Zwolnienie od kosztów sądowych. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23 stycznia 2019 r., I CZ 1/19
dr Daniel Jakimiec
referendarz sądowy
ORCID: 0000-0003-1014-5759
Zwolnienie od kosztów sądowych. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23 stycznia 2019 r., I CZ 1/19
Zwolnienie od kosztów sądowych powinno być przyznawane w sytuacjach wyjątkowych. Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych stanowi w istocie pomoc Państwa dla osób, które ze względu na ich szczególnie trudną sytuację materialną nie mogą ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, zwłaszcza osób bezrobotnych, chorych, samotnych, bez źródeł stałego dochodu i bez majątku, w przypadku których oddalenie wniosku o zwolnienie od kosztów naruszyłoby ich prawo do sądu. Ubiegający się o taką pomoc powinien w każdym wypadku poczynić oszczędności we własnych wydatkach do granic zabezpieczenia środków utrzymania koniecznych dla siebie i rodziny. Dopiero, gdy poczynione w ten sposób oszczędności okazały się niewystarczające, może zwrócić się o pomoc Państwa. Orzeczenie o zwolnieniu od kosztów sądowych jako niezaskarżalne nie podlega uzasadnieniu. Natomiast, decyzja o oddaleniu częściowym lub całkowitym wniosku w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych wymaga uzasadnienia.
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, koszty sądowe, zwolnienie od kosztów sądowych, orzeczenie, postanowienie, uprawnienia referendarza sądowego
dr Daniel Jakimiec
court referendary
ORCID: 0000-0003-1014-5759
Exemption from Court Costs. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 23 January 2019, I CZ 1/19
Exemption from court costs should be granted in exceptional situations. In fact, exemption from court costs constitutes state aid for persons who – due to their particularly difficult financial situation - cannot pay such costs without causing themselves and their families to live below subsistence level, especially unemployed or sick persons, those living in single-person households, without permanent income or assets, in cases when dismissing their application for exemption from costs would infringe their right to a fair hearing. Those applying for such aid should in each case should make savings by reducing their own spending, down to limit of securing funds necessary for their and their families’ livelihood. It is only when the savings made this way are insufficient, that such a person can apply for state aid. A judgment on exemption from court costs does not require a statement of reasons, since it cannot be challenged. Meanwhile a decision on partial or complete dismissal of the exemption from court costs requires a statement of reasons.
Keywords: civil procedure, court costs, exemption from court costs, judgment, ruling, powers of a court referendary
Bibliografia:
Arkuszewska A., Referendarz sądowy w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. t 2. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Jasiński J., Standardy prawne Rady Europy, Zalecenia. Tom IV – Sądownictwo. Organizacja – postępowanie – orzekanie, Warszawa 1998.
Kunicki I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. I. Komentarz do artykułów 1–366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2014.
Piasecki K., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. K. Piasecki, Warszawa 2010.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2011.
Siedlecki W., Przegląd Orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Państwo i Prawo” 1967/4–5.
Zieliński A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2017.
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M.
profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
ORCID: 0000-0003-0270-4178
Rodzicielskie oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku a termin zawity z art. 1015 k.c. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 22 maja 2018 r., III CZP 102/17
Autor nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, który problem zachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez rodziców dziecka-spadkobiercy próbuje rozwiązać za pomocą analogicznego stosowania instytucji transmisji.
Zdaniem glosatora, de lege lata klucz do rozwiązania problemu terminowego złożenia oświadczenia przez rodziców (którzy najpierw muszą uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego na dokonanie czynności zarządu majątkiem dziecka) nie tkwi w „wydłużaniu” terminu zawitego. W szczególności nie nadaje się do tego proponowana przez SN figura prawna transmisji. Do satysfakcjonującego, a także poprawnego konstrukcyjnie rezultatu, prowadzi inna droga. Jest nią mianowicie uznanie momentu złożenia wniosku o zezwolenie sądu (na dokonanie czynności w imieniu dziecka) za moment miarodajny dla dochowania terminu do przyjęcia lub odrzucenia spadku.
Wniosek rodziców jest przecież „kompletny” z perspektywy art. 1015 k.c. Oprócz domagania się zgody sądu, zawiera także treść oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Sąd zaś godzi się nie na to, aby rodzice dokonali jakiejkolwiek czynności w tym względzie, lecz wyłącznie tej konkretnej wskazanej we wniosku. To z perspektywy tej właśnie czynności sąd dokonuje oceny zasadności oraz zgodności z dobrem dziecka. Składając wniosek, rodzice uczynili zatem już wszystko, co mogli i powinni uczynić, aby dochować terminu z art. 1015 k.c. Równie jasno oświadczyli, jaki jest zamiar, a raczej – jaka jest decyzja, dotycząca spadku.
