For Whom Corporate Managers Are Trustees, czyli niekończący się spór o wykładnię kategorii interesu spółki handlowejprof. dr hab. Adam Opalski
Uniwersytet Warszawski, kierownik Katedry Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji; Of Counsel w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka w Warszawie; członek European Company Law Expert Group oraz European Model Company Act Group
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628)
For Whom Corporate Managers Are Trustees, czyli niekończący się spór o wykładnię kategorii interesu spółki handlowej
Zapewnienie zrównoważonego rozwoju, w tym zwłaszcza zapobieżenie katastrofie klimatycznej, bywa współcześnie kwalifikowane jako jeden z najważniejszych celów w skali ogólnoświatowej. Jako główne kierunki działań wskazuje się, obok przeciwdziałania niekorzystnym zmianom klimatu i środowiska naturalnego, ochronę praw człowieka i praw pracowniczych w łańcuchach wartości, poszanowanie interesów dostawców i klientów przedsiębiorstw oraz przyjęcie perspektywy długoterminowej w działalności przedsiębiorstw i strategii inwestorów. Ma to pozwolić na bardziej sprawiedliwy podział dóbr, przeciwdziałanie nierównościom, budowanie kapitału społecznego oraz równoważenie interesów państw i grup społecznych. Nowy paradygmat rozwoju znalazł odzwierciedlenie w regulacjach prawnych UE i porządków prawa krajowego, a równocześnie jest silnie kontestowany przez jego przeciwników. Urzeczywistnienie wskazanych celów jest postrzegane jako pozostające w kolizji z potrzebami zapewnienia konkurencyjności gospodarek, utrzymania miejsc pracy i zachowania dobrobytu. Czynniki te warunkują zdolność państw i społeczeństw demokratycznych do przeciwstawienia się egzystencjalnym zagrożeniom wynikającym z kryzysów wewnętrznych oraz zwiększających się wpływów systemów totalitarnych i autorytarnych. W 2025 r. Komisja Europejska zdecydowała się zaproponować znaczącą liberalizację niedawno uchwalonych regulacji, zaś w Stanach Zjednoczonych, pod wpływem zmian politycznych, obserwujemy gwałtowny odwrót od filozofii zrównoważonego rozwoju. Wpływ norm ustanawiających obowiązki z zakresu zrównoważonego rozwoju na prawo spółek handlowych i spółki handlowe jest wielowymiarowy i zasługuje na przeprowadzenie analizy.
Słowa kluczowe: interes spółki, cel spółki, spółki społecznie użyteczne, zrównoważony rozwój
prof. dr hab. Adam Opalski
University of Warsaw, Poland, head of the Department of Private International Law and Commercial Law at the Faculty of Law and Administration; Of Counsel at Domański Zakrzewski Palinka in Warsaw law firm; a member of the European Company Law Expert Group and the European Model Company Act Group
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628)
For Whom Corporate Managers Are Trustees, Or the Never-ending Dispute About Interpretation of the Category of Company Interest
Ensuring sustainable development, including in particular preventing the climate disaster, is sometimes currently classified as one of the most important global goals. What is identified as the main directions of actions, apart from counteracting adverse changes in climate and the natural environment, are the protection of human rights and workers’ rights in value chains, respect for interests of suppliers and clients of enterprises, as well as maintaining a long-term perspective in the operations of enterprises and investors’ strategies. This should enable distributing goods more fairly, counteracting inequalities, building social capital, and balancing the interests of different states and social groups. The new development paradigm has been reflected in legal regulations of the EU and national legal orders, while being simultaneously heavily contested by its opponents. Achieving the above goals is perceived to clash with the need to ensure competitiveness of economies, to keep jobs, and to maintain wealth. These factors determine democratic states’ and societies’ capacity to counteract existential threats resulting from internal crises and the growing influence of totalitarian and authoritarian systems. In 2025, the European Commission decided to propose considerable liberalization of recently adopted regulations, while in the United States we are seeing an abrupt abandonment of the philosophy of sustainable development, spurred by political changes. The norms which introduce duties in the area of sustainable development have a multi-dimensional influence on company law and commercial law companies. This influence merits an analysis.
Keywords: company interest, purpose of the company, socially beneficial companies, sustainable development
Bibliografia/References
Bachmann G., Klimaschutz durch Gesellschaftsrecht?, „Neue Juristische Wochenschrift” 2024.
Barry E., Why Tesla CEO Elon Musk Is Calling ESG a ‘Scam’, 25.05.2022 r., https://time.com/6180638/tesla-esg-index-musk (dostęp: 1.04.2025 r.).
Berle A.A., For Whom Corporate Managers Are Trustees: A Note, „Harvard Law Review” 1932/8.
Chałaczkiewicz-Ładna K., Sójka T., Jerzmanowski J., To whom Polish directors owe their duties – between shareholder primacy and political agenda, 9.08.2022 r., https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4179660 (dostęp: 1.04.2025 r.).
Conac P.-H., The reform of articles 1833 on social interest and 1835 on the purpose of the company of the French Civil Code: recognition or revolution [w:] Festschrift für Karsten Schmidt zum 80. Geburtstag, t. 1, red. K. Boele-Woelki i in., München 2019.
Ferran E., Schilling de Carvalho P., Reconciling Shareholder Primacy and the Interests of People and Planet, „ECGI Law Working Paper” 2025/825, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=5084134 (dostęp: 1.04.2025 r.).
Ferrarini G., Zhu S., Is There a Role for Benefi t Corporations in the New Sustainable Governance Framework, „ECGI Law Working Paper”, 2021/588, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3869696 (dostęp: 1.04.2025 r.).
Fleischer H., Auf dem Weg zu einer Klimagesellschaftsrecht?, „Der Betrieb” 2024/39.
Fleischer H., Corporate Purpose: A Management Concept and its Implications for Company Law, „European Company and Financial Law Review” 2021/2.
Fleischer H., Gesetzliche Unternehmenszielbestimmungen im Aktienrecht, „Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht” 2017/4.
Fleischer H., Green Boardrooms: Klimaschutz und Corporate Governance, „Der Aufsichtsrat” 2022/2.
Fleischer H., Shareholder Value versus Stakeholder Value – eine Jahrhundertdebatte und kein Ende? [w:] Gesellschaftsrecht im Spiegel großer Debatten, red. H. Fleischer, J. Koch, K.U. Schmolke, Berlin–Boston 2024.
Fleischer H., § 14 Vereinigte Staaten: Benefi t Corporation, Maryland 2010 [w:] Rechtsformneuschöpfungen im in-und ausländischen Gesellschaftsrecht, red. H. Fleischer, Tübingen 2024
Habersack M., Gemeinwohlbindung und Unternehmensrecht, „Archiv für die civilistische Praxis” 2020/4.
Harbarth S., Die Aktiengesellschaft im Wandel der Zeit zwischen Wirtschaftlichkeit und Gemeinwohl, „Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht” 2022/4–5.
Harnos R., Die gesellschaftsrechtliche Klimatrias: richtiger Schritt oder Sackgasse auf dem Weg zum nachhaltigen Unternehmensrecht?, „Die Aktiengesellschaft” 2024/18.
Kalss S., Gesellschaftsrecht und Klimakrise, „JuristenZeitung” 2024/17.
Kershaw D., Schuster E., The Purposive Transformation of Corporate Law, „The American Journal of Comparative Law” 2021, t. 69.
Koch J., ESG – Zündstufen zum Megatrend [w:] Gesellschaftsrecht im Spiegel großer Debatten, red. H. Fleischer, J. Koch, K.U. Schmolke, Berlin–Boston 2024.
Lipton A.M., Will the Real Shareholder Primacy Please Stand Up?, „Harvard Law Review” 2024/6.
Lund D.S., Toward a Dynamic View of Corporate Purpose, „Law Working Paper” 2023/746.
Lund D.S., Pollman E., The Corporate Governance Machine, „Columbia Law Review” t. 121 (2021).
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
MacNeil I., Esser I.-M., From a Financial to an Entity Model of ESG, „European Business Organization Law Review” 2022, t. 23.
Mittwoch A.-Ch., Velte P., Birkholz M., On the Necessary Adoption of the CSDDD by the EU Council, 13.2.2024, https://blogs.law.ox.ac.uk/oblb/blog-post/2024/02/necessary-adoption-csddd-eu-council (dostęp: 1.04.2025 r.).
Olszak K., Interes spółki akcyjnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w prawie polskim oraz hiszpańskim, Warszawa 2022.
Opalski A., Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012.
Opalski A., Wyzwania modernizacji prawa spółek handlowych w Polsce, „Przegląd Prawa Handlowego” 2024/10.
Oplustil K., Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej, Warszawa 2010.
Oplustil K., Weber A.-M., Należyta staranność przedsiębiorstw jako element zrównoważonego ładu korporacyjnego – dyrektywa CS3D i jej wpływ na obowiązki i odpowiedzialność przedsiębiorstw, „Przegląd Prawa Handlowego” 2024/11.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Radwan A., Regucki T., The possibilities for and barriers to sustainable companies in Polish Company Law, University of Oslo Faculty of Law Legal Studies, Research Paper Series No. 2012–32, https://www.researchgate.net/publication/256036047_The_Possibilities_for_and_Barriers_to_Sustainable_Companies_in_Polish_Company_Law (dostęp: 1.04.2025 r.).
Rathenau W., Vom Aktienwesen – eine geschäftliche Betrachtung, Berlin 1917.
Ringe W.-G., Investor-led Sustainability in Corporate Governance, „Law Working Paper” 2021/615.
Roth M., Klimawandel und Gesellschaftsrecht, „Neue Zeitschrift für Gesellschaftsrecht” 2024.
Schmidt J., The EU Supply Chain Directive (CSDDD) – landmark or bureaucratic hydra?, „European Company and Capital Markets Law”, Working Paper 2024/2.
Sjåfjell B., Sustainable Value Creation Within Planetary Boundaries–Reforming Corporate Purpose and Duties of the Corporate Board, 3.08.2020, https://www.mdpi.com/2071–1050/12/15/6245 (dostęp: 1.04.2025 r.).
Sjåfjell B. i in., Securing the future of European business: SMART reform proposals 3.08.2020 r., Nordic & European Company Law LSN Research Paper Series No. 20–08, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3595048 (dostęp: 1.04.2025 r.).
Sjåfjell B. i in., Supporting the Transition to Sustainability: SMART Reform Proposals, 16.12.2019 r., https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3503310 (dostęp: 1.04.2025 r.).
Skog R., The Importance of Profi t in Company Law – a Comment from a Swedish Perspective, „European Company and Financial Law Review” 2015/4.
Sołtysiński S. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 17A, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2015.
Stypułkowski C., Nowy paradygmat ładu korporacyjnego, „Rzeczpospolita” z 17.02.2020 r.
Thomale Ch., Schmid S., Das Private Enforcement der EU-Lieferkettenrichtlinie, „Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 2024/3.
Weber A.-M., Mazur Z., Zrównoważony ład korporacyjny all’italiana, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/10.
Weber A.-M., Mazur Z., Szczęsna A., Zrównoważony ład korporacyjny (sustainable corporate governance) – kierunek ewolucji polskiego prawa spółek?, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/6.
Weber A.-M., Szczęsna A., The Interest of the Company in Poland: Dismantling the Narratives for Sustainability [w:] The Interest of the Company – A Driving Concept for Sustainable Business? A European Inquiry Inspired by a Polish-German Comparison, red. A.-Ch. Mittwoch, A.-M. Weber, Nomos 2025 (w druku).
Weber A.-M., Szczęsna A., Zrównoważony ład korporacyjny en français, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/7.
Weber-Elżanowska A.-M., Postulat zrównoważonego wzrostu gospodarczego jako wyzwanie dla polskiego prawa handlowego [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 1, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.
Weber-Elżanowska A., Redefi ning the corporate purpose in times of galloping value transformation – are corporate law academics lagging behind?, 9.04.2021 r., https://www.jus.uio.no/english/research/areas/sustainability-law/blog/companies-markets-and-sustainability/2021/redefi ning-corporate-purpose--weber.html (dostęp: 1.04.2025 r.).
Weber-Elżanowska A.-M., Sustainability vs. Corporate Purpose: Will transforming values shift the paradigm?, February 2021, https://www.researchgate.net/publication/349179445_Sustainability_vs_Corporate_Purpose_Will_transforming_values_shift_the_paradigm (dostęp: 1.04.2025 r.).
Weber-Elżanowska A.-M., Wpływ instytucji prawnych rynku kapitałowego na efektywność spółek Skarbu Państwa, Warszawa 2017.
Weller M.-P., Hößl T., Seemann C., Greening Corporate Law, „Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht” 2024/1.
Zimmermann A.S., Weller M.-P., Nachhaltigkeit – Notwendigkeit neuer Rechtsformen?, „Zeitschrift für das Gesamte Handels- und Wirtschaftsrecht” 2023, t. 187.
dr hab. Dominika Wajda
Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji; radca prawny
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0540-818X)
Procedura w zakresie zgłoszenia sygnalisty dotyczącego członka zarządu i delegowanego do zarządu członka rady nadzorczej spółki akcyjnej
Przedmiotem analizy w niniejszym opracowaniu jest zagadnienie dotyczące ustalenia właściwej procedury postępowania w spółce w przypadku otrzymania przez nią zgłoszenia o nieprawidłowościach dotyczącego członka zarządu czy też delegowanego do zarządu członka rady nadzorczej. Kodeks spółek handlowych nie reguluje w ogóle powyższej kwestii. Celowe wydaje się więc przeanalizowanie, jaki schemat postępowania powinien zostać w spółce implementowany w ramach wewnętrznych procedur, zważywszy na ustawowe kompetencje organów spółki, a także na wymogi wynikające z ustawy z 14.06.2024 r. o ochronie sygnalistów.
Słowa kluczowe: whistleblowing, sygnalista, delegowany członek rady nadzorczej, niezależność, nieprawidłowości
dr hab. Dominika Wajda
Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland; attorney at law
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0540-818X)
The Procedure Relating to a Whistleblowing Disclosure Concerning a Management Board Member or a Supervisory Board Member on Secondment to the Management Board
The analysis in this article concerns determining the correct procedure to be followed by a company which has received a disclosure about irregularities concerning a management board member or a supervisory board member who has been seconded to the management board. The Code of Commercial Partnerships and Companies does not regulate the matter at all. Thus, it seems expedient to analyse what course of action should be taken by the company under its internal procedures, considering the statutory powers of the governing bodies, as well as the requirements set out in the Act of 14 June 2024 on Whistleblower Protection.
Keywords: whistleblowing, whistleblower, supervisory board member on secondment, independence, irregularities
Bibliografia/References
Nowacki A., Delegowanie członków rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/10.
Opalski A., Rada nadzorcza w spółce akcyjnej, Warszawa 2006.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3A, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2015.
Romanowski M., Oddelegowanie członka rady nadzorczej spółki z o.o. do zarządu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2000/8.
Sobczyk A., Bezstronność czy niezależność osoby lub wydziału a działania następcze, https://arkadiuszsobczyk.pl/bezstronnosc-czy-niezaleznosc-osoby-lub-wydzialu-a-dzialania-nastepcze/ (dostęp: 12.02.2025 r.).
Szwaja J., Mika I. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 3, Komentarz do artykułów 301–458, Warszawa 2013.
Wajda P., Efektywność informacyjna rynku giełdowego, Warszawa 2011.
dr hab. Andrzej Wach, prof. UW
Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Postępowania Cywilnego; radca prawny
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6196-2794)
Przymusowy arbitraż sportowy a umowa adhezyjna
Konstrukcja umowy adhezyjnej pozwala, aby treść zobowiązania była jednostronnie i definitywnie ustalona przez kontrahenta, który narzuca jego warunki drugiemu, z reguły niezidentyfikowanemu podmiotowi. Tenże, pragnąc zawrzeć konkretną umowę obligacyjną, musi bez negocjacji zgodzić się na wskazane postanowienia. Tak ujmowana umowa adhezyjna ma charakter materialnoprawny. Według szwajcarskiego Trybunału Federalnego na jej podstawie realizuje się przymusowy arbitraż sportowy. Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić, gdyż umowa adhezyjna nie uwzględnia w ogóle celu współzawodnictwa, negocjowanego na różnych płaszczyznach przez podmioty tej rywalizacji. Przymusowy arbitraż sportowy może tymczasem wynikać z ustawy lub z klauzuli arbitrażowej przez odesłanie mającej naturę procesową. Przy tej konstrukcji do dyspozycji kompromisarskich zawartych w statutach i regulaminach organizacji sportowych odsyłają umowy podstawowe, takie jak licencja, kwalifikacja czy indywidualne zgłoszenie do udziału w zawodach sportowych.
Słowa kluczowe: klauzula arbitrażowa przez odesłanie, sąd arbitrażowy, umowa adhezyjna, umowa arbitrażowa, arbitraż przymusowy
dr hab. Andrzej Wach
University of Warsaw professor; Department of Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Warsaw, Poland, and an attorney at law (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6196-2794)
Compulsory Sports Arbitration in the Context of Adhesion Contracts
The construction of an adhesion contract allows the contents of the obligation to be unilaterally and definitively established by the party who imposes its terms on the other party, usually an unidentified entity. The latter, wishing to conclude a specific contract of obligation, has to accept the indicated provisions without negotiation. An adhesion contract understood in this way has a substantive law character. According to the Swiss Federal Supreme Court, it is on this basis that compulsory sports arbitration is carried out. This position cannot be accepted, because an adhesion contract does not take into account the purpose of the competition at all, which purpose is negotiated on various levels by the entities participating in such competition. Compulsory sports arbitration may, however, result from statutory law or from an arbitration clause incorporated by reference, said clause having a procedural nature. Under this construction, basic agreements, such as a license, qualification or individual registration for the competition, refer to the arbitration provisions contained in the charters and by-laws of sports organizations.
Keywords: arbitration clause incorporated by reference, arbitration court, adhesion contract, arbitration agreement, compulsory arbitration
Bibliografia/References
Broniewicz W., Glosa do postanowienia SN z 13.06.1975 r., II C 91/75, OSPiKA 1977/5.
Carrard O., Consécration par le Tribunal Arbitral du Sport [w:] Intégrité des competitions sportives, red. Ch. Dudognon, B. Foucher, E. Honorat, J.-P. Karaquillo, A. Lacabarats, Paris 2014.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 5, Część czwarta. Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego. Część piąta. Sąd polubowny (arbitrażowy), red. T. Ereciński, Warszawa 2007.
Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.
Fouchard Ph., L’arbitrage commercial international, Paris 1965.
Hałgas M., Charakter zapisu na sąd polubowny, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2007/7.
James M., Sports Law, London 2013.
Jaś-Nowopolska M., Międzynarodowy sąd arbitrażowy – CAS [w:] M. Biliński, M. Jaś-Nowopolska, O. Zinkiewicz, Arbitraż sportowy, Warszawa 2019.
Jodłowski J., Głos w dyskusji [w:] I ogólnopolski integracyjny zjazd cywilistów 28–30 września 1972 r., red. M. Sawczuk, Rzeszów 1974.
Krześniak E.J., Ustawa o sporcie. Komentarz, Warszawa 2020.
Kulski R., Umowy procesowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2006.
Kuratowski R., Sądownictwo polubowne, Warszawa 1932.
Lindholm J., The Court of Arbitration for Sports and its jurisprudence an empirical inquiry into lex sportiva, Hague 2019.
Łętowska E., Umowy odnoszące się do osób trzecich, Warszawa 2005.
Łętowska E., Wzorce umowne. Ogólne warunki, wzory i regulaminy, Ossolineum 1975.
Maisonneuve M., Chronique de jurisprudence arbitrale en matiere sportive, „Revue de l’arbitrage” 2014/3.
Netzle S., Arbitration Agreements by reference to regulation of sports organizations [w:] Associations Suisse de l’Arbitrage, Spécial Series nr 11, Arbitration of Sport Related Dispute, Geneve 1999.
Oppong M., Die Causa Pechstein – Eine Chronologie, https://Ihr-law.de/magazin/sportrecht/doping-vorwuerfe-pechstein/ (dostęp: 27.02.2025 r.).
Pazdan M., Bezskuteczność lub nieważność zapisu na sąd polubowny w prawie polskim [w:] Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, Warszawa 2008.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2010.
Reymond C. [w:] P. Lalive, J.-F. Poudret, C. Reymond, Le droit de l’arbitrage interne et international en Suisse, Lausanne 1989.
Ruhland H., Die Lehrem zum Wirksamwerden vom allgemeinen Geschäftsbedingungen, Marburg 1968.
Schwab K.H., Walter G., Schiedsgerichtsbarkeit, München 2005.
Siedlecki W., O tzw. umowach procesowych [w:] Studia z prawa zobowiązań. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Alfreda Ohanowicza, red. Z. Radwański, Warszawa–Poznań 1979.
Skąpski A., Ograniczenia dowodzenia w procesie cywilnym, Kraków 1981.
Tomaszewski M., Umowa o arbitraż [w:] System Prawa Handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Wagner G., Prozessverträge, Tübingen 1998.
Włodyka S., Stec M., Klasyfikacje umów handlowych [w:] System Prawa Handlowego, t. 5A, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2020.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Zedler F., Zapis na sąd polubowny [w:] Umowy w obrocie gospodarczym, red. A. Koch, J. Napierała, Kraków 2006.
Żuławska C. [w:] G, Bieniek i in., Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 2007.
Dominik Mizerski
Uniwersytet Śląski w Katowicach
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8253-5038)
O problematyce legitymacji akcjonariusza do udziału w walnym zgromadzeniu spółki publicznej
Problematyka dopuszczenia do udziału w walnym zgromadzeniu spółki publicznej osoby nieujętej w wykazie osób uprawnionych do wzięcia udziału w walnym zgromadzeniu sporządzonym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. obarczona jest dużą doniosłością prawną. Z jednej strony bezzasadne niedopuszczenie do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariusza legitymowanego formalnie może stanowić podstawę zaskarżenia uchwał walnego zgromadzenia (art. 422 § 2 pkt 3 k.s.h.), a z drugiej strony udział osoby nieposiadającej statusu akcjonariusza może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności uchwał podjętych z udziałem takiej osoby (art. 425 k.s.h.). Celem artykułu jest analiza dopuszczalności udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariusza w przypadku, gdy pomimo uzyskania imiennego zaświadczenia o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu nie został on ujęty w wykazie osób uprawnionych do wzięcia udziału w walnym zgromadzeniu oraz analiza dopuszczalności udziału w takim zgromadzaniu w przypadku, gdy nie pobrał wskazanego zaświadczenia, ale dysponuje innymi środkami dowodowymi potwierdzającymi posiadanie statusu akcjonariusza w dniu rejestracji udziału w walnym zgromadzeniu. Dodatkowo w artykule przeanalizowano przypadek rozbieżności pomiędzy informacjami ujętymi w wykazie oraz w zaświadczeniu.
Słowa kluczowe: walne zgromadzenie, akcjonariusz, spółka publiczna, legitymacja, dzień rejestracji
Artykuł opracowany w ramach realizacji projektu badawczego o numerze 2024/53/N/HS5/00255 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.
Dominik Mizerski
University of Silesia in Katowice, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8253-5038)
About Shareholders’ Standing to Participate in the General Meeting of a Public Company
The issue of admitting a person who is not on the list of persons eligible to participate in the general meeting of a public company drawn up by the National Depository for Securities (Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.) is of great legal importance. On the one hand, unjustified non-admission of a person who formally has standing to participate in a general meeting may constitute grounds for challenging its resolutions (Article 422(2)(3) of the Code of Commercial Partnerships and Companies), while on the other hand, the participation of a person who does not have the status of a shareholder may constitute grounds for declaring any resolutions adopted with the participation of such a person invalid (Article 425 of the Code). The purpose of this article is to analyse the admissibility of the participation of a person who, despite having received a registered certificate confirming their eligibility to participate in the general meeting, is not on the list of persons eligible to participate in the general meeting and to analyse the admissibility of their participation in that meeting when such a person has not received the said certificate but has other evidence of their status as a shareholder on the record date for participation in the general meeting. In addition, the case of discrepancies between the information contained in the list and in the certificate is also analysed in the article.
Keywords: general meeting, shareholder, public company, standing, record date
The article has been prepared as part of implementation of a research project No. 2024/53/N/HS5/00255 funded by the National Science Centre.
Bibliografia/References
Bieniak M. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2024.
Bilewska K. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022.
Dąbrowska J., Zaskarżanie uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych, Warszawa 2016.
Dumkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Herbet A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 3, Warszawa 2013.
Horwath O., Oplustil K., Legitymacja akcjonariusza do udziału w walnym zgromadzeniu w świetle prawa polskiego i wspólnotowego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/8.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz do art. 301–633, Warszawa 2023.
Krysik A. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022.
Kurnicki T., Legitymacja z akcji spółki publicznej do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, „Prawo Spółek” 2010/7–8.
Michalski M., Konstytuowanie się walnego zgromadzenia w świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych, „Monitor Prawniczy” 2010/18.
Michalski M., Reżim legitymacyjny w spółce akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2011/2.
Michalski M., Uwagi krytyczne do niektórych aspektów nowelizacji kodeksu spółek handlowych z 5.12.2008 r., „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/2.
Michalski M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3, Komentarz do art. 301–490, red. A. Kidyba, Warszawa 2020.
Michalski M [w:] Powszechna dematerializacja akcji. Modernizacja konstrukcji spółki akcyjnej, red. M. Michalski, Warszawa 2021.
Michalski M. [w:] Spółka akcyjna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna, t. 3, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2012.
Opalski A., Reforma walnego zgromadzenia spółki akcyjnej – implementacja do prawa polskiego doktryny 2007/36/WE, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/5.
Oplustil K., Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej, Warszawa 2010.
Oplustil K., O potrzebie proeuropejskiej wykładni polskiego prawa spółek, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/9.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3B, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 393–490, red. A Opalski, Warszawa 2016.
Pęczyk-Tofel A., Tofel M.S., Wykonywanie prawa głosu i zaskarżanie uchwał walnego zgromadzenia, „Prawo Spółek” 2009/10.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J. Strzępka, Warszawa 2015.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Sołtysiński S., Moskwa P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 17b, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2016.
Spyra M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2b, Prawo umów handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
Wosiak K., Legitymacja uprawnionego z akcji, Warszawa 2021.
Zięty J. J., Uprawnienia akcjonariuszy polskich spółek publicznych w świetle Dyrektywy 2007/36/WE, Warszawa 2015.
dr Emil Kowalik
asystent, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katedra Postępowania Cywilnego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1839-3925)
Ocena polskich rozwiązań w zakresie implementacji dyrektywy 2019/2121 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek
Przepisy wprowadzone ustawą z 16.08.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw stanowią implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z 27.11.2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcenia, łączenia i podziału spółek. Ten szeroki zakres uregulowań wprowadza kwestie związane z podziałami i przekształceniami spółek na wyższy poziom przez skoncentrowanie się na ich transgranicznym aspekcie. Wprowadzone uregulowania stanowią ważny etap w usprawnianiu funkcjonowania rynku wewnętrznego UE dla spółek i przedsiębiorstw oraz realizowaniu przez nie swobody przedsiębiorczości. Ponadto dają podstawy spółkom (przedsiębiorcom) funkcjonującym na rynku wewnętrznym do wspierania wzrostu gospodarczego, zwiększenia wydajności oraz prowadzenia skutecznej konkurencji. Niniejszy artykuł przedstawia podstawowe zmiany ustawowe polegające na wdrożeniu do polskiego porządku prawnego uregulowań wchodzących w skład dyrektywy 2019/2121 oraz stanowi próbę oceny zasadności ich wprowadzenia.
Słowa kluczowe: prawo spółek, prawo gospodarcze, Unia Europejska, spółka komandytowo-akcyjna
dr Emil Kowalik
assistant lecturer, John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Law, Canon Law, and Administration, Department of Civil Law, Lublin, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1839-3925)
Evaluation of Polish Solutions Implementing Directive 2019/2121 as Regards Cross-Border Conversions, Mergers and Divisions
The provisions introduced by the Act of 16 August 2023 on Amendments to the Act – Code of Commercial Partnerships and Companies and Certain Other Acts constitute implementation of Directive of the European Parliament and of the Council (UE) 2019/2121 of 27 November 2019 amending Directive (EU) 2017/1132 as regards cross-border conversions, mergers and divisions. This broad scope of regulations puts issues relating to company divisions and conversions on a higher level because it focuses on their cross-border aspect. These regulations are an important step towards improving the functioning of the EU internal market for companies and firms, and towards these entities enjoying the freedom of establishment. Moreover, they give companies (firms) operating on the internal market the foundations for supporting economic growth, boosting efficiency, and engaging in effective competition. This article presents the basic statutory amendments which implement regulations contained in Directive 2019/2121 into the Polish legal order and attempts to assess the justification for their introduction.
Keywords: company law, commercial law, European Union, limited joint-stock partnership
Bibliografia/References
Adamus R., Podział spółki przez wyodrębnienie, „Prawo w Działaniu. Sprawy cywilne” 2022/52.
Esymont M., Prawo gospodarcze Unii Europejskiej [w:] Prawo gospodarcze. Zagadnienia wybrane, red. M. Bidziński, D. Jagiełło, Warszawa 2016.
Jerzmanowski J., Zdolność połączeniowa i podziałowa polskich spółek w kontekście regulacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/2121 [w:] Verba volant scripta manent. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bogusławie Gneli, red. A. Kaźmierczyk, K. Michałowska, M. Szafraniec, Warszawa 2023.
Król R., Dopuszczalność przeprowadzenia transgranicznego podziału spółki, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/4.
Mucha A., Transgraniczne przeniesienie siedziby spółki w prawie unijnym. Glosa do wyroku TS z dnia 25 października 2017 r., C-106/16, „Glosa” 2018/2.
Oplusti K., Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych dotycząca łączenia i podziału spółek kapitałowych, „Monitor Prawa Handlowego” 2012/1.
Oplustil K., Mucha A., Transgraniczne reorganizacje spółek w świetle unijnej dyrektywy 2019/2121, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2020/3.
Pinior P. [w:] Meritum. Prawo spółek, t. 1, red. A. Kidyba, Warszawa 2023.
Wowerka A., Transgraniczne przekształcenia (zmiana formy prawnej) spółek w prawie prywatnym międzynarodowym — zagadnienia wybrane, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2022, t. 30.
Tomasz Łuczyński
radca prawny
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710)
O głosie przypisanym do akcji w spółce prywatnej i publicznej
Celem artykułu jest przekrojowe ujęcie problematyki głosu z akcji wyemitowanych zgodnie z prawem polskim zarówno przez spółkę prywatną, jak i spółkę publiczną, na okaziciela oraz imiennych, uprzywilejowanych bądź zwykłych, z uwzględnieniem szczególnych przypadków, gdy głos z akcji albo nie istnieje, albo nie może być wykonywany, albo jest możliwy do wykonania tylko w odniesieniu do niepełnego pakietu akcji kontrolowanych bezpośrednio albo pośrednio.
Słowa kluczowe: głos z akcji, akcje nieme, walne zgromadzenie, prawo podmiotowe, uprawnienie korporacyjne
Tomasz Łuczyński
attorney at law, Warsaw, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710)
On the Vote Attributed to a Share in a Private or Public Company
The purpose of this article is to provide a comprehensive overview of votes attributed to shares issued under Polish law by private companies and public ones, whether they be bearer or registered shares, preferred or ordinary shares, taking into account specific cases where the vote attributed to a share either does not exist or cannot be exercised, or is only exercisable in respect of an incomplete block of shares, controlled directly or indirectly.
Keywords: vote attributed to a shares, non-voting shares, general meeting, (legal) right, corporate right
Bibliografia/References
Łuczyński T., O prawach wynikających z dokumentu akcji niezłożonego w spółce mimo powszechnego obowiązku dematerializacji akcji, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/7.
Maciąg M., Sobowska B., Natura prawna akcji niemych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/5.
Michalski M., Akcje nieme według prawa polskiego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2004/7.
Sikorska-Lewandowska A., Legitymacja użytkownika akcji do zaskarżania uchwał walnych zgromadzeń spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/10.
Sójka T., Wpis na rachunek papierów wartościowych, „Monitor Prawa Bankowego” 2014/7–8.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1998.
Stanisław Grzegórzko
absolwent seminarium doktoranckiego nauk prawnych na Wydziale Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego w Warszawie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9443-5157)
Hanna Nowicka
absolwentka seminarium doktoranckiego nauk prawnych, studentka na Akademii Humanitas w Sosnowcu
(ORCID: https://orcid.org/0009-0002-6420-4267)
Udział w autorstwie tekstu:
Stanisław Grzegórzko – 50%
Hanna Nowicka – 50%
Prokurent – pełnomocnik czy nie pełnomocnik?
Na temat prokury napisano już wiele artykułów i monografii, a mimo to wciąż pozostaje niedosyt. Również ten artykuł jest poświęcony instytucji prokury, a precyzyjniej rzecz ujmując, ma na celu przedstawić problemy i zagrożenia, z jakimi borykają się organy sądowe podejmujące czynności zmierzające do zweryfikowania należytego umocowania prokurenta, który nie został ujawniony w rejestrze. Ma również zwrócić uwagę na niepewność i negatywne konsekwencje, jakie powstają w przypadku reprezentowania w postępowaniu sądowym strony przez prokurenta nieujawnionego w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego lub gdy taki prokurent udzielił dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi, radcy prawnemu do reprezentowania przedsiębiorcy w postępowaniu sądowym. Zdaniem autorów artykuł ten może przyczynić się do dalszych dyskusji nad zasadnością wprowadzonych 1.10.2018 r. ograniczeń podmiotowych wobec prokurentów osób prawnych.
Słowa kluczowe: prokurent, uchwała, należyte umocowanie, przedsiębiorstwo, spółka
Stanisław Grzegórzko
PhD candidate in legal sciences at the Lazarski University Faculty of Law and Administration, Warsaw, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9443-5157)
Hanna Nowicka
PhD candidate in legal sciences at the Lazarski University Faculty of Law and Administration, Warsaw, Poland; a student at Humanitas University in Sosnowiec, Poland (ORCID: https://orcid.org/0009-0002-6420-4267)
Authors’ contributions:
Stanisław Grzegórzko – 50%
Hanna Nowicka – 50%
Holder of a Commercial Power of Attorney: An Attorney or Not?
Many articles and monographs have already been written on the subject of commercial power of attorney, and yet not enough has been said. This article also discusses this legal institution, and more precisely, it aims to present the problems and threats faced by court procedural authorities when they take steps to verify the proper authorization of a holder of such a commercial power of attorney [authorized signatory, Polish: prokurent] who has not been disclosed in the relevant register. It also tries to point out the uncertainties and negative consequences that arise if a party to court proceedings is represented by anauthorized signatory not disclosed in the Central Register and Information on Economic Activity or in the register of entrepreneurs of the National Court Register, or when such an authorized signatory grants further litigation power of attorney to a lawyer (advocate or attorney at law) to represent the entrepreneur in the court proceedings. We believe that this article will stimulate further discussions on the validity of the subject-related restrictions for authorized signatories of legal persons, introduced on 1 October 2018.
Keywords: holder of a commercial power of attorney (authorized signatory), resolution, proper authorization, enterprise, company
Bibliografia/References
Adamus R., Prokura a upadłość z możliwością zawarcia układu z zarządem własnym – glosa – III CZP 45/06, „Monitor Prawniczy” 2007/15.
Borkowski M., Reprezentacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2009.
Chomiuk M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2020.
Gil M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2024.
Glicz M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX 2023.
Grykiel J., Charakter prawny udzielenia prokury, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/2.
Grykiel J., Skutki wpisu prokury do rejestru przedsiębiorców, „Studia Prawnicze” 2007/4.
Grykiel J., Udzielenie prokury członkowi organu reprezentacji mocodawcy, „Glosa” 2007/5.
Grzegórzko S., Reprezentacja spółki z o.o. w organizacji jako pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, „Palestra” 2024/2.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–300134, Warszawa 2023.
Kidyba A., Prawo handlowe, Warszawa 2018.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz art. 151–300, red. A. Kidyba, Warszawa 2018.
Król-Gajewska M., Wyrzykowska A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Zagadnienia praktyczne, Warszawa 2014.
Litwińska-Warner M., Kodeks spółek handlowych, Warszawa 2007.
Manowska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–47716, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Moskwa L., Udzielanie prokury przez przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/8.
Nazaruk P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX 2023.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 1, Komentarz. Art. 151–226 KSH, Warszawa 2018.
Olaś A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, A. Olaś, Legalis 2023.
Pazdan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. 1, Warszawa 2004.
Pilich M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, cz. 2, Część ogólna (art. 56–125), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Pinior P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Widerski P., Pełnomocnictwo w prawie polskim, Warszawa 2018.