Sposób egzekwowania kosztów postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 stycznia 2023 r., III CZP 117/22dr Justyna Sadowska
notariusz w Sieradzu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6302-995X
Sposób egzekwowania kosztów postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 stycznia 2023 r., III CZP 117/22
W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy zajął się problemem sposobu egzekwowania kosztów postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Sąd Najwyższy stwierdził, że orzeczenie wojewódzkiej komisji ustalające wysokość kosztów stanowi tytuł egzekucyjny i może zostać zaopatrzone w klauzulę wykonalności. W konsekwencji w uchwale przyjęto, że należności te podlegają egzekucji sądowej. W zawartych w glosie uwagach krytycznych do przedmiotowej uchwały zaprezentowano odmienne stanowisko, zgodnie z którym egzekwowanie należności z tytułu kosztów postępowania przed wojewódzką komisją przekazane zostało na drogę egzekucji administracyjnej. Z uwagi na administracyjnoprawny charakter tych należności nie da się zaakceptować stanowiska Sądu Najwyższego zajętego w glosowanej uchwale, domniemanie egzekucji sądowej zostało bowiem wyłączone przez przepis szczególny. Zasadne było zatem stanowisko sądu rejonowego w omawianej sprawie odmawiające nadania klauzuli wykonalności orzeczeniu wojewódzkiej komisji.
Słowa kluczowe: wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, koszty postępowania, egzekucja administracyjna, egzekucja sądowa, orzeczenie wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych
Dr Justyna Sadowska
notary public in Sieradz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6302-995X
Method of enforcing payment of the costs of proceedings before the Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events. Commentary on the resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 January 2023, III CZP 117/22
In this resolution, the Supreme Court addressed the problem of how to enforce payment of the costs of proceedings before the Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events. The Supreme Court held that the voivodship committee’s decision setting the level of costs constitutes an enforcement title and can be furnished with an enforcement clause. Consequently, the resolution assumes that these receivables are subject to judicial enforcement. A different position was presented in the critical comments contained in the commentary on this resolution, according to which the enforcement of the amounts due for the costs of the proceedings before the voivodship committee was transferred to administrative enforcement. The administrative law nature of these receivables means that the position of the Supreme Court taken in the resolution in question cannot be accepted. In fact, the presumption of judicial enforcement has been ruled out by a special provision. Therefore, the position of the district court refusing to award an enforcement clause to a judgment of the voivodship committee in this case was justified.
Keywords: Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events, costs of proceedings, administrative enforcement, court enforcement, judgment of the Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events
Bibliografia / References
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cieślak R. [w:] Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. W. Misiąg, Warszawa 2019.
Frąckowiak H., Postępowanie przed Wojewódzką Komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, Warszawa 2016.
Karkowska D. [w:] Prawa pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta. Komentarz, red. D. Karkowska, Warszawa 2021.
Karkowska D., Chojnacki J., Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, Warszawa 2014.
Kowalczyk E. [w:] Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, red. A. Mikos-Sitek, Warszawa 2023.
Kunicki I. (red.), Sadowska J., Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Komentarz do art. 67a–67o ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Warszawa 2016.
Sadowska J., Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, Sopot 2015.
Sadowska J., Status prawny wojewódzkich komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, „Przegląd Prawniczy Ekonomiczny i Społeczny” 2014/2.
Sadowska J., Tytuły wykonawcze powstające w postępowaniu przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (część I), „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/6.
Sadowska J., Tytuły wykonawcze powstające w postępowaniu przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (część II), „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/7.
Sokolewicz W., Konstytucyjna regulacja władzy sądowniczej [w:] Konstytucja. Ustrój. System finansowy państwa. Księga pamiątkowa ku czci prof. Natalii Gajl, red. T. Dębowska-Romanowska, Warszawa 1999.
Walczak P. [w:] Ustawa o finansach publicznych. Komentarz dla jednostek samorządowych, red. P. Walczak, Warszawa 2021.
Wiliński P., Karlik P. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
dr hab. Anna Sylwestrzak, prof. UG
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8346-1926
Zasada preferencji potrzeb dziecka przy orzekaniu o wspólnym mieszkaniu małżonków. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 września 2022 r., I CSK 2590/22
Przedmiotem dokonanej w glosie analizy jest zakres zastosowania art. 58 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowiącego dyrektywę dotyczącą orzekania w sprawie wspólnego mieszkania rozwodzących się małżonków, ustanawiającą preferencję potrzeb dziecka oraz potrzeb tego z małżonków, któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. W uzasadnieniu glosowanego postanowienia Sąd Najwyższy stwierdził, że dyrektywę tę stosuje się niezależnie od reżimu prawnego wspólności mieszkania małżonków. W glosie problematykę tę poszerzono, uwypuklając brak możliwości zastosowania tego przepisu przy rozstrzygnięciach dotyczących mieszkania podejmowanych w czasie trwania małżeństwa. Wobec tego de lege ferenda zaproponowano zmianę lokalizacji dyrektywy tak, by była stosowana we wszystkich postępowaniach dotyczących wspólnego mieszkania małżonków.
Słowa kluczowe: orzekanie o wspólnym mieszkaniu małżonków, zasada dobra dziecka, składniki wyroku rozwodowego
Dr Hab. Anna Ostrowska, professor of the University of Gdańsk
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8346-1926
The principle of preference of the child’s needs when adjudicating on the joint residence of the spouses. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 21 September 2022, I CSK 2590/22
The subject of the analysis in the commentary is the extent of the applicability of Article 58 § 4 of the Family and Guardianship Code, which is a directive on the adjudication on the joint residence of divorcing spouses establishing a preference for the needs of the child and the needs of the spouse to whom the exercise of parental responsibility has been assigned. In the justification of this judgment, the Supreme Court stated that this directive applies regardless of the legal regime of the right of the spouses to live together. The commentary expands on this issue, emphasizing the inability to apply this provision to judgments regarding residence taken up during the marriage. It is therefore proposed that the location of the directive is changed so that it applies to all proceedings regarding the right of joint residence of the spouses.
Keywords: adjudication on the joint residence of the spouses, the principle of the child’s best interests, components of a divorce judgment
Bibliografia / References
Balwicka-Szczyrba M., Sylwestrzak A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2022.
Błażejczak B., Lokatorskie prawo do spółdzielczego lokalu mieszkalnego, Poznań 1979.
Haak H., Haak-Trzuskawska A., Rozwód i separacja. Komentarz do art. 55–616 k.r.o. oraz związanych z nimi regulacji k.p.c., Warszawa 2020.
Ignatowicz J., Orzekanie w procesie rozwodowym o małżeńskich sprawach majątkowych w świetle orzecznictwa, „Studia Cywilistyczne” 1982, t. XXXII.
Krzekotowska K., Uprawnienia małżonków do mieszkania a rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy, „Państwo i Prawo” 1993/11–12.
Myczkowski L., Rozwód – a co z mieszkaniem?, „Prawo i Życie” 1976/46.
Nazar M., Dopuszczalność sądowego podziału wspólnych praw do mieszkania rozwiedzionych małżonków [w:] Wybrane problemy teorii i praktyki, red. H. Groszyk, L. Dubela, Lublin 1986.
Nazar M., O znaczeniu adekwatnego rekonstruowania zasad prawa rodzinnego [w:] Prawo cywilne – stanowienie, wykładnia i stosowanie. Księga pamiątkowa dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Profesora Jerzego Ignatowicza, red. M. Nazar, Lublin 2015.
Osajda K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2017.
Piasecki K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2011.
Radwański Z., Losy mieszkania małżonków po rozwodzie, „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” 1978/10.
Radwański Z., