Elementy organizacji osobowych spółek handlowych – przyczynek do analizy podstaw ustroju spółek osobowychprof. dr hab. Adam Opalski
Autor jest kierownikiem Katedry Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Of Counsel w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka w Warszawie, członkiem European Company Law Expert Group oraz European Model Company Act Group
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628).
dr hab. Andrzej W. Wiśniewski
Autor jest adiunktem w Katedrze Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8266-6425).
Udział w autorstwie tekstu:
Adam Opalski: 50%
Andrzej W. Wiśniewski: 50%
Elementy organizacji osobowych spółek handlowych – przyczynek do analizy podstaw ustroju spółek osobowych
Założenia ustroju osobowych spółek handlowych czynią zasadnym rozróżnienie trzech obszarów rozstrzygnięć podejmowanych przez wspólników: po pierwsze, prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji; po drugie, tzw. decyzji właścicielskich; oraz po trzecie, kształtowania treści stosunku spółki, pierwotnie określonej przez umowę spółki. W pierwszej sferze wspólnicy występują w istocie w funkcji organu czy też quasi-organu spółki, wobec czego należy tu stosować odpowiednio przepisy o reprezentacji organicznej, w myśl których oświadczenia wspólnika stanowią wprost oświadczenia spółki. Błędem jest natomiast spotykane w doktrynie posługiwanie się koncepcją przedstawicielstwa ustawowego. W drugim z obszarów, obejmującym w szczególności zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego, wspólnicy tworzą organ kolektywny, będący odpowiednikiem zgromadzenia spółki kapitałowej, co rzutuje na interpretację trybu i charakteru prawnego podejmowanych decyzji. Istotnym problemem, wobec nieusystematyzowanej z tego punktu widzenia regulacji kodeksowej, jest należyte rozgraniczenie pomiędzy tymi dwoma obszarami a sferą trzecią, w której wspólnicy występują już nie jako organ spółki, ale jako odrębne od niej podmioty; dotyczy to w szczególności zmian umowy spółki. Systematyzacja zróżnicowanych ról, w których występują wspólnicy spółek osobowych, jest koniecznym warunkiem prawidłowej interpretacji podstaw organizacji spółek osobowych oraz oddziałuje na kwestie szczegółowe.
Słowa kluczowe: ustrój osobowych spółek handlowych, reprezentacja spółki, prowadzenie spraw spółki, quasi-organ, uchwała wspólników, zgoda wspólników, zmiana umowy spółki
prof. dr hab. Adam Opalski
The author is head of the Department of Private International Law and Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Domański Zakrzewski Palinka law firm in Warsaw; a member of the European Company Law Expert Group and the European Model Company Act Group (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628).
dr hab. Andrzej W. Wiśniewski
The author is an assistant professor at the Department of Private International Law and Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8266-6425).
Authors’ contributions:
Adam Opalski: 50%
Andrzej W. Wiśniewski: 50%
Elements of Organization of Commercial-Law Partnerships. A contribution to the Analysis of Fundamental Provisions Regulating Partnerships
The assumptions underpinning the provisions that regulate commercial-law partnerships justify distinguishing three areas of decisions made by their partners: firstly, running of the partnership’s affairs and its representation; secondly, the so-called owners’ decisions, and, thirdly, determination of the contents of the partnership relationship, initially provided for in the partnership agreement. In the first sphere, partners in fact play the role of a (quasi-) governing body of the partnership, therefore provisions on organic representation, whereby a partner’s declarations directly constitute the partnership’s declarations, should be applied mutatis mutandis. Meanwhile the concept of statutory representation is sometimes erroneously used in legal scholarship. As for the second area, including in particular the approval of annual financial statements, the partners form a collegial body, the equivalent of the general meeting of a company, which influences the interpretation of the procedure whereby decisions are made and their legal character. Since the regulation in the Code is not systematized from this point of view, an important problem is the correct delineation of these two areas and the third sphere, where the partners no longer act as a governing body of the partnership, but as entities separate from it. This concerns in particular amending the partnership agreement. Systematizing the diverse roles played by partners in partnerships is a sine qua non for correctly interpreting the fundamentals of organization of partnerships and affects the detailed matters.
Keywords: provisions regulating commercial-law partnerships, partnership representation, running the partnership’s affairs, quasi-governing body, resolution of partners, consent of partners, amendment to partnership agreement
Bibliografia/References
Allerhand M., Kodeks handlowy. Komentarz, Lwów 1935.
