Polski Proces Cywilny 4/2023

Skuteczność zagranicznego ubezwłasnowolnienia oraz zarządzeń opiekuńczych i innych środków ochrony dorosłych na tle projektowanej koegzystencji konwencji haskiej z 2000 r. oraz rozporządzenia UE (KOM 280 i 281 z 2023 r.)Piotr Mostowik
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Polska.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3548-1003

Skuteczność zagranicznego ubezwłasnowolnienia oraz zarządzeń opiekuńczych i innych środków ochrony dorosłych na tle projektowanej koegzystencji konwencji haskiej z 2000 r. oraz rozporządzenia UE (KOM 280 i 281 z 2023 r.)

Omawiana inicjatywa legislacyjna z 2023 r. dotyczy transgranicznych relacji osobowych i majątkowych dorosłych, jak również rzutuje na obrót cywilnoprawny z osobami trzecimi. Wstępna ocena szczegółowych rozwiązań zawartych w samej konwencji haskiej z 2000 r. prowadzi do wniosku, że de facto w razie uczestniczenia w niej Polski nie nastąpiłaby gruntowna zmiana stanu normatywnego w sytuacjach orzekania w sprawie dorosłego przez sąd polski. Projekt dodatkowego rozporządzenia przynosi jednak szeroką możliwość modyfikacji (derogacji) jurysdykcji krajowej drogą wyboru (prorogacji) sądu zagranicznego. To rzutuje też na właściwość prawa, a ponadto przewiduje dodatkowe modyfikacje wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń między państwami członkowskimi. Prima facie na pozytywną ocenę zasługuje założenie uzupełnienia współpracy na potrzeby regionalnej organizacji międzynarodowej (Unii Europejskiej), w tym w obszarze wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń, który jest machiną napędową unijnej współpracy judycjalnej w sprawach cywilnych. Projektowane przepisy o uznawaniu zagranicznych środków ochrony wymagają jednak dopracowania, w tym redukcji tekstu. Generalne założenie, żeby uzupełnić lub modyfikować konwencję haską z 2000 r. na potrzeby „unijnych relacji wewnętrznych”, nie jest bowiem konsekwentnie realizowane. Niektóre postanowienia dotyczące uznawania i wykonywania przeniesiono do projektu, a inne pominięto, w tym te o związaniu ustaleniami faktycznymi dotyczącymi istnienia podstaw jurysdykcji oraz – przede wszystkim – o zasadzie braku kontroli merytorycznej zagranicznego środka. Dyskusyjny może być też planowany model wykonywania bez stwierdzenia wykonalności w omawianych sprawach, które dotykają prawa osobowego, rodzinnego oraz publicznego. Wydaje się też, że wymagane jest dopracowanie projektowanego europejskiego poświadczenia reprezentacji oraz stworzenie krajowych rejestrów środków ochrony (np. opieki bądź kurateli). Wydaje się, że warto najpierw zgromadzić doświadczenia z funkcjonowania samej konwencji haskiej z 2000 r. (co zakłada KOM 281 z 2023 r.), a dopiero potem projektować jej regionalne modyfikacje drogą rozporządzenia UE (KOM 280 z 2023 r.).

Słowa kluczowe: uznawanie i wykonywanie obcych orzeczeń, międzynarodowe postępowanie cywilne, współpraca judycjalna w sprawach cywilnych w UE, opieka i kuratela nad osobą dorosłą, ubezwłasnowolnienie i podobne środki opiekuńcze, exequatur, jurysdykcja wyłączna, prawo prywatne międzynarodowe

dr hab. Piotr Mostowik
professor of the Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3548-1003

Recognition of foreign judgements on incapacitation, guardianship orders and other protection measures of adults under the planned coexistence of the 2000 Hague Convention and the EU Regulation (COM 280 and 281 of 2023)

The discussed legislative initiative presented by the European Union (COM 280 and 281 of 2023) concerns cross-border personal and property relations of adults, and also affects civil transactions with third parties. A general assessment of the detailed solutions contained in the 2000 Hague Convention itself against the background of the current normative state in Poland leads to the conclusion that, de facto, if Poland participated in it, there would be no fundamental change in the normative state regarding jurisdiction and conflict of law rules in adjudication of an adult by a Polish court. However, the draft brings significant changes in the scope of jurisdictional norms, including a vast possibility of modifying (derogating) international jurisdiction by selecting (prorogating) a foreign court. This also affects the law applicable and provides for additional modifications to the mutual recognition and enforcement between Member States. The assumption of complementing cooperation for the needs of a regional international organization (the European Union) at first glance deserves a positive assessment. This is possible precisely in the area of mutual recognition and enforcement of judgments, i.e. the area that is the driving force of the EU judicial cooperation in civil matters. However, the draft regulations and recognition of foreign protection measures (including Chapter IV of the Regulation) require refinement, including text reduction. The general assumption to supplement or modify the 2000 Hague Convention for the purposes of “internal relations” (between Member States) is not consistently taken into account. In particular, it is difficult to understand why some of the provisions on recognition and enforcement were transferred to the draft and some were omitted (including the obligation to be bound by findings regarding the existence of grounds of jurisdiction and, above all, the principle of lack of substantive review of the foreign measure). The fundamental issue to be examined more thoroughly – not editorially, but substantively – is whether the planned model of enforcement without a declaration of feasibility is desirable in the discussed cases (concerning personal, family and public law). It also seems that the planned European certification of representation and the creation of national registers of protection measures (e.g. incapacitation or established care or guardianship) require more careful consideration and regulation. To sum up, it seems that it is worth first gathering greater experience from the operation of the 2000 Hague Convention itself in all Member States (which is assumed in COM 281 of 2023) and only then designing its regional amendments through an additional EU regulation (COM 280 of 2023).

Keywords: recognition and enforcement of foreign judgements, international civil procedure, judicial cooperation in civil matters in the EU, guardianship and curatorship of adults, exequatur, exclusive jurisdiction, private international law

Bibliografia / References
Bobrzyńska O., Brussels II ter Regulation and the 1996 Hague Convention on Child Protection – the interplay of the European and Hague regimes in the matters of parental responsibility, „Polski Proces Cywilny” 2021/4.
Bobrzyńska O., Ujednolicenie pojęć „zamieszkania” i „pobytu” w Rezolucji Komitetu Ministrów Rady Europy (72) 1, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2015/3.
Bobrzyńska O., Zwykły pobyt w konwencjach Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/2.
Ciszewski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom VI. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), red. T. Ereciński, Warszawa 2017.
Ciszewski J., Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych i karnych, Warszawa 2020.
Confirmation of powers of representation for the purposes of the certificate issued under Article 38, Prel. Doc. No 11 of October 2022, https://assets.hcch.net/docs/60a4702a-6612-440d-b7d6-3007b3c857ec.pdf.
Czepelak M., Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym Unii Europejskiej, Warszawa 2015.
Czepelak M., Między Hagą a Brukselą – w poszukiwaniu współczesnej wizji unifikacji prawa prywatnego międzynarodowego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2006/96.
Czepelak M., Mostowik P., Opinia dotycząca projektu nowelizacji ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Sejm VI kadencji, druk sejmowy nr 949.
Czepelak M., Would We Like to Have a European Code of Private International Law?, „European Review of Private Law” 2010/4.
Dyrda Ł., Pobrexitowy obrót w sprawach cywilnych i handlowych a planowane przystąpienie przez Unię Europejską do konwencji haskiej z 2019 r., „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/5.
Ereciński T., Prawo obce w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1981.
Frąckowiak-Adamska A., Time for a European “Full Faith and Credit Clause”, „Common Market Law Review” 2015/52.
Frąckowiak-Adamska A., Uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych w Unii Europejskiej. Ujęcie systemowe, Warszawa 2017.
Frimston R., The 2000 Adult Protection Convention – sleeping beauty or too complex to implement? [w:] The Elgar Companion to the Hague Conference on Private International Law, red. T. John, R. Gulati, B. Köhler, Cheltenham – Northampton 2020.
Gołaczyński J., Jurysdykcja, uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych. Komentarz, Warszawa 2015.
Gołaczyński J., Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i handlowych w Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
Grzegorczyk P., Automatyczna wykonalność orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych w Unii Europejskiej? Geneza, stan obecny i perspektywy [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2012.
Hein J. v., The role of the HCCH in shaping private international law [w:] The Elgar Companion to the Hague Conference on Private International Law, red. T. John, R. Gulati, B. Köhler, Cheltenham – Northampton 2020.
Hrycaj A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Artykuły 1096–1217, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Janiszewska B., Pełnomocnictwo do wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego, „Monitor Prawniczy” 2015/15.
Jodłowski J., Zastosowanie prawa polskiego jako przesłanka uznania orzeczenia sądu zagranicznego i zasada ekwiwalentności prawa [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, T. Ereciński, Warszawa 1985.
Juryk A., The protection of adults in private international law, „Silesian Journal of Legal Studies” 2016/8.
Kozioł A., Sznajder-Peroń K. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018.
Kozioł A., Twardoch P. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018.
Lagarde P., Explanatory Report on the 1996 Hague Child Protection Convention [w:] Hague Conference on Private International Law, Proceedings of the Eighteenth Session, 30 September to 10 October 1996, Tome II, Protection of children, Hague 1998.
Lagarde P., Konwencja z dnia 13 stycznia 2000 r. o międzynarodowej ochronie dorosłych. Sprawozdanie wyjaśniające Paula Lagarde'a. Konwencja i zalecenie przyjęte przez komisję specjalną o charakterze dyplomatycznym, Haga 2017.
Long J., Rethinking Vulnerable Adults’ Protection in the light of the 2000 Hague Convention, „International Journal of Law, Policy and the Family” 2013/27 (1).
Lubiński K., Jurysdykcja krajowa w sprawach o ubezwłasnowolnienie, „Państwo i Prawo” 1978/11.
Maliszewska-Nienartowicz J., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, t. 1, Warszawa 2010.
Mączyński A., Kodyfikacyjne zagadnienia części ogólnej prawa prywatnego międzynarodowego [w:] Studia i Rozprawy. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Andrzejowi Całusowi, red. A. Janik, Warszawa 2009.
Mączyński A., Prawo właściwe dla ubezwłasnowolnienia i uznania za zmarłego [w:] Rozprawy cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna, J. Pisuliński, M. Podrecka, Warszawa 2013.
Mostowik P., Bilateralne umowy międzynarodowe [w:] Międzynarodowe prawo rodzinne, Warszawa 2023.
Mostowik P., Geneza i obszary regulacji Konwencji haskiej z 2000 r. o ochronie osób dorosłych z uwzględnieniem kontekstu międzynarodowego, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2023.
Mostowik P., Jurysdykcja krajowa i prawo właściwe na tle konwencji haskiej o ochronie dorosłych z 2000 r. oraz projektu uzupełniającego rozporządzenia unijnego z 2023 r., „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” (w druku).
Mostowik P., Kwestia wymagania międzynarodowego charakteru sytuacji dla stosowania norm jurysdykcyjnych i kolizyjnych [w:] Verba volant, scripta manent. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bogusławie Gneli, Warszawa 2023.
Mostowik P., Międzynarodowe prawo prywatne i postępowanie cywilne w dekadę po wejściu w życie Traktatu Amsterdamskiego, „Przegląd Sądowy” 2010/2.
Mostowik P., Niedźwiedź M., International Conventions Concluded by the European Union after the ECJ ‘Lugano II Opinion’ of 2006. An Alternative or Complementary to EU Regulations Path to Unification of Private International Law, „Polish Review of International and European Law” 2012/1 (1–2).
Mostowik P., O podstawach właściwości prawa polskiego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006/2.
Mostowik P., Refleksje o współczesnym prawie prywatnym międzynarodowym na tle ujęcia „jurisdykcyi krajowej zewnętrznej” F. Słotwińskiego z 1838 r. [w:] Prawne zagadnienia międzynarodowego obrotu cywilnego i handlowego, red. E. Figura-Góralczyk, R. Flejszar, B. Gnela, P. Mostowik, Warszawa 2023.
Mostowik P., Sondel-Maciejewska K., Materialnoprawne rezultaty unijnej współpracy sądowej w sprawach rodzinnych [w:] Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego, red. J. Poczobut, Warszawa 2013.
Mostowik P., Symełon P., Ochrona dorosłych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2002/2.
Muir Watt H., The work of the HCCH and the path of the law: the politics of difference in unified private international law [w:] The Elgar Companion to the Hague Conference on Private International Law, red. T. John, R. Gulati, B. Köhler, Cheltenham – Northampton 2020.
Niedźwiedź M., Mostowik P., Wspólnota Europejska jako strona umów międzynarodowych w dziedzinie prawa prywatnego międzynarodowego. Uwagi na tle opinii Trybunału Sprawiedliwości WE w sprawie 1/03, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2009/1.
Pazdan M., Nowa polska ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym, „Państwo i Prawo” 2011/6.
Pilich M., Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017.
Pilich M., Ukraińsko-polska umowa o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach. Komentarz do przepisów o sprawach cywilnych, Warszawa 2023.
Pilich M., Zasada obywatelstwa w prawie prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2015.
Pogłódek A., Mostowik P., Oświadczenia na wypadek przyszłego leczenia (dyspozycje pro futuro) w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych Ameryki – ujęcie prawnoporównawcze z perspektywy Polski, Warszawa 2018.
Protection of Vulnerable Adults European Added Value Assessment. Study, PE 581.388, wrzesień 2016.
Ruck Keene A., Health and Welfare aspects of the international protection of adults [w:] The international protection of adults, red. R. Frimston, A. Ruck Keene, C. v. Overdijk, A.D. Ward, Oxford 2005.
Rycko N. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017.
Rylski P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. V, Artykuły 1096–1217, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, LEX 2012.
Sladic J., The Remedies and Recourses in European Civil Procedure after the Intended Abolition of the Exequatur (July 26, 2013), „Zeitschrift Für Europarechtliche Studien” 2013/16 (3).
Special Commission, Conclusions & Recommendations, https://assets.hcch.net/docs/06db03d0-812c-42fb-b76d-4e6e05a91b3b.pdf.
Szpunar M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2015.
Torbus A., Umowa jurysdykcyjna w systemie międzynarodowego postępowania cywilnego, Toruń 2011.
Torné M.A., Current Issues In The Protection Of Adults From The Perspective Of Private International Law, „Revista Electrónica De Estudios Internacionales” 2016.
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne – stan obecny i perspektywy rozwoju, „Przegląd Sądowy” 2007/2.
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Weitz K., Jurysdykcja krajowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
Weitz K., Projektowane zmiany rozporządzenia 44/2001 [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. P. Grzegorczyk, K. Weitza, Warszawa 2012.
Weitz K., Założenia i kierunki reformy przepisów kodeksu postępowania cywilnego o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2001/4.
Wołodkiewicz B., System uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń w konwencji haskiej z 2.7.2019 r. [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicate, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Wójcik M.P. [w:] Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania cywilnego,  red. A. Jakubecki, LEX 2020.
Wysocka-Bar A., Studwudziestopięciolecie Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/2.
Zachariasiewicz M.A., O potrzebie wskazania w nowej ustawie o prawie prywatnym międzynarodowym podstawy stosowania przepisów wymuszających swoje zastosowanie, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2010/7.
Zalisko M., Uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych na gruncie rozporządzenia Bruksela I bis oraz konwencji haskiej z 2019 r. [w:] Prawne zagadnienia międzynarodowego obrotu cywilnego i handlowego, red. E. Figura-Góralczyk, R. Flejszar, B. Gnela, P. Mostowik, Warszawa 2023.
Zawada K., Klauzula porządku publicznego w prawie prywatnym międzynarodowym (na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i spadkowego), „Nowe Prawo” 1979/4.
Zieliński A., Haska Konferencja Prawa Prywatnego, „Państwo i Prawo” 1982/11 (441).

