Zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” (art. 108 k.c.) przy reprezentacji osób prawnych (ze szczególnym uwzględnieniem spółek kapitałowych) dr Paweł Popardowski
Autor jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych PAN w Warszawie (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7133-5391).
Zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” (art. 108 k.c.) przy reprezentacji osób prawnych (ze szczególnym uwzględnieniem spółek kapitałowych)
Niniejszy przegląd orzecznictwa został poświęcony problemowi dopuszczalności stosowania zakazu dokonywania czynności „z samym sobą” z art. 108 k.c. do działania piastunów w organach reprezentacji osób prawnych, w tym przede wszystkim spółek kapitałowych. Przedmiotowa kwestia problemowa ma istotne przełożenie na praktykę funkcjonowania osób prawnych we współczesnych realiach gospodarczych. Do rzadkości nie należą bowiem sytuacje, gdy przy nawiązywaniu zróżnicowanych stosunków umownych z ich udziałem ta sama osoba działa jako przedstawiciel (reprezentant) obu stron umowy. Wymowne jest przy tym, że mimo występowania w takich przypadkach zagrożeń dla interesów podmiotów reprezentowanych w doktrynie i orzecznictwie niejednolicie określa się zakres koniecznej ochrony oraz wskazuje na różne rozwiązania służące ograniczaniu ryzyk wynikających z preferowania przez piastuna interesu tylko jednej z reprezentowanych stron umowy (m.in. za dyskusyjne uznaje się stosowanie art. 108 k.c. do działań członków zarządu spółek kapitałowych). W związku z tym właściwe wydaje się bliższe przedstawienie podejścia interpretacyjnego przyjmowanego przez Sąd Najwyższy w tej materii problemowej w ramach przeglądu orzecznictwa publikowanego na łamach kwartalnika „Glosa”.
Słowa kluczowe: orzecznictwo Sądu Najwyższego, pełnomocnik, zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” (art. 108 k.c.), spółki kapitałowe
dr Paweł Popardowski
The author is an assistant professor at the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7133-5391).
Prohibition of Self-Contracting (Article 108 of the Civil Code) in the Representation of Legal Persons (With Particular Emphasis on Companies). Review of Case Law
This review of case law focuses on the issue whether it is admissible to apply the prohibition of self-contracting under of Article 108 of the Civil Code to the actions of holders of offices in bodies representing legal persons, including first and foremost companies. This issue in point has important implications for the practical functioning of legal persons in today’s economic reality. It is not uncommon for the same individual to act as a representative of both contracting parties when they enter into various contractual relationships. It is also telling that despite the fact that in such cases there are threats to the interests of the represented entities, legal scholarship and case law offer divergent definitions the scope of necessary protection and point to different solutions aimed at mitigating the risks arising from the fact that the office holder may favour the interest of only one of the represented parties to the agreement (e.g. there are controversies about the application of Article 108 of the Civil Code to actions of members of company management boards). For this reason, it seems appropriate to present in more detail the interpretative approach adopted by the Supreme Court in this matter within the framework of the review of case law in Glosa quarterly.
Keywords: case law of the Supreme Court, attorney, prohibition of self-contracting (Article 108 of the Civil Code), companies
Bibliografia / References
Balwicka-Szczerba M. [w:] M. Balwicka-Szczerba, M. Glicz, A. Sylwestrzak, Pełnomocnictwo komentarz, Warszawa 2020.
Drapała P., Czynność prawa „z samym sobą” (art. 108 k.c.), „Państwo i Prawo” 2002/10.
Gawlik B. [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum 1985.
Glicz M. [w:] M. Balwicka-Szczerba, M. Glicz, A. Sylwestrzak, Pełnomocnictwo. Komentarz, Warszawa 2020.
Kapica P.W., Reprezentacja osób prawnych a stosowanie przepisów o przedstawicielstwie. Glosa do wyroku SN z dnia 24 kwietnia 2018 r., V CSK 425/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/3, poz. 16.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2012.
Krysik Z., Naruszenie art. 108 k.c. – wybrane zagadnienia, „Nowy Przegląd Notarialny” 2017/1.
Kwaśnicki R. L., Zakaz czynności „z samym sobą” (art. 108 k.c.) i konsekwencje jego złamania na wybranych płaszczyznach prawa spółek kapitałowych, „Monitor Prawniczy” 2006/10.
Moskwa L., Moskwa P. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2018.
Nycz M.A., Analogiczne stosowanie instytucji zakazu dokonywania czynności z samym sobą (art. 108 k.c.), „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/5.
Opalska D., Stosowanie przepisów o pełnomocnictwie do organów osób prawnych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/10.
Osajda K., Popardowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2021.
Pazdan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Artykuły 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Piasecki K., Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2003.
Pilich M. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Pinior P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Robaczyński M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, red. P. Księżak, M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2014.
Rudnicki S. [w:] S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2011.
Rudnicki S., Trzaskowski R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2014.
Saczywko M., Zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” a reprezentacja spółki jawnej w umowach ze wspólnikami, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/11.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019.
Szwaja J., Mika I. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych.
Komentarz, t. 5, Warszawa 2015.
Uliasz R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2020.
Węgrzynowski Ł., Stosowanie art. 108 k.c. w drodze analogii do działania organów osób prawnych, LEX 2018.
dr hab. Andrzej Szlęzak
Autor jest profesorem Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz Of Counsel w kancelarii „Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak” (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Odroczenie terminu wymagalności roszczenia a początek biegu jego przedawnienia – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 11.09.2020 r., III CZP 88/19
Autor wspiera pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z 11.09.2020 r., II CZP 88/19, w której ustalono, że w przypadku umownego odroczenia terminu wymagalności roszczenia bieg przedawnienia takiego roszczenia rozpoczyna się dopiero z upływem takiego nowego terminu. Pogląd taki znajduje uzasadnienie w skutkach uznania roszczenia (do którego to uznania dochodzi w ramach umowy zmieniającej termin wymagalności roszczenia) przerywającego bieg przedawnienia, a nie w wąskiej (i nietrafnej) interpretacji przepisu art. 119 k.c., rozumianego jako zakazującego jedynie przedłużania lub skracania nominalnej długości terminów przedawnienia, ale niestojącego na przeszkodzie innym porozumieniom w przedmiocie biegu przedawnienia.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, przedawnienie, wymagalność roszczenia
dr hab. Andrzej Szlęzak
The author is a professor of the SWPS University in Warsaw (Poland) and an Of Counsel at ‘Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak’ law firm (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Deferment of a Claim’s Maturity Date in the Context of the Date When Its Limitation Period Starts Running. Commentary on Resolution of the Supreme Court of 11 September 2020, III CZP 88/19
The author supports the view expressed by the Supreme Court in the Resolution of 11 September 2020, according to which in case of a contractual deferment of the maturity of a claim to a later date, the running of the period of limitation of such claim may start only after such later date.
In the author’s opinion, such a view is justified by the effects of the recognition of a claim (inherent in an agreement changing the date of a claim’s maturity), which interrupts the running of the period of limitation, and not by a narrow (and incorrect) interpretation of Article 119 of the Civil Code, understood as prohibiting only any extension and/or shortening of the nominal length of the limitation periods, yet not barring any other agreements concerning the running of the limitation period.
Keywords: civil law, statute of limitations, maturity of claim
Bibliografia / References
Giaro M., Wpływ umownego odroczenia wymagalności roszczenia już wymagalnego na początek biegu przedawnienia, „Przegląd Sądowy” 2017/5.