Bilewska K., Glosa do wyroku SN z 8.02.2013 r., IV CSK 332/12, „Monitor Prawniczy” 2014/10.
Borowy B. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2024.
Fenichel Z. [w:] T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Kraków 1936.
Gorczyński G., Spółka jawna jako podmiot prawa, Warszawa 2009.
Grykiel J., Reprezentacja spółki osobowej przez wspólnika będącego osobą prawną [w:] Societas et obligationes – tradycja, współczesność, przyszłość. Księga jubileuszowa profesora Jacka Napierały, red. A. Olejniczak, T. Sójka, Poznań 2018.
Herbet A., Spółka komandytowa według Kodeksu spółek handlowych. Komentarz, Lublin 2004.
Kopaczyńska-Pieczniak K., Pozycja prawna wspólnika spółki jawnej, Warszawa 2013.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–150, red. A. Kidyba, Warszawa 2017.
Krauss J., Dopuszczalność stosowania przepisów o osobach prawnych do reprezentacji spółki jawnej – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 8.02.2013 r. (IV CSK 332/12), „Glosa” 2014/1.
Kubot Z., Organy osób prawnych, ułomnych osób prawnych oraz innych jednostek organizacyjnych [w:] W kręgu teoretycznych i praktycznych aspektów prawoznawstwa. Księga jubileuszowa profesora Bronisława Ziemianina, red. M. Zieliński, Szczecin 2005.
Kuniewicz A., Kuniewicz Z., Glosa do wyroku SN z 8.02.2013 r., IV CSK 332/12, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2014/1.
Lic J., Zasady reprezentacji osobowych spółek handlowych a ich zdolność do czynności prawnych [w:] Kodeks spółek handlowych po dziesięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2013.
Litwińska-Werner M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2007.
Litwińska-Werner M. [w:] System Prawa Handlowego, t. 2a, Prawo spółek handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Tytuł I. Przepisy ogólne. Tytuł II. Spółki osobowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1a, Spółki osobowe. Komentarz. Art. 1–36, red. A. Opalski, Warszawa 2024.
Pazdan M., Dobra lub zła wiara osoby prawnej [w:] Studia z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Biruty Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, red. A. Szpunar i in., Łódź 1997.
Pazdan M., Z problematyki dobrej lub złej wiary osoby prawnej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego. Prace Prawnicze” 1971, t. 2.
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Pyzioł W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008.
Regiec A.P., Reprezentacja handlowych spółek osobowych [w:] Kodeks spółek handlowych po 15 latach obowiązywania, red. J. Frąckowiak, Warszawa 2018.
Saczywko M., Zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” a reprezentacja spółki jawnej w umowach ze wspólnikami, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/11.
Schmidt K., Gesellschaftsrecht, Köln 2002.
Siemiątkowski T., Potrzeszcz R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Tytuł I. Przepisy ogólne. Tytuł II. Spółki osobowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Sołtysiński S. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 1, Przepisy ogólne. Spółki osobowe. Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2012.
Sołtysiński S., Moskwa P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, red. A. Szajkowski, Warszawa 2016.
Strzępka J.A., Zielińska E. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2013.
Szczotka J., Spółka jawna, Bydgoszcz–Lublin 2003.
Szumański A., Podejmowanie uchwał wspólników w spółkach osobowych [w:] Prawo handlowe. Między teorią, praktyką a orzecznictwem. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Januszowi A. Strzępce, red. P. Pinior i in., Warszawa 2019.
Tereszkiewicz P., Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej, Warszawa 2008.
Wiedemann H., Gesellschaftsrecht, t. 2, Recht der Personengesellschaften, München 2004.
Wilejczyk M., Zdolność do czynności prawnych spółki jawnej, „Monitor Prawniczy” 2017/4.
Wiśniewski A.W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1a, Spółki osobowe. Komentarz. Art. 1–36, red. A. Opalski, Warszawa 2024.
Witosz A.J., Prowadzenie spraw i reprezentacja spółek osobowych, Warszawa 2013.
Witosz A.J. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–150, red. A. Kidyba, Warszawa 2017.
prof. dr hab. Zbigniew Kuniewicz
Autor jest profesorem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0793-9937).
