz E., Skutek w prawie karnym, Prokuratura i Prawo 2013, nr 7–8
Janusz-Pohl B., Immunitety w polskim postępowaniu karnym, Warszawa 2009
Kłodawski M., Redundacja w tekście prawnym, Toruń 2017
Kmiecik R., Skrętowicz E., Proces karny. Część ogólna, Warszawa 2009
Konarska-Wrzosek V., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023
Kulik M., [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2024
Nawrocki M., Błędy ustawodawcy w kodeksie karnym, Przegląd Sądowy 2017, nr 2
Nawrocki M., Miejsce popełnienia czynu zabronionego, Warszawa 2016
Nawrocki M., Cybercrime locus as defined now and in amendments suggested, Prawo w Działaniu 2018, nr 36
Nawrocki M., Miejsce popełnienia czynu zabronionego a jurysdykcja karna. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 21.09.2017 r., IV KK 262/17, Prawo w Działaniu 2020, nr 41
Piórkowska-Flieger J., Skutek czynu zabronionego w polskim prawie karnym, Lublin 2019
Płachta M., Konflikty jurysdykcyjne w sprawach karnych: pojęcie, geneza i środki zaradcze, Prokuratura i Prawo 2010, nr 11
Pohl Ł., Miejsce popełnienia cyberprzestępstwa z perspektywy polskiego kodeksu karnego z 1997 r., [w:] Cyberbezpieczeństwo na rzecz zapobiegania przyczynom przestępczości, red. M. Wielec, Warszawa 2023
Sakowicz A., [w:] System prawa karnego procesowego, t. I, cz. 2, red. P. Hofmański, Warszawa 2013
Sakowicz A., [w:] Kodeks karny, t. I, Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2021
Sarkowicz R., Wyrażanie przyczynowości w tekście prawnym (na przykładzie kodeksu karnego z 1969 r.), Kraków 1989
Siwicki M., Pojęcie locus delicti i zasady jurysdykcji karnej w ujęciu prawnoporównawczym (cz. II), Europejski Przegląd Sądowy 2011, nr 10
Siwicki M., Podstawy określenia jurysdykcji cyberprzestępstw na gruncie polskiego ustawodawstwa karnego w świetle międzynarodowych standardów normatywnych, Palestra 2013, nr 3–4
Sowa M., Odpowiedzialność karna sprawców przestępstw internetowych, Prokuratura i Prawo 2002, nr 4
Stefański R.A., Miejsce popełnienia przestępstwa. Problemy materialno-karne i procesowe, [w:] Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego, red. A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga, H. Kuczyńska, Warszawa 2013
Wiak K., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2024
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988
Wróblewski J., Rozumienie prawa i jego wykładnia, Wrocław 1990
Zakrzewski P., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024
Mgr Kamil Wiater
Warszawa
Nowelizacja k.p.a. a instytucja milczącego załatwienia sprawy w regulacjach szczególnych (uwagi na tle stosowania instytucji milczącego załatwienia sprawy w prawie budowlanym)
Celem niniejszego artykułu jest analiza skutków wprowadzenia do ustawy z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego regulacji związanej z milczącym załatwieniem sprawy dla stosowania funkcjonalnie tożsamej formy rozstrzygnięć w przepisach szczególnych, w tym w szczególności weryfikacja, czy przepisy dotyczące milczącego załatwienia sprawy wprowadzone nowelizacją ustawy z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego znajdują zastosowanie również w odniesieniu do regulacji szczególnych występujących w porządku prawnym przed wejściem w życie wspominanej nowelizacji. W ramach opracowania przywołano kluczowe rozwiązania przyjęte w zakresie milczącego załatwienia sprawy na mocy wskazanej wyżej nowelizacji. W dalszej części artykułu, przywołano sprzeczne stanowiska prezentowane zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie w kontekście zakresu stosowania nowych przepisów. Następnie poddane zostały analizie skutki przyjęcia poszczególnych stanowisk na tle przepisów ustawy z 7.07.1994 r. Prawo budowlane w zakresie oddania obiektu budowlanego do użytkowania na podstawie zgłoszenia. Rozważania w powyższym zakresie stanowiły podstawę do przeprowadzenia krytycznej analizy poglądów prezentowanych w literaturze przedmiotu oraz w orzecznictwie sądów administracyjnych a także do opowiedzenia się autora