De lege ferenda glosator proponuje uzupełnienie obowiązujących przepisów o wyraźną regulację prawną ułatwiającą praktykę sądom powszechnym. Jako jedną z wielu możliwości w tym zakresie wskazuje „połączenie w jedną całość” wniosku o zgodę sądu i oświadczenia w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku.
Słowa kluczowe: spadkowe prawo, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, małoletni spadkobierca
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M.
professor of the Nicolaus Copernicus University in Toruń
ORCID: 0000-0003-0270-4178
Parents’ Declaration on Acceptance or Rejection of Inheritance and the Preclusive Time Limit Specified in Article 1015 of the Civil Code. Commentary on Resolution of a Panel of 7 Judges of the Supreme Court – Civil Chamber of 22 May 2018, III CZP 102/17
The author disagrees with the position of the Supreme Court, which tries to resolve the problem of keeping the time limit for the parents of a child-heir to make a declaration on acceptance or rejection of inheritance by means of using the mechanism of transmission of rights by analogy.
According to this commentator, as the law stands, the solution to the problem of timely submission of a declaration by parents (who first need to obtain from the guardianship court a permission to administer the child’s assets) does not lie in ‘extending’ a preclusive time limit. In particular, the legal construction of transmission, which the Court suggested, is not fit for the purpose. There is a different path leading to a satisfactory, while constructively correct, result. This path is to recognize the time when an application is submitted for the court’s permission (to perform an act on the child’s behalf) as the decisive moment for keeping the time limit for acceptance or rejection of the inheritance.
After all, the parents’ application is ‘complete’ from the perspective of Article 1015 of the Civil Code [CC]. Apart from a request for the court’s permission, it does also contain the statement on acceptance or rejection of inheritance. The court does not give permission for parents to do anything relating to the inheritance, but only what is described in the application. It is from the perspective of this specific act that the court makes an assessment of the expediency and consistency with the child’s best interest. Hence, by submitting the application, the parents have already done all they could and should have done to keep the time limit laid down in Article 1015 CC. They have made a clear declaration of the intention, or rather decision, in relation to the inheritance.
In terms of the desired legislative amendments, the commentator suggests supplementing the existing provisions with a clear legal regulation to help general courts proceed. As one of the many possibilities in this regard, he indicates ‘combining into a single whole’ the application for the court’s permission and the declaration on acceptance or rejection of the inheritance.
Keywords: succession/inheritance law, declaration on acceptance or rejection of inheritance, minor heir
Bibliografia:
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Spadki (art. 922–1088 k.c.), red. K. Osajda, Warszawa 2013,.
Hoeren T. [w:] Nomos Kommentar, Bürgerliches Gesetzbuch, red. R. Schulze, Baden Baden 2017,.
Justyński T., Koniec biegu terminu zawitego do przyjęcia lub odrzucenia spadku a konstrukcja nadużycia prawa (art. 5 k.c.). Glosa do postanowienia SN z 12.04.2018 r., II CSK 485/17, OSP 2020/1, poz. 1.
Justyński T., Nadużycie prawa a terminy zawite do odrzucenia spadku oraz do uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia. Glosa uchwały SN z 15.03.2018 r., III CZP 110/17, OSP 2019/10, poz. 93.
Justyński T., Nadużycie prawa w prawie polskim, Kraków 2000.
Justyński T., Początek terminu do przyjęcia bądź odrzucenia spadku. Glosa do uchwały SN z 19.10.2018 r., III CZP 36/18, OSP 2019/11, poz. 106.
Justyński T., Problem aktualności konstrukcji nadużycia prawa w zakresie terminów zwitych, „Przegląd Sądowy” 1999/11–12.
Sokołowski T. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Komentarz, red. H. Dolecki, red. T. Sokołowski, Warszawa 2010.
Stein A. [w:] Soergel Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Erbrecht 1, red. J. Damrau, Stuttgart 2002.
Strzebińczyk J. [w:] System prawa prywatnego, t. 12, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. Z. Radwański, Warszawa 2003.
Szymańska A.M., Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku, BSP 2010/7.