Ireneusz Wolwiak
doktor nauk prawnych, adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach; sędzia, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6894-058X

Model doręczeń w Kodeksie postępowania cywilnego po nowelizacjach z 9.03.2023 r. oraz z 7.07.2023 r. 

W opracowaniu przedstawiono normatywny wzór zachowania w przedmiocie dokonania czynności doręczenia pierwszego pisma w sprawie. W ramach stworzonego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego modelu czynności doręczenia pisma sądowego wprowadzono postanowienia szczególne wiążące się z realizacją doręczenia pisma, które ma być jednocześnie zawiadomieniem pozwanego o prowadzonej sprawie cywilnej. Dla osiągnięcia tak wyznaczonych celów – zaistnienia sytuacji umożliwiającej stronie zapoznanie się z treścią pisma w przypadku posiadania przez sąd pewnej wiedzy o stworzeniu jej takiej możliwości w miejscu zamieszkania – przewidziano dokonanie doręczenia za pośrednictwem komornika sądowego wraz z zobowiązaniem powoda do złożenia odpowiedniego wniosku. Natomiast ustawą z 9.03.2023 r. wprowadzono dalsze zmiany w doręczeniu pierwszego pisma w sprawie, dążąc do usprawnienia tego działania wraz z możliwością przyjęcia skutku doręczenia pisma zrealizowanego już wcześniej przez operatora pocztowego. Prawodawca zdecydował również o utrzymaniu sposobu doręczenia pism dla zawodowych pełnomocników za pośrednictwem Portalu Informacyjnego, przygotowując projekt nowego art. 1311a k.p.c. Wprowadzenie kolejnych zmian w obszarze czynności doręczenia pism sądowych wyga zatem przeprowadzenia analizy tych przepisów dla wydania decyzji co do istnienia koherentnego modelu dokonania tej czynności procesowej.

Słowa kluczowe: doręczenie, proces, wzór czynności, droga elektroniczna

dr Ireneusz Wolwiak
assistant professor, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice; judge, Poland 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6894-058X

Service model of the Polish Code of Civil Procedure after the amendments of March 9, 2023 and July 7, 2023

The study presents a normative pattern of behavior regarding the service of the first notice in the case. As part of the model of service of a court document created on the basis of the provisions of the Polish Code of Civil Procedure special provisions were introduced related to the service of the notice, which also advises the defendant about the pending civil case. To achieve such goals – the occurrence of a situation enabling the party to become acquainted with the content of the notice in the event that the court has certain knowledge about creating such a possibility in its place of residence – it is foreseen to serve it through a court bailiff, together with the claimant’s obligation to submit an appropriate application. However, the Act of 9 March 2023 amending the Polish Code of Civil Procedure and some other acts, introduces further amendments in the service of the first notice in the case, striving to improve this operation along with the possibility of accepting the effect of serving a notice previously carried out by the postal operator. The legislator also decided to maintain the method of serving letters for professional attorneys via the Information Portal, preparing a draft of a new Art. 1311a of the Polish Code of Civil Procedure. The introduction of further amendments affecting serving court documents will therefore require an analysis of these provisions in order to issue a decision as to the existence of a coherent model for performing this procedural act.

Keywords: service, procedure, pattern of action, electronic course

Bibliografia / References
Broniewicz W., Kunicki I., Marciniak A., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008.
Czyszkowski P., Doręczenie komornicze jako nieegzekucyjna czynność komorników sądowych, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2022/4.
Falkowski B. [w:] Komentarz do ustawy o komornikach [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, red. M. Siembierowicz, M. Świtkowski, LEX 2023.
Gizbert-Studnicki T., Grabowski A. [w:] Normy programowe w konstytucji. Charakter i struktura norm konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
Gołaczyński J., Kodeks postępowania cywilnego Nowelizacja z 9.3.2023 r. Komentarz, Linia orzecznictwa, Warszawa 2023.
Grzegorczyk P., O konstytucjonalizacji prawa procesowego cywilnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2012/2
Iżel M., Doręczenie korespondencji sądowej za pośrednictwem komornika sądowego – uwagi praktyczne, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2021/12.
Mokry J., Odwołalność czynności procesowych w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1973.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014.
Pogonowski P., Realizacja prawa do sądu w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
Reiwer R. [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, red. R. Reiwer, Warszawa 2021.
Siedlecki W., O tzw. umowach procesowych [w:] Studia z prawa zobowiązań, Warszawa – Poznań 1979.
Tobor Z., W poszukiwaniu intencji ustawodawcy, Warszawa 2013.
Walasik M., Analogia w prawie procesowym cywilnym, Warszawa 2013.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Wolwiak I., Czy można przyjąć skutek doręczenia względem pełnomocnika, który nie złożył wniosku o założenie konta w portalu informacyjnym dla zapoznania się z treścią pisma sądowego?, „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
Wolwiak I., Wykorzystanie Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych do dokonania czynności procesowej sądu, „Iustitia” 2021/2.
Wolwiak I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2022.
Ziembiński Z., O pojmowaniu celu, zadania roli i funkcji prawa, „Państwo i Prawo” 1987/12.

Katarzyna Gajda-Roszczynialska
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, sędzia, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8245-9023

Czy potrzebne jest w polskim procesie cywilnym nowe postępowanie odrębne: „postępowanie z udziałem konsumentów”?

Artykuł próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy konieczne było wprowadzenie postępowania odrębnego tak nazwanego, w tym kształcie oraz czy tak ukształtowane postępowanie w sprawach z udziałem konsumentów rzeczywiście wychodzi naprzeciw postulatom doktryny oraz realizuje istotne postulaty wynikające z prawa europejskiego. System instytucji procesowych powinien być podporządkowany spójnej koncepcji ideowej, a prawo procesowe powinno regulować przede wszystkim sytuacje jednolite. Przywileje procesowe muszą być proporcjonalne, racjonalnie uzasadnione i nienadmierne. Zawsze powinny być one adekwatne i odpowiadać obowiązującemu systemowi wartości i poczuciu sprawiedliwości. Biorąc pod uwagę powyższe, sposób uregulowania spraw o ochronę indywidualnych interesów konsumentów jest nie tylko prymitywny, ale wprowadzenie kolejnego postępowania odrębnego jest po prostu niepotrzebne. Co więcej, wprowadzone rozwiązania co do zakresu zastosowania nowego postępowania (art. 45814 § 1–3 k.p.c.), właściwości przemiennej (art. 45814 § 4 k.p.c.) z zastrzeżeniem właściwości wyłącznej z art. 18 ustawy nowelizacyjnej oraz zasad koncentracji materiału procesowego (art. 45815 k.p.c.), a także ponoszenia kosztów procesu (art. 45816 k.p.c.) są niejasne i problematyczne. 

Słowa kluczowe: konsument, ochrona praw konsumenta, ochrona sądowa konsumenta, postępowanie cywilne, jednolitość, postępowanie odrębne, właściwość miejscowa, nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego

dr hab. Katarzyna Gajda-Roszczynialska
assistant professor, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice; judge, Poland 
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8245-9023

New separate procedure in Polish civil proceedings: “proceedings with the participation of consumers”. Is this really indispensable?

