Uchwały kierunkowe jako wehikuł polityki publicznej nastawionej na rezultaty w samorządzie lokalnymdr hab. Dawid Sześciło
jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1333-7991
Uchwały kierunkowe jako wehikuł polityki publicznej nastawionej na rezultaty w samorządzie lokalnym
Celem artykułu jest przedstawienie zrewidowanej koncepcji instytucji tzw. uchwał kierunkowych rad gmin wydawanych na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym. Uchwały w sprawie wyznaczenia kierunków działania organu wykonawczego są szczególnie często przedmiotem rozstrzygnięć nadzorczych i negatywnej oceny sądów administracyjnych, głównie ze względu na podejmowane w nich próby narzucania wójtom (burmistrzom, prezydentom miast) konkretnych czynności i działań zamiast rzeczonego ustanawiania kierunków działania. Artykuł przedstawia koncepcję teoretyczną (zaopatrzoną w ilustrujące zagadnienie przykłady) pozwalającą na formułowanie uchwał kierunkowych w sposób zgodny z wytycznymi orzecznictwa, ale jednocześnie wykorzystujący potencjał tego instrumentu do kształtowania lokalnych polityk publicznych opartych na jasno określonych celach, i nastawioną na osiąganie konkretnych rezultatów.
Słowa kluczowe: uchwała kierunkowa, rada gminy, wójt, zarządzanie przez rezultaty
Dr hab. Dawid Sześciło
is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1333-7991
Resolutions setting direction as a vehicle of public policy focused on results in local self-government
The objective of the article is to present a revised concept of the institution of so-called resolutions of municipal councils setting direction issued on the basis of Article 18, para. 2, item 2 of the Act on Local Self-Government. Resolutions setting the directions in which the executive body should act are particularly frequently the subject of supervisory decisions and negative assessments of administrative courts, mainly because of attempts made in them to impose specific activities and measures on mayors instead of setting directions for the activities of the executive bodies. The article presents a theoretical concept (furnished with examples illustrating the issue) enabling the formulation of resolutions setting direction in a manner which is consistent with the guidelines of case law, but simultaneously taking advantage of the potential of this instrument to shape local public policies based on clearly defined goals and focusing on the achievement of specific results.
Keywords: resolution setting direction, municipal council, mayor, management by results
Bibliografia/References
Chlipała M., Żurek-Wójcik J., Stanowienie o kierunkach działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta), „Przegląd Prawa Publicznego” 2022/7–8
Krawczyk J., Stanowienie o kierunkach działania organu wykonawczego gminy a skuteczność organów administracji publicznej [w:] Skuteczność w prawie administracyjnym, red. C. Martysz, Warszawa 2022
Krawczyk J., Uchwały kierunkowe rady gminy jako przedmiot nadzoru wojewody–studium przypadku Rady Miasta Krakowa, „Przegląd Legislacyjny” 2020/2
Kulesza M., Sześciło D., Polityka administracyjna i zarządzanie publiczne, Warszawa 2013
Mulgan R., Accountability issues in the new model of governance, Canberra 2002
Mulgan R., Holding Power to Account. Accountability in Modern Democracies, Basingstoke 2003
Wilk B., Sześciło D., Czego (nie) dowiedzieliśmy się z raportów o stanie gminy?, Warszawa 2020
Wilk B., Sześciło D., Czego (nie) dowiedzieliśmy się z raportów o stanie gminy?, Warszawa 2022
Willems T., Van Dooren W., Coming to terms with accountability: Combining multiple forums and functions, „Public Management Review” 2012/7
dr hab. Jakub Jan Zięty, prof. UWM
jest profesorem w Katedrze Prawa Gospodarczego i Prawa Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1243-3394
Dopuszczalność i tryb dochodzenia roszczeń o zwrot wypłaconego nienależnie świadczenia z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przebywającym na terenie RP w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy
Świadczenie z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przebywającym na terytorium RP w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy jest jednym z rodzajów wsparcia, które przewidywały przepisy ustawy z 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Wnioski o wypłatę tego świadczenia składały nie tylko osoby fizyczne, lecz także dość duża grupa spółek kapitałowych. Podmioty te nie zawsze dokumentowały poniesione koszty wykonania zadania publicznego wskazanego w wymienionej wyżej ustawie. Brak wypełnienia przesłanek ustawowych otrzymania świadczenia nawet po jego wypłacie powoduje, że nie powinno ono zostać wypłacone. Organ powinien więc zażądać zwrotu wypłaconych środków. Właśnie ta kwestia stanowi przedmiot analizy zawarty w prezentowanym artykule. Żeby jednak wskazać możliwe do przyjęcia tryby postępowania, w ramach których będzie możliwe dochodzenie zwrotu środków wypłaconych na podstawie nieprawdziwego oświadczenia wnioskodawcy, konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie charakteru prawnego świadczenia pieniężnego. Dopiero w drugiej kolejności można będzie odnieść się do trybu, w którym organ może domagać się zwrotu wypłaconego świadczenia.