Weidlich D. [w:] O. Palandt, Bürgerliches Gesetzbuch, München 2017.
Tobiasz Nowakowski
absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
Przyczynienie się zmarłego do wypadku komunikacyjnego a wysokość zadośćuczynienia pieniężnego z art. 446 § 4 k.c. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 7 lutego 2019 r., II CSK 1/18
W glosie autor podejmuje polemikę z dominującym zarówno w doktrynie, jak i judykaturze poglądem głoszącym, że w razie przyczynienia się zmarłego do wypadku komunikacyjnego zadośćuczynienie pieniężne z art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego (k.c.) ulega obniżeniu na podstawie art. 362 k.c. Na poparcie swych tez przywołuje przede wszystkim argumenty natury systemowej i funkcjonalnej. W jego ocenie, stosowanie art. 362 k.c. stoi w opozycji do stanowiska przyjmującego, że norma art. 446 § 4 k.c. dotyczy naruszenia więzi rodzinnej, czyli dobra osobistego. Ponadto autor przekonuje, że ten sam efekt, jaki daje stosowanie art. 362 k.c., można uzyskać za pomocą reguł wykładni funkcjonalnej art. 446 § 4 k.c., przyznając od razu właściwą sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Słowa kluczowe: Kodeks cywilny, odpowiedzialność deliktowa, zadośćuczynienie pieniężne, przyczynienie się do powstałej szkody, więź rodzinna, dobra osobiste
Tobiasz Nowakowski
graduate of the Faculty of Law and Administration of the University of Łódź
How the Deceased’s Having Contributed to a Traffic Accident Influences the Amount of Financial Compensation. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 7 February 2019, II CSK 1/18
In the commentary, the author undertakes a polemic with the prevailing position expressed in legal scholarship and case law that in the event of a deceased having contributing to a traffic accident, financial compensation due under Article 446(4) of the Civil Code [CC] is reduced pursuant to Article 362 CC. In support of his theses, the commentator invokes mainly systemic and functional arguments. In his opinion, this procedure is in opposition to the position that the norm contained in Article 446(4) CC concerns the severing of family ties as a personal interest. In addition, the author argues that the same effect as the application of Article 362 CC can be achieved through a functional interpretation of Article 446(4) of the Civil Code, by immediately granting the appropriate sum by way of compensation for non-material damage.
Keywords: Civil Code, tortius liability, financial compensation, contributory negligence, family ties, personal interests
Bibliografia:
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Fuchs B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. III, red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Łolik M., Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 27.03.2018 r., III CZP 60/17, „Przegląd Sądowy” 2019/9.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2. Komentarz do art. 353-626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Nowakowski T., Przyczynienie się pracownika do wypadku przy pracy a wysokość odszkodowania z art. 446 §3 k.c. i zadośćuczynienia pieniężnego z art. 446 §4 k.c. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 6.12.2018 r., III APa 51/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/10.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2011.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Rembieliński A. [w:] Kodeks cywilny z komentarzem, t.1, red. J. Winiarz, Warszawa 1989.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. IIIa, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Śmieja A., Szczególne zasady naprawienia szkody deliktowej na osobie [w:] System Prawa Prywatnego, Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Tylec G., Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej. Uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz orzecznictwa sądów polskich, „Przegląd Sądowy” 2018/3.
dr hab. Hanna Kuczyńska
profesor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
ORCID: 0000-0002-1446-2244
Wpływ naruszenia prawa na dopuszczalność dowodu uzyskanego w toku kontroli operacyjnej. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 22 maja 2019 r., I KZP 2/19
Sąd Najwyższy od czasu wprowadzenia w życie przepisu art. 168b Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.), który wszedł w życie 15.04.2016 r., już kilkukrotnie stanął przed potrzebą wypowiedzenia się w kwestii wpływu naruszenia prawa na dopuszczalność dowodu uzyskanego w toku kontroli operacyjnej. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli w wyniku kontroli operacyjnej zarządzonej na wniosek uprawnionego organu na podstawie przepisów szczególnych uzyskano dowód popełnienia przez osobę, wobec której kontrola operacyjna była stosowana, innego przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego niż przestępstwo objęte zarządzeniem kontroli operacyjnej lub przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego popełnionego przez inną osobę niż objętą zarządzeniem kontroli operacyjnej, prokurator podejmuje decyzję w przedmiocie wykorzystania tego dowodu w postępowaniu karnym. W wyniku wprowadzenia do systemu postępowania karnego przepisu art. 168b k.p.k. doszło jednak do sytuacji, gdy dosłowna jego treść nie pozwala na dokonanie wykładni tego przepisu wyłącznie zgodnie z brzmieniem językowym, czego – jak można by sądzić – domaga się ustawodawca. Sąd Najwyższy, wypowiadając się na temat prawidłowego zastosowania art. 168b k.p.k. musiał odnieść się do kwestii systemowych i teleologicznych całego systemu postępowania karnego; był to zabieg konieczny w sytuacji, gdy dosłowne brzmienie artykułu zdaje się zaprzeczać tymże właśnie wartościom. Sąd Najwyższy stał się więc „strażnikiem” tych wartości i przyjął istotną rolę organu stojącego na straży spójności modelu postępowania karnego i koherentności jego norm, wykazując tym samym, jak istotną rolę w procesie stosowania przepisów procesowych pełnią zasady procesowe, w tym w szczególności zasada rzetelnego procesu i lojalności procesowej wobec uczestników procesu. W swoim ostatnim orzecznictwie – w szczególności w omawianych orzeczeniach – zakreślił granice, zarówno temporalne, jak i przedmiotowe, stosowania art. 168b k.p.k.