The article answers the questions whether it was necessary to introduce separate proceedings with the participation of consumers, and whether such proceedings in cases involving consumers actually meet the demands of the doctrine and implement important demands arising from European law. The system of procedural institutions should be subordinated to a coherent ideological concept, and procedural law should primarily regulate uniform situations. Procedural privileges must be proportionate, reasonably justified and not excessive. They should always be adequate and correspond to the applicable system of values and sense of justice. In my opinion, this new separate proceeding not only is crude, but also just simply unnecessary. What is more, the adopted solutions regarding the scope of application of the new procedure (article 45814 § 1–3 of the Polish Code of Civil Procedure), alternating jurisdiction (article 45814 § 4 of the Polish Code of Civil Procedure) with the reservation of exclusive jurisdiction under Art. 18 of the Amendment Act and the principles of concentration of procedural material (Article 45815 of the Polish Code of Civil Procedure), as well as costs of proceedings (Article 45816 of the Polish Code of Civil Procedure) are unclear and problematic. 

Keywords: consumer, protection of consumer rights, consumer access to justice, civil procedure, uniformity, special proceedings, territorial jurisdiction, amendments to the Polish Code of Civil Procedure

Bibliografia / References
Azparren L., Intervención judicial en el arbitraje, la apreciación de oficio de cláusulas abusivas y de la nulidad del convenio arbitral (Consecuencias de la Sentencia del Tribunal de Justicia de las Comunidades de 26 de octubre de 2006), „Diario La ley” 2007/6789.
Baude-Texidor Ch., Fadlallah I., La réglementation française ne peut empêcher le juge de relever d'office le caractère abusif des clauses qui lui sont soumises à l'expiration du délai de forclusion, „La Semaine juridique – entreprise et affaires” 2003/2.
Beka A., The Active Role of Courts in Consumer Litigation. Applying EU Law of the National Courts’ Own Motion, Cambridge 2018.
Bergé J.S., La mise à niveau européen de l'office du juge et de l'ordre public national, „Revue des contrats” 2015.
Bernadskaya E., L’office du juge et les clauses abusives: faculté ou obligation?, „Revue Lamy droit des affaires” 2009/42.
Berthe A., Rigolet A., Arrêt «Bondora»: injonction de payer européenne et protection du consommateur, „Journal de droit européen” 2020/3.
Bouveresse A., Principe d'effectivité, „Europe 2015 Août-Septembre Comm.” 8–9.
Cheneviere C., Arrêts Pannon et Asturcom: Le caractère abusif des clauses attributives de compétence dans la lignée de la jurisprudence Oceano, „Revue européenne de droit de la consommation” 2010/1.
Dybka W., Granice obowiązku gromadzenia przez sąd z urzędu materiału dowodowego w sprawach konsumenckich, Cz. 1, „Monitor Prawniczy” 2022/9.
Dybka W., Granice obowiązku gromadzenia przez sąd z urzędu materiału dowodowego w sprawach konsumenckich, Cz. 2, „Monitor Prawniczy” 2022/10.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 r., Warszawa 2023.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach z zakresu własności intelektualnej z perspektywy systemowej, „Przegląd Sądowy” 2021/10.
Ebers M., The notion of "consumer" [w:] H. Schulte-Nölke, Ch. Twigg-Flesner, M. Ebers, EC Consumer Law Compendium: The Consumer Acquis and its transposition in the Member States, Berlin – New York 2008. https://doi.org/10.1515/9783866537248.
Ereciński T., Postępowania odrębne de lege lata i de lege ferenda [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego Szczecin – Niechorze 28–30.9.2007 r., red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Fierich F.X., O władzy dyskrecjonalnej sędziego w ustnem postępowaniu cywilnem jako środku skupienia materiału procesowego, Kraków 1891.
Gajda-Roszczynialska K., Pojęcie konsumenta w europejskim prawie konsumenckim a w europejskim prawie procesowym cywilnym [w:] Współczesne przemiany postępowania cywilnego, red. P. Cioch, E. Gapska, J. Nowińska, P. Pogonowski, Warszawa 2010.
Gajda-Roszczynialska K., Sprawy o ochronę indywidulanych interesów konsumentów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Gajda-Roszczynialska K., Zmiany w przepisach dotyczących właściwości sądu na podstawie ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „Palestra” 2023/8.
Gajda K., Dochodzenie roszczeń konsumenckich [w:] Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, red. A. Nowińska, P. Cybula, Kraków 2005.
Gajda K., Rozwiązywanie indywidualnych sporów konsumenckich [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd Katedr Postępowania Cywilnego w Zakopanym 2005 r., Kraków 2006.
Gajda-Roszczynialska K., System koncentracji materiału procesowego po zmianach wprowadzonych na mocy ustawy z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w postępowaniu zwyczajnym, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Geiregat S., Iedereen consument?, „Revue de droit commercial belge” 2016.
Gnela B., Pojęcie konsumenta w prawie wspólnotowym i prawie polskim [w:] Ochrona konsumenta usług finansowych. Wybrane zagadnienia prawne, red. B. Gnela, Warszawa 2007.
Gołaczyński J., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz [w:] J. Gołaczyński, Kodeks postępowania cywilnego. Nowelizacja z 9.3.2023 r. Komentarz. Linia orzecznicza, Warszawa 2023.
Gołąb A., Właściwość miejscowa sądu w sprawach przeciwko konsumentom z uwzględnieniem kontekstu unijnego i prawnoporównawczego, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Grzegorczyk P., Postępowania odrębne w świetle projektowanych zmian w postępowaniu cywilnym [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Hacker P., One Size Fits All? Heterogeneity and the Enforcement of Consumer Rights in the EU after Faber, „European Review of Contract Law” 2016/12.
Hentschel J., Zur Vermutung der Vertragswidrigkeit eines Verbrauchsgutes bereits zum Zeitpunkt der Lieferung („Faber“), „Entscheidungen zum Wirtschaftsrecht” 2015.
Hess B., Europäisches Zivilprozessrecht: ein Lehrbuch, „Hüthig Jehle Rehm” 2010.
Hourdeau S., Protection communautaire du consommateur contre les clauses abusives et office du juge national, „Petites affiches. La Loi / Le Quotidien juridique” 2001/146.
Jagielska M., Markiewicz K., Kontrola nieuczciwych postanowień umownych a spory konsumenckie rozstrzygane w postępowaniach charakterystycznych – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 13.09.2018 r., C-176/17, Profi Credit Polska S.A przeciwko Mariuszowi Wawrzoskowi, i postanowienia Trybunału Sprawiedliwości z 28.11.2018 r., C-632/17, Powszechna Kasa Oszczędności (PKO) Bank Polski S.A. w Warszawie przeciwko Jackowi Michalskiemu, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/8.
Jakubecki A., Jednolitość czy różnorodność postępowania cywilnego? Optymalny model kodeksu postępowania cywilnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Kańska K., Pojęcie konsumenta w Kodeksie cywilnym na tle tendencji europejskich, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004/1.
Karolczyk B. [w:] Postępowanie cywilne w sprawach własności intelektualnej, Komentarz dla pełnomocników procesowych i sędziów, red. B. Karolczyk, Warszawa 2021.
Kengyel M., Harsági V. (red.), Der Einfluss des Europäischen Zivilverfahrensrechts auf die nationalen Rechtsordnungen, Nomos 2009;
Koroluk S., Zmiana definicji konsumenta w Kodeksie cywilnym – propozycja interpretacji, „Monitor Prawniczy” 2003/10.
Kostwiński M., Czy postępowanie z udziałem konsumentów (art. 458 14 i n. k.p.c.) „krzyżuje się” z postępowaniem w sprawach gospodarczych (art. 458 1 i n. k.p.c.), „Polski Proces Cywilny” 2023/4.
Kostwiński M., Jaki sąd jest właściwy w sprawie kredytu „frankowego”, gdy powód nie ma miejsca zamieszkania w Polsce? Kilka uwag na tle art. 18 ustawy z 9.03.2023 r. O zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „Palestra” 2023/8.
Krans B., EU Law and National Civil Procedure Law: An Invisible Pillar, „European Review of Private Law” 2015/23.
Kukuryk P., Definicje konsumenta w kodeksie cywilnym (obecnym i przyszłym) w kontekście najnowszych unijnych dyrektyw konsumenckich, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/5.
Looschelders D., Richtlinienkonforme Auslegung des § 476 BGB nach dem Urteil des EuGH in der Rechtssache Faber [w:] Recht im Wandel europäischer und deutscher Rechtspolitik, red. C. Heymanns, Köln 2015.
Łętowska E., Ochrona konsumenta z punktu widzenia polityki prawa, „Państwo i Prawo” 1978/4.
Łętowska E., Ochrona niektórych praw konsumentów, Warszawa 2001.
Markiewicz K., Właściwość sądu w procesie cywilnym wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Mendrek A., Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów – uwagi w świetle projektowanych zmian Kodeksu postępowania cywilnego, „Monitor Prawniczy” 2022/8.
Metzger A., Europäischer Verbraucherschutz, Effektivitätsgrundsatz und nationale Ausschlussfristen, „Zeitschrift für europäisches Privatrecht” 2004/1.
Munukka J., Oskälighet måste alltid prövas ex officio – men konsumenten kan avstå från detta, „Europarättslig tidskrift” 2010/3.
Nourissat C., Droit communautaire et forclusion biennale: l'étrange effet utile de l'esprit de la directive “clauses abusives”!, „Recueil Le Dalloz” 2003, cz. Jur.
Ofner H., Zur Vermutung der Mangelhaftigkeit, „Zeitschrift für Europarecht, Internationales Privatrecht und Rechtsvergleichung” 2015.
Olaś A., E pluribus unum? O optymalny model procedury cywilnej w sprawach spornych – uwagi na tle Modelowych Europejskich Reguł Postępowania Cywilnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Paisant J., L’obligation de relever d'office du juge national, „La Semaine Juridique – édition générale” 2009/42.
Patti F.P., Tutela effettiva del consumatore nella vendita: il caso “Faber”, „La nuova giurisprudenza civile commentate” 2016/1.
Raynard J., Droit européen des contrats: le juge a le pouvoir de relever d'office le caractère abusif d'une clause du contrat. (CJCE, 27 juin 2000), „Revue trimestrielle de droit civil” 2000/6.
Rejdak M., Definicja konsumenta w rozumieniu kodeksu cywilnego (art. 22 1 k.c.), „Rejent” 2006/1.
Rott P., Effektiver Rechtsschutz vor missbräuchlichen AGB – Zum Cofidis-Urteil des EuGH, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2003/1.
Rott P., Improving consumers’ enforcement of their rights under EU consumer sales law: Froukje Faber, „Common Market Law Review” 2016.
Ruiz Moreno J.M., El control “ex officio iudicis” de la validez del laudo de consumo en el proceso de ejecución: una práctica errónea de las Audiencias Provinciales que ahora confirma la sentencia Asturcom Telecomunicaciones del TJUE, „Diario La ley” 2011/7578.
Rylski P., Jednolitość czy dywersyfikacja postępowania cywilnego?, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2023/1.
Sagan A., Scholl B., § 476 BGB: Rückwirkungs- oder Grundmangelvermutung?, „Juristenzeitung” 2016.
Samson M., Rozwój idei ochrony konsumenta po 1926 r. Konsument w ujęciu prawnym i ekonomicznym, „Studia Ekonomiczne” 2013/3.
Skotnicka E., Zasada kontradyktoryjności i postulat sprawnego postępowania cywilnego a ochrona praw konsumentów w świetle dyrektywy 93/12, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/3.
Storskrubb E., Civil Procedure and EU Law: A Policy Area Uncovered, Oxford 2008.
Strus-Wołos M., Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów – czy potrzebne jest procesowe wzmocnienie ochrony konsumenta?, „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Szanciło T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–45816. Tom I, Warszawa 2023.
Traest L., Ambtshalve opwerpen van de hoedanigheid van consument: een nieuw hoofdstuk in de rechtspraak van het Hof van Justitie, „Revue de droit commercial belge” 2016.
Tursk T., Stan aktualny i projektowane zmiany w zakresie sądowej ochrony konsumenta [w:] Ochrona praw konsumenta – stan obecny i perspektywy, red. J. Mojak, A. Żywiecka, Lublin 2015.
Vandemaele S., Hoedanigheid consument en vermoeden aanwezigheid gebrek verplicht ambtshalve op te werpen door nationale rechter, „Droit de la consommation” 2016.
Verda J.R. de y Beamonte, Apreciación de oficio del carácter abusivo de una cláusula de sumisión a arbitraje por parte del Juez nacional que conoce del procedimiento de ejecución de un laudo arbitral firme – Comentario a la STJCE de 6 de octubre de 2009, „Noticias de la Unión Europea” 2012/332.
Vitale G., Il principio dell’autonomia procedurale in due recenti sentenze della Corte di giustizia: i casi Olimpiclub e Asturcom, „Il diritto dell'Unione Europea” 2010/4.
Weitz K., Między systemem dyskrecjonalnej władzy sędziego a systemem prekluzji – ewolucja regulacji prawa polskiego [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Weitz K., System koncentracji materiału procesowego według projektu zmian Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Wengerek E., Koncentracja materiału procesowego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1958.
Wołodkiewicz B., Zembrzuski T., Właściwość umowna i badanie właściwości sądu – aktywność sędziego czy strony? [w:] Wykonywanie zobowiązań. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Adamowi Brzozowskiemu, red. K. Bilewska, W. Kocot, D. Krekora-Zając, Warszawa 2021.
Zedler F., Niektóre cywilnoprawne problemy ochrony praw konsumenta, „Palestra” 1983/5–6.
Zedler F., Prawa konsumenta w sądowym postępowaniu cywilnym, „Studia Prawnicze” 1979/3.
Zembrzuski T., Badanie właściwości miejscowej sądu w sprawach z udziałem konsumentów z perspektywy prawa wspólnotowego [w:] Ars in vita. Ars in iure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Zembrzuski T., Dokąd zmierza ochrona konsumenta w procesie cywilnym?, „Palestra” 2023/8.
Zembrzuski T., Koncentracja materiału procesowego – w poszukiwaniu właściwej drogi [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego – konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Zembrzuski T., Właściwość sądu w sprawach cywilnych z udziałem konsumenta, „Przegląd Sądowy” 2021/2.
Zieliński A., Uprzywilejowanie niektórych rodzajów roszczeń w postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, T. Ereciński, Warszawa 1985.
Żuławska C., Obrót z udziałem konsumenta – ochrona prawna, Wrocław – Warszawa – Kraków 1987.