Jedność prawa cywilnego czy autonomia prawa handlowego? (Uwagi o niektórych mankamentach regulacji prawnej stosunków gospodarczych)
Pytanie sformułowane w tytule niniejszego artykułu dotyczy fundamentalnej kwestii z punktu widzenia struktury systemu prawnego obejmującego obszar prawa prywatnego. Przeprowadzona w tekście analiza przedstawia stan dyskusji – w ujęciu historycznym oraz współcześnie – nad miejscem prawa handlowego w systemie prawnym. Na tle tych rozważań ukazane zostały niektóre mankamenty obowiązującej regulacji prawnej stosunków gospodarczych. Zasadniczy wniosek ujawnia potrzebę dokonania przemyślanych zmian legislacyjnych w obszarze stosunków prawnych związanych z działalnością gospodarczą. Sprawą drugorzędną pozostaje, czy docelowa regulacja problematyki gospodarczej znajdzie wyraz w odrębnym kodeksowym (ustawowym) akcie prawnym, czy też prace w tym zakresie skoncentrują się na głębokiej nowelizacji Kodeksu cywilnego.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, prawo handlowe, zasada jedności prawa cywilnego, stosunki gospodarcze
prof. dr hab. Zbigniew Kuniewicz
The author is a professor at the Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0793-9937).
Unity of Civil Law or Autonomy of Commercial Law? (Remarks About Some Deficiencies in the Legal Regulation of Economic Relations)
The question posed in the title of this article concerns an issue which is of key importance from the point of view of the legal system covering the area of private law. The analysis conducted in the article presents the state of the discussion about the place of commercial law in the legal system, both in its historical perspective and contemporarily. Against the backcloth of these reflections, certain deficiencies of the legal regulation of economic relations in force are presented. The main conclusion reveals the need for thoroughly considered legislative amendments in the area of legal relations connected with business activity. It remains of secondary importance whether the postulated regulation of economic matters will be expressed in a separate legal instrument, such as a code (statute), or whether the work in this field will focus on farreaching amendments to the Civil Code.
Keywords: civil law, commercial law, principle of unity of civil law, economic relations
Bibliografia/References
Buczkowski S., Nowakowski Z.K., Prawo obrotu uspołecznionego, Warszawa 1971.
Czepita S., Kuniewicz Z., Wybrane problemy definiowania określenia „przedsiębiorca” w prawie polskim [w:] Działalność gospodarcza. Kluczowe problemy, red. K. Sławik, Warszawa 2007.
Czepita S., Kuniewicz Z. [w:] Komentarz fragmentaryczny do kodeksu cywilnego napisany przez przyjaciół dla Profesora Adama Olejniczaka, red. J. Haberko, Z. Kuniewicz, P. Machnikowski, Poznań 2015.
Frąckowiak J., Miejsce prawa handlowego w systemie prawa i metody jego regulacji [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 3, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2021.
Frąckowiak J., Zasada jedności prawa cywilnego czy prawa prywatnego a optymalna regulacja prawa handlowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/12.
Gordon Z. [w:] Prawo obrotu gospodarczego, red. J. Winiarz, Warszawa 1987.
Grykiel Z., Glosa do wyroku SN z 15.06.2012 r., II CSK 217/11, „Państwo i Prawo” 2014/5.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, red. W Czachórski, t. 1, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1974, 1985.
Kuniewicz Z., Glosa do uchwały SN z 30.01.2019 r., III CZP 71/18, „Rejent” 2021/8.
Kuniewicz Z., Czepita S., Glosa do wyroku SN z 15.06.2012 r., II CSK 217/11, OSP 2013/9.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Naworski J.P., Forma pełnomocnictwa udzielonego przez zgromadzenie wspólników na podstawie art. 210 § 1 k.s.h. do zawarcia z członkiem zarządu umowy przenoszącej własność nieruchomości. Glosa do wyroku SN z dnia 15 czerwca 2012 r., II CSK 217/11, „Glosa” 2013/3.
Nowacki J., „Odpowiednie” stosowanie przepisów prawa, „Państwo i Prawo” 1964/3.
Pietrzykowski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do artykułów 1–44911, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2005.
Popiołek W., „Spółki prawa handlowego”, czyli spółki prawa, którego nie ma [w:] Sto lat prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 3, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2021.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021.
Radwański Z., Zieliński M., Klauzule generalne w prawie prywatnym [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Romanowski M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, red. A. Szajkowski, Warszawa 2016.
Sołtysiński S. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2012.
Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1984.
Wiszniewski J., Prawo gospodarcze, Warszawa 1982.
Włodyka S., Prawo gospodarcze. Zarys systemu. Część ogólna, t. 1, Warszawa 1981.