Łolik M., Wpływ odroczenia terminu spełnienia świadczenia na bieg przedawnienia – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 11.09.2020 r., III CZP 88/19, „Glosa” 2022/1.
Szlęzak A., Krytycznie o koncepcji umownych terminów zawitych jako naruszających zakaz kontraktowej ingerencji w terminy przedawnienia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/12.
Urbański A., Zakaz modyfikowania terminów przedawnienia (art. 119 k.c.) a umowna zmiana terminu wymagalności wymagalnego już roszczenia. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 września 2020 r., III CZP 88/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/9.
Wolak G., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 11.09.2020 r., III CZP 88/19. Wpływ odroczenia terminu spełnienia świadczenia na przedawnienie roszczenia, „Rejent” 2021/3.
dr hab. Jerzy P. Naworski
Autor jest profesorem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz sędzią Sądu Okręgowego w Toruniu (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338).
Zasady reprezentacji spółki akcyjnej – glosa do postanowień Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22.10.2020 r., II GZ 302/20 i z 28.09.2021 r., II GZ 305/21
Przedmiotem glosowanych orzeczeń jest zagadnienie reprezentacji spółki akcyjnej, której statut wymaga reprezentacji łącznej (dwóch członków zarządu lub jeden członek zarządu łącznie z prokurentem), natomiast w wyniku różnych zdarzeń prawnych w jej zarządzie pozostał tylko jeden piastun. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w takiej sytuacji spółkę reprezentuje jedyny członek zarządu, a wpisy w rejestrze dotyczące sposobu reprezentacji spółki pozostają bez znaczenia. Glosa zawiera krytyczną ocenę tego stanowiska i rozważania na temat wzajemnych relacji między ustaloną w statucie liczbą członków zarządu (art. 304 § 1 pkt 8 k.s.h.) oraz wymaganiem łącznej reprezentacji spółki (art. 373 § 1 k.s.h.). Ich konkluzją jest teza, że założyciele spółki akcyjnej nie mają możliwości przeciwdziałania reprezentacji spółki przez jedynego członka zarządu. Mimo postanowień statutu wymagających istnienia wieloosobowego zarządu i reprezentacji łącznej, w sytuacji, w której w zarządzie pozostanie tylko jedyna osoba, będzie mogła ona skutecznie reprezentować spółkę. De lege ferenda uzasadnia to postulat zmiany art. 39 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Słowa kluczowe: spółka akcyjna, zarząd, zarząd kadłubowy, reprezentacja spółki
dr hab. Jerzy P. Naworski
The author is a professor of the Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland, and a judge of the Regional Court in Torun, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9014-1338).
Principles of Representation of a Joint-Stock Company. Commentary on Decisions of the Supreme Administrative Court of 22 October 2020, II GZ 302/20, and 28 September 2021, II GZ 305/21
The subject of the commented decisions is the issue of representation of a joint-stock company whose articles of association require joint representation (two members of the management board or one member of the management board together with an authorized signatory), but as a result of various legal events only one person remained on its management board. The Supreme Administrative Court held that in such a situation the company is represented by the sole member of the management board, and entries in the register concerning the manner of representation of the company are irrelevant. The commentary contains a critical assessment of this position and reflections about the interrelations between the number of board members set forth in the articles of association (Article 304(1)(8) of the Code of Commercial Partnerships and Companies) and the requirement of joint representation of the company (Article 373(1) of the Code). The conclusion is the statement that founders of a joint-stock company do not have the possibility to oppose the representation of the company by the sole member of the management board. Despite the provisions of the articles of association that require a multi-member board and joint representation, in a situation where only one person remains on the board, that person will be able to effectively represent the company. This justifies the postulate to amend Article 39(1) of the National Court Register Act.
Keywords: joint-stock company, management board, non-quorum management board, company representation
Bibliografia / References
Dracha J., Jagielski J., Cherka M. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Legalis 2021.
Juśko M., Sposób reprezentacji spółki kapitałowej przez jednoosobowy zarząd, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/10.
Matsiyeuskaya A., Istota organu kadłubowego w spółkach handlowych oraz spółdzielniach, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/1.
Naworski P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 3, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2013.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2a, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Potrzeszcz R. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 3, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział II. Spółka akcyjna, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2013.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2009.
Szczurowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2014.
Tarska M., Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz, Warszawa 2009.
Wiśniewski A.W. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3a, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
dr hab. Magdalena Rzewuska
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0718-7210).
Więź człowieka ze zwierzęciem jako dobro osobiste – glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z 7.09.2017 r., II Ca 1111/17
W glosowanym wyroku Sąd Okręgowy w Krakowie uznał więź człowieka ze zwierzęciem za dobro osobiste. Autorka pozytywnie ustosunkowała się do tego stanowiska. Przytoczone zostały argumenty przemawiające za trafnością tezy sformułowanej przez Sąd Okręgowy w Krakowie. Pokrótce przybliżono również odmienne zapatrywania w analizowanej materii.
Słowa kluczowe: więź człowieka ze zwierzęciem, dobro osobiste, zadośćuczynienie
dr hab. Magdalena Rzewuska
The author is an assistant professor at the Chair of Civil Law and Private International Law, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0718-7210).
Human-Animal Bond as a Personal Interest. Commentary on Judgment of the Regional Court in Krakow of 7 September 2017, II Ca 1111/17
In the commented judgment, the Regional Court in Krakow recognized the human-animal bond as a personal good. The author gives a positive assessment of this view. She provides arguments supporting the correctness of the thesis formulated by the Regional Court in Krakow. Different views on the analysed matter are also briefly outlined.
Keywords: human-animal bond, personal interest, redress
Bibliografia / References
Bosek L., W sprawie kwalifikacji więzi rodzinnej jako dobra osobistego (uwagi krytyczne na tle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Forum Prawnicze” 2015/3.
Drapalska-Grochowicz M., Prawne interpretacje bliskich relacji człowieka z innymi zwierzętami, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020/1.
Goettel M., Sytuacja zwierzęcia w prawie cywilnym, Warszawa 2013.
Księżak P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, red. P. Księżak, M. Pyziak-Szafnicka, LEX 2014.
Kurosz K., Czy w prawie polskim dopuszczalne jest zadośćuczynienie pieniężne za śmierć zwierzęcia?, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2017/1.
Kurosz K., Czy za utratę psa należy się zadośćuczynienie?, https://www.rp.pl/opinie-prawne/art9795411-krzysztof-kurosz-czy-za-utrate-psa-nalezy-sie-zadoscuczynienie (dostęp: 4.03.2022 r.).
Lackoroński B., Kontrowersje wokół ustalania odpowiedzialności z tytułu naruszenia więzi rodzinnych jako dobra osobistego, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, t. 46.
Łolik M., Więź rodzinna jako dobro osobiste. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 10.02.2017 r., V CSK 291/16, „Przegląd Sądowy” 2018/5.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Nesterowicz M., Zadośćuczynienie pieniężne i odszkodowanie za śmierć lub uszkodzenie psa „rodzinnego” na skutek czynu niedozwolonego (w świetle orzecznictwa), „Przegląd Sądowy” 2019/5.
Pantfil K., Więź emocjonalna ze zwierzęciem a dobra osobiste, „Radca Prawny. Zeszyty naukowe” 2021/3.
Szymańska P. vel Szymanek, Więź rodzinna w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Studia Prawnoustrojowe” 2019, t. 45.
dr Karolina Ochocińska
Autorka jest radcą prawnym (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7003-7488).