Jakub Litowski
doktor nauk prawnych, sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5670-7377

Pełnomocnik kilku stron w jednym procesie cywilnym

W toku procesowego postępowania cywilnego każda ze stron oprócz osobiście wykonywanych czynności może podejmować działania procesowe za pośrednictwem upoważnionego pełnomocnika sądowego. Praktyka zlecania dokonywania czynności procesowych w imieniu strony staje się coraz bardziej powszechna i obejmuje wszystkie kategorie spraw cywilnych. Z różnych względów kilka stron jednego sporu może wyznaczyć na swojego zastępcę procesowego tego samego pełnomocnika. O dopuszczalności takiego rozwiązania świadczy chociażby przepis art. 141 § 1 k.p.c., w którym wprost powołano się na pełnomocnika procesowego kilku osób. W opracowaniu podjęto próbę zakreślenia granic możliwości udziału w procesie tego samego pełnomocnika w imieniu więcej niż jednej strony. Analizę tego zagadnienia poprzedzono omówieniem zasad procesowych kontradyktoryjności, dyspozycyjności oraz dwustronności, a także istoty i celu procesu, mających istotny wpływ zarówno na treść, jak też wykładnię przepisów proceduralnych odnoszących się do rozważanej kwestii. Nie znajdując w nich jakichkolwiek ograniczeń w tym zakresie oraz optując za dopuszczalnością wspólnego pełnomocnika reprezentującego również procesowo skonfliktowane ze sobą strony, autor opracowania przedstawił propozycję zastosowania w takiej sytuacji przepisu art. 108 k.c. Zwrócona przy tym została uwaga nie tylko na teoretycznoprawne walory takiego rozwiązania, ale także na praktyczne aspekty jego zastosowania, w szczególności działania zmierzające do pogodzenia niejednokrotnie sprzecznych interesów stron danego sporu sądowego.

Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, istota procesu, kontradyktoryjność i dyspozycyjność, pełnomocnik sądowy

dr Jakub Litowski
judge of the Regional Court in Toruń, IV Division of Labour and Social Security, Poland 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5670-7377

Court representative of several parties in one civil case

In the course of civil proceedings, each party, in addition to the activities performed personally, may undertake procedural activities through an authorized court representative. The practice of commissioning procedural activities on behalf of a party is becoming more and more common and covers all categories of civil cases. For various reasons, several parties to one dispute may appoint the same attorney as their legal representative. The admissibility of such a solution is encapsulated in the provisions of Art. 141 § 1 of the Polish Code of Civil Procedure, which expressly refers to the legal representative of several persons. The study attempts to define the limits of the possibility of more than one party to the proceedings be represented by the same attorney. The analysis of this issue was preceded by a discussion of the procedural principles of adversarial nature, availability and bilaterality, as well as the essence and purpose of the process, which have a significant impact on both the content and interpretation of the procedural provisions relating to the issue under consideration. Not finding any restrictions in this respect and opting for the admissibility of a common representative also representing the parties disputing with each other in the proceedings, the author of the study presented a proposal to apply the provisions of Art. 108 of the Polish Civil Code. Some attention was paid not only to the theoretical and legal advantages of such a solution, but also to the practical aspects of its application, in particular activities aimed at reconciling the often conflicting interests of the parties to a given court dispute.

Keywords: civil proceedings, the essence of the procedure, adversarial nature and availability, court representative

Bibliografia / References
Balwicka-Szczyrba M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, LEX 2020.
Bączyk M., Prawny obowiązek lojalności członków spółdzielni i członków stowarzyszeń oraz skutki jego naruszenia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/9.
Bilewska K., Reprezentacja spółki jawnej w sporze z jej wspólnikiem – glosa – IV CSK 332/12, „Monitor Prawniczy” 2014/10.
Błaszczak Ł., Marszałkowska-Krześ E., Przymioty procesowe stron i uczestników postępowania nieprocesowego niezbędne do dochodzenia ochrony prawnej na drodze sądowej. Wybrane zagadnienia, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2015/95.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cichorska M., Kilka uwag o pełnomocnictwie w prawie procesowym cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2018/1.
Ciepła H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Marciniak, Legalis 2019.
Dalka S., Czynności procesowe stron w procesie cywilnym, „Palestra” 1975/9.
Dominowska J., Reprezentacja fundacji w stosunkach z jej zarządem, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/2.
Drapała P., Czynność prawna „z samym sobą” (art. 108 k.c.), „Państwo i Prawo” 2002/10.
Dróżdż-Chmielewska K., Status prawny osób trzecich w procesie cywilnym, Warszawa 2019.
Fabian J., Pełnomocnictwo, Warszawa 1963.
Filipowski J., Adwokat w procesie cywilnym, Warszawa 1973.
Gawrylczyk W., Pełnomocnictwo procesowe, „Monitor Prawniczy” 2001/2.
Gil I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2023.
Gołąb S., O pełnomocnikach w procesie cywilnym, „Palestra” 1938/10.
Grykiel J., Udzielenie prokury członkowi organu reprezentacji mocodawcy, „Glosa” 2007/5.
Grzegorczyk P., Jędrzejewska M., Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, LEX 2016.
Gudowski J. (red.), Ereciński T., Iwulski J., Komentarz do ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych [w:] Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, LexisNexis 2009.
Gudowski J., Pełnomocnictwo procesowe na tle podziału prawa na prywatne i publiczne, „Polski Proces Cywilny” 2011/1.
Gutowski M., Umowa o zastępstwo sądowe, Warszawa 2009.
Herbert A. [w:] Zobowiązania. Przepisy ogólne i powiązane przepisy księgi I KC. Tom I. Komentarz, red. P. Machnikowski, Legalis 2022.
Jaworski A., Olaś A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2022.
Kidyba A., Zakaz dokonywania czynności prawnych „z samym sobą” a jednoosobowa spółka z o.o., „Państwo i Prawo” 1991/1.
Klatka Z. [w:] Zawód radcy prawnego. Historia zawodu i zasady jego wykonania, red. Bereza A., Warszawa 2015.
Knoppek K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Wiśniewski, LEX 2021.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. A. Kidyba, LEX 2012.
Kotas S., Reprezentacja osoby małoletniej w sprawach spadkowych, Warszawa 2020.
Kotowicz M., Moment ustanowienia pełnomocnika procesowego. Glosa do wyroku SA z dnia 20 października 2016 r., I ACa 468/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/7–8.
Krzemiński Z., Adwokat w procesie cywilnym z wyboru i z urzędu, Kraków 1999.
Krzemiński Z., Pełnomocnik w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1971.
Kwaśnicki R.L., Zakaz czynności „z samym sobą” (art. 108 kc) i konsekwencje jego złamania na wybranych płaszczyznach prawa spółek kapitałowych, „Monitor Prawniczy” 2006/10.
Lapierre J., Jodłowski J., Resich Z., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Litowski J., Reprezentacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w sporze z członkiem zarządu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 września 2021 r., I UZ 17/21, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023/3.
Łazarska A., Obowiązek dołączenia pełnomocnictwa w postępowaniu cywilnym – uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Monitor Prawniczy” 2016/14.
Łochowski M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Szanciło, Legalis 2019.
Machalski S., Pełnomocnictwo według kodeksu zobowiązań a pełnomocnictwo według kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 1935/11.
Manowska M., Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, red. M. Manowska, LEX 2022.
Marciniak S., Zasada kontradyktoryjności a ewolucja i współczesny kształt postępowania cywilnego – zarys problematyki, „Adam Mickiewicz University Law Review” 2013/2.
Markiewicz K., Podmiotowe i przedmiotowe granice pełnomocnictwa w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 2010/1.
Misztal-Konecka J., O obowiązywaniu zasady kontradyktoryjności w postępowaniu nieprocesowym: przyczynek do dyskusji, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2016/16 (3).
Moskwa L., Moskwa P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Gutowski, Legalis 2018.
Nowak L., Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., Czynności konwencjonalne w prawie, „Studia Prawnicze” 1972/33.
Nycz M.A., Analogiczne stosowanie instytucji zakazu dokonywania czynności z samym sobą (art. 108 k.c.), „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/5.
Oklejak A., Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w postępowaniu przed sądem polubownym, „Kwartalnik ADR” 2011/4.
Olaś A., Czy konfuzja procesowa musi prowadzić do umorzenia postępowania, „Polski Proces Cywilny” 2015/2.
Olaś A., Umorzenie procesu cywilnego, Warszawa 2016.
Olaś A., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym, Warszawa 2021.
Osowy P., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2001.
Osowy P., Żołnierczuk K., Zarys postępowania cywilnego, Przemyśl 2003.
Parafinowicz J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, red. M.O. Piaskowska, LEX 2023.
Pazdan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2020.
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze w sprawach cywilnych, Warszawa 2011.
Piekarski M., Czynności materialnoprawne a procesowe w sprawach cywilnych (wybrane zagadnienia), „Studia Prawnicze” 1973/37.
Pietrzykowski H., Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2020.
Pilch M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Gudowski, LEX 2021.
Plaskacz M., Ewolucja zasady kontradyktoryjności w polskim procesie cywilnym, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2017/4.
Popradowski P., Zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” (art. 108 k.c.) przy reprezentacji osób prawnych (ze szczególnym uwzględnieniem spółek kapitałowych), „Glosa” 2022/2.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Saczywko M., Zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” a reprezentacja spółki jawnej w umowach ze wspólnikami, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/11.
Siedlecki W., Czynności procesowe, „Państwo i Prawo” 1951/11.
Siedlecki W., Nieważność procesu cywilnego, Warszawa 1965.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1998.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
Smyk M., Pełnomocnictwo według kodeksu cywilnego, Warszawa 2010.
Sobkowski J., Pełnomocnictwo procesowe, jego istota, powstanie i wygaśnięcie, Poznań 1967.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2020.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2019.
Szpunar A., Stanowisko prawne pełnomocnika, „Przegląd Notarialny” 1949/1–2.
Telenga P. [w:] Kodeks postepowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Uliasz R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Legalis 2023.
Walasik M., Skuteczność pełnomocnictwa procesowego udzielonego przez osobę z zaburzeniami psychicznymi, „Monitor Prawniczy” 2015/23.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Waśkowski E., System Procesu Cywilnego. Wstęp teoretyczny, t. 1, Wilno 1932.
Weitz K., Nadużycie „prawa” procesowego cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Widerski P., Adresat oświadczenia woli o udzieleniu pełnomocnictwa procesowego i wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego. Glosa do postanowienia SN z 13.09.2017 r., IV CZ 50/17, „Glosa” 2019/3.
Widerski P., Pełnomocnictwo w prawie polskim, Warszawa 2018.
Wiszniewska I., Wiszniewski K., Pełnomocnictwo procesowe w sprawach cywilnych. Komentarz, Warszawa 2014.
Wiśniewski Z., Uchybienie terminu przez pełnomocnika a prawo reprezentowanej strony do sądu. Wybrane problemy orzecznicze, „Przegląd Sądowy” 2010/3.
Zieliński A., Flaga-Gieruszyńska K., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2022.