Słowa kluczowe: świadczenie na rzecz obywateli Ukrainy, zwrot świadczenia, stosunek publicznoprawny
Dr hab. Jakub Jan Zięty, professor of the University of Warmia and Mazury
is a professor at the Department of Commercial and Business Law, Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1243-3394
Admissibility of and procedure for pursuing claims for the refund of unduly paid benefits for providing board and lodgings to Ukrainian citizens staying in the Republic of Poland in connection with the military operations being conducted in Ukraine
The benefits from the provision of board and lodgings to Ukrainian citizens staying in the Republic of Poland in connection with the military operations being conducted in Ukraine is one of the types of support provided for in the provisions of the Act on aid to Ukrainian citizens in connection with the armed conflict in that country of 12 March 2022. Not only did natural persons apply for this benefit, but so did a reasonably large group of companies. These entities did not always document the costs incurred in performing the public task specified in above Act. The failure to satisfy the statutory requirements for receiving the benefit, even after it has been paid, means that it should not be paid. The authority should therefore demand the refund of the funds paid. This issue is the subject of the analysis presented in this article. However, the legal nature of the monetary benefit first needs to be established in order to determine the acceptable procedures in which it will be possible to claim the refund of the funds paid on the basis of the applicant’s false declaration. It will only then be possible to address the procedure in which the authority can demand the refund of the benefit that was paid.
Keywords: benefits for Ukrainian citizens, refund of benefits, public law relationship
Bibliografia/References
Filipek J., Rola prawa w działalności administracyjnej państwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1974/65
Gajewski S., Sądowoadministracyjna kontrola udzielania dotacji z budżetów jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 90 ustawy z 7.09.1991 r. o systemie oświaty, „Finanse Komunalne” 2015/4
Hauser R., Niewiadomski Z., Wróbel A. (red.), Prawne formy działania administracji. System Prawa Administracyjnego, t. 5, Warszawa 2013
Habuda A., Prawo administracyjne, Zagadnienia podstawowe, Wrocław 2006
Kacprzak-Szymańska E., Komentarz do art. 13 [w:] Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, red. W.A. Klaus, LEX 20222
Kosicki T., Czy nienależnie pobrane świadczenie za zakwaterowanie i wyżywienie można rozłożyć na raty na wniosek świadczeniobiorcy?, LEX 2022
Kowalska E., Komentarz do art. 55, 60 i 67 [w:] Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, red. Mikos-Sitek, Legalis 2024
Kuta T., Pojęcie działań niewładczych w administracji na przykładzie administracji rolnictwa, Wrocław 1963
Lipiec-Warzecha L., Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Warszawa 2008
Majka P., Komentarz do art. 60 [w:] Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, red. Z. Ofiarski, LEX 2021
Martyniuk-Placha J., Komentarz do art. 13 [w:] Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. Komentarz z wzorami dotyczącymi pobytu, dostępu do rynku pracy, świadczeń społecznych, edukacji i opieki zdrowotnej, red. P. Drembkowski, Legalis 2022
Ostrowska A., Komentarz do art. 126 [w:] Finanse publiczne. Komentarz, red. J.M. Salachna, M. Tyniewicki, LEX 2024
Ostrowska A., Samodzielność samorządu terytorialnego w zakresie udzielania dotacji – wnioski de lege ferenda, „Samorząd Terytorialny” 2020/11
Popławski M., Komentarz do art. 3 [w:] Ordynacja podatkowa, t. 1, Zobowiązania podatkowe. Art. 1–119zzk. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX 2024
Prawo administracyjne, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2001
Presnarowicz S., Komentarz do art. 55 [w:] Finanse publiczne. Komentarz praktyczny, red. E. Ruśkowski, J.M. Salachna, Gdańsk 2013
Presnarowicz S., Komentarz do art. 55 [w:] Nowa ustawa o finansach publicznych wraz z ustawą wprowadzającą. Komentarz praktyczny, red. E. Ruśkowski, J.M. Salachna, Gdańsk 2010
Presnarowicz S., Komentarz do art. 67 [w:] Finanse publiczne. Komentarz, red. J.M. Salachna, M. Tyniewicki, LEX 2024
Starościak J., Stosunek administracyjnoprawny [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 3, red. T. Rabska, J. Łętowski, Ossolineum 1978
Stupienko E., Dochody związane z realizacją zadań zleconych jako publicznoprawne, niepodatkowe należności budżetowe, „Finanse Komunalne” 2018/6
Suwaj R., Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II GSK 521/12), „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2014/5
Zięty J.J., Określenie terminu wymagalności opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego. Glosa do wyroku NSA z 23.09.2020 r., sygn. akt I OSK 985/20 (glosa krytyczna), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/7
Zięty J.J., Środki dowodowe w postępowaniu o wypłatę świadczenia, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa osobom zapewniającym zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, „Opinie i Analizy NIST” 2023/60