Włodyka S. [w:] System Prawa Handlowego, t. 1, Prawo handlowe – część ogólna, red. S. Włodyka, Warszawa 2009.
Wróblewski J., Przepisy odsyłające, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1964/35.
dr hab. Artur Nowacki, prof. UW
Autor jest profesorem Uniwersytetu Warszawskiego w Katedrze Prawa Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji oraz radcą prawnym w Warszawie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0513-115X).
Zasady odpowiedzialności spółki dominującej wobec spółki zależnej za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia
Przedmiotem artykułu są zasady odpowiedzialności spółki dominującej wobec spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia w świetle regulacji Kodeksu spółek handlowych. Wymaga to dokonania wykładni art. 212 § 3 pkt 4, art. 214 § 2 oraz art. 21o12 § 1 k.s.h. W artykule broniony jest w szczególności pogląd, zgodnie z którym odpowiedzialność spółki dominującej na gruncie art. 2112 § 1 k.s.h. jest odpowiedzialnością za działanie legalne, jakim jest wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia, a odpowiedzialność ta powstaje z mocy ustawy z momentem bezskutecznego upływu terminu wskazanego przez spółkę dominującą w wiążącym poleceniu (art. 212 § 3 pkt 4 k.s.h.). Nie jest to więc odpowiedzialność z tytułu niewykonania czy nienależytego wykonania jakiegokolwiek obowiązku przez spółkę dominującą ani odpowiedzialność deliktowa spółki dominującej, chociażby wykonanie wiążącego polecenia było sprzeczne z interesem spółki zależnej.
Słowa kluczowe: grupa spółek, koncern, spółka dominująca, odpowiedzialność za szkodę, wiążące polecenie
dr hab. Artur Nowacki, University of Warsaw professor
The author is a professor at the Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and an attorney at law in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0513-115X).
The Principles of the Parent Company’s Liability Towards a Subsidiary for Loss Incurred by Executing a Binding Instruction
This article discussed the principles of governing the parent company’s liability towards a subsidiary for loss incurred by the latter executing a binding instruction in the light of norms of the Code of Commercial Partnerships and Companies. This requires interpreting Article 212 (3)(4), Article 214 (2) and Article 2112 (1) of the Code of Commercial Partnerships and Companies. In particular, the article defends the view that the liability of the parent company under Article 2112 (1) of the Code is liability for a lawful act in the form of the subsidiary executing a binding instruction, while this liability arises by operation of statutory law upon inefficient lapse of the time limit indicated by the parent company in that binding instruction (Article 212 (3)(4) of the Code). Therefore, this is not liability for the parent company’s failure to discharge any obligation, or for its improper discharge, nor is it tortious liability of the parent company, even if the binding instruction was executed in a manner detrimental to the subsidiary’s interest.
Keywords: group of companies, concern, parent company, liability for loss, binding instruction
Bibliografia/References
Kappes A., Rzekoma ochrona wspólników mniejszościowych w prawie holdingowym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/8.
Opalski A., Nowe polskie prawo grup spółek – krytyka założeń konstrukcyjnych (cz. 1), „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/8.
Opalski A., Nowe polskie prawo grup spółek – czy grupy spółek potrzebują kodeksowych przepisów (cz. 2), „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/10.
Oplustil K., W sprawie optymalnego modelu prawa grup spółek. Uwagi krytyczne o projekcie prawa koncernowego z 20.7.2020 (cz. 1), „Monitor Prawniczy” 2020/23.
Oplustil K., W sprawie optymalnego modelu prawa grup spółek. Uwagi krytyczne o projekcie prawa koncernowego z 20.7.2020 r. (cz. 2), „Monitor Prawniczy” 2020/24.
Szumański A., Prawo holdingowe jest pełne konfliktów i sprzeczności, „Rzeczpospolita” z 7.09.2020 r.
dr hab. Andrzej Szlęzak
Autor jest profesorem Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz of counselem w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Opcje w transakcjach M&A – roszczenie czy uprawnienie prawokształtujące?