Magdalena Skibińska
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Pracy i Postępowania Cywilnego, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Zielonogórski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157

Postępowanie uproszczone w tzw. sprawach bagatelnych – uwagi w kontekście nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonej ustawą z 9.03.2023 r.

Artykuł dotyczy trzech przepisów regulujących postępowanie uproszczone w tzw. sprawach bagatelnych, czyli sprawach, których wartość przedmiotu sporu po ostatnich zmianach tych przepisów nie przekracza 4000 zł. Przez dodanie tych regulacji do Kodeksu postępowania cywilnego na mocy ustaw nowelizujących z 4.07.2019 r. i 9.03.2023 r. ustawodawca stworzył nowy podtyp postępowania uproszczonego. Przeprowadzone rozważania prowadzą do wniosku, że stworzenie takiego podtypu postępowania odrębnego jest nieuzasadnione z wielu względów, m.in. zastosowanie do jego wyodrębnienia jedynie kryterium wartości przedmiotu sporu oraz mnogość istniejących i wciąż dodawanych postępowań odrębnych i ich podtypów. Sytuacja ta skutkuje nieczytelnością przepisów Kodeksu postępowania cywilnego i dalszym skomplikowaniem procedury cywilnej. Dlatego w publikacji rozważono możliwość zlikwidowania tego podtypu postępowania odrębnego i rozciągnięcia wprowadzonych w tym zakresie uproszczeń na wszystkie sprawy rozpoznawane w postępowaniu uproszczonym.

Słowa kluczowe: postępowanie uproszczone, sprawy bagatelne, posiedzenia niejawne, podtyp postępowania odrębnego, nowelizacja z 9.03.2023 r., uzasadnianie orzeczeń, orzeczenia sądu drugiej instancji

dr Magdalena Skibińska
assistant professor, Chair of Labour Law and Civil Procedural Law, Institute of Legal Sciences, University of Zielona Góra, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157

Expedited procedure in the so-called trifling cases – remarks concerning amendments to the Polish Code of Civil Procedure of March 9th, 2023

The paper deals with three provisions regulating expedited proceedings in the so-called trifling cases, i.e. cases when amount in dispute after recent changes to these provisions does not exceed PLN 4,000. By adding these regulations to the Polish Code of Civil Procedure, pursuant to the amending acts of July 4, 2019 and March 9, 2023, the legislator undoubtedly created a new subtype of expedited proceedings. The conducted research leads to the conclusion that the creation of such a subtype of separate proceedings is unjustified for many reasons, e.g. applying only the criterion of the amount in dispute and the multitude of existing and constantly being added separate proceedings and their subtypes. This situation results in illegibility of the provisions of the Polish Code of Civil Procedure and further complicates the civil procedure. Therefore, the author considers the possibility of eliminating this subtype of separate proceedings and extending the simplifications introduced in this respect to all cases examined in expedited proceedings.

Keywords: expedited procedure, trifling cases, hearings in camera, subtype of separate proceedings, amendment of March 9th, 2023 of the Polish Code of Civil Procedure, justification of rulings, court of second instance judgements

Bibliografia / References
Broniewicz W., Kognicja sądu drugiej instancji w razie nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji lub nierozpoznania przez ten sąd istoty sprawy, „Przegląd Sądowy” 1997/4.
Chrapoński D., Nowa regulacja postępowania uproszczonego w Kodeksie postępowania cywilnego, „Palestra” 2020/7–8.
Cieślak S., Aksjologiczne uzasadnienie postępowań odrębnych w procesie cywilnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Cieślak S., Elektroniczne postępowanie upominawcze, „Monitor Prawniczy” 2010/7.
Cieślak S., Postępowania przyspieszone w procesie cywilnym. Zarys postępowania nakazowego, upominawczego i uproszczonego, Warszawa 2004.
Cieślak S., Powiązania wewnątrzsystemowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Dąbrowski S., Łazarska A., Uzasadnianie orzeczeń sądowych w procesie cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2012/3.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej z perspektywy systemowej, „Przegląd Sądowy” 2020/10.
Ereciński T., Niezawisłość sędziowska a swoboda orzekania w sprawach cywilnych [w:] Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Edwarda Gniewka, red. J. Gołaczyński, P. Machnikowski, Warszawa 2010.
Ereciński T., Ocena skutków nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 4.07.2019 r. [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Ereciński T., O potrzebie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Państwo i Prawo” 2004/4.
Ereciński T., O uwarunkowaniach, potrzebie oraz zakresie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2010/1.
Fik P., Postępowanie uproszczone po nowelizacji z 4.7.2019 r. [w:] Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, M. Malczyk, Warszawa 2020.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022.
Flejszar R., Przedmiot postępowania uproszczonego w świetle prawa do rzetelnego procesu [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Flejszar R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom II, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Flejszar R., Izarova I., Vebraite V., Access to Justice in Small Claims Procedure: Comparative Study of Civil Procedure in Lithuania, Poland and Ukraine, „International Journal of Procedural Law” 2019/1.
Gałas A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–45816. Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. T. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
Gołaczyński J. [w:] Elektroniczne postępowanie upominawcze. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2010.
Goździaszek Ł., Elektroniczne postępowanie upominawcze, Warszawa 2014.
Goździaszek Ł. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Środki zaskarżenia. System Postępowania Cywilnego. T. 5, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2023.
Grzegorczyk P., Postępowania odrębne w świetle projektowanych zmian Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Grzegorczyk P. [w:] Konstytucja RP. Komentarz. T. II. Art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP. Komentarz. T. I. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Jakubecki A., Czy potrzebne jest nam postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych? (uwagi na tle projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego z 13 września 2018 r.), „Radca Prawny” 2018/4.
Jakubecki A., Jednolitość czy różnorodność postępowania cywilnego? Optymalny model kodeksu postępowania cywilnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Jankowski J., Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego mocą ustawy z 4.7.2019 r. (cz. III – Postępowanie uproszczone; Postępowanie nieprocesowe; Postępowanie zabezpieczające; Postępowanie egzekucyjne), „Monitor Prawniczy” 2019/22.
Jankowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IB. Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Jędrzejewska M., Modele postępowania w cywilnych sprawach „drobnych i prostych” (model sądowy, arbitrażowy i administracyjny), „Palestra” 1977/7.
Knoppek K., System postępowań przyspieszonych w procesie cywilnym po zmianach Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonych w latach 2008–2010 [w:] Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. T. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Kościółek A., Konstytucyjność wyłączenia jawności posiedzeń sądowych w postępowaniu cywilnym – przyczynek do dyskusji, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2023/2.
Kościółek A., Rozpoznawanie spraw na posiedzeniu niejawnym [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Tomalak, Warszawa 2017.
Kościółek A., Zasada jawności w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2018.
Kościółek A. [w:] Postępowania odrębne. System postępowania cywilnego. T. 6, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Machnikowska A., Postępowanie w sprawach gospodarczych jako postępowanie odrębne [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Machnikowska A., „Nie mnożyć bytów ponad potrzebę”. O władzy sędziego na przykładzie postępowań odrębnych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2012.
Manowska M., Postępowanie uproszczone w procesie cywilnym, Warszawa 2002.
Manowska M., Szanciło T. [w:] Środki zaskarżenia. System Postępowania Cywilnego. T. 5, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2023.
Michalska M., Prawo do zaskarżania orzeczenia w postępowaniu cywilnym (uwagi na tle art. 78 i 176 ust. 1 Konstytucji RP) [w:] Współczesne przemiany postępowania cywilnego, red. P. Pogonowski, P. Cioch, E. Gapska, J. Nowińska, Warszawa 2010.
Michalska-Marciniak M., Konstytucyjne podstawy środków zaskarżenia w prawie polskim [w:] Wokół problematyki środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym, red. M. Michalska-Marciniak, Sopot 2015.
Michalska-Marciniak M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Mróz-Szarmach D. [w:] Postępowania odrębne. System Postępowania Cywilnego. T. 6, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Naleziński B. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Oklejak A., Apelacja w procesie cywilnym, Kraków 2022.
Olaś A., Elektroniczne postępowanie upominawcze na mocy nowelizacji z 4.7.2019 r. [w:] Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, M. Malczyk, Warszawa 2020.
Olaś A., Postępowanie uproszczone po zmianach wprowadzonych na mocy ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, red. P. Rylski, Warszawa 2020.
Olaś A. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Postępowania odrębne. Postępowania przyspieszone. Tom II. Cz. 4, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Pogonowski P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Artykuły 367–50539, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Rylski P., Jednolitość czy dywersyfikacja postępowania cywilnego?, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2023/1.
Rylski P., Nierozpoznanie istoty sprawy jako podstawa uchylenia orzeczenia w postępowaniu cywilnym [w:] Stosowanie prawa. Księga jubileuszowa z okazji XX-lecia Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, red. A. Siemaszko, Warszawa 2011.
Rzucidło I., Uzasadnienie orzeczenia sądowego. Ujęcie teoretyczne a poglądy orzecznictwa, Warszawa 2020.
Schabas W.A., The European Convention on Human Rights. A Commentary, Oxford 2015.
Semeniuk A., Niepotrzebne komplikacje procedury cywilnej, „Rzeczpospolita” z 1.02.2006 r.
Skibińska M., Pominięcie przepisów o postępowaniu uproszczonym a sprawniejsze rozwiązanie sporu – próba oceny przepisu art. 5051 § 3 k.p.c., „Monitor Prawniczy” 2021/14.
Skibińska M., Rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy cywilnej na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 1481 KPC w świetle zasad postępowania cywilnego i treści art. 5 KPC [w:] Ars in vita. Ars in iure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Skibińska M., Zakres przedmiotowy postępowania uproszczonego a sprawność postępowania w świetle znowelizowanego art. 5051 k.p.c., „Polski Proces Cywilny” 2021/3.
Skibińska M. [w:] Postępowanie cywilne, red. M. Rzewuski, Warszawa 2023.
Skibińska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Tchórzewski M., Telenga P., Elektroniczne postępowanie upominawcze. Komentarz, Warszawa 2010.
Thon A., Główne problemy w dyskusji nad K.P.C., „Głos Sądownictwa” 1936/1.
Thon A., Krytyka kodeksu postępowania cywilnego ze stanowiska teorji procesu i doświadczeń praktyki, cz. I, Postępowanie sporne, Warszawa 1936.
Uchwała nr 2 z 24.09.2021 r. uczestników Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w sprawie zmian w kodeksie postępowania cywilnego, Jastrzębia Góra, 24.09.2021 r., „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
Walasik M., Zakres regulacji nowego Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Wiśniewski T., Problematyka instancyjności postępowania sądowego w sprawach cywilnych [w:] Księga ku czci Sędziego S. Rudnickiego, Warszawa 2005.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. III, Art. 367–50539, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Zaborowska P., Postępowanie uproszczone w świetle projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z 8.01.2019 r. [w:] Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany 2019, red. G. Jędrejek, S. Kotas, F. Manikowski, Warszawa 2019.
Zdanikowski P., Konecki J., Istota, funkcje i cechy uzasadnienia [w:] Uzasadnienie orzeczenia sądu powszechnego. Język – struktura – metodyka, red. P. Nowak, P. Zdanikowski, J. Konecki, Warszawa 2022.
Zedler F., Co dalej z Kodeksem postępowania cywilnego? [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7–9.10.2005 r.), red. I. Ratusińska, Kraków 2006.
Zedler F., Zagadnienia instancyjności postępowania cywilnego [w:] Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Janusza Pietrzykowskiego, red. Z. Banaszczyk, Warszawa 2000.
Zembrzuski T., Ograniczenia jawności postępowania w sprawach cywilnych w dobie pandemii – potrzeba chwili czy trwałe rozwiązania?, „Forum Prawnicze” 2021/3.
Zembrzuski T., Opinia prawna do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 859) z 18 września 2008 r., http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/0/774E9519CBFA3C09C12574B4004BCCD5/$file/i2357-08.rtf.
Zembrzuski T., Zaskarżanie orzeczeń incydentalnych wydanych po raz pierwszy w toku instancji (uwagi na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego), „Przegląd Sądowy” 2007/9.
Zieliński A., Konstytucyjny standard instancyjności postępowania sądowego, „Państwo i Prawo” 2005/11.