Słowa kluczowe: postępowanie karne; dowody, kontrola operacyjna, art. 168b Kodeksu postępowania karnego, art. 19 ust. 15c ustawy o Policji
dr hab. Hanna Kuczyńska
professor of the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences
ORCID: 0000-0002-1446-2244
The Influence of Violations of Law on the Admissibility of Evidence Obtained During Operating Surveillance. Commentary on Decision of the Supreme Court – Criminal Chamber of 22 May 2019, I KZP 2/19
Since the entry into force of Article 168b of the Code of Criminal Procedure [CCP], that is, since 15 April 2016, the Supreme Court has several times had to discuss the influence of violations of law on the admissibility of evidence obtained in the course of operating surveillance. Pursuant to this provision if, during operating surveillance ordered upon the motion of an authorized body on the basis of special provisions, evidence is obtained that the person in whose respect operating surveillance was applied committed a different offence prosecuted ex officio or fiscal offence than the one in whose regard operating surveillance was applied, or that an offence prosecuted ex officio or fiscal offence was committed by a different person than the person covered by the order on operating surveillance, the prosecutor makes a decision in the matter of use of such evidence in criminal proceedings. As a result of introduction of Article 168b CCP into the system of criminal procedure there appeared a situation when the literal wording of the provision does not permit its purely linguistic interpretation, which – as we might think – was intended by the legislature. When discussing the correct application of Article 168b CCP, the Supreme Court had to make references to systemic and teleological issues of the whole system of criminal procedure; this was necessary as the literal wording of the article seemed to contradict precisely these values. Thus the Supreme Court became a ‘watchdog’ of those values, assuming an important role of a body safeguarding the cohesion of the model of criminal procedure and the coherence of its norms. By so doing, it demonstrated how important role in the process of applying procedural provisions is played by procedural principles, including in particular those of a fair trial and procedural loyalty to the trial participants. In its latest case law - in particular in the judgments discussed here - the Court drew temporal and subject-matter boundaries for the application of Article 168b CCP.
Keywords: criminal procedure, evidence, operating surveillance, Article 168b of the Code of Criminal Procedure, Article 19(15c) of the Police Act
Bibliografia:
Benedict J., Le sort des preuves illegales dans le proces penal, Lausanne 1994.
Boratyńska K., Procesowe konsekwencje wyjścia organów postępowania poza granice legalności czynności w nim podejmowanych [w:] Granice procesu karnego. Legalność działań uczestników postępowania, red. D. Gruszecka, J. Skorupka, Warszawa 2015.
Damaška M., Evidentiary barriers to conviction and two models of criminal procedure: a comparative study, „University of Pennsylvania Law Review” 1973/121.
Damaška M., Free Proof and Its Detractors, „The American Journal of Comparative Law” 1995/3(43).
Gadecki B., Możliwość wykorzystania dowodu uzyskanego w wyniku kontroli operacyjnej. Glosa do uchwały SN z dnia 28 czerwca 2018 r., I KZP 4/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/1.
Hofmański P., „Rechtstaatliche” Beweisverbote im polnischen Strafprozessrecht [w:] F. Höpfel, B. Huber, Beweisverbote in Ländern der EU und vergleichbaren Rechtsordnungen, Freiburg in Breisgau 1999.