artykułu za zasadnością stosowania przepisów Rozdziału 8a ustawy z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego w odniesieniu do regulacji szczególnych niestanowiących wprost o milczącym załatwieniu sprawy, niemniej przewidujących taką formę rozstrzygnięcia. Analiza przeprowadzona na potrzeby artykułu prowadzi również do wniosku, że nowelizacja przepisów ustawy z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego nie spełniła założonych przez Ustawodawcę celów w zakresie instytucji milczącego załatwienia sprawy prowadząc do powstania stanu niepewności prawnej oraz utrudniając organom administracji publicznej stosowanie nowych przepisów, również poprzez wprowadzenie niejasnych zasad intertemporalnych. Problem zakresu stosowania przepisów Rozdziału 8a ustawy z 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego – wobec utrzymującej się niejednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych w przedmiotowym zakresie – powinien zostać, zdaniem autora, rozstrzygnięty przez Ustawodawcę poprzez nowelizację przepisów, bądź – w węższym zakresie – przez Naczelny Sąd Administracyjny w formie uchwały podjętej w trybie art. 15 ustawy z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, milczące załatwienie sprawy, KPA, kodeks postępowania administracyjnego, prawo publiczne
Amendments to the Code of Administrative Procedure and the Institution of Tacit Approval in Specific Regulations. Observations on the Application of the Institution of Tacit Approval in the Construction Law
The purpose of this article is to analyse the effects of the introduction of a regulation relating to tacit approval into the Act of 14 June 1960 – Code of Administrative Procedure in terms of its impact on the application of a functionally identical form of determinations in special provisions. The analysis includes in particular verification whether the provisions on tacit approval introduced by the amendment to the Act of 14 June 1960 – Code of Administrative Procedure apply also to special regulations which had existed in the legal order before the said amendment came into force. As part of the study, the key solutions adopted in the area of tacit handling of cases under the aforementioned amendment are cited. In the following part of the article, the conflicting positions presented in legal scholarship and in case law in the context of the scope of application of the new provisions are presented. Subsequently, the author analyses the consequences of the adoption of each position against the background of the Act of 7 July 1994 – Construction Law with regard to the commissioning of a structure for use on the basis of a notification. Considerations in the above regard are the basis for a critical analysis of the views presented in subject literature and in case law of administrative courts, as well as for the author’s arguments in favour of the justifiability of applying the provisions of Chapter 8a of the Act of 14 June 1960 – Code of Administrative Procedure in relation to specific laws that do not directly provide for tacit approval, but nevertheless envisage such a form of determination. The analysis of literature and case law also leads to the conclusion that the amendment to the Act of 14 June 1960 – Code of Administrative Procedure did not meet the objectives set by the legislator for the institution of tacit approval, leading to a state of legal uncertainty because it made it difficult for public administration authorities to apply the new regulations, including by introducing unclear intertemporal rules. In the author's opinion, in view of the persisting divergences in the case law of administrative courts on this subject-matter, the above problem should be resolved by the legislator by adoption of amendments to the existing provisions or - to a narrower extent - in the form of a resolution adopted by the Supreme Administrative Court pursuant to Article 15 of the Act of 30 August 2002 – Law on Proceedings before Administrative Courts.