Opcje (w postaci call czy put) stanowią typowy element krajobrazu transakcji mergers & acquisitons. Podobnie jest w przypadku klauzul drag/tag-along. W doktrynie i orzecznictwie trwa dyskusja, jakie instrumenty znane prawu polskiemu wyrażają te konstrukcje w najbardziej adekwatny sposób, z zachowaniem typowych funkcjonalności, jakie ich zastosowanie powinno zapewniać w kwestiach kształtowania składu osobowego spółek handlowych. Artykuł odnosi do tej dyskusji, krytykując przy okazji niektóre poglądy wyrażane w doktrynie na ten temat.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, zobowiązania, umowa przedwstępna, roszczenie, uprawnienie prawokształtujące, opcja call, opcja put, klauzula tag-along, klauzula drag-along
dr hab. Andrzej Szlęzak
The author is a professor of the SWPS University in Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak law firm
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Options in M&A Transactions – a Claim or a Right-Shaping Competence
Options (call and put) are a typical element of the mergers & acquisitions landscape. The same is true about the drag/tag-along clauses. In legal writings and case law a discussion is currently being held as to which instruments recognised by Polish law render the above structures in the most adequate way, while retaining their typical functionalities in the area of shaping the shareholder structure in commercial companies. The article joins the above discussion whilst at the same time criticising some views expressed in legal writings regarding the subject matter in question.
Keywords: Civil law, obligations, preliminary agreement, claim, right-shaping competence, call option, put option, tag-along clause, drag-along clause
Bibliografia/References
Dumkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, LEX 2024.
Gębusia I., Rozporządzanie udziałami spółki z o.o. w przypadku zawarcia umowy opcyjnej – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.03.2016 r., I CSK 161/15, „Glosa” 2018/3.
Jasiński K., Klauzula drag-along – podejście alternatywne, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/5.
Mazur P., Klauzule drag-along jako umowy przedwstępne na rzecz osób trzecich, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/12.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Radwański Z., Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne, Warszawa 2023.
Szlęzak A., Klauzula drag along i tag along – głos w dyskusji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/3.
Szlęzak A., Klauzula drag along – dyskusji ciąg dalszy, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/7.
Szlęzak A. [w:] A. Szlęzak, P. Mazur, Wybrane umowy w transakcjach mergers & acquisitions (share deals) w świetle KC i KSH, Warszawa 2022.
Szumański A. [w:] A. Szumański, M. Spyra, G. Suliński, Prawo spółek handlowych, Warszawa 2024.
dr Paweł Mazur
Autor jest adiunktem na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS oraz adwokatem w Warszawie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0398-3941).
Rozkład ryzyka ekonomicznego pomiędzy stronami umowy agencyjnej a ochronny charakter jej kodeksowej regulacji
Podstawowym celem kodeksowej regulacji umowy agencyjnej jest ochrona agenta. Szczególny wzgląd prawodawcy na interesy agenta nie jest równoznaczny ze zwolnieniem go z ponoszenia ryzyka ekonomicznego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą i jego całkowitym przerzuceniem na dającego zlecenie. Jako podmiot profesjonalny agent nie powinien być zwalniany z ryzyka immanentnie związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej. Celem artykułu jest określenie zakresu, w którym strony umowy agencyjnej mogą kształtować rozkład ryzyka ekonomicznego związanego z wykonywaniem umowy. W szczególności przeanalizowany został przysługujący stronom zakres swobody kontraktowej w odniesieniu do kształtowania zasad wynagrodzenia agenta oraz alokacji ryzyka związanego z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania przez klienta pozyskanego dla dającego zlecenie dzięki wysiłkom agenta.
Słowa kluczowe: umowa agencyjna, agent, prowizja, wynagrodzenie prowizyjne, swoboda umów, ryzyko kontraktowe
dr Paweł Mazur
The author is an assistant professor at the Faculty of Law, SWPS University, Poland, and an advocate in Warsaw, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0398-3941).
Distribution of Economic Risks Between Parties to an Agency Agreement in the Context of the Protective Character of Its Regulation in the Civil Code
The basic aim of the regulation of agency agreement in the Civil Code is to protect the agent. Special attention paid by the legislator to the agent’s interests is not tantamount to the latter being exempt from any economic risks relating to the business activity and transferring it fully to the principal. As a professional entity, an agent should not be exempt from the risks inherently involved in the pursuit of business activity. The article aims to determine the scope within which both parties to an agency agreement can shape the distribution of economic risks involved in performing the agreement. In particular, the analysis concerns the extent of freedom of contract available to the parties with respect to laying down the rules of the agent’s remuneration and the allocation of risk relating to non-performance or defective performance of the obligation by the client found for the principal thanks to the agent’s efforts.
Keywords: agency agreement, agent, commission, commission-based remuneration, freedom of contract, contractual risks
Bibliografia/References
Brzozowski A., Klasyfikacje umów [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Bucior D., Odpłatność usług agenta jako cecha konstytutywna umowy agencyjnej [w:] Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym, red. T. Mróz, M. Stec, Warszawa 2011.