Janusz-Pohl B., Formalizacja i konwencjonalizacja jako instrumenty analizy czynności karnoprocesowych w prawie polskim, Poznań 2017.
Janusz-Pohl B., Konkretyzacja uprawnienia prokuratora w zakresie wykorzystania dowodów uzyskanych w ramach tzw. wtórnej kontroli operacyjnej [w:] Artes serviunt vitae sapientia imperat. Proces karny sensu largo. Rzeczywistość i wyzwania. Księga jubileuszowa Profesora Tomasza Grzegorczyka z okazji 70. urodzin, Warszawa-Łódź 2019.
Jasiński W., Nielegalnie uzyskane dowody w procesie karnym. W poszukiwaniu optymalnego rozwiązania, Warszawa 2019.
Jasiński W., Zakazy wykorzystania dowodów [w:] Dowody. Tom VIII. cz. 2. System Prawa Karnego Procesowego, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
Jędrzejewski G., Zakres czasowy stosowania art. 168b k.p.k. i art. 237a k.p.k., „Prokuratura i Prawo” 2018/2.
Kardas P., Problem granic legalności czynności uczestników postępowania karnego i konsekwencji ich przekroczenia [w:] Granice procesu karnego. Legalność działań uczestników postępowania, red. D. Gruszecka, J. Skorupka, Warszawa 2015.
Kern E., Roxin C., Strafverfahrensrecht: ein Studienbuch, Munich 1987, s. 141
Kleinknecht T., Die Beweisverbote im Strafprozess, „Neue Juristische Wochenschrift” 1966/19.
Kmiecik R., Konwalidacja i konwersja wadliwych dowodów w procesie karnym, „Państwo i Prawo” 1989/5.
Machlańska J., Procesowe wykorzystanie podsłuchu w nowelizacji kodeksu postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw z 11 marca 2016 r. w świetle prawa do obrony, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/25 (4).
Paluszkiewicz H., Studia z zakresu problematyki intertemporalnej w prawie karnym procesowym, Warszawa 2016.
Rogall K., Grundsatzfragen der Beweisverbote [w:] F. Höpfel, B. Huber, Beweisverbote in Ländern der EU und vergleichbaren Rechtsordnungen, Freiburg in Breisgau 1999.
Skorupka J., Czynności legalne warunkowo w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2015/1–2.
Skorupka J., Dowody nielegalne w procesie karnym. Glosa do uchwały SN z dnia 28 czerwca 2018 r., I KZP 4/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/1.
Skorupka J., Eliminowanie z procesu karnego dowodów uzyskanych w sposób sprzeczny z prawem [w:] Dowody. Tom VIII. cz. 2. System Prawa Karnego Procesowego, red. J. Skorupka, Warszawa 2019.
Skorupka J., Eliminowanie z procesu karnego dowodu zebranego w sposób sprzeczny z ustawą, Państwo i Prawo 2011/3.
Skorupka J., Prokonstytucyjna wykładnia przepisów prawa dowodowego w procesie karnym [w:] Verba volant, scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej, red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski, Warszawa 2016.
Stefański R.A., Komentarz do art. 168a k.p.k. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz do art. 167–296, red. R. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2018.
Szumiło-Kulczycka D., Czynności operacyjno-rozpoznawcze i ich relacje do procesu karnego, Warszawa 2012.
Szumiło-Kulczycka D., Dalsze wykorzystywanie materiałów z kontroli operacyjnej (uwagi na tle art. 168b k.p.k.), „Państwo i Prawo” 2008/10.
Thayer J.B., Preliminary Treatise on Evidence at the Common Law, Boston 1898.
Waltoś S., Konwalidacja w procesie karnym, „Nowe Prawo” 1960/4.
Wiliński P., Konstytucyjny standard legalności dowodu w procesie karnym [w:] Proces karny w dobie przemian. Zagadnienia ogólne, red. S. Steinborn, K. Woźniewski, Gdańsk 2018.
Wróbel W., Zasady intertemporalne w prawie karnym procesowym, Kraków 2017.
dr Wioletta Witoszko
Katedra Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku
ORCID: 0000-0002-4077-5703
Pojęcie osoby zwykle zatrudnionej na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 3.04.2019 r., II UK 576/17
Glosowane orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczy problematyki ustalenia właściwego ustawodawstwa w razie wykonywania pracy w więcej niż jednym państwie członkowskim. Przedmiotem analizy był przepis art. 14 ust. 2 lit. b rozporządzenia nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie. Zakres tego przepisu obejmuje zatrudnienie na podstawie jednej umowy o pracę, w której wskazuje się naprzemienne miejsce wykonywania pracy przynajmniej w dwóch państwach członkowskich. W tej sytuacji praca jest wykonywana stale w kilku państwach członkowskich oraz cechuje się kolejnym lub naprzemiennym wykonywaniem zadań służbowych w więcej niż jednym państwie członkowskim.
