Poszczególne stopnie awansu odzwierciedlają etapy rozwoju zawodowego nauczycieli. Etap pierwszy to etap adaptacji nauczyciela w zawodzie, kolejny etap obejmujący staż na stopień nauczyciela mianowanego, to okres stabilizacji zawodowej, podczas którego nauczyciel doskonali umiejętności zawodowe, z kolei staż na stopień nauczyciela dyplomowanego to okres, w którym nauczyciel ma osiągnąć mistrzostwo w zawodzie.
Stopnie awansu zawodowego nadawane są decyzjami administracyjnymi, w formie aktów nadania stopnia.
Postępowanie w sprawie nadania nauczycielowi stopnia awansu zawodowego ma charakter dwuinstancyjnego postępowania administracyjnego, kończącego się wydaniem ostatecznej decyzji administracyjnej, do którego oprócz przepisów Karty Nauczyciela mają zastosowanie także przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Istotnym źródłem interpretacji przepisów prawa dotyczących nadawania stopni awansu zawodowego nauczycielom jest także orzecznictwo sądów administracyjnych.
Najczęstsze wątpliwości pojawiające się w procedurach na kolejne stopnie awansu zawodowego nauczyciela, dotyczą terminów rozpoczęcia, przedłużenia oraz zakończenia stażu, w związku z przebywaniem nauczyciela na długotrwałych urlopach lub zwolnieniach lekarskich, ustalenia oceny dorobku zawodowego za okres stażu i przygotowania w związku z tym niezbędnej dokumentacji, tj.: planu rozwoju zawodowego oraz sprawozdania z jego realizacji.