dr Tomasz Madras
jest adiunktem na Wydziale Inżynierii Zarządzania Politechniki Białostockiej.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9895-1020
Città metropolitana we Włoszech i związek metropolitalny w Polsce jako próby modernizacji zarządzania obszarami metropolitalnymi
Celem artykułu jest porównanie włoskiego i polskiego systemu zarządzania obszarami metropolitalnymi. W pracy przedstawia się włoski model samorządu metropolitalnego wprowadzony w 2014 r. w postaci miest metropolitalnych (Città metropolitana). W porównaniu z polską instytucją związku metropolitalnego włoskie metropolie mają silniejszą pozycję ustrojową i szersze kompetencje. Wyróżnia je m.in. status jednostek samorządu terytorialnego, utworzonego w miejsce likwidowanych samorządów prowincji, szeroki zakres zadań własnych obejmujący obszary np. planowania przestrzennego, kreowania polityki rozwoju metropolii, transportu publicznego, zarządu dróg, a także prowadzenia szkół ponadpodstawowych. Charakterystyczną cechą miast metropolitalnych jest rola burmistrza miasta-stolicy, który pełni jednocześnie funkcję organu wykonawczego miasta metropolitalnego. Bez względu na ocenę poszczególnych rozwiązań można stwierdzić, że włoski model przynajmniej w niektórych elementach może stanowić przykład zaawansowanego zorganizowania obszarów metropolitalnych.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, samorząd metropolitalny, città metropolitana, związek metropolitalny
Dr Tomasz Madras
is an assistant professor at the Faculty of Management Engineering of the Technical University of Białystok
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9895-1020
Città metropolitana in Italy and the metropolitan association in Poland as attempts to modernize the management of metropolitan areas
The objective of the article is to compare the Italian and Polish systems of managing metropolitan areas. The article presents the Italian model of metropolitan self-government which was introduced in 2014 in the form of metropolitan cities (Città metropolitana). Compared to the Polish institution of the metropolitan association, Italian metropolises have a stronger systemic position and more extensive powers. They are distinguished, among others, by the status of the territorial self-government units that were established in place of the liquidated self-governments of the provinces, the wide range of their own tasks encompassing areas such as spatial planning, the creation of the development policy of metropolises, public transport, road management and running secondary schools. A typical feature of metropolitan cities is the role of the mayor of the capital city, who simultaneously has the function of the executive body of the metropolitan city. Regardless of the assessment of individual solutions, it can be stated that, at least to some extent, the Italian model can be an example of an advanced organization of metropolitan areas.
Keywords: territorial self-government, metropolitan self-government, città metropolitana, metropolitan union
Bibliografia/References
Boggero G., The Establishment of Metropolitan Cities in Italy: An Advice or a Setback for Italian Regionalism?, „Perspectives on Federalism” 2016, vol. 8, issue 3
Cotella G., Country Profile of Italy, ARL International, https://www.arl-international.com/knowledge/country-profiles/italy/rev/3770
Danielewicz J., Zarządzanie obszarami metropolitalnymi wobec globalnych procesów urbanizacji, Łódź 2013
Fogel A., Prawne uwarunkowania peryurbanizacji w Polsce – zagadnienia wybrane, „Urban Development Issues” 2020/66
Grochowski M., Metropolizacja a kształtowanie ładu przestrzennego układów zurbanizowanych, „Mazowsze. Studia Regionalne” 2011/6
Izdebski H., Zadania metropolitalne i ich wykonywanie – obecne próby rozwiązania kwestii metropolizacji, „Samorząd Terytorialny” 2021/7–8
Kruczkowski M., Zasada pomocniczości w prawie publicznym Włoch, „Zeszyty Prawnicze” 2014/1
Labianca M., Inter-municipal cooperation: from cooperation through rules to cooperation through networks – empirical evidence from Puglia, „Regional Studies, Regional Science” 2014/1
Marchaj R., Miejsce związku metropolitalnego w województwie śląskim w strukturze administracji publicznej w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 2020/6
Markowski T., Marszał T., Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, Warszawa 2006
Mikuła Ł., Metropolitalne planowanie przestrzenne jako zadanie samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2021/7–8
Nizioł K., Finansowanie zadań publicznych w związkach metropolitalnych w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 2021/7–8
Spadaro A., La città metropolitane, tra utopia e realtà, „Federalismi.it” 2015/13
Struska D., Między unitaryzmem a federalizmem – ewolucja współczesnej myśli i praktyki ustrojowej Włoch, Warszawa 2008
Swianiewicz P., Waruszewska S., Wpływ suburbanizacji na zmiany społecznego zróżnicowania aglomeracji w Polsce. Więcej wanilii na przedmieściach, „Prace i Studia Geograficzne” 2018/63(3)
Szlachetko J., Tezy do ustawy o samorządzie metropolitalnym. Przyczynek do dyskusji o brakującej reformie, „Samorząd Terytorialny” 2021/1–2