Słowa kluczowe: ubezpieczenie społeczne, wykonywanie pracy w kilku Państwach Członkowskich, prawo właściwe
dr Wioletta Witoszko
Department of Labour Law and Social Security, Faculty of Law, University of Bialystok
ORCID: 0000-0002-4077-5703
The Notion of Person Usually Employed in the Territory of Two or More Member States. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 3 April 2019, II UK 576/17
The commented judgment of the Supreme Court concerns the problem of determining the governing legislation in case of pursuit of employment in more than one Member State. The analysis concerns Article 14(2)(b) of Regulation No. 1408/71 on the application of social security schemes to employed persons, to self-employed persons and to members of their families moving within the Community. The scope of this provision covers employment on the basis of a single employment contract, which designates alternating places of pursuit of employment in at least two Member States. In such a situation, employment is pursued on a permanent basis in several member states and is characterized by subsequent or alternating performance of work-related tasks in multiple Member States.
Keywords: social security, pursuit of employment in several Member States, governing law
Bibliografia:
Ślebzak K., Koordynacja systemów ubezpieczenia społecznego. Komentarz, LEX/el. 2012.
Ślebzak K., Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego, Warszawa 2012.
Ślebzak K., Ustawodawstwo właściwe dla delegowanych pracowników najemnych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/6.
Uścińska G., Zabezpieczenie społeczne osób korzystających z prawa do przemieszczania się w Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
dr hab. Janusz Żołyński
profesor Uczelni Jana Wyżykowskiego w Polkowicach – radca prawny
ORCID: 0000-0001-7376-1693
Dopuszczalność kontroli przez pracodawcę stanu trzeźwości pracowników. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 grudnia 2018 r., I PK 194/17
W sferze powszechnej szczególnie chronionymi dobrami człowieka są życie i zdrowie, które podlegają wzmożonej ochronie także w świetle regulacji prawa pracy. Stanem zagrażającym tym dobrom jest świadczenie pracy przez pracowników pod wpływem alkoholu. Z tego też względu w orzeczeniu Sądu Najwyższego uznano, że pracodawca jest obowiązany do przeciwdziałania możliwości podjęcia oraz kontynuowania pracy przez pracownika pod wpływem alkoholu. Brak kontroli przez pracodawcę stanu trzeźwości pracowników stanowi z jego strony brak należytej ochrony życia i zdrowia. Jest to zatem ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy.
Słowa kluczowe: prawo pracy, badanie trzeźwości pracownika, rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę
dr hab. Janusz Żołyński
professor of the Jan Wyżykowski University in Polkowice – attorney at law
ORCID: 0000-0001-7376-1693
Are Employers Permitted to Testing the Sobriety of Employees? Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 4 December 2018, I PK 194/17
In the general sphere, the individual’s interests that enjoy special protection include life and health, which are protected with greater intensity also in the light of labour law provisions. A condition in which these interests are threatened is when the employees perform their work under the influence of alcohol. For this reason, the Supreme Court held in its judgment that the employer has a duty to counteract the possibility of an employee undertaking or continuing work under the influence of alcohol. So when the employer fails to test the sobriety of employees, this amounts to a failure to duly protect their life and health, which is a serious infringement of the employer’s basic duties.
Keywords: labour law, testing an employee’s sobriety, termination of employment contract by the employer without notice
Bibliografia:
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Haczkowska M., komentarz do art. 91 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Jończyk J., O kulturze pracy badawczej [w:] Poznanie prawa pracy, Wrocław 1981.
Nowak P., Sprawdzanie kandydatów do pracy pod kątem zawartości ich profili na portalach społecznościowych – analiza w świetle RODO i Kodeksu pracy, „Monitor Prawa Praca” 2018/8.
Petrażycki L., Wstęp do nauki polityki prawa, Warszawa 1968.
Sanetra W., O roli Sądu Najwyższego w zapewnieniu zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądowego, „Przegląd Sądowy” 2006/9.