Bucior D. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7649), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Grochowski M., Umowa agencyjna w orzecznictwie sądów powszechnych, „Prawo w Działaniu” 2014/20.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Jastrzębski J., Nietypowe kary umowne – swoboda sankcji kontraktowych i ochrona dłużnika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/6.
Mazur P., Dopuszczalność zaliczkowego rozliczania prowizji w umowie agencyjnej – glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 13.05.2021 r., I AGa 124/20, „Glosa” 2024/4.
Mazur P., Miarkowanie zryczałtowanego świadczenia gwarancyjnego, „Monitor Prawniczy” 2022/6.
Mikłaszewicz P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2022.
Osajda K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2022.
Roszkiewicz J., Wykładnia in favorem libertatis jako wymóg konstytucyjny w świetle orzecznictwa, Warszawa 2023.
Rott-Pietrzyk E., Aksjologia leżąca u podstaw ochrony strony słabszej (agenta) w stosunkach profesjonalnych (na przykładzie sprawy Lexitor i Rigall), „Państwo i Prawo” 2022/11.
Rott-Pietrzyk E., Umowa agencyjna [w:] System Prawa Prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Rajski, Warszawa 2018.
Rott-Pietrzyk E., Grochowski M., Prowizja agenta w czasie trwania umowy (imperatywny czy dyspozytywny charakter regulacji i wynikające z tego konsekwencje), „Transformacje Prawa Prywatnego” 2018/3.
Rott-Pietrzyk E., Grochowski M., Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Lexitor a prowizja agenta, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/5.
Wiśniewski B., Konstytucyjne podstawy zasady swobody umów w kontekście różnorodności podmiotów prawa prywatnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021/1.
dr Małgorzata Dziadzio
Autorka jest adwokatem w Krakowskiej Izbie Adwokackiej
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5542-3014).
Zmiana wspólników handlowej spółki osobowej w drodze porozumienia (zmiany umowy spółki)
Na gruncie Kodeksu spółek handlowych funkcjonują co do zasady trzy tryby zależnego od woli wspólników zakończenia członkostwa w spółce. Wspólnik występujący może wypowiedzieć umowę spółki (art. 61 k.s.h.) lub przenieść ogół praw i obowiązków na inną osobę z lub spoza grona wspólników (art. 10 k.s.h.). Pozostali wspólnicy uprawnieni są do wykluczenia jednego z nich w konsekwencji wystąpienia ze stosownym powództwem do sądu (art. 63 § 2 k.s.h.). O ile doktryna nie ma wątpliwości, że można przystąpić do spółki w drodze zmiany jej umowy (art. 32 k.s.h.), o tyle dopuszczalność przekształcenia składu osobowego w handlowej spółce osobowej poprzez jednoczesne wystąpienie wspólnika i wstąpienie w jego miejsce innego wspólnika – na mocy porozumienia pomiędzy wspólnikami, przybierającego materialną postać uchwały o zmianie umowy spółki – nie było dotychczas przedmiotem rozważań ani w piśmiennictwie, ani pogłębionej analizy w judykaturze. Ocena dopuszczalności powyższej konstrukcji musi być dokonana przez pryzmat kryteriów delimitujących swobodę umów w handlowych spółkach osobowych: niesprzeczności z ustawą, naturą spółki oraz zasadami współżycia społecznego. W artykule autorka, po omówieniu zagadnień dotyczących kodeksowych trybów zakończenia uczestnictwa w spółce, przyjmując za punkt wyjścia do dalszych rozważań analizę zastosowania zasady numerus clausus do sposobów opuszczenia spółki, ocenia przyjętą przez siebie konstrukcję zmiany wspólników w spółce w drodze porozumienia w świetle zasady swobody umów w handlowych spółkach osobowych.
Słowa kluczowe: swoboda umów, spółka osobowa, wystąpienie ze spółki, skład osobowy spółki, zakończenie uczestnictwa w spółce
dr Małgorzata Dziadzio
The author is an advocate at the District Bar Council in Krakow, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5542-3014).