Tocqueville A. de, O demokracji w Ameryce, Warszawa 2005
Tubertini C., La Città metropolitana tra Regione, Comuni ed Unioni. Analisi delle relazioni istituzionali, „Working Papers” 2015/1
Witkowski Z., Ustrój konstytucyjny współczesnych Włoch w aktualnej fazie jego przemian 1989–2004, Toruń 2004
dr Julia Własiuk
jest adiunktem w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji Uniwersytetu w Siedlcach.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0403-9546
Instytut jednostek samorządu terytorialnego w Republice Białorusi – ewolucja destrukcji
Opracowanie jest próbą ukazania ewolucji kształtowania się i funkcjonowania instytucji samorządu terytorialnego jako nadrzędnego mechanizmu demokracji – od początków tworzenia jego podstaw na Białorusi i pierwszych aktów normatywnych, aż do dnia dzisiejszego i jego całkowitej marginalizacji. Po uzyskaniu niepodległości w 1991 r. podjęto pierwsze kroki w celu demokratyzacji kraju i wzmocnienia pozycji władz lokalnych, ale po dojściu do władzy Aleksandra Łukaszenki proces ten został odwrócony. W ciągu 30 lat dyktatury Aleksandra Łukaszenki tak ważny mechanizm demokratyczny, jakim jest samorząd lokalny, został przekształcony w nieistniejący element demokracji i władzy ludowej, który dziś jest całkowicie nieobecny na Białorusi. W artykule dokonano analizy faktu instytucjonalnej nieobecności samorządu lokalnego na Białorusi, a ponadto rozważań odnośnie do mniej zbadanych, ale nie mniej ważnych problemów i przeszkód w możliwości wprowadzenia elementów samorządu lokalnego w kraju.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, centralizacja, Białoruś, dyktatura
Dr Julia Własiuk
is an assistant professor of the Institute of Political Science and Administration, Siedlce University of Natural Sciences and Humanities, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0403-9546
Institute of territorial self-government units in the Republic of Belarus – the evolution of destruction
The article is an attempt to demonstrate the evolution of the shape and functioning of territorial self-government institutions as the overriding mechanism of democracy – from the beginning of the creation of its foundations in Belarus and the first normative acts, to the present day and its complete marginalization. The first steps to introduce democracy into the country and strengthen the position of the local authorities were taken after the country gained independence in 1991, although this process was reversed after Alexander Lukashenko came to power. During the 30 years of Alexander Lukashenko’s dictatorship, such an important democratic mechanism as local self-government was transformed into a non-existent element of democracy and power of the people, which does not exist at all in Belarus today. The article analyses the institutional absence of local self-government in Belarus and considers less studied but no less important problems and obstacles to the possibility of introducing elements of local self-government in the country.
Keywords: territorial self-government, centralization, Belarus, dictatorship
Bibliografia/References
Czachor R., Funkcjonowanie samorządu lokalnego we współczesnym państwie niedemokratycznym. Przykład Republiki Białoruś w latach 1991–2019, https://apcz.umk.pl/SDR/article/view/SDR.2021.1.08
Кобаса М., Местное самоуправление в Беларуси – как превратить миф в реальность, Минск 2011
Натчык Н., Фармаваньне сыстэмы мясцовага кіраваньня і самакіраваньня [w:] Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.), рэд. В. Булгакаў, Беласток–Вільня 2011
dr Rafał Stasikowski, prof. SGMK
jest sędzią Naczelnego Sądu Administracyjnego
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2428-1452
Między określonością a elastycznością prawa
Określoność prawa lub jego elastyczność są podstawowymi wartościami praw. Wymogi określoności lub elastyczności prawa są powszechnie sobie przeciwstawiane, gdyż uważa się, że prawo dostatecznie określone pozbawione jest koniecznej elastyczności, a prawo zapewniające elastyczność nie posiada oczekiwanej i bezpiecznej dla jednostki określoności. Orzecznictwo, głównie Trybunału Konstytucyjnego wywiodło elementy dostatecznej określoności prawa oraz wskazało zakresy, w których prawo winno być dostatecznie określone oraz zakresy, w których prawo może, a nawet powinno być elastyczne. Obie wartości koegzystują zatem i mogą być zrealizowane łącznie przez system prawa. Generalnie określoność prawa zapewnia pewność prawa i bezpieczeństwo prawne. Z kolei elastyczność prawa służy realizacji zasad sprawiedliwości i słuszności prawa. W ten sposób pewna niedookreśloność prowadząca do elastyczności prawa przy spełnieniu konkretnych warunków stanowią nie tyle zagrożenie, co element bezpieczeństwa prawnego. Możliwe jest osiągnięcie odpowiedniej określoności prawa przy uwzględnieniu jego odpowiedniej elastyczności. Pojęcia niedookreślone stanowiące podstawowy budulec obu wartości mogą w takim samym stopniu realizować wartości wewnętrzne prawa, jak i wartości stojące poza prawem (przede wszystkim słuszność i sprawiedliwość), a ustalenie wartości, którym służą w danym przypadku zależne jest od specyfiki dziedziny prawa i całokształtu regulacji prawnej.