Paweł Rawczyński
doktor nauk prawnych, referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Toruniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2348-5990

Przedmiot i zakres postępowania rejestrowego

Przedmiot procesu cywilnego i postępowania nieprocesowego, w tym postępowania rejestrowego, nadal należy do kluczowych zagadnień nauki postępowania cywilnego i jednocześnie wywołuje w dalszym ciągu sporo wątpliwości w doktrynie. Problematyka dotycząca przedmiotu postępowania rejestrowego koncentruje się przede wszystkim wokół sprecyzowania charakteru prawnego roszczenia i związanego z nim pojęcia „sprawa cywilna”. W niniejszym opracowaniu przedstawiono zatem w niezbędnym zakresie zagadnienie dotyczące roszczenia procesowego, a także dokonano analizy pojęcia sprawy cywilnej i sprawy rejestrowej w celu ustalenia wzajemnej relacji obu tych pojęć. Określenie przedmiotu postępowania rejestrowego łączy się natomiast z zakresem spraw rozpoznawanych w tym postępowaniu. O tym, które sprawy rejestrowe w myśl art. 6941 § 1 k.p.c. rozpoznawane są przez sądy prowadzące rejestry sądowe w postępowaniu rejestrowym, zdecydował ustawodawca, wskazując je w przepisach szczególnych. Zakres postępowania rejestrowego określany jest bowiem zakresem pojęcia sprawy rejestrowej, która stanowi centralny punkt tego postępowania.

Słowa kluczowe: roszczenie procesowe, sprawa cywilna, sprawa rejestrowa, postępowanie rejestrowe

dr Paweł Rawczyński
court referendary of the District Court in Toruń, Poland 
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2348-5990

Object and scope of registration proceedings

The object of civil litigation and non-litigious proceedings, registration proceedings included, belongs still to key issues of the theory of civil procedure and at the same time raises numerous doubts in the doctrine. The problems related to the object of  registration proceedings  focus primarily around the precise definition of the legal nature of claim and the notion of „civil case” related thereto. Thus, the issue of litigation claim has been presented in this paper in the necessary scope along with the analysis of  the notions of civil case and registration case so as to establish the mutual relation between both these notions. The definition of the object of registration proceedings is linked to the scope of matters examined therein. It is the legislator that has decided in art. 6941 § 1 of the Polish Code of Civil Procedure which registration cases are examined by courts which run court registers in registration proceedings by indicating them in special provisions. Thus, the scope of registration proceedings is defined by the scope of the notion of registration case which makes up the central point of these proceedings.

Keywords: litigation claim, civil case, registration case, registration proceedings