Change of Partners in a Commercial Partnership by Agreement (Amendment to the Partnership Agreement)
Under the Polish Code of Commercial Partnerships and Companies, there are in principle three different ways of termination of a partner’s membership in the partnership, all based on the partner’s will. A partner is allowed to terminate the partnership agreement by notice (Article 61 of the Code) or transfer all their rights and obligations to another person from or outside of the circle of partners (Article 10 of the Code). The remaining partners are entitled to exclude one of them as a consequence of filing an appropriate court action (Article 63(2) of the Code). While in legal scholarship there is no doubt that one can join a partnership by amending its agreement (Article 32 of the Code), the permissibility of transforming the partnership through the simultaneous withdrawal of a partner and the entry of another partner in their place – by virtue of an agreement between partners in the form of a resolution to amend the partnership agreement – has not yet been considered in the literature or analysed in depth in case law. The evaluation of the admissibility of such a measure must be carried out through the prism of the criteria delimiting the freedom of contract in commercial partnerships: non-contradiction with the law, the nature of the partnership, and the rules of social coexistence. In the article, the author, after discussing the issues concerning the ways of termination of membership in a partnership as per the Code, taking as a starting point for further considerations the analysis of the application of the numerus clausus principle to the ways of leaving the partnership, evaluates the measure she has adopted for a change of partners in a partnership by agreement in the light of the principle of freedom of contract in commercial partnerships.
Keywords: freedom of contract, partnership, exit from a partnership, composition of partners in a partnership, termination of membership in a partnership
Bibliografia/References
Asłanowicz M., Zmiany w składzie wspólników spółek partnerskich oraz pozostałych osobowych spółek handlowych, „Prawo Spółek” 2000/1.
Bielecki M., Przeniesienie ogółu praw i obowiązków w handlowej spółce osobowej, „Monitor Prawniczy” 2005/5.
Borowy B. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2020.
Czerwiński M., Sołtysiak P., Wybrane problemy prawnopodatkowe związane z wystąpieniem wspólnika będącego osobą fizyczną ze spółki osobowej, „Monitor Podatkowy” 2017/3.
Dumkiewicz M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16B, Prawo spółek osobowych, red. M. Romanowski, Warszawa 2023.
Dybiński J., Delimitacja nadmiernie wygórowanych odpraw (tzw. złotych spadochronów) dla członków zarządów spółek publicznych w świetle natury spółki akcyjnej, „Czasopismo Kwartalne Całego Prawa Handlowego, Upadłościowego oraz Rynku Kapitałowego” 2009/1.
Gniewek E., Zakres swobody umów w prawie rzeczowym [w:] Europeizacja prawa prywatnego, t. 1, red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott- Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008.
Gorczyński G., Kilka uwag o tzw. zbyciu członkostwa w handlowych spółkach osobowych (na tle art. 10 k.s.h.), „Prawo Spółek” 2001/7–8.
Gorczyński G., Spółka jawna jako podmiot prawa, Warszawa 2009.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. 1, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985.
Herbet A., Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania handlowych spółek osobowych – zagadnienia materialnoprawne, „Rejent” 2003/6.
Kappes A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2A, Prawo spółek handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
Kidyba A., Handlowe spółki osobowe, Warszawa 2013.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–300, Warszawa 2019.
Kidyba A., Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki, „Przegląd Prawa Handlowego” 1995/7.
Kocot W.J. [w:] A. Brzozowski, W.J. Kocot, W. Opalski, Prawo rzeczowe. Zarys wykładu, Warszawa 2001.
Kopaczyńska-Pieczniak K., Pozycja prawna wspólnika spółki jawnej, Warszawa 2013.
Kozieł G., Powstanie handlowej spółki osobowej oraz przystąpienie do niej (po jej powstaniu) jako zdarzenia prowadzące do powstania stosunku członkostwa, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/1.
Kozieł G., Przeniesienie praw i obowiązków wspólników w handlowych spółkach osobowych. Uwagi na gruncie regulacji art. 10 k.s.h., Kraków 2006.
Kozieł G., Zakres przedmiotowy i podmiotowy przeniesienia praw i obowiązków wspólnika handlowej spółki osobowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2003/12.
Machnikowski P., Swoboda umów według art. 3531 KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005.
Matysiak M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16B, Prawo spółek osobowych, red. M. Romanowski, Warszawa 2023.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Tytuł I. Przepisy ogólne. Tytuł II. Spółki osobowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Nita-Jagielski G. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2017.
Nita-Jagielski G. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022.
Pabis R., Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej, „Monitor Prawniczy” 2002/16.
Promińska U., W sprawie modelowej konstrukcji handlowych spółek osobowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/9.
Pyzioł W. [w:] W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Warszawa 2019.
Rachwał A., Spyra M., Umowa spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, Warszawa 2009.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009.
Sołtysiński S., Moskwa M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, red. A. Szajkowski, Warszawa 2019.
Szczurowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2017.
Szumański A., Spór o metodę wyceny w prawie spółek handlowych na przykładzie wykładni art. 65 § 1 k.s.h., „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/5.
Szumański A., Wyłączenie wspólnika ze spółki komandytowej zawiązanej w celu wykonywania wolnego zawodu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/1.
Szumański A., Zakres dopuszczalnej analogii przepisów Kodeksu spółek handlowych stosowanych do innego typu spółki handlowej [w:] Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga pamiątkowa ku czci prof. Ireneusza Weissa, Kraków 2003.
Tajer M., Zakres autonomii woli w kształtowaniu treści statutu spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/9.
Tarska M., Charakter praw wspólników mniejszościowych w spółkach handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/9.
Tarska M., Spółki osobowe – głos w dyskusji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2018/9.
Tarska M., Zakres swobody umów w spółkach handlowych, Warszawa 2012.
Tarska M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, red. A. Szajkowski, Warszawa 2019.
Witosz A., Rozwiązanie i likwidacja spółek handlowych, Warszawa 2014.
Witosz A.J., Odpowiedzialność wspólników spółek osobowych. Przypadki szczególne, Warszawa 2008.
dr Karolina Ochocińska
Autorka jest radczynią prawną
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7003-7488).
Negocjacje w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego
Celem artykułu jest analiza projektowanych zmian Prawa restrukturyzacyjnego w zakresie alternatywnych metod rozwiązywania sporów. Projektodawca przewidział rozszerzenie kompetencji nadzorcy i zarządcy o pomoc dłużnikowi i wierzycielom w negocjacjach oraz możliwość przybrania do pomocy w negocjacjach mediatora. W artykule oceniono to, czy negocjacje w toku postępowania restrukturyzacyjnego mogą przyczynić się do realizacji celu postępowania restrukturyzacyjnego, a mianowicie uniknięcia ogłoszenia upadłości przez dłużnika. Odniesiono się również do kwestii związanych z poufnością i kosztami negocjacji.
Słowa kluczowe: postępowanie restrukturyzacyjne, alternatywne metody rozwiązywania sporów, negocjacje, poufność, dyrektywa drugiej szansy
dr Karolina Ochocińska
The author is an attorney at law, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7003-7488).
Negotiations in the Course of Restructuring Proceedings
The purpose of this article is to analyse the proposed amendments to the Restructuring Law regarding alternative dispute resolution. The legislator has provided for the expansion of the competences of the supervisor and administrator to assist the debtor and creditors in negotiations, as well as the possibility of engaging a mediator to assist in negotiations. The article assesses whether negotiations in the course of restructuring proceedings can contribute to achieving the goal of restructuring proceedings, namely, to avoiding the debtor’s bankruptcy. It also addresses issues related to confidentiality and the cost of negotiations.
Keywords: restructuring proceedings, alternative dispute resolution methods, negotiations, confidentiality, Second Chance Directive
Bibliografia/References
Bieliński A., Ugoda, ugoda sądowa, ugoda zawarta przed mediatorem – zagadnienia wybrane [w:] Arbitraż i mediacja. Praktyczne aspekty stosowania przepisów, red. J. Olszewski, Rzeszów 2007.
Buczkowski P., Ugoda w prawie cywilnym materialnym i procesowym – wady i zalety, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/5.
Górowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 2051 –42412 , red. A. Marciniak, Legalis 2019.
Jokubauskas R., Alternative Dispute Resolution in Insolvency Disputes, „Societal Studies” 2017/2(9).
Miszkin-Wojciechowska M., Prawne gwarancje poufności mediacji gospodarczej i cywilnej – ocena regulacji prawa polskiego na tle wybranych rozwiązań w prawie obcym, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2010/2.
Polański P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Legalis 2023.
Pukszto A. [w:] Dyrektywa o restrukturyzacji i upadłości. Perspektywa międzynarodowa i polska, red. R. Adamus, M. Geromin, B. Groele, Z. Miczek, Warszawa 2021.
Stelmach J., Brożek B., Sztuka negocjacji prawniczych, Warszawa 2011.
Swinson S.K., Alternative Dispute Resolution in Bankruptcy, „Tulsa Law Review” 2013/4(36).
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Legalis 2022.