Keywords: administrative procedure, tacit approval, Code of Administrative Procedure, public law
Bibliografia
Adamiak B., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. B. Adamiak, J. Borkowski, Warszawa 2021
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2015
Bursztynowicz M., Sługocka M., Postępowanie administracyjne dla jednostek samorządu terytorialnego. Komentarz, Warszawa 2020
Cebera A., Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezgodne z prawem działania organów administracji publicznej, Warszawa 2018
Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
Kamiński M., [w:] Milczące załatwienie sprawy przez organ administracji publicznej, red. M. Gajda-Durlik, Z. Kmieciak, Warszawa 2019
Klonowski K., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2023
Kmieciak Z., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. J. Wegner, M. Wojtuń, Z. Kmieciak, Warszawa 2023
Kostka Z., [w:] Prawo budowlane. Komentarz, red. A. Gliniecki, Warszawa 2016
Kremis J., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2013
Lewicki M., [w:] Milczące załatwienie sprawy przez organ administracji publicznej, red. M. Gajda-Durlik, Z. Kmieciak, Warszawa 2019
Niewiadomski Z., [w:] Prawo budowlane. Komentarz, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2024
Piecha J., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2023
Plucińska-Filipowicz A., Filipowicz T., [w:] Prawo budowlane. Komentarz aktualizowany, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2018
Szczepaniak R., Odpowiedzialność odszkodowawcza gminy, Warszawa 2018
Szewczyk M., Milczące załatwienie sprawy, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2019, nr 5
Wegner J., Instytucja milczącego załatwienia sprawy przez administrację publiczną, Warszawa 2020
Wróbel A., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. M. Jaśkowska, A. Wróbel, Warszawa 2018
Wyszomirski Ł., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, Legalis 2023
Prof. dr hab. Andrzej Szlęzak
Uniwersytet SWPS w Warszawie
Czynność prawna dokonana przez organ osoby prawnej z przekroczeniem zakresu umocowania. Klauzula salwatoryjna. Glosa do wyroku SN z 26.01.2024 r., II CSKP 80/23
Umowa zawarta przez spółkę kapitałową reprezentowaną przez jej zarząd z członkiem takiego zarządu jest czynnością prawną dokonaną poza zakresem upoważnienia takiego organu i podlega regulacji art. 39 kodeksu cywilnego. Nie jest więc nieważna, jest sankcjonowana tzw. bezskutecznością zawieszoną. Stan powyższy przestaje istnieć z chwilą zatwierdzenia umowy przez osobę prawną, w imieniu której umowa została zawarta, lub z chwilą bezskutecznego upływu terminu do jej zatwierdzenia. Zdaniem autora art. 58 § 3 in fine kodeksu cywilnego ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że klauzula salwatoryjna może wyłączyć stosowanie ww. przepisu w zakresie, w jakim umożliwia on uznanie umowy za nieważną w całości po wykazaniu, że bez nieważnych postanowień umowa nie zostałaby zawarta.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, czynność prawna, organ osoby prawnej, przekroczenie zakresu umocowania, klauzula salwatoryjna
Juridical Act Made by the Governing Body of a Legal Person in Excess of the Scope of Authorization. Severability Clause. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 26 January 2024, II CSKP 80/23
A contract entered into by a company, represented by its management board, with the member of said board is a juridical act made in excess of the scope of authorization of this governing body, and, therefore, is subject to the regulation of Article 39 of the Civil Code. Thus it is not invalid; it is sanctioned by a so-called suspended ineffectiveness. The foregoing state ceases to exist when a contract is approved by the legal person in whose name a contract was made, or upon the ineffective expiry of the time limit for its approval. In the author’s opinion, Article 58(3) in fine of the Civil Code has a dispositive character, which means that a severability clause may exclude the application of the said provision to the extent that it makes it possible to render a contract invalid in full upon demonstrating that without the invalid provisions the contract would not have been made.
Keywords: civil law, legal transaction, governing body of a legal person, exceeding the scope of authorization, severability clause
Bibliografia
Baszczyk M., Reprezentacja spółki z o.o. w umowie z członkiem zarządu – kilka uwag na tle art. 210 § 1 k.s.h., Przegląd Prawa Handlowego 2020, nr 3
Jara Z., [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020
Kidyba A., [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–30034, Warszawa 2022
Machnikowski P., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023
Pabis R., [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, M. Wawer, R. Zawłocki, Warszawa 2024
Pokrzywniak J., Klauzula salwatoryjna, Monitor Prawniczy 2004, nr 22
Popardowski P., Odniesienia do problematyki spółek handlowych w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, Glosa 2024, nr 3
Radwański Z., Trzaskowski R., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019
Rott-Pietrzyk E., Kilka uwag o wykładni prawa prywatnego materialnego, PiP 2023, nr 6
Szlęzak A., Glosa do wyroku SN – Izba Cywilna z dnia 26 stycznia 2006 r., V CSK 81/05, Orzecznictwo Sądów Polskich 2007, nr 7–8
Szumański A., [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów 151–300, red. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Warszawa 2014
Trzaskowski R., Znaczenie klauzul salwatoryjnych w kontekście art. 58 § 3 k.c., Palestra 2008, nr 1–2
Trzaskowski R., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, cz. 2 (art. 56–125), red. J. Gudowski, Warszawa 2021
Wyrzykowski W., Wpływ nowelizacji art. 39 k.c. na zasady reprezentowania spółki kapitałowej w umowach pomiędzy spółką a jej członkiem zarządu, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 2020, nr 1
Dr Edyta Tkaczyk
Menedżerska Akademii Nauk Stosowanych w Warszawie
Ponowne wejście w życie przepisów prawnych. Glosa do wyroku austriackiego Trybunału Konstytucyjnego z 7.03.2018 r., G136/2017 ua
Glosa została poświęcona zagadnieniu odnoszącemu się do tzw. ponownego wejścia w życie przepisów prawnych wcześniej uchylonych. W omawianym wyroku ta sytuacja nie zaistniała. Skutek prawny po wydaniu niniejszego wyroku dla austriackiego systemu prawnego jest taki, że to ustawodawca ostatecznie ma rozstrzygnąć sytuację prawną przepisów niezgodnych z austriacką konstytucją. Austriacki Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku postanowił, że przepisy ustawy o minimalnym zabezpieczaniu w Dolnej Austrii zostały uznane za niezgodne z austriacką konstytucją, jednakże nie weszły one ponownie w życie.
Słowa kluczowe: orzeczenie, Trybunał Konstytucyjny, norma prawna, system prawny, Austria, prawo konstytucyjne
Reinstatement of Legal Regulations. Commentary on Judgment of the Austrian Constitutional Court of 7 March 2018, G136/2017 ua
The commentary discusses the issue of the so-called reinstatement of previously repealed regulations. In the commented case, such a situation did not happen. In terms of effects for the Austrian legal system, it is the legislator that has to finally resolve the legal situation of provisions found at variance with the Austrian constitution. In its judgment, the Austrian Constitutional Court has held that the provisions of the act on minimum welfare benefits in Lower Austria are inconsistent with the constitution, however, earlier provisions have not been reinstated.
Keywords: judgment, Constitutional Court, legal norm, legal system, Austria, constitutional law
Bibliografia
Działocha K., O pojęciu wykonywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, [w:] W służbie dobru wspólnemu. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Trzcińskiemu, red. R. Balicki, M. Masternak-Kubiak, Warszawa 2012
Haller H., Die Prüfung von Gesetzen. Ein Beitrag zur verfassungsgerichtlichen Normenkontrolle, Wien 1979
Mayer H., Bundes-Verfassungsrecht. Kurzkommentar, Manzsche Verlags- und Universitätsbuchhandlung, Wien 2007
Pawłowski S., Opinia prawna dotycząca ukształtowania relacji pomiędzy prawem krajowym (wzorzec kontroli) a prawem Unii Europejskiej (przedmiot kontroli) w porządku konstytucyjnym Republiki Austrii, Zeszyty Prawnicze BAS 2011, nr 3
Rill H., Die zeitliche Wirkung der Gesetzesaufhebung durch den Verfassungsgerichtshof in VfSlg 13655 aus 1993, Zeitschrift für Verwaltung 1997, t. 4
Rohregger M., [w:] Österreichisches Bundesverfassungsrecht: Textsammlung und Kommentar, Stand: 6. Lieferung, red. K. Korinek, M. Holoubek, Wien–New York 2003
Schäffer H., Kneihs B., [w:] Kommentar Bundesverfassungsrecht, red. B. Kneihs, G. Lienbacher, Wien 2013
Tkaczyk E., Glosa do wyroku austriackiego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2017 r., sygn. akt G62/2017 ua G62/2017-12, G63/2017-14, stwierdzająca ponowne wejście w życie uprzedniego stanu prawnego, Przegląd Sejmowy 2022, nr 3
Tkaczyk E., Odżycie przepisu prawnego po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Studium na przykładzie Polski i Austrii, Toruń 2019
Zamów prenumeratę