Bibliografia / References
Arkuszewska A.M., Referendarz sądowy w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1974.
Berutowicz W., Znaczenie prawne sądowego dochodzenia roszczeń, Warszawa 1966.
Bladowski B., Metodyka pracy sędziego cywilisty, Warszawa 2013.
Błaszczak Ł., Powództwo oczywiście bezzasadne, Warszawa 2021.
Błaszczak Ł., Problematyka sprawy cywilnej i drogi sądowej w kontekście zagadnienia sprawy konstytucyjnej i domniemania drogi sądu powszechnego z art. 177 Konstytucji [w:] Konstytucjonalizacja postępowania cywilnego, red. Ł. Błaszczak, Wrocław 2015.
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Łódź 1973.
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1999.
Broniewicz W., Pozew i powództwo (analiza pojęć), „Państwo i Prawo” 1976/1–2.
Broniewicz W., Przyczyny oddalenia powództwa, „Państwo i Prawo” 1964/5.
Cioch P. [w:] J. Studzińska, P. Cioch, Postępowanie cywilne, Warszawa 2017.
Derlatka J. [w:] Postępowanie cywilne, red. M. Rzewuski, Warszawa 2022.
Domińczyk T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom III. Artykuły 506–729, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Domińczyk T., Tomalak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom III. Artykuły 506–729, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Dróżdż-Chmiel K., Przedmiot postępowania nieprocesowego [w:] Leksykon cywilnego postępowania nieprocesowego. Podstawowe pojęcia, red. J. Misztal-Konecka, Warszawa 2021.
Dróżdż-Chmiel K., Sprawy rejestrowe [w:] Leksykon cywilnego postępowania nieprocesowego. Podstawowe pojęcia, red. J. Misztal-Konecka, Warszawa 2021.
Gajda-Roszczynialska K., Ewolucja koncepcji przedmiotu procesu w Kodeksie postępowania cywilnego z 1932 r. oraz Kodeksie postępowania cywilnego z 1964 r., „Polski Proces Cywilny” 2020/3.
Gajda-Roszczynialska K., Przedmiot procesu a badanie braków formalnych i opłaty żądania ewentualnego, „Monitor Prawniczy” 2014/11.
Gałas A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 506–1217, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Gapska E. [w:] E. Gapska, J. Studzińska, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2020.
Gburzyńska-Dulewicz A., Roszewski Z., Postępowanie rejestrowe w sprawach dotyczących spółek – wybrane zagadnienia na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Przegląd Prawa Handlowego” 1999/9.
Goldiszewicz A., Wybrane problemy na tle konstytutywnych i deklaratoryjnych wpisów do rejestru osobowych spółek prawa handlowego, „Monitor Prawniczy” 2017/12.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Jakubecki A., Postępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu prawa własności intelektualnej, Warszawa 2000.
Jakubecki A. [w:] L. Ciulkin, A. Jakubecki, N. Kowal, Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie rejestrowe. Praktyczny komentarz, Warszawa 2002.
Jaworski A., Komenda A. [w:] Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie rejestrowe, red. A. Komenda, Warszawa 2021.
Jędrzejewska M., Współuczestnictwo procesowe. Istota – zakres – rodzaje, Warszawa 1975.
Jodłowski J., Do Redakcji Państwa i Prawa, „Państwo i Prawo” 1967/4–5.
Jodłowski J., Glosa do uchwały SN z 23.02.1970 r., III CZP 81/69, „Państwo i Prawo” 1970/10.
Jodłowski J., W kwestii zakresu i przedmiotu nauki postępowania cywilnego, „Państwo i Prawo” 1969/4–5.
Kaczyński M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IB. Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Knoppek K., Postępowanie cywilne w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2022.
Koenner M., Lesiak A., Nowacki P., Formularze sądowe. Komentarz, Gdańsk 2004.
Korzan K., Orzeczenia konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972.
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2004.
Korzan K., Roszczenie procesowe jako przedmiot postępowania cywilnego w kontekście prawa dostępu do sądu i prawa do powództwa [w:] Simbolae Vitoldo Broniewicz dedicatae. Księga Pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza, red. A. Marciniak, Łódź 1998.
Krajewski J., Postępowanie nieprocesowe, Toruń 1973.
Kuberska W., Zakres kognicji sądu drugiej instancji w postępowaniu rejestrowym, „Przegląd Sądowy” 2004/10.
Laskowska-Hulisz A., Zakres orzekania sądu pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Leśniak M., Postępowanie w sprawach o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001/5.
Leśniak M., Gil I., Postępowanie rejestrowe [w:] Postępowanie cywilne. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze i zabezpieczające, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2020.
Leśniak M., Łukowski W., Wybrane problemy związane ze stosowaniem ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym i kodeksu spółek handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001/9.
Lubiński K., Rawczyński P., Geneza i rozwój instytucji referendarza sądowego w Polsce [w:] Pro memoria. Księga dla uczczenia pamięci Profesor Krystyny Kamińskiej, red. A. Gaca, Toruń 2013.
Lubiński K., Rawczyński P., Referendarz sądowy w polskim postępowaniu cywilnym na tle prawnoporównawczym [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Pazdan, M. Tomalak, Warszawa 2017.
Lubiński K., Rawczyński P., Status prawny i zadania referendarza sądowego w postępowaniu cywilnym w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Ars in vita. Ars in iure. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Marcewicz O. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do art. 1–729, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017.
Marciniak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Markiewicz K., Postępowanie w sprawach depozytowych, Warszawa 2007.
Markiewicz K., Zasady dotyczące przedmiotu orzekania w postępowaniu nieprocesowym [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Postępowanie nieprocesowe. Tom IV. Cz. 1. Vol. 2, red. T. Ereciński, K. Lubiński, Warszawa 2021.
Markiewicz K., Zasady orzekania w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 2013.
Marszałkowska-Krześ E., Wpisy w rejestrze przedsiębiorców dotyczące spółek handlowych, Warszawa 2004.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Postępowanie w sprawach upadłościowych i rejestrowych, Warszawa 2011.
Marszałkowska-Krześ E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2019.
Maziarz-Charuza A., Skarga na orzeczenie referendarza sądowego w postępowaniu wieczystoksięgowym, Warszawa 2006.
Miączyński A., Znaczenie i rola uzasadnienia orzeczenia sądowego w sprawach cywilnych, „Państwo i Prawo” 1970/11.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Art. 367–729, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2016.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Michalski M., Kodeks Spółek Handlowych. Tom IV. Komentarz do art. 491–633, red. A. Kidyba, Warszawa 2018.
Michnik A., Postępowanie o wpis do rejestru przedsiębiorców, Warszawa 2009.
Michnik A., Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, Warszawa 2013.
Naworski J.P., Ochrona prawa kontroli wspólnika spółki z o.o. w procedurze sądowej (cz. I), „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/4.
Naworski J.P., Ochrona prawa kontroli wspólnika spółki z o.o. w procedurze sądowej (cz. II), „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/5.
Norek E., Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie rejestrowe, Warszawa 2001.
Piasecki K., Orzekanie ponad żądanie w procesie cywilnym, Warszawa 1975.
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze, Warszawa 2010.
Piasecki K., Wyrok pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014.
Pietrzkowski H., Prawo do sądu (wybrane zagadnienia), „Przegląd Sądowy” 1999/11–12.
Płowucha K., Postępowanie nieprocesowe w sprawach rejestrowych [w:] Studia z prawa publicznego, red. K. Lubiński, Toruń 2001.
Pogonowski P., Realizacja prawa do sądu w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
Popardowski P. [w:] Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Pruś P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Artykuły 506–1217, red. M. Manowska, Warszawa 2015.
Rawczyński P., Pozycja ustrojowa referendarza sądowego w Polsce, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2011/3.
Rawczyński P., Referendarz sądowy jako organ uprawniony do wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym w trybie art. 276 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2011/1.
Rawczyński P., Referendarz sądowy w postępowaniu egzekucyjnym w sprawach cywilnych [w:] W poszukiwaniu prawa dobrego i sprawiedliwego. Księga Pamiątkowa ku czci Jana Tredera, red. K. Lubiński, Warszawa 2013.
Rawczyński P., Status publicznoprawny referendarza sądowego oraz jego funkcje w sądowym postępowaniu cywilnym, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2009/10.
Rawczyński P., Zdolność procesowa uczestników w postępowaniu rejestrowym [w:] Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Resich Z., Dopuszczalność drogi sądowej w sprawach cywilnych, Warszawa 1962.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z., Poznanie prawdy w procesie cywilnym, Warszawa 1958.
Resich Z., Przesłanki procesowe, Warszawa 1966.
Resich Z., Res iudicata, Warszawa 1978.
Resich Z., Zasady opracowania nowego Kodeksu postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1965/12.
Resich Z. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, Postępowanie cywilne, Warszawa 2003.
Rojewski M. [w:] W. Maciejko, M. Rojewski, Z. Zaborniak, Zarys metodyki pracy referendarza sądowego, Warszawa 2009.
Rojewski M. [w:] M. Rojewski, R. Pawlik, J. Widło, I. Skonieczna-Masłowska, Metodyka pracy referendarza sądowego w wydziałach cywilnych, gospodarczych, ksiąg wieczystych, rejestru zastawów i prowadzącym e-sąd, red. M. Rojewski, Warszawa 2012.
Roszewski Z., Glosa do postanowień SN z dnia: 16.04.1997 r., I CZ 24/97 oraz 11.03.1998 r., III CZ 10/98, „Prawo Spółek” 2000/1.
Rowiński T., Zrzeczenie się roszczenia w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1965/7–8.
Sawczuk W., Przedmiot postępowania toczącego się na podstawie art. 3311 k.p.k., „Nowe Prawo” 1963/10.
Sawczuk W., Wznowienie postępowania, Lublin 1963.
Siedlecki W., Prawo procesowe cywilne a prawo cywilne materialne, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1969/3–4.
Siedlecki W., Przedmiot postępowania cywilnego [w:] Wstęp do Systemu Prawa Procesowego Cywilnego, red. J. Jodłowski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974.
Siedlecki W., Zasady wyrokowania w procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Siedlecki W. [w:] J. Policzkiewicz, W. Siedlecki, E. Wengerek, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1973.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2001.
Siwik L., Podleś M., Postępowanie przymuszające przed sądem rejestrowym w ujęciu prawnoporównawczym, „Studia Prawnicze Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 2012/2.
Suski P., Czynności nadzorcze i pomocnicze sądu rejestrowego [w:] Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga Pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom I, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Sychowicz M., Postępowanie o zniesienie współwłasności, Warszawa 1976.
Szczurowski T. [w:] Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Sztorc M., Status prawny referendarza sądowego w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2016.
Szwaja J. [w:] A. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy, Tom I, Warszawa 1997.
Tarska M., Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, Warszawa 2009.
Tarska M. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Pozakodeksowe prawo handlowe. Tom V. Komentarz, Warszawa 2008.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu, Kraków 1950.
Wajda D., Wpisy w Krajowym Rejestrze Sądowym wywołujące skutek deklaratoryjny, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/1.
Waligórski M., Kumulacja roszczeń w procesie, „Polski Proces Cywilny” 1937/18–19.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Waligórski M., Zarys polskiego procesu cywilnego, Kraków 1952.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., Skarga, powództwo i prawo do ochrony sądowej, „Polski Proces Cywilny” 1937/9–10.
Weitz K., Związanie sądu granicami żądania w procesie cywilnym [w:] Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom I, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Wiśniewska A., Przedmiotowa zmiana powództwa w procesie cywilnym, Warszawa 1986.
Włodyka S., Pojęcie postępowania cywilnego i jego rodzaje [w:] Wstęp do Systemu Prawa Procesowego Cywilnego, red. J. Jodłowski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974.
Włodyka S., Powództwo prokuratora w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Zamojski Ł., Krajowy Rejestr Sądowy. Komentarz, Warszawa 2022.
Zamojski Ł., Przepisy przymuszające stosowane przez sąd rejestrowy zawarte w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/2.
Zamojski Ł., Rejestracja spółek. Zagadnienia materialne i procesowe, Warszawa 2008.
Zamojski Ł., Zmiany w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz Kodeksie postępowania cywilnego uchwalone na mocy ustawy z 26.01.2018 r., „Monitor Prawniczy” 2018/19.
Zembrzuski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Zieliński A., Postępowanie cywilne. Kompendium, Warszawa 2017.

Andrzej Olaś
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, adwokat
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645

Pojęcie czynności egzekucyjnych w sądowym postępowaniu egzekucyjnym – cz. 2

Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację studium poświęconego pojęciu czynności egzekucyjnych w sądowym postępowaniu egzekucyjnym, którego część pierwsza ukazała się na łamach kwartalnika „Polski Proces Cywilny” w numerze 3/2023. W drugiej części studium analizie poddano kwestię znaczenia koncepcji czynności konwencjonalnych dla czynności egzekucyjnych, a następnie podjęto próbę ustalenia stosunku czynności egzekucyjnych do czynności procesowych oraz czynności cywilnoprawnych. Suma poczynionych ustaleń pozwoliła na sformułowanie wniosków końcowych co do normatywnej koncepcji czynności egzekucyjnych w polskim systemie prawa procesowego cywilnego.

Słowa kluczowe: czynności egzekucyjne, czynności postępowania egzekucyjnego, czynności procesowe, czynność cywilnoprawne, czynności konwencjonalne

dr hab. Andrzej Olaś
Assistant Professor,  Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, attorney, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645

The concept of enforcement actions in judicial enforcement proceedings – part 2

This paper is a continuation of the study devoted to the concept of enforcement actions in judicial enforcement proceedings, the first part of which was published in issue 3/2023 of the quarterly “Polish Civil Procedure”. In the second part of the study, the issue of the relevance of the concept of conventional acts for enforcement actions was analyzed, and then an attempt was made to determine the relationship between enforcement actions and procedural actions as well as acts performed pursuant to norms governing the substantive civil law. The sum of the findings made it possible to formulate final conclusions regarding the normative concept of enforcement actions in the Polish system of civil procedural law.

Keywords: enforcement actions, actions in judicial enforcement proceedings, procedural actions, civil law acts, conventional acts