Słowa kluczowe: określoność prawa, elastyczność prawa, wartości prawa, słuszność, sprawiedliwość, niedookreśloność prawa
Dr Rafał Stasikowski, professor of the Nicolaus Copernicus Superior School
is a judge of the Supreme Administrative Court
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2428-1452
Specificity vs. flexibility of the law
The specificity and the flexibility of the law are fundamental values of the law. The requirements of specificity or flexibility of the law are generally contrasted, as it is believed that a law that is sufficiently specific lacks the necessary flexibility, while a law that offers flexibility does not have the expected specificity that is safe for an individual. Judgments, mainly of the Constitutional Tribunal, have inferred elements of sufficient specificity of the law and have specified where the law should be adequately specified and where the law can and even should be flexible. Both of these values therefore coexist and can be implemented jointly by the legal system. In general, the specificity of the law ensures legal certainty and legal security. In turn, the flexibility of the law serves to implement the principles of justice and equity of the law. In this way, a certain vagueness leading to the flexibility of the law when specific conditions are satisfied is not so much a threat as an element of legal security. Adequate specificity of the law can be achieved by taking into account its appropriate flexibility. The vague concepts that constitute the fundamental building blocks of both values can implement internal values of the law to the same extent as values that are outside the law (primarily equity and justice), while the determination of the values they serve in a given case depends on the specificity of the field of law and the whole of the legal regulation.
Keywords: specificity of the law, flexibility of the law, values of the law, equity, justice, vagueness of the law
Bibliografia/References
Bąkowski T., Administracyjnoprawna sytuacja jednostki w świetle zasady pomocniczości, Kraków 2007
Binder W., Ustawa o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. Komentarz, Warszawa 1926
Błaś A., Prawne formy działania administracji [w:] Prawo administracyjne, red. J. Boć, Wrocław 2001
Błaś A., Zakres dyskrecjonalnych uprawnień administracji publicznej, Wrocław 1999
Brzeziński B., Szkice z wykładni prawa podatkowego, Sopot 2002
Czeszejko-Sochacki Z., Procedury kontroli konstytucyjności norm [w:] Studia nad prawem konstytucyjnym, red. J. Trzciński, B. Banaszak, Wrocław 1997
Habuda A., Granice uznania administracyjnego, Opole 2004
Habuda A., Uznanie administracyjne w demokratycznym państwie prawa, „Przegląd Prawa i Administracji” 2001/46(2278)
Habuda A., Uznanie administracyjne w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego, „Samorząd Terytorialny” 2001/6
Habuda A., Uznanie administracyjne – zmierzch czy renesans pojęcia [w:] Administracja i prawo administracyjne u progu nowego tysiąclecia. Materiały Konferencji Naukowej Katedr Prawa i Postępowania Administracyjnego, Łódź 2000
Hilarowicz T., Najwyższy Trybunał Administracyjny i jego kompetencja, Warszawa 1925
Jaśkowska M., Uznanie administracyjne a inne formy władzy dyskrecjonalnej administracji publicznej [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2010
Kabat A., Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego, Białystok 1995
Koch B., Z problematyki przepisów blankietowych w prawie karnym, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Prawo XVI – Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1978/89
Korybski A., Leszczyński L., Stanowienie i stosowanie prawa. Elementy teorii, Warszawa 2021
Kręcisz W., Glosa do postanowienia SN z 7 czerwca 2002 r., I KZP 17/02, „Przegląd Sejmowy” 2003/5
Król M., Pojęcie luzu normatywnego stosowania prawa, „Państwo i Prawo” 1976/6
Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001
Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001
Mincer M., Pojęcie uznania administracyjnego, „Państwo i Prawo” 1973/3
Mincer M., Uznanie administracyjne, Toruń 1983
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014
Nita B., Glosa do wyroku TK z 16 stycznia 2001 r., P 5/00, „Palestra” 2002/7–8
Nowacki J., Dwa rozumienia swobodnego uznania administracyjnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Prawo” 1973/95
Nowacki J., Kontrola decyzji opartych na uznaniu administracyjnym, Wrocław 1986
Nowacki J., Problematyka uznania administracyjnego w nauce zachodnioniemieckiej, „Przegląd Prawa i Administracji” 1981/15(584)
Nowacki J., Studia z teorii prawa, Kraków 2003
Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2002
Sarkowicz R., Stelmach J., Teoria prawa, Kraków 1996
Smoktunowicz E., Clara non sunt interpretanda w prawie administracyjnym [w:] Księga pamiątkowa profesora Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 1999
Starościak J., Swobodne uznanie władz administracyjnych, Warszawa 1948
Wachholz W.Sz., Zasada swobodnej oceny władzy administracyjnej w państwie prawnym, Warszawa 1927
Warylewski J., Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia, Warszawa 2003
Wronkowska S., Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004
Wróbel A., Glosa do wyroku TK z 4 października 2000 r., P 8/00, „Przegląd Sejmowy” 2001/6
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988
Wróblewski J., Stosowanie prawa [w:] W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986
Ziembiński Z., Norma postępowania – ujęcie modelowe [w:] Z teorii i filozofii prawa Zygmunta Ziembińskiego, red. S. Wronkowska, Warszawa 2007
Zimmermann M., Pojęcie administracji publicznej a swobodne uznanie, Poznań 1959
Zimmermann M., Wywłaszczenie, Lwów 1933
dr Jarosław Dolny
jest wykładowcą Wyższej Szkoły Kształcenia Zawodowego we Wrocławiu, radcą prawnym, pracownikiem samorządowym.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6477-8186
Gminna komisja skarg, wniosków i petycji a sejmowa komisja śledcza – podobieństwa i różnice
W artykule autor podjął próbę porównania instytucji gminnej komisji skarg, wniosków i petycji z instytucją sejmowej komisji śledczej, dostrzegając pewne analogie między tymi komisjami. Podmioty te co prawda funkcjonują w strukturze różnych organów władzy publicznej, jednakże ich kolegialna działalność ukierunkowana jest na badanie ewentualnych nieprawidłowości w aparacie władzy. Autor artykułu zestawił ze sobą regulacje prawne odnoszące się do obu instytucji, badając m.in. charakter tych komisji, ich skład oraz kompetencje. Następnie dokonał oceny tych instytucji prawnych i sformułował stosowne wnioski de lege ferenda.