Wpływ ogłoszenia upadłości dłużnika na proces pauliański – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 28.05.2021 r., III CSKP 28/21
Glosowane orzeczenie dotyczy relacji między procesem pauliańskim a tzw. upadłością konsumencką. Problemem rozpatrywanym przez Sąd Najwyższy było określenie skutków ogłoszenia tzw. upadłości konsumenckiej dłużnika dla toczącego się procesu pauliańskiego między wierzycielem pauliańskim a osobą trzecią. Sąd Najwyższy jednoznacznie opowiedział się za brakiem możliwości kontynuowania procesu pauliańskiego z udziałem wierzyciela pauliańskiego. Legitymacja czynna od chwili ogłoszenia upadłości dłużnika przysługuje syndykowi.t
Słowa kluczowe: upadłość, skarga pauliańska, syndyk, legitymacja czynna, dłużnik
dr Karolina Ochocińska
The author is an attorney at law, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7003-7488).
Influence of Debtor’s Declaration of Bankruptcy on an Actio Pauliana. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 28 May 2021, III CSKP 28/21
The judgment concerns the relationship between the actio pauliana and consumer bankruptcy. The problem considered by the Supreme Court was determining the effects of consumer bankruptcy of the debtor for an ongoing actio pauliana between the creditor and a third party. The Supreme Court takes a stand in favour of the impossibility of continuing the actio pauliana process with the participation of the creditor. It is the bankruptcy trustee who enjoys right of action from the moment the debtor is declared bankrupt.
Keywords: bankruptcy, actio pauliana, bankruptcy trustee, right of action, debtor
Bibliografia / References
Adamus R., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2021.
Adamus R., Skutki podstawienia procesowego syndyka w procesie pauliańskim po upływie terminu zawitego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/2.
Allerhand M., Kurzępa B., Prawo upadłościowe. Komentarz, orzecznictwo, Bielsko-Biała 1999.
Broniewicz W., Stanowisko syndyka upadłości w procesach z jego udziałem, „Państwo i Prawo” 1993/2.
Chrapoński D. [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, red. A.J. Witosz, LEX 2021.
Gurgul S., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Legalis 2020.
Hrycaj A., Odpowiednie stosowanie przepisów ogólnych o postępowaniu upadłościowym w upadłości osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej, ogłoszonej na wniosek dłużnika, „Doradca Restrukturyzacyjny” 2020/21.
Jakubecki A. [w:] Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, red. A. Jakubecki, F. Zedler, LEX 2010.
Janda P., Prawo upadłościowe. Komentarz, LEX 2020.
Świeboda Z., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, LEX 2006.
dr Mateusz Baszczyk
Autor jest radcą prawnym współpracującym z kancelarią DWF Poland Jamka sp. k. (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2595-0104).
Organ uprawniony do wypowiedzenia umowy o pracę odwoływanemu członkowi zarządu spółki – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 6.10.2020 r., I PK 49/19
Właściwa reprezentacja spółki przy rozwiązaniu umowy o pracę z odwoływanym członkiem zarządu jest zagadnieniem o niezwykle doniosłym znaczeniu praktycznym z tego względu, że bardzo często członkowie zarządu w związku z powołaniem w skład zarządu zawierają ze spółką umowy o pracę. W przypadku ich odwołania z organu najczęściej konieczne staje się możliwie szybkie rozwiązanie stosunku pracowniczego. Wówczas pojawia się problem właściwego stosowania art. 210 k.s.h., który ustanawia zasady reprezentacji spółki wobec członków jej zarządu. Komentowane orzeczenie zasługuje na uwagę, ponieważ podsumowuje poglądy dotychczas wyrażone w orzecznictwie w odniesieniu do kompetencji rady nadzorczej, a także rozszerza ich stosowanie na czynności pełnomocnika powołanego przez zgromadzenie wspólników.
Słowa kluczowe: umowa z członkiem zarządu, konflikt interesów, zasady reprezentacji, odwołanie członka zarządu, spółka z o.o.
dr Mateusz Baszczyk
The author is an attorney at law cooperating with DWF Poland Jamka sp. k. law firm, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2595-0104).
Governing Body Authorized to Terminate the Employment Contract of a Revoked Member of the Company’s Management Board. Commentary on Supreme Court Judgment of 6 October 2020, I PK 49/19
Proper representation of the company when terminating the employment contract with a revoked management board member is an issue of great practical importance, because very often board members enter into employment contracts with the company when they are appointed to the board. In the event of their revocation from the board, it usually becomes necessary to terminate the employment relationship as quickly as possible. Then there arises the problem of proper application of Article 210 of the Code of Commercial Partnerships and Companies, which establishes the principles of representation of a company vis-à-vis its board members. The commented judgment deserves attention because it summarises the views hitherto expressed in case law with regard to the competences of the supervisory board, and extends their application to the actions of an attorney appointed by the general meeting.
Keywords: contract with a management board member, conflict of interests, principles of representation, revocation of a management board member, limited liability company
Bibliografia / References
Henssler M. [w:] Gesellschaftsrecht, red. M. Henssler, L. Strohn, München 2019.
Hüffer U., Koch J., Aktiengesetz, München 2018.
Jara Z. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2020.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 2, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 1, Komentarz. Art. 151–226 k.s.h., Warszawa 2018.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2A, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Oplustil K., Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej, Warszawa 2010.
Pabis P., Tryb rozwiązania umowy o pracę z członkiem zarządu – glosa – I PK 213/03, „Monitor Prawniczy” 2005/1.
Szlęzak A., Reprezentacja spółek kapitałowych w umowach z członkami zarządu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/10.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa 2014.
dr Karol Ryszkowski
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Cywilnego, Gospodarczego i Prywatnego Międzynarodowego Instytutu Prawa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2744-3533).
Ocena skutków prawnych niezachowania dla zmiany umowy formy pisemnej zastrzeżonej w umowie ad solemnitatem – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 14.06.2019 r., III CSK 136/17
W glosowanym wyroku przyjęto godne aprobaty zapatrywania dotyczące skutków prawnych niezachowania dla zmiany umowy formy pisemnej zastrzeżonej w umowie pod rygorem nieważności, które podlegają ocenie na podstawie art. 76 k.c., a także zastrzeżenia formy szczególnej, której niezachowanie pociąga nieważność czynności prawnej (ad solemnitatem). Przepis art. 73 § 1 k.c. dotyczy formy ad solemnitatem ograniczonej do przypadku, gdy przepis ustawy przewiduje jako formę szczególną czynności prawnej formę pisemną i wyraźnie wprowadza rygor nieważności, natomiast w obrocie cywilnoprawnym, zgodnie z zasadą swobody umów (art. 3531 k.c.), strony mogą w dowolnej formie kształtować stosunki umowne. Dopuszczalne jest więc zawarcie umowy o formie (pactum de forma) przewidującej, że określona czynność prawna (również następcza względem zawarcia umowy) może być dokonana między nimi w formie szczególnej i zastrzegającej rygor jej niezachowania, który jest zakreślony przez art. 76 k.c., co w istocie oznacza nieważność czynności prawnej dokonanej w formie nieodpowiadającej formie szczególnej zastrzeżonej przez strony.
Słowa kluczowe: zmiana umowy, forma czynności prawnej, prawo umów, prawo spółek, Prawo o notariacie
dr Karol Ryszkowski
The author is an assistant professor at the Department of Civil, Economic and International Private Law, Institute of Law, Cracow University of Economics, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2744-3533).
Assessment of Legal Consequences of Failure to Observe the Written Form for Contract Amendment Stipulated under Sanction of Nullity. Commentary on Supreme Court Judgment of 14 June 2019, III CSK 136/17
The commented judgment makes a commendable assumption about the legal consequences of failure to observe the written form for contract amendment if said contract stipulates it as the only valid form, which consequences are assessed on the basis of Article 76 of the Civil Code, as well as the legal consequences of the stipulation of a special form, failure to observe which results in invalidity of a juridical act (ad solemnitatem). Article 73(1) of the Civil Code concerns the form ad solemnitatem limited to the case when a statutory provision envisages the written form as a special form of a juridical act and explicitly introduces the sanction of nullity, whereas in civil law transactions, in accordance with the principle of freedom of contract (Article 3531 of the Civil Code), the parties may create their contractual relations in any form. It is therefore permissible to conclude an agreement relating to form (pactum de forma), providing that a certain juridical act (also sub sequent to entry into the agreement) must be performed between them in a specific form and stipulating the sanction for failure to observe it, which is set forth in Article 76 of the Civil Code. This in fact is tantamount to nullity of a juridical act made in a form not corresponding to the special form stipulated by the parties.
Keywords: amendment of contract, forms of juridical acts, contract law, company law, Law on Notaries
Bibliografia / References
Grykiel J. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2018, Legalis.
Przybyłek J., Wróbel K., Zastrzeżenie przez strony szczególnej formy czynności prawnej a skutki jej niezachowania, „Monitor Prawa Handlowego” 2020/3.
Radwański Z., Zieliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Safjan M., Granice swobody umów [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018, Legalis.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legslis 2020.
Załucki M., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2020, Legalis.
Marcin Walasiak
Autor jest prawnikiem w jednej z wrocławskich kancelarii (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7615-4474).
Problematyka częściowego odstąpienia od umowy o roboty budowlane – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 22.10.2020 r., II CSK 94/19
Sąd Najwyższy w wyroku z 22.10.2020 r., II CSK 94/19, po raz kolejny zajmował się problematyką częściowego odstąpienia od umowy o roboty budowlane (art. 491 § 2 zd. 1 k.c.). Dotychczas przyjmowano, że stosowanie tego przepisu jest uzależnione od uznania, że świadczenie wykonawcy z umowy o roboty budowlane jest podzielne w rozumieniu art. 379 § 2 k.c. Powszechna krytyka orzeczeń, w których przyjęto tezę o podzielności przedmiotu stosunku prawnego powstałego na skutek zawarcia umowy o roboty budowlane, skłoniła Sąd Najwyższy do odejścia od dotychczasowej linii orzeczniczej i znalezienia innego uzasadnienia dla stosowania art. 491 § 2 zd. 1 k.c. do umów o roboty budowlane.
Słowa kluczowe: świadczenie z umowy o roboty budowlane, świadczenie podzielne, odstąpienie od umowy w części
Marcin Walasiak
The author is a lawyer in a law firm in Wroclaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7615-4474).
Partial Withdrawal from a Contract for Construction Works. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 22 October 2020, II CSK 94/19
The author criticizes the position taken by the Supreme Court in the judgment of 22 October 2020, II CSK 94/19, because the Court, trying to achieve the result of allowing the possibility of applying the first sentence of paragraph 2 of Article 491 of the Civil Code, raised a number of unconvincing arguments. In the author’s opinion, the position expressed in the commented judgment would be justified only if it were found that the contractor’s obligation under the construction works contract was divisible. The Supreme Court, however, sharing the view that prevails in legal scholarship, concluded that this obligation is indivisible.
Keywords: performance under a contract for construction works, divisible obligation, partial withdrawal from a contract
Bibliografia / References
Białończyk W., Glosa do wyroku SN z dnia 19 marca 2004 r., IV CK 172/03, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2006/2.
Białończyk W., Glosa do wyroku SN z dnia 9 września 2011 r., I CSK 696/10, „Orzecznictwo Sądów Powszechnych” 2012/7.
Brzozowski A., Jastrzębski J., Kaliński M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2016.
Cieszyńska B. [w:] M. Cecerko i in., Odstąpienie od umowy o roboty budowlane, Warszawa 2020.
Dybowski T. [w:] System prawa cywilnego, t. 3, cz.1, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981.
Dybowski T., Pyrzyńska A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Gliniecki B., Suliński G., Zagrobelny K. [w:] System Prawa Handlowego, t. 5C, Prawo umów handlowych, red. P. Stec, Warszawa 2020.
Goldiszewicz A., Niewęgłowski A., Glosa do wyroku SN z 4 VI 2009, III CSK 337/08, „Państwo i Prawo” 2011/9.
Herbet A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Jamka M., Przedwczesne zakończenie umowy o roboty budowlane, „Monitor Prawniczy” 2007/16.
Jochemczyk P., Podzielność świadczenia wykonawcy z umowy o roboty budowlane, „Monitor Prawniczy” 2020/16.
Lackoroński B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3A, Zobowiązania. Część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Lemkowski M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19 III 2004 r. IV CK 172/03, „Rejent” 2006/1.
Olejniczak A., Radwański Z., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2018.
Pyrzyńska A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2014.
Róg J., Podzielność świadczenia wykonawcy z umowy o roboty budowlane w perspektywie ustawowego prawa inwestora do odstąpienia od umowy, „Monitor Prawniczy” 2020/17.
Sokołowski T., Podzielność świadczenia w umowie o roboty budowlane, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004/3.
Strzępka J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 7, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Rajski, Warszawa 2011.
Strzępka-Frania E., Białończyk W., Przedmiot świadczenia wykonawcy (generalnego wykonawcy) w umowie o roboty budowlane, „Monitor Prawniczy” 2006/15.
Zagrobelny K., Odpowiedzialność inwestora z umowy o roboty budowlane, Warszawa 2013.
Zawada K. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2019.
Tobiasz Nowakowski
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901).
Zadośćuczynienie pieniężne za szkodę na osobie wyrządzoną przez produkt niebezpieczny – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 6.07.2021 r., III CZP 34/20
W komentowanej uchwale Sąd Najwyższy rozważał problem naprawienia szkody niemajątkowej w ramach odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Skład orzekający przyjął, że w art. 4491 k.c. przewidziano deliktowy reżim odpowiedzialności odszkodowawczej. Tym samym nie ma systemowych przeszkód, by poszkodowany przez produkt niebezpieczny mógł żądać naprawienia szkody niemajątkowej na osobie. Autor popiera rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego, wskazując na argumenty wzmacniające tezę o deliktowym charakterze odpowiedzialności z art. 4491 k.c., które pominięto w uzasadnieniu uchwały. Analizuje również konsekwencje praktyczne stanowiska składu orzekającego w kontekście przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody niemajątkowej.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność deliktowa, szkoda niemajątkowa, odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, przedawnienie
Tobiasz Nowakowski
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901).
Financial Compensation for Personal Injury under the Product Liability Regime. Commentary on Supreme Court Resolution of 6 July 2021, III CZP 34/20
In the commented resolution, the Supreme Court considered the problem of compensating non--pecuniary loss as part of liability for damage caused by a dangerous product. The adjudicating panel assumed that Article 4491 of the Civil Code provides for a tortious regime of liability. Thus, there are no systemic obstacles for the victim of a dangerous product to be able to claim compensation for personal non-pecuniary damage. The author supports the decision of the Supreme Court, pointing to arguments that reinforce the thesis about the tortious nature of liability under Article 4491 of the Civil Code, which were omitted in the justification of the resolution. He also analyses the practical consequences of the position of the adjudicating panel in the context of limitation of claims for compensation for non-pecuniary damage.
Keywords: tort liability, non-pecuniary loss, product liability, limitation
Bibliografia / References
Bielska-Sobkowicz T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Gnela B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Jagielska M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019.
Kuźmicka-Sulikowska J., Zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle nowych tendencji w ustawodawstwie polskim, Warszawa 2011.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Rajski J., Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny w świetle nowych przepisów Kodeksu cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2001/1.
Strus Z., Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, „Palestra” 2001/2.
Tomasz Kolanowski
Autor jest sędzią Naczelnego Sądu Administracyjnego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0439-4241).
Granice uprawnienia organu do odmowy wydania interpretacji – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20.10.2021 r., II FSK 76/19
Z praktyki orzeczniczej wynika, że coraz więcej jest przypadków, w których Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odmawia wydania interpretacji. Powołuje się w tym zakresie na przepis art. 14b § 2a i 5b o.p. Przepis art. 14b § 2a dotyczy sytuacji, w których przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji są przepisy prawa podatkowego regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych, a także mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, które odnoszą się do nadużycia przepisów prawa podatkowego, prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego. Z kolei art. 14b § 5b o.p. odnosi się do sytuacji, w których istnieje uzasadnione przypuszczenie, że stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe związane są klauzulą z art. 119a lub nadużyciem prawa w VAT. Kontrola sądowa w tych sprawach wskazuje, że konieczne jest wytyczenie granic dopuszczalności odmowy wydania interpretacji.
W poniżej zaprezentowanym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny zajmował się odmową wydania interpretacji z powodu powołania się przez organ na to, że przedmiotem wniosku jest przepis regulujący „właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych” w rozumieniu art. 14b § 2a pkt 1 o.p. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że brak jest podstaw do wyłączenia stosowania przepisów o indywidualnych interpretacjach prawa podatkowego na podstawie art. 14b § 2a o.p. w sytuacji, gdy zagadnienie wiąże się z interpretowaniem przepisów prawa materialnego. Sprawa związana była z obowiązkiem dokumentacyjnym w zakresie cen transferowych. Jednak odpowiedź na pytanie wnioskodawcy wymagała dokonania wykładni przepisów prawa materialnego, nie wiązała się jedynie z uprawnieniem organu do zażądania przedłożenia przez podatnika tej dokumentacji. W kolejnym numerze „Glosy” przedstawione zostanie orzeczenie, które odnosi się do drugiej ze wspomnianych podstaw odmowy wydania interpretacji, uregulowanej w art. 14b § 5b o.p.
Słowa kluczowe: Ordynacja podatkowa, indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego, odmowa wydania interpretacji, ceny transferowe
Tomasz Kolanowski
The author is a judge of the Supreme Administrative Court in Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0439-4241).
Limits of an Authority’s Power to Refuse to Issue a Tax Ruling. Judgment of the Supreme Administrative Court of 20 October 2021, II FSK 76/19
Judicial practice shows that there are more and more cases in which the Director of the National Fiscal Administration refuses to issue a tax ruling (interpretation of tax law), invoking Article 14b(2a) and (5b) of the Tax Ordinance Act (the Act) to justify the refusal. Article 14b(2a) applies in situations in which the request for a tax ruling concerns tax law provisions regulating the competence, powers and duties of tax authorities, as well as provisions aimed at counteracting tax avoidance, which relate to abusing tax law provisions, conducting genuine business activity or undertaking actions in an artificial manner or without a economic rationale. As for Article 14b(5b) of the Act, it covers situations in which there is a substantiated suspicion that the actual state of affairs or a future event is connected with the clause contained in Article 119a of the Act or abuse of a right in VAT. Judicial review in these cases indicates that it is necessary to delimit the permissibility of refusing tax rulings.
In the judgment presented below, the Supreme Administrative Court dealt with a refusal to issue a tax ruling because the authority claimed that the subject matter of the request was a provision regulating the ‘competence, powers and duties of tax authorities’ within the meaning of Article 14b(2a)(1) of the Act. The Supreme Administrative Court held that there were no grounds for excluding the application of provisions on individual tax rulings under Article 14b(2a) of the Act in a situation where the issue was related to the interpretation of substantive law.
The case concerned the obligation to prepare transfer pricing documentation. However, the answer to the applicant’s question required an interpretation of provisions of substantive law, it did not merely involve the authority’s power to require the taxpayer to submit said documentation. The next issue of Glosa will present a judgment referring to the second of the aforementioned grounds for refusal to issue a tax ruling, provided for in Article 14b(5b) of the Public Procurement Law.
Keywords: Tax Ordinance Act, tax rulings (individual interpretations of tax law), refusal to issue a tax ruling, transfer pricing
dr hab. Jakub Jan Zięty
Autor jest profesorem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1243-3394).
Kontynuacja robót budowlanych rozpoczętych na podstawie art. 12 ust. 2 i 3 specustawy covidowej po upływie obowiązywania tych przepisów – glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 13.05.2021 r., II SA/Kr 310/21
Komentowane orzeczenie obejmuje trzy istotne zagadnienia odnoszące się do: 1) kognicji organów nadzoru do rozpatrywania spraw dotyczących inwestycji realizowanych na podstawie art. 12 ust. 2ustawy z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19; 2) zakresu stosowania art. 12 ust. 2 specustawy covidowej; 3) skutków upływu okresu obowiązywania wymienionego przepisu na realizowane na jego podstawie inwestycje. W ocenie Sądu przepisy specustawy covidowej nie wyłączają uprawnień organów nadzoru w odniesieniu do kontroli realizowanych robót budowlanych. Wyłączenie dotyczyło zakresu pozostającego w gestii organów administracji architektoniczno-budowlanej, nie zaś organów nadzoru budowlanego. Analizie poddano stanowisko Sądu, że art. 12 ust. 2 w zw. z art. 2 specustawy covidowej jako przepis szczególny podlega wykładni ścieśniającej (zawężającej). Sąd także wskazał, że badanie spełnienia przez inwestycję przesłanek wynikających ze wskazanych wyżej przepisów powinno następować już na etapie złożenia informacji, a nie dopiero po realizacji całej inwestycji. W odniesieniu do potencjalnego czasu realizacji inwestycji WSA w Krakowie uznał, że muszą one zostać zakończone w okresie 180 dni. Takie stanowisko Sądu wynika z przyjęcia, że okres realizacji inwestycji nie może być dłuższy niż czas obowiązywania art. 12 ust. 2 specustawy covidowej. W ocenie składu orzekającego wprowadzone przez ustawodawcę rozwiązanie z założenia miało być czasowe. Tym samym mogło obejmować jedynie te inwestycje, które mogły być zrealizowane w okresie 180 dni. Te zagadnienia stanowią kanwę prezentowanej w niniejszej glosie częściowo krytycznej oceny stanowiska WSA w Krakowie.
Słowa kluczowe: pozwolenie na budowę, specustawa covidowa, przeciwdziałanie skutkom COVID-19, zgłoszenie robót budowlanych, przepisy intertemporalne
dr hab. Jakub Jan Zięty
The author is a professor at the Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1243-3394).
Continuation of Construction Works Commenced Pursuant to Article 12(2) and (3) of the Special COVID-19 Act When These Provisions Are No Longer in Force. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Krakow of 13 May 2021, II SA/Kr 310/21
The commented judgment covers three important issues concerning: (1) the jurisdiction of supervision authorities to consider matters relating to investments carried out pursuant to Article 12(2) of the Act of 2 March 2020 on Special Solutions Related to the Prevention, Counteracting and Combating of COVID-19; (2) the scope of application of Article 12(2) of the Special COVID-19 Act; (3) the effects of said provision being no longer in force on the investments carried out on its basis. In the opinion of the Court, the provisions of the Special COVID-19 Act did not annul the powers of the supervisory authorities with regard to the control of construction works in progress. The exclusion concerned the scope of the architectural and construction administration authorities and not the construction supervision authorities. The author analyses the Court’s position that Article 12(2) in conjunction with Article 2 of the Special COVID-19 Act, as a special provision, is subject to a restrictive interpretation. The Court also indicated that examination of the investment’s compliance with the conditions resulting from the above-mentioned provisions should take place already at the stage of submitting the information, and not only after the entire investment has been completed. As for the potential time limit for the investment to be completed, the Provincial Administrative Court in Krakow held that it must not exceed 180 days. This results from the Court’s assumption that the period for investment completion may not be longer than the period of validity of Article 12(2) of the Special COVID-19 Act. In the opinion of the adjudicating panel, the solution was intended as a temporary one. Thus, it could cover only those investments that could be completed within a period of 180 days. These issues form the basis of the assessment of the position of the Provincial Administrative Court in Krakow presented in this commentary.
Keywords: building permit, Special COVID-19 Act, counteracting the effects of COVID-19, notification of construction works, intertemporal rules
Bibliografia / References
Bursztynowicz M., Pojęcie inwestycji budowlanych związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, LEX 2020.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
Gołąb A., Inwestycje covidowe prowadzone na podstawie art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19. Zagadnienia wybrane, „Casus” 2020/3.
Hadel M., Wykładnia art. 12 ust. 2 ustawy z 2 marca 2020 r. specustawy covidowej. Glosa do wyroku WSA z dnia 1 czerwca 2021 r., II SA/Bk 369/21, „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” 2021/3.
Hadel M., Zachariasz I., Analiza stosowania art. 12 specustawy covidowej z perspektywy standardów państwa prawnego, „Samorząd Terytorialny” 2022/1–2.
Jędrek G., Wykładnia przepisów prawa cywilnego materialnego i procesowego, LEX 2020.
Kafar D., Trwałe efekty przepisów specustawy dotyczącej zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [w:] D. Kafar, J. Kornecki, K. Sielicki, M. Stachal, K. Szocik, Prawo budowlane 2021 – nowe zasady realizacji inwestycji, Warszawa 2021.
Leszczyński L. [w:] A. Kalisz, L. Leszczyński, B. Liżewski, Wykładnia prawa. Model ogólny a perspektywa Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i prawa Unii Europejskiej, Lublin 2011.
Łętowska E., Polityczne aspekty prawa intertemporalnego [w:] Państwo, prawo, obywatel. Zbiór studiów dla uczczenia 60-lecia urodzin i 40-lecia pracy naukowej profesora Adama Łopatki, red. J. Łętowski, W. Sokolewicz, Ossolineum 1989.
Majchrzak B., Kontrola działalności organów administracji architektoniczno-budowlanej sprawowana przez organy nadzoru budowlanego, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004/3.
Mikołajewicz J., Prawo intertemporalne. Zagadnienia teoretycznoprawne, Poznań 2000.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014.
Siwik M., Realizacja inwestycji budowlanych na podstawie specustawy ws. COVID-19, https://bogdanchu-doba.pl/realizacja-inwestycji-budowlanych-na-podstawie-specustawy-ws-covid-19/ (dostęp: 8.03.2022 r.).
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2005.
Ziembiński Z., O normie prawnej [w:] Z teorii i filozofii prawa Zygmunta Ziembińskiego, red. S. Wronkowska, Warszawa 2007.
Ziembiński Z., O problematyce badawczej nauk prawnych [w:] Z teorii i filozofii prawa Zygmunta Ziembińskiego, red. S. Wronkowska, Warszawa 2007
Ziembiński Z., O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1995.
Zubik M., Sokolewicz W. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, red. L. Garlicki, LEX 2016.
Zwolak S., Rozdział kompetencji i zadań organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, „Ius et Admnistratio” 2013/3.
dr Dominik J. Kościuk
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2695-8212).
Problematyka kontroli inwestycji prowadzonej przez organy administracji architektoniczno-budowlanej w związku z art. 2 ust. 2 i art. 12 specustawy covidowej – glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 27.05.2021 r., II SA/Kr 493/21
W niniejszej glosie analizie poddawane jest zagadnienie inwestycji budowlanej jako mogącej przeciwdziałać COVID-19 oraz problem wyłączenia stosowania do takich inwestycji Prawa budowlanego. Zdaniem autora niezasadne jest twierdzenie, że wyłączenie stosowania Prawa budowlanego występuje tylko w okoliczności, gdy przedsięwzięcie dotyczy działalności stricte medycznej i sanitarnej.
Słowa kluczowe: inwestycja covidowa, Prawo budowlane, nadzór budowlany, przeciwdziałanie COVID-19
dr Dominik J. Kościuk
The author is an assistant professor at the Department of Administrative Law and Procedure, Faculty of Law, University of Bialystok, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2695-8212).
Issues of Investment Control Carried out by Architectural and Construction Administration Authorities in Connection with Article 2(2) and Article 12 of the COVID-19-Related Special Act. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Krakow of 27 May 2021, II SA/Kr 493/21
In this commentary, the author analyses the issue of a construction project as one that may prevent COVID-19 and the problem of excluding the application of the Construction Law to such investments. According to the author, there are no grounds to claim that the application of the Construction Law is excluded only when the project concerns strictly medical and sanitary activities.
Keywords: COVID-19-related investment, Construction Law, construction supervision, COVID-19 prevention
Bibliografia / References
Asman T., Niewiadomski Z. [w:] Prawo budowlane. Komentarz, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2013.
Goździewicz-Biechońska J., Wadliwość decyzji administracyjnych w procesie inwestycyjno-budowlanym, Warszawa 2011.
Jędrzejewski S., Proces budowlany: zagadnienia administracyjnoprawne, Bydgoszcz 1995.
Leoński Z., Stadia procesu budowlanego [w:] Z. Leoński, M. Szewczyk, Zasady prawa budowlanego i zagospodarowania przestrzennego, Bydgoszcz–Poznań 2002.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014.
Piątek W. [w:] Prawo budowlane. Komentarz, red. A. Gliniecki, Warszawa 2016.
Sypniewski D., Nadzór nad procesem budowlanym, Warszawa 2011.
Szwajdler W. [w:] T. Bąkowski, W. Szwajdler, Proces inwestycyjno-budowlany. Zagadnienia administracyjno-prawne, Toruń 2004.
Tomasz Łuczyński
Autor jest radcą prawnym (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710).
Zawieszenie postępowania administracyjnego w sprawie o wydanie zezwolenia na delisting ze względu na zaskarżenie uchwały walnego zgromadzenia a przewlekłość postępowania administracyjnego – glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5.11.2020 r., II GSK 813/20
Niniejsza glosa dotyczy zagadnienia przewlekłości prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie o wydanie zezwolenia na wycofanie akcji z obrotu zorganizowanego (na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu) w sytuacji zawieszenia tego postępowania. Glosa stanowi ocenę referowanego wyroku wydanego przez Naczelny Sąd Administracyjny, który potwierdza zasadność zastosowania przez Komisję Nadzoru Finansowego zawieszenia postępowania administracyjnego w sprawie o wydanie zezwolenia na delisting w postaci normatywnej wycofania, gdy na drodze sądowej kwestionowana była w tym kontekście uchwała podjęta przez walne zgromadzenie wnioskodawcy mającego status spółki publicznej.
Słowa kluczowe: akcje, delisting, obrót zorganizowany, przewlekłość, zawieszenie postępowania, zezwolenie na wycofanie akcji z obrotu zorganizowanego
Tomasz Łuczyński
The author is an attorney at law, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4428-9710).
Suspension of Administrative Proceedings in the Matter of Granting Consent for Delisting due to a Legal Action Challenging a Resolution of the General Meeting Versus Lengthiness of Administrative Proceedings. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 5 November 2020, II GSK 813/20
The purpose of this paper is to present a polemical view, the intention of which is to give administrative courts or the Polish Financial Supervision Authority an impulse to consider a slight change of direction in the future, i.e. to break with the line of case law stemming from the commented judgment, as well as to make them aware of the threats or side effects of applying or petrifying procedural solutions that lead to the lengthening of administrative proceedings. The gloss is a scholarly assessment, using the method of economic analysis of law.
Keywords: shares, delisting, organized trading, lengthiness of proceedings, stay of proceedings, authorization to withdraw shares from organized trading
Bibliografia / References
Michalski M., Powszechna dematerializacja akcji, czyli między zabiegiem technicznym a rewolucją cyfrową, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/2.
Michalski M. [w:] Powszechna dematerializacja akcji. Modernizacja konstrukcji spółki akcyjnej, red. M. Michalski, Warszawa 2021.
Naworski J.P., Szantaż korporacyjny. Próba wykładni art. 423 § 2 KSH, „Monitor Prawa Handlowego” 2013/2.
Puchalski A., Funkcje i konstrukcja prawna wezwań do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki publicznej w prawie polskim i europejskim, Warszawa 2016.
dr Arkadiusz Sadza
Autor jest asystentem w Katedrze Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz sędzią SR Lublin-Zachód w Lublinie (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8238-6255).
Oddalenie powództwa w sprawie o naruszenie prawa do unijnego znaku towarowego ze względu na bezwzględną podstawę unieważnienia tego prawa – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 19.10.2017 r., C-425/16, Hansruedi Raimund przeciwko Michaeli Aigner
Wyrok TS z 19.10.2017 r., C-425/16, Raimund, do tej pory nie był przedmiotem szerszej analizy w polskiej doktrynie. Taki stan rzeczy może nieco dziwić, poruszone w tym wyroku zagadnienie należy bowiem do najistotniejszych procesowych problemów dotyczących ochrony prawa do unijnego znaku towarowego. Wypowiedź TS niewątpliwie zasługuje na komentarz i to nawet pomimo tego, że rozporządzenie nr 207/2009 w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej, którego przepisy były przedmiotem interpretacji w glosowanym wyroku, już nie obowiązuje, gdyż zostało zastąpione z dniem 30.09.2017 r. przez rozporządzenie 2017/1001. Zagadnienia, które były przedmiotem analizy TS, zostały bowiem uregulowane w obu aktach prawnych w analogiczny sposób, co sprawia, że zajęte w wyroku stanowisko można przenieść także na grunt aktualnie obowiązujących unormowań.
Słowa kluczowe: unieważnienie prawa do unijnego znaku towarowego, postępowanie cywilne, powództwo wzajemne
dr Arkadiusz Sadza
The author is an assistant lecturer at the Division of Civil Procedure and International Trade Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Sklodowska University in Lublin, Poland, and a judge of the District Court Lublin-Zachod in Lublin, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8238-6255).
Dismissal of an Action for Infringement of an EU Trade Mark Right on the Basis of an Absolute Ground for Invalidity of Said Right. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 19 October 2017, C-425/16, Hansruedi Raimund v Michaela Aigner
The judgment of the CJ of 19 October 2017, C-425/16, Raimund, has so far not been analysed more extensively in the Polish legal scholarship. This may come as a bit of a surprise, as the issue raised in this judgment is one of the most significant procedural problems concerning the protection of EU trade mark rights. The statement of the Court of Justice undoubtedly deserves commentary, even despite the fact that Council Regulation (EC) No 207/2009 of 26 February 2009 on the European Union trade mark, the provisions of which were interpreted in the commented judgment, is no longer in force, having been replaced as of 30 September 2017 by Regulation (EU) 2017/1001 of the European Parliament and of the Council. The issues analysed by the Court were regulated in both legal instruments in a similar manner, which means that the position taken in the judgment may also be applied under the currently applicable norms.
Keywords: cancellation of EU trade mark right, civil proceedings, counterclaim
Bibliografia / References
Allerhand M., Powództwo wzajemne, Warszawa 1938.
Czerwiński A., O związku między powództwem wzajemnem i głównem, „Polski Proces Cywilny” 1934/7.
Gil I., Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego – zmiany wprowadzone ustawą z 4.7.2019 r. oraz innymi ustawami – tabela porównawcza z komentarzem, „Monitor Prawniczy” 2020/6.
Jakubecki A., Prejudycjalność w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1982/7–8.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Jakubecki A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2012.
Jarosiński W., Tischner A., Komentarz do rozporządzenia nr 6/2002 w sprawie wzorów wspólnotowych, LEX 2012.
Jasińska K., Zawieszenie postępowania przed sądem ds. unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2018/1.
Jasińska K. [w:] K. Jasińska, Z. Pinkalski, J. Rasiewicz, A. Sokołowska-Ławniczak, Metodyka pracy pełnomocnika w sprawach cywilnych z zakresu prawa własności intelektualnej, Warszawa 2021.
Kępiński J., Wzór przemysłowy i jego ochrona w prawie polskim i wspólnotowym, Warszawa 2010.
Kłosiewicz K., Powództwo wzajemne w polskim procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1982/1–2.
Koncewicz T., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zmierzch czy nowe otwarcie?, „Palestra” 2012/11–12.
Kozak J., Istota powództwa wzajemnego na tle prawnoporównawczym, „Państwo i Prawo” 1990/6.
Kozak J., Niedopuszczalność powództwa wzajemnego, „Nowe Prawo” 1991/4–6.
Marciniak A. [w:] W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Markiewicz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 2051–42412, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, Kraków 1974.
Nowicka A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14C, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017.
Okońska A., Związek spraw jako przesłanka jurysdykcji krajowej i właściwości sądu dla rozpoznania powództwa wzajemnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/8.
Orecki M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Art. 367–50539, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Osowy P., Skutki prawne zamknięcia rozprawy sądowej w procesie cywilnym – zarys problematyki, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 2003/2004, vol. L/LI.
Ostrowski L., Glosa do postanowienia SN z 13.10.1979 r., IV PZ 57/79, „Palestra” 1981/6.
Ostrowski L., O kwestiach prejudycjalnych w procesie cywilnym (problematyka związana z art. 177 k.p.c.), „Palestra” 1965/11.
Ostrowski L., Powództwo wzajemne, „Państwo i Prawo” 1990/10.
Ostrowski L., Wpływ sądu na ukształtowanie podstawy faktycznej powództwa w niektórych sprawach cywilnych, „Nowe Prawo” 1966/5.
Podrecki P., Organizacja i działanie sądu ds. praw własności intelektualnej [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Rodziewicz J., Prejudycjalność w postępowaniu cywilnym, Gdańsk 2000.
Sadza A., Wpływ decyzji Urzędu Patentowego RP na postępowanie cywilne w sprawach z zakresu prawa własności przemysłowej, Warszawa 2021.
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1977.
Sielmann C.M., Governing Difference: Internal and External Differentiation in European Union Law, Baden-Baden 2020.
Sieńczyło-Chlabicz J. [w:] M. Poźniak-Niedzielska, J. Sieńczyło-Chlabicz, Europejskie prawo wzorów przemysłowych, Warszawa 2016.
Sierżant D., Stepaniuk S. [w:] Postępowanie cywilne w sprawach własności intelektualnej. Komentarz dla pełnomocników procesowych i sędziów, red. B. Karolczyk, Warszawa 2021.
Skąpski A., Ograniczenia dowodzenia w procesie cywilnym, Warszawa–Kraków 1981.
Sokołowska-Ławniczak A. [w:] K. Jasińska, Z. Pinkalski, J. Rasiewicz, A. Sokołowska-Ławniczak, Metodyka pracy pełnomocnika w sprawach cywilnych z zakresu prawa własności intelektualnej, Warszawa 2021.
Szczepanowska-Kozłowska K. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2012.
Tomaszek A., Wojewódzka J., Sprawy własności intelektualnej – nowe postępowanie odrębne w polskiej procedurze cywilnej, „Monitor Prawniczy” 2020/15.
Turczyn A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O.M. Piaskowska, LEX 2021.
Waligórski M., Podstawy kasacyjne procesu cywilnego w świetle różnicy pomiędzy faktem i prawem, Lwów 1936.
Włodyka S. [w:] Prawo wynalazcze. Zagadnienia wybrane, red. S. Grzybowski, A. Kopff, Warszawa 1978.
Włodyka S. [w:] S. Grzybowski, A. Kopff, J. Szwaja, S. Włodyka, Zagadnienia prawa wynalazczego, Warszawa 1969.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1.
dr Katarzyna Ciućkowska
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5034-6024).
dr Paweł Sosnowski
Autor jest radcą w Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0419-2981).
Udział w autorstwie tekstu:
Katarzyna Ciućkowska – 50%
Paweł Sosnowski – 50%
Zakres terytorialny prawa do bycia zapomnianym – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 24.09.2019 r., C-507/17, Google LLC przeciwko Commission nationale de l’informatique et des libertés (CNIL)
Komentowane orzeczenie TS odnosi się do przetwarzania danych osobowych przez operatorów wyszukiwarek, określając zakres terytorialny realizacji przez te podmioty obowiązku usunięcia linków do stron internetowych z wyników wyszukiwania dokonanego według imienia i nazwiska osoby fizycznej. Po torującym drogę dla prawa do bycia zapomnianym wyroku C-131/12, Google Spain, glosowane orzeczenie nadaje dalszy kształt temu prawu. W komentowanym orzeczeniu TS uznał, że prawo unijne na obecnym etapie swojego rozwoju nie wymaga od operatorów wyszukiwarek dokonania globalnego usunięcia linków. Zaakceptował on poziom europejski i stosowanie usługi geoblokowania. Takie stanowisko Trybunału wzbudza spore wątpliwości i odczytywane jest jako obniżające dotychczasowy wysoki poziom ochrony danych osobowych, a na pewno wywołuje pytania o to, czy ochrona wynikająca z prawa do bycia zapomnianym w internecie nie nabrała charakteru iluzorycznego. Chodzi tu o dopuszczenie geoblokowania, a w konsekwencji umożliwienie dostępu do usuniętych na podstawie art. 17 RODO linków osobom spoza terenu UE czy też tym, które zastosują odpowiednie rozwiązanie techniczne omijające geoblokadę. Określając zasięg terytorialny prawa do bycia zapomnianym, Trybunał podał pod wątpliwość, czy ustawodawca unijny postanowił nadać uprawnieniom wynikającym z art. 17 RODO zakres, który wykracza poza terytorium państw członkowskich, co można odczytać jako stanowisko TS, że prawo do bycia zapomnianym winno korzystać ze słabszej ochrony, niż ogólnie jest to przewidziane w art. 3 RODO.
Słowa kluczowe: prawo do bycia zapomnianym, RTBF, ochrona danych osobowych, prywatność w internecie
dr Katarzyna Ciućkowska
The author is an assistant professor at the Department of Civil Law and Private International Law, Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5034-6024).
dr Paweł Sosnowski
The author is an attorney at law at the Office of General Counsel to the Republic of Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0419-2981).
Authors’ contributions:
Katarzyna Ciućkowska – 50%
Paweł Sosnowski – 50%
Territorial Scope of The Right to Be Forgotten: Commentary on Judgment of the Court of Justice of 24 September 2019, C-507/17, Google LLC, successor in law to Google Inc. v Commission nationale de l’informatique et des libertés (CNIL)
The commented CJEU judgment refers to processing of personal data by search engine operators, specifying the territorial scope of such entities’ duty to delist search results for a search term being the name of an individual. After the CJEU judgment in case C-131/12 that paved the way for the right to be forgotten, the commented decision gives more shape to this right. In case C-507/17, the CJEU found that EU law at current stage of development does not require search engine operators to perform global link removal. The Court has accepted the European level of link removal and geo-blocking. Such position of the CJEU is controversial and is perceived as lowering the current high level of personal data protection. It certainly raises doubts as to whether the protection resulting from the right to be forgotten has become illusory. The problem concerns the permissibility of geo-blocking and, consequently, enabling access to links removed pursuant to Article 17 of GDPR to people from outside EU or those who apply an appropriate technical solution to bypass geo-blocking. When defining the territorial scope of the right to be forgotten, the CJEU questioned whether the EU lawmakers decided to grant rights under Article 17 GDPR in a scope that goes beyond the territories of the Member States, which can be read as the position of the CJEU that the right to be forgotten should enjoy weaker protection than is generally provided for in Article 3 GDPR.
Keywords: right to be forgotten, RTBF, personal data protection, privacy in the Internet
Bibliografia / References
Bannon L.J., Forgetting as a feature, not a bug: the duality of memory and implications for ubiquitous computing, „CoDesign” 2006/2.
Buchalska J., Prawo do bycia zapomnianym – w orzecznictwie polskim [w:] Prawo do prywatności jako reguła społeczeństwa informacyjnego, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, K. Kakareko, J. Sobczak, Warszawa 2017.
Ciućkowska-Leszczewicz K., The Right to Be Forgotten. European Approach to Protection of Personal Data, „UWM Law Review” 2012/4.
Globocnik J., The Right to Be Forgotten is Taking Shape: CJEU Judgments in GC and Others (C-136/17) and Google v CNIL (C-507/17), „GRUR International” 2020/4.
Kamiński I.C., Warso Z., Czy można zniknąć z Google’a? Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Google Spain SL i Google Inc. przeciwko Agencia Espanola de proteccion de datos (AEPD) i Mario Casteja Gonzalez (C-131/12) [w:] Wirtualne media – realne problemy, red. D. Bychawska-Siniarska, D. Głowacka, Warszawa 2014.
Koops B.-J., Forgetting Footprints, Shunning Shadows. A Critical Analysis Of The „Right To Be Forgotten” In Big Data Practice, „SCRIPTed” 2011/3.
McCarthy H., Expanding the GDPR’s journalism exemption – is all the world a stage?, „Privacy & Data Protection. PDP Journals” 2019/19.
Mednis A., Prawo do bycia zapomnianym, „Czas Informacji. Prawo nowych technologii. Informacja w administracji i gospodarce” 2011/2.
Padova Y., Is the right to be forgotten a universal, regional, or ‘glocal’ right, „International Data Privacy Law” 2019/9.
Szpunar M., Territoriality of Union Law in the era of Globalisation [w:] Evolution des rapports entre les ordres juridiques de l’Union européenne, international et nationaux. Liber amicorum Jiří Malenovský, red. D. Petrlík, M. Bobek, J.M. Passer, A. Masson, Bruxelles 2020.