Bibliografia / References
Błaszczak Ł., Problem dopuszczalności pozaustawowych (pozakodeksowych) umów procesowych dotyczących przedmiotu procesu (na przykładzie umowy o cofnięcie pozwu, zrzeczenie się roszczenia lub uznanie powództwa), „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Broniewicz W. [w:] W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2014.
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730–1217, red. J. Jankowski, Warszawa 2019.
Czepita S., Formalizacja a konwencjonalizacja działań w prawie [w:] Konwencjonalne i formalne aspekty prawa, red. S. Czepita, Szczecin 2006.
Demendecki T. [w:] Metodyka pracy komornika sądowego, red. A. Marciniak, M. Michalska-Marciniak, Warszawa 2015.
Derlatka J. [w:] Postępowanie cywilne, red. M. Rzewuski, Warszawa 2019.
Drelichowska A., Czynności egzekucyjne w świetle ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, „Przegląd Prawa i Administracji” 2014/97.
Flaga-Gieruszyńska K., Wszczęcie egzekucji, Sopot 2020.
Fruk A., Czynności procesowe – wnioski i postulaty w kontekście relacji do czynności materialnoprawnych, „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Gizbert-Studnicki T., O nieważnych czynnościach prawnych w świetle koncepcji czynności konwencjonalnych, „Państwo i Prawo” 1975/4.
Grzybowski S. [w:] System Prawa Cywilnego. Część ogólna, tom I, red. S. Grzybowski, Wrocław 1985.
Gudowski J., Postępowanie w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, „Przegląd Sądowy” 2002/1.
Jagieła J., Postępowanie w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, „Monitor Prawniczy” 2002/19.
Jagieła J., Postępowanie w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką (stadium wykonawcze), „Monitor Prawniczy” 2003/6.
Jędrzejewska M., Wpływ czynności procesowych na bieg przedawnienia, Warszawa 1984.
Korzan K., Kurator w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1966.
Korzan K., Sądowe postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1986.
Kościółek A., Elektroniczne czynności procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Krakowiak M., Suma przymusowa w polskim postępowaniu cywilnym, Warszawa 2017.
Lubiński K., O problemie dopuszczalności dokonywania czynności sądowego postępowania egzekucyjnego w sprawach cywilnych na nośnikach danych albo za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, „Palestra” 2009/9–10.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Markiewicz K., Zasady orzekania w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 2013.
Markiewicz K., Torbus A., O wykładni pisemnych oświadczeń stron w postępowaniu cywilnym rozpoznawczym, „Polski Proces Cywilny” 2013/1.
Mądrzak H., Czynności egzekucyjne (analiza pojęcia), „Problemy Egzekucji Sądowej” 1994/8.
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace prawnicze” 1974/67.
Misztal-Konecka J., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Mokry J., Czynności procesowe podmiotów dochodzących ochrony praw w postępowaniu cywilnym, Wrocław 1993.
Mokry J., Wykładnia procesowych oświadczeń w sądowym postępowaniu cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1975/25–26.
Mularski K., Czynności podobne do czynności prawnych, Warszawa 2011.
Mularski K. [w:] System prawa prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna. Tom 2, red. Z. Radwański, Warszawa 2019.
Municzewski A., Wykładnia oświadczeń woli stron składanych w postępowaniu cywilnym i postępowaniu karnym [w:] Konwencjonalizacja i formalne aspekty prawa, red. S. Czepita, Szczecin 2006.
Olaś A., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym, Warszawa 2021.
Olaś A., Czy w toku egzekucji z nieruchomości sędzia, który wydał rozstrzygnięcie nadzorcze w trybie art. 759 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, może orzekać w postępowaniu ze skargi na czynność komornika podjętą zgodnie z tym rozstrzygnięciem?, „Polski Proces Cywilny” 2022/3.
Olaś A., Pojęcie czynności egzekucyjnych w sądowym postępowaniu egzekucyjnym – cz. 1, „Polski Proces Cywilny” 2023/3.
Olszanowski J., Zbieg egzekucji w sądowym i administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym, Warszawa 2016.
Piasecki K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie nieprocesowe, w razie zaginięcia lub zniszczenia akt, zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz do artykułów 506–1088. Tom III, red. K. Piasecki, Warszawa 2012.
Piekarski M., Czynności materialnoprawne a czynności procesowe w sprawach cywilnych (wybrane zagadnienia), „Studia Prawnicze” 1973/37.
Pyziak-Szafnicka M., Czynności cywilnoprawne a czynności procesowe, „Państwo i Prawo” 2023/6.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, K. Weitz, Postępowanie cywilne, Warszawa 2014.
Rudkowska-Ząbczyk E., Pisemne czynności procesowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2008.
Rylski P., Czynności procesowe a czynności cywilnoprawne – zarys problematyki, „Państwo i Prawo” 2023/6.
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego, Warszawa 2009.
Sawczuk M., Zdolność procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1963.
Siedlecki W., Czynności procesowe, „Państwo i Prawo” 1951/11.
Siedlecki W. [w:] W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
Studzińska J., Elektroniczne czynności uczestników postępowania egzekucyjnego [w:] Postępowanie i prawo cywilne w dobie informatyzacji, red. A. Marciniak, J. Bieluk, Warszawa 2016.
Szczurek Z., Czynności egzekucyjne. Zagadnienia ogólne, Sopot 2017.
Świeboda Z., Czynności procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1990.
Świeboda Z., Pojęcie i rodzaje czynności egzekucyjnych sądu, „Palestra” 1976/10.
Walasik M., Poddanie się egzekucji aktem notarialnym, Warszawa 2008.
Waligórski M., Proces cywilny. Funkcja i struktura, Warszawa 1947.
Waśkowski E., Istota czynności procesowych, „Polski Proces Cywilny” 1937/24.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Wengerek E., Pojęcie, przedmiot i przesłanki postępowania egzekucyjnego [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego. Zbiór studiów, red. J. Jodłowski, Ossolineum 1974.
Wengerek E., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1978.
Zedler F., Poddanie się egzekucji aktem notarialnym, „Rejent” 1998/7–8.
Zedler F., Czynności egzekucyjne a czynności procesowe (wybrane zagadnienia) [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Zedler F., Zagadnienia instancyjności postępowania cywilnego [w:] Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Janusza Pietrzykowskiego, red. Z. Banaszczyk, Warszawa 2000.
Ziembiński Z., W sprawie czynności konwencjonalnych, „Państwo i Prawo” 1986/8.

Marcin Kostwiński
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego I, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; adwokat, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707

Czy postępowanie z udziałem konsumentów (art. 45814 i n. k.p.c.) „krzyżuje się” z postępowaniem w sprawach gospodarczych (art. 4581 i n. k.p.c.)?

Od 1.07.2023 r. do Kodeksu postępowania cywilnego zostało wprowadzone nowe postępowanie z udziałem konsumentów. Wydaje się, że założeniem ustawodawcy było oddzielenie tego postępowania od postępowania w sprawach gospodarczych. Bliższa analiza przepisów dotyczących obu postępowań budzi jednak daleko idące wątpliwości. Celem niniejszego opracowania jest naświetlenie wewnątrzsystemowych relacji pomiędzy postępowaniem z udziałem konsumentów i postępowaniem w sprawach gospodarczych, a także konsekwencji możliwości rozpoznania sprawy cywilnej na podstawie przepisów obu postępowaniach odrębnych.

Słowa kluczowe: postępowanie z udziałem konsumentów, postępowanie w sprawach gospodarczych, powiązania wewnątrzsystemowe, postępowania odrębne, krzyżowanie się postępowań

dr Marcin Kostwiński
Assistant Professor, Department of Civil Proceedings I, Faculty of Law and Administration, University of Lodz; attorney, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707

Do proceedings involving consumers (Art. 45814 et seq. of the Polish Code of Civil Procedure) “cross over” with proceedings in commercial cases (Art. 4581 et seq. of the Polish Code of Civil Procedure)?

On the 1st of July 2023 a new procedure involving consumers was introduced into the Polish Code of Civil Procedure. At first glance, it seems that the legislator’s assumption was to make this procedure separate from proceedings in commercial cases. However, a closer examination of the provisions on both proceedings raises far-reaching doubts. The purpose of this paper is to illuminate the intra-system relationship between proceedings involving consumers, as well as the consequences of being able to hear a civil case under the provisions of both separate proceedings.

Keywords: proceedings involving consumers, proceedings in commercial cases, intra-system relationships, separate proceedings, crossover of proceedings

Bibliografia / References
Cieślak S., Aksjologiczne uzasadnienie postępowań odrębnych w procesie cywilnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Cieślak S., Postępowania przyspieszone w procesie cywilnym. Zarys postępowania nakazowego, upominawczego i uproszczonego, Warszawa 2004.
Cieślak S., Powiązania wewnątrzsystemowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Cieślak S., Zagadnienia wprowadzające do struktury systemu procesowego cywilnego [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 2, cz. 3, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Chrapoński D., Odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych – zarys regulacji, „Palestra” 2019/11–12.
Chrapoński D., Postępowanie cywilne z udziałem konsumentów w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 9.03.2023 r., „Palestra” 2023/8.
Dybiński J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. W. Borysiak, K. Osajda, Warszawa 2022.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej z perspektywy systemowej, „Przegląd Sądowy” 2020/10.
Ereciński T., O potrzebie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Państwo i Prawo” 2004/4.
Ereciński T., O uwarunkowaniach, potrzebie oraz zakresie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2010/1.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2022.
Feliga P., Sprawiedliwe załatwienie sprawy gospodarczej jako cel odrębności postępowania w sprawach gospodarczych (art. 4581–45813 KPC) [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, red. P. Rylski, Warszawa 2020.
Flaga‑Gieruszyńska K. [w:] Postępowanie w sprawach gospodarczych. Komentarz do wybranych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, red. K. Flaga‑Gieruszyńska, Legalis 2021.
Flejszar R., Przedsiębiorca w postępowaniu cywilnym rozpoznawczym, Warszawa 2006.
Flejszar R., Standard ochrony procesowej w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych na gruncie poprzedniego i aktualnego stanu prawnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2023/1.
Gołaczyński J., Kodeks postępowania cywilnego. Nowelizacja z 9.3.2023 r. Komentarz. Linia orzecznicza, Warszawa 2023.
Grzegorczyk P., Postępowania odrębne w świetle projektowanych zmian Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe Komentarz do zmian 2019, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Gudowski J., Tradycja, postęp i coś jeszcze. Czy Konstytucja uratuje Kodeks postępowania cywilnego? [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. A. Orzeł-Jakubowska, T. Zembrzuski, Warszawa 2023.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. M. Gutowski, Warszawa 2021.
Jakubecki A., Jednolitość czy różnorodność postępowania cywilnego? Optymalny model kodeksu postępowania cywilnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Jarocha A., Szybkość w postępowaniu w sprawach gospodarczych [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Kostwiński M., Czy przepisy o postępowaniu w sprawach gospodarczych powinny znaleźć zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym?, „Acta Iuridica Resoviensia” 2022/36.
Kostwiński M., Postępowanie w sprawach gospodarczych [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 2, cz. 4, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Kulski R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Kulski R., Odrębności postępowania w sprawach gospodarczych, „Monitor Prawniczy” 2019/21.
Kulski R., Umowy procesowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2006.
Łochowski M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Machnikowska A., Postępowanie w sprawach gospodarczych [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 6, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Machnikowska A., Postępowanie w sprawach gospodarczych jako postępowanie odrębne [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Machnikowska A., Mróz-Szarmach D., Zjazd Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego, 22–25 września 2021 r. (sprawozdanie), „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Mendrek A., Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów – uwagi w świetle projektowanych zmian Kodeksu postępowania cywilnego, „Monitor Prawniczy” 2022/8.
Muliński M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1B, red. A. Góra‑Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Olaś A., E pluribus unum? O optymalny model procedury cywilnej w sprawach spornych – uwagi na tle Modelowych Europejskich Reguł Postępowania Cywilnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Orecki M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Osowska‑Grzelak M., Wzajemna relacja postępowań odrębnych występujących w procesie cywilnym w ujęciu ogólnym, cz. 2, „Monitor Prawniczy” 2008/14.
Osowy P. [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 8, red. K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2021.
Pazdan M., Osoby fizyczne [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, red. M. Safjan, M. Pazdan, Warszawa 2007.
Pecyna M., Postępowanie w sprawach konsumenckich [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 6, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Pietrzykowski K. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2023.
Rydz K., Pozycja prawna wspólnika lub akcjonariusza spółki handlowej a status konsumenta. Analiza z uwzględnieniem koncepcji prezentowanych na tle prawa niemieckiego i austriackiego, „Transformacje Prawa Handlowego” 2023/1.
Rylski P., Jednolitość czy dywersyfikacja postępowania cywilnego?, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2023/1.
Sieńko M., Nowe modele koncentracji materiału procesowego [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, red. P. Rylski, Warszawa 2020.
Słyk J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Osajda, M. Domański, J. Słyk, Legalis 2022.
Strus-Wołos M., Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów – czy potrzebne jest procesowe wzmocnienie ochrony konsumenta?, „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Szanciło T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Szczurowski T., Pojęcie sprawy gospodarczej po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2019/9.
Weitz K., Czy nowa kodyfikacja postępowania cywilnego?, „Państwo i Prawo” 2007/3.
Zedler F., Co dalej z kodeksem postępowania cywilnego [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd Katedr Postępowania Cywilnego w Zakopanem [7–9.10.2005 r.], Kraków 2006.
Zembrzuski T., Dokąd zmierza ochrona konsumenta w procesie cywilnym?, „Palestra” 2023/8.

Katarzyna Gajda-Roszczynialska
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, sędzia, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8245-9023

Notatka z Walnego Zebrania Towarzystwa Naukowego Procesualistów Cywilnych, Lublin, 18.09.2023 r.

Katarzyna Gajda-Roszczynialska
assistant professor, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, judge, Poland 
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8245-9023

Note from the General Meeting of the Scholarly Association of Civil Procedure Lawyers, Lublin, September 18, 2023.