Słowa kluczowe: komisja skarg, wniosków i petycji; sejmowa komisja śledcza; skargi; wnioski; petycje; Konstytucja
Dr Jarosław Dolny
is a lecturer at the College of Vocational Education in Wrocław, legal counsel, self-government employee, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6477-8186
Municipal complaints, motions and petitions committee vs. the Sejm investigative committee – similarities and differences
In this article, the author attempted to compare the institution of the municipal complaints, motions and petitions committee with the institution of the Sejm investigative committee, noticing certain analogies between these committees. Although these entities operate within the structure of different public authorities, their collegial activity is focused on investigating possible irregularities in the apparatus of the authorities. The author of the article compared the legal regulations regarding both institutions, examining, among other things, the nature of these committees, their membership and their powers. He then assessed these legal institutions and formulated appropriate de lege ferenda conclusions.
Keywords: complaints, motions and petitions committee, Sejm investigative committee, complaints, motions, petitions, Constitution
Bibliografia/References
Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz, Warszawa 2016
Augustyniak M., O potrzebie odpolitycznienia samorządu gminnego – marzenie normatywne, „Samorząd Terytorialny” 2020/7–8
Augustyniak M., Przywora B., Organizacja wewnętrzna rad gmin i powiatów oraz sejmików wojewódzkich. Analiza prawna z wzorami dokumentów, Warszawa 2020
Banaszak B., Sejmowa komisja śledcza jako forma sprawowania kontroli przez Sejm, „Przegląd Sejmowy” 2008/3(86)
Bednarz A., Przesłuchanie przed sejmową komisją śledczą jako gatunek komunikacji politycznej i medialnej, „Prawo i Polityka” 2015/6
Bułajewski S., Instytucja komisji śledczej w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2010/11
Czerw J., Komentarz do art. 18b [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, LEX 2022
Grzybowski M., Sejmowa komisja śledcza, „Przegląd Sejmowy” 2001/3
Hauser R., Masternak-Kubiak M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Komentarz do art. 95, t. 2, red. R. Hauser, Legalis 2012
Jagielski J., Kontrola administracji publicznej, Warszawa 2007
Jakubowski A., Komentarz do art. 11b ustawy o samorządzie gminnym [w:] Ustawy samorządowe. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018
Jurczyk A., Komentarz do art. 18b [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Drembkowski, P. Suwaj, Legalis 2023
Korczak J., W kwestii potrzeby urealnienia instytucji skarg z działu VIII kpa jako środka ochrony prawnej wobec działań jednostek samorządu terytorialnego [w:] Skargi, wnioski, petycje – powszechne środki ochrony prawnej, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Wrocław 2017
Korzeniowska-Polak A., Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego jako podmioty rozpatrujące skargi, wnioski i petycje – postulaty de lege ferenda, „Samorząd Terytorialny” 2021/1–2
Ławniczak A., Komentarz do art. 111 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, LEX 2014
Malczewski Ł., Status prawno-ustrojowy Prezydenta RP przed komisją śledczą, „Przegląd Prawa i Administracji” 2010/83
Martysz C., Komentarz do art. 18b [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2021
Piecha J., Komentarz do art. 18b [w:] Ustawy samorządowe. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018
Płowiec W., Wpływ zasady podziału władzy na działalność sejmowej komisji śledczej [w:] Prawo wobec wyzwań współczesności, red. P. Wiliński, O. Krajniak, B. Guzik, t. 3, Poznań 2006
Przybysz P.M., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX 2019
Radziewicz P., Komentarz do art. 111 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2023
Sakowska-Baryła M., Rozpatrywanie skarg przez organy uchwałodawcze jednostek samorządu terytorialnego [w:] Skargi, wnioski, petycje – powszechne środki ochrony prawnej, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Wrocław 2017
Skargi, wnioski i petycje w jednostkach samorządu terytorialnego, red. R. Cybulska, Warszawa 2020
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Komentarz, LEX 2013
Wierzbica A., Pozycja prawna komisji skarg, wniosków i petycji, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2020/1
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000
Wójcicka E., Prawo petycji w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2015
Łukasz Zakrzewski
jest głównym specjalistą Urzędu Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy, doktorantem w Kolegium Nauk o Polityce Uniwersytetu Wrocławskiego.
ORCID: https://orcid.org/0009-0004-9884-8460
Polityczne aspekty rozwoju lokalnego Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy w latach 2018–2024 r.
Artykuł bada korelacje między interesem politycznym a rozwojem lokalnym na przykładzie Dzielnicy Wawer w m.st. Warszawy. Warszawa podzielona jest na 18 dzielnic, a upolitycznienie tych jednostek wpływa na ich rozwój. W pracy do analizy działań ustroju m.st. Warszawy, szczególnie w kontekście Dzielnicy Wawer, wykorzystano podejście systemowe i neoinstytucjonalne. Badaniem objęto lata 2018–2024 i skoncentrowano się w nim na inwestycjach jako kluczowym determinancie rozwoju lokalnego. Wyniki wskazują, że decyzje inwestycyjne są silnie zdeterminowane przez geografię polityczną, co prowadzi do niezrównoważonego rozwoju i preferencji dla okręgów wyborczych z największą liczbą mandatów. Potwierdzono hipotezę, że rozwój lokalny jest zdeterminowany ustrojem oraz polityczną pragmatyką wynikającą z geografii politycznej.
Słowa kluczowe: m.st Warszawa, Dzielnica Wawer, rozwój lokalny, polityka lokalna, upolitycznienie, geografia wyborcza
Łukasz Zakrzewski
is a chief specialist at the Wawer District Office of the Capital City of Warsaw, a doctoral student at the College of Political Science of the University of Wrocław.
ORCID: https://orcid.org/0009-0004-9884-8460
Political aspects of local development of the Wawer District of the Capital City of Warsaw in 2018–2024
The article examines the correlations between political interest and local development using the example of the Wawer District of the Capital City of Warsaw. Warsaw is divided into 18 districts, and the politicization of these units affects their development. The article uses a systemic and neo-institutional approach to analysing the activities of the political system of the Capital City of Warsaw, especially in the context of the Wawer District. The study encompassed the years 2018–2024 and focused on investments as a key determinant of local development. The results show that investment decisions are strongly determined by political geography, which leads to unbalanced development and preferences for the constituencies with the largest numbers of seats. The hypothesis that local development is determined by the political system and political pragmatics arising from political geography was confirmed.
Keywords: Capital City of Warsaw, Wawer District, local development, local politics, politicization, electoral geography
Bibliografia/References
Jałowiecki B., Metodologie układów lokalnych [w:] Rozwój lokalny, Warszawa 1989
Czachor R., Teoria systemowo-funkcjonalna a badania i zarządzanie społecznościami lokalnymi, „Społeczności Lokalne. Studia Interdyscyplinarne” 2017/1
Czerwonka R., Nocna zmiana, https://gazetawawerska.pl/2020/10/14/nocna-zmiana/
Czerwonka R., Partie polityczne niepotrzebne w samorządzie, https://gazetawawerska.pl/2018/10/11/partie-polityczne-niepotrzebne-w-samorzadzie/
Gronkiewicz-Waltz H., Jakacka B., O ustroju samorząd m.st. Warszawy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/3
Hardin R., Political obligation [w:] A. Hamlin, Ph. Pettit, The Good Polity. Normative Analysis of the State, Oxford 1989
Jałowiecki B., Rozwój lokalny, „Rozwój Regionalny. Rozwój Lokalny. Samorząd Terytorialny” 1989/16
Karwat M., Polityczność i upolitycznienie, metodologiczne ramy analizy, „Studia Politologiczne” 2010/17
Korenik S., Zarządzanie rozwojem lokalnym [w:] Funkcjonowanie samorządu terytorialnego Doświadczenia i perspektywy, t. 1, red. S. Dolata, Opole 1998
Kozera M., Rozwój lokalny w kontekście procesów decyzyjnych samorządu lokalnego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2013/284
Kożuch A., Rola samorządu terytorialnego we wspieraniu rozwoju lokalnego [w:] Instrumenty zarządzania rozwojem w przedsiębiorczych gminach, red. A. Kożuch, A. Noworól, Kraków 2011
Lefebvre H., Prawo do miasta, Le Droit a la Ville, „L’Homme et la Societe” 1967/6
Opowieść o Wawrze – diagnoza dzielnicy i jej mieszkańców. Raport z badania, Wawer–Lublin–Wrocław 2019
Orłowska J., Czynniki i bariery rozwoju lokalnego [w:] Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach młodych naukowców, t. 1, Wzrost, rozwój i polityka gospodarcza, red. E. Gruszewska, K. Karpińska, A. Protasiewicz, Białystok 2018
Rudzka-Lorentz C., Sierak J., Zarządzanie finansami jednostek samorządu terytorialnego [w:] Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, red. A. Zalewski, Warszawa 2005
Sagan I., Miasto. Nowa kwestia i nowa polityka, Warszawa 2017
Sekuła A., Koncepcje rozwoju lokalnego w świetle współczesnej literatury polskiej – zarys problemu, „Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Ekonomia” 2001/40