Wratny J., Państwo jako regulator stosunków pracy – tendencje zmian, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2004/10.
dr hab. Jan Chmielewski
profesor Akademii Leona Koźmińskiego – Katedra Prawa Administracyjnego, Publicznego Gospodarczego i Handlowego
ORCID: 0000-0001-5818-7339
Zgoda strony na uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej, na mocy której strona nabyła prawo w trybie art. 155 k.p.a. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 kwietnia 2019 r., II GSK 4224/17
W glosie zakwestionowano pogląd wyrażony w komentowanym wyroku, w myśl którego warunek zgody strony na uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej powoduje, że organ zobligowany jest do merytorycznej analizy podnoszonych przez stronę argumentów i propozycji dotyczących kierunku czy sposobu zmiany decyzji. Zdaniem glosatora obowiązek ten nie wynika z konieczności uzyskania przez organ zgody strony (którą należy rozumieć wyłącznie jako wyraźne oświadczenie prawnoprocesowe składane organowi), lecz z przesłanek interesu społecznego lub słusznego interesu strony stwarzających podstawę do weryfikacji decyzji ostatecznych z przyczyn celowościowych.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, zgoda strony na uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej
dr hab. Jan Chmielewski
professor of the Kozminski University in Warsaw – Department of Administrative, Public Economic, and Commercial Law
ORCID: 0000-0001-5818-7339
Party’s Consent to Set Aside or Amend a Final Decision Whereby the Party Acquired a Right under Article 155 of the Code of Administrative Procedure. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 11 April 2019, II GSK 4224/17
The commentator challenges the view expressed in the commented judgment, namely that the condition of a party’s consent for setting aside or modifying a final decision means that the authority has a duty to analyse the merits of the arguments raised by the parties and the suggestions concerning the direction or manner of amending the decision. According to the commentator the duty does not result from said authority being required to obtain the party’s consent (which should be understood only as an express statement under procedural law submitted to the authority), but from the considerations of public interest or the party’s legitimate interest, which constitute grounds for verification of final decisions for purposive reasons.
Keywords: administrative proceedings, final decision whereby the party acquired a right, party’s consent for setting aside or modifying a final decision
Bibliografia:
Borkowski J., Postępowanie w sprawie uchylenia, zmiany decyzji prawidłowej lub dotkniętej wada niekwalifikowaną [w:] System prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Prawo procesowe administracyjne, t. 9, Warszawa 2010.
Bródka A., Instytucje uchylenia, zmiany decyzji tworzącej lub nietworzącej prawa dla strony. Analiza historyczno-prawna, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2018/7.
Chróścielewski W., Związanie organu administracji publicznej własną decyzją a możliwość dokonania jej autoweryfikacji, „Państwo i Prawo” 2017/5.
Gołaszewski P., Dopuszczalność zmiany (uchylenia) decyzji związanej w postępowaniu administracyjnym – uwagi krytyczne na tle orzecznictwa sądów administracyjnych, „Monitor Prawniczy” 2012/19.
Janowicz Z., Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądem administracyjnym, Warszawa-Poznań 1982.
Kmiecik Z.R., Uchylenie lub zmiana decyzji administracyjnej w trybie art. 154 i 155 k.p.a., „Przegląd Prawa Publicznego” 2012/7–8.
Stelmachowski A., Prawotwórcza rola sądów (w świetle orzecznictwa cywilnego), „Państwo i Prawo” 1967/4–5.
prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak
kierownik Katedry Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego w stanie spoczynku
ORCID: 0000-0002-1297-4940
Wykonanie przez Naczelny Sąd Administracyjny w ramach kontroli instancyjnej wyroku Trybunału Sprawiedliwości. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 czerwca 2019 r., II GSK 5001/16
Autor komentarza do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego skoncentrował swoją uwagę na problemie proceduralnym związanym z wypełnieniem obowiązku wynikającego z art. 260 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Sprowadza się on do konieczności zastosowania takich środków, które zapewnią pełną skuteczność wyroku Trybunału Sprawiedliwości stwierdzającego niezgodność przepisów prawa krajowego z prawem unijnym. W ocenie Autora Naczelny Sąd Administracyjny był legitymowany do uwzględnienia z urzędu tej niezgodności, bowiem skarżący nie mógł skutecznie powołać się na ten fakt po upływie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Wskazana okoliczność odpowiada przesłance „braku możliwości obrony swoich praw” w rozumieniu ustawy z 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości, niezbędne środki, podstawy skargi kasacyjnej, nieważność postępowania, ochrona skarżącego, granice rozpoznania skargi
Prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak
head of the Department of Administrative Procedure, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Supreme Administrative Court judge in retirement
ORCID: 0000-0002-1297-4940
Enforcement of Court of Justice Judgment by the Supreme Administrative Court as Part of Appellate Review. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 12 June 2019, II GSK 5001/16
The author of the commentary to the judgment of the Supreme Administrative Court focused his attention on the procedural problem related to fulfilling the obligation arising from the Article 260(1) of the Treaty on the Functioning of the European Union. It provides for the necessity of applying such measures that will ensure complete effectiveness of the judgment of the Court of Justice declaring an incompatibility of national law with European Union law. In the author's opinion, the Supreme Administrative Court was entitled to take into account this non-compliance ex officio as the applicant could not effectively invoke it after the expiry of the time limit for lodging a cassation appeal. This circumstance corresponds to the prerequisite of "impossibility to defend one's rights" within the meaning of the Act of 30 August 2002 – Law on the Proceedings before Administrative Courts.
Keywords: proceedings before administrative courts, enforcement of a judgment of the Court of Justice, necessary means, grounds for a cassation (last resort) appeal, invalidity of proceedings, protection of the appellant, limits of examination of an appeal
Bibliografia:
Biernat S., Piłaszewicz-Kulikowka M., Wilk A., Florjanowicz-Błachut P., Wróbel P., Consequences of Incompatibility with EC Law for Final Administrative Decisions and Final Judgments of Administrative Courts in the Member States, Warszawa 2008.
Drachal J., Wiktorowska A., Stankiewicz R. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2015.
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne a prawo europejskie, Warszawa 2010.
Kmieciak Z. (red. nauk.), Raport zespołu eksperckiego z prac w latach 2012–2016. Reforma prawa o postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2017.
Koncewicz T.T., Racjonalność proceduralna [w:] Europa urzędników, red. Z. Brodecki, Warszawa 2009.
Półtorak N. [w:] D. Kornobis-Romanowska, J. Łacny, A. Wróbel, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. III, Warszawa 2012.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. II, Warszawa 1979.
Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2019.
Tridimas T., General Principles of EC Law, Oxford 2006.
Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 2, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1.
prof. dr hab. Hanna Litwińczuk
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski
ORCID: 0000-0002-8092-4152
Zagraniczne spółki kontrolowane – kontrowersje dotyczące pojęcia „udział w kapitale”. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 marca 2019 r., II FSK 1177/17
Przepisy o zagranicznych spółkach kontrolowanych w stanie prawnym obowiązującym do końca 2017 r. w definicji spółki zagranicznej posłużyły się pojęciem „udział w kapitale” bez doprecyzowania, czy chodzi o udział bezpośredni czy pośredni. Przedmiotem sporu jest wykładnia tego pojęcia. Glosa aprobuje wykładnię dokonaną przez Naczelny Sąd Administracyjny, że przez to pojęcie należy rozumieć także udział pośredni.
Słowa kluczowe: postępowanie podatkowe, podatek dochodowy od osób prawnych, zagraniczna spółka kontrolowana
prof. dr hab. Hanna Litwińczuk
Faculty of Law and Administration, University of Warsaw
ORCID: 0000-0002-8092-4152
Controlled Foreign Companies: Controversies around the Notion of ‘Share of Capital’. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 26 March 2019, II FSK 1177/17
The provisions on controlled foreign companies in the version applicable until the end of 2017 used the notion of ‘share of capital’ in the definition of the foreign company, without clarifying whether direct or indirect share was meant. The dispute concerns the interpretation of this notion. The commentator approves the interpretation made by the Supreme Administrative Court, whereby the notion is to be understood as covering indirect shares as well.
Keywords: tax proceedings, corporate income tax, controlled foreign company
Bibliografia:
Bielska-Brodziak A., Tobor Z., Zmiana w przepisach jako argument w dyskursie interpretacyjnym, „Państwo i Prawo” 2009/9.
Brzeziński B., Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2008.
Grzybowski T., Zmiana tekstu prawnego a zmiana normatywna (w świetle sądowej wykładni prawa), „Państwo i Prawo” 2010/4.
Kuźniacki B., Opodatkowanie zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC). Konieczność reformy, Warszawa 2017.
Oats L., Miller A., Mulligan E., Principle of international taxation, Bloomsbury Professional 2017.