Sekuła A., Miszczuk A., Wojciechowska-Solis J., Nucińska J., Zrównoważony rozwój lokalny. Podstawy teoretyczne i działania praktyczne, Wrocław 2022
Sztando A., Gminne instrumenty kształtowania rozwoju lokalnych podmiotów gospodarczych, „Samorząd Terytorialny” 1999/7–8
Tomczyk J., Ruchy miejskie: konflikt jako strategia rozwiązywania problemów społecznych miasta, „Rozprawy Społeczne” 2017/2
Śpiewak J., Ruchy miejskie: w stronę polityki, „Zoon Politykon” 2016/7
Zawora J., Finansowanie inwestycji samorządowych na przykładzie gmin wiejskich Podkarpacia, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2011/3
Zrównoważony rozwój – wyzwania globalne, red. P. Trzepacz, Kraków 2012
dr Renata Cybulska
jest adiunktem w Katedrze Prawa Samorządu Terytorialnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4980-5841
Informacja publiczna a nadużycie prawa do informacji publicznej na przykładzie informacji uzyskiwanych w prywatnych celach. Glosa krytyczna do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 4 lipca 2024 r. (III SAB/Gl 350/24)
Dostęp do informacji publicznej to uprawnienie zagwarantowane mocą nie tylko ustawy, lecz również Konstytucji RP. Nie jest jednak prawem bezwarunkowym, doznaje bowiem określonych ograniczeń, wskazanych m.in. w przepisie art. 47 Konstytucji RP oraz art. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Jednakże, ze względu na ciągły rozwój tego obszaru prawa, podyktowanego składaniem coraz większej liczby wniosków o udostępnienie informacji publicznej powodowanych uzyskaniem informacji w celu innym niż zakładał ustawodawca, spowodowała wypracowanie w orzecznictwie nowych instrumentów. Pozwala to na weryfikację wniosków pod kątem skorzystania z prawa do informacji publicznej w celach innych niż dobro publiczne. Jest to konstrukcja nadużycia prawa do informacji publicznej w celach użycia jej do własnych, prywatnych spraw.
Słowa kluczowe: informacja publiczna, nadużycie prawa do informacji publicznej, cele prywatne
Dr Renata Cybulska
is an assistant professor at the Department of Territorial Self-Government Law, Faculty of Law and Administration of the University of Silesia in Katowice, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4980-5841
Public information and abuse of the right to public information using the example of information obtained for personal reasons. Critical commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Gliwice of 4 July 2024 (III SAB/Gl 350/24)
Access to public information is a right guaranteed not only by statute, but also by the Constitution of the Republic of Poland. However, this is not an unconditional right, as it has certain limitations, indicated, among others, in the provision of Article 47 of the Constitution of the Republic of Poland and Article 5 of the Act on Access to Public Information. However, given the continuous development of this area of law dictated by the submission of an increasing number of applications for access to public information caused by the receipt of information for a purpose other than that assumed by the legislator, this has led to the development of new instruments in judgments. It enables the examination of applications for exercising the right to public information for purposes other than the public good. This is a structure of abuse of the right to public information in order to use it for personal reasons.
Keywords: public information, abuse of the right to public information, personal reasons
Bibliografia/References
Bidziński M., Chmaj M., Szustakiewicz P., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2010
Fleszer D., Zasady dostępu do informacji publicznej przetworzonej, „Samorząd Terytorialny” 2011/1–2
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2016
Knopkiewicz A., O nadużyciu prawa do informacji publicznej, „Państwo i Prawo” 2010/4
Kowalski M., Nadużycie prawa do informacji publicznej, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjneg” 2016/2
Pawlik K., Odmowa dostępu do informacji publicznej, Warszawa 2021
Piskorz-Ryń A., O nadużyciu prawa dostępu do informacji publicznej [w:] 20 lat ustawy o dostępie do informacji publicznej. Podsumowanie i perspektywy ustawowej regulacji prawa do informacji publicznej, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2022
Rypina M., Udostępnianie informacji publicznej przez podmioty prywatne, Warszawa 2022
Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, red. A. Piskorz-Ryń, M. Sakowska-Baryła, Warszawa 2023
Zaremba M., Prawo dostępu do informacji publicznej. Zagadnienia praktyczne, Warszawa 2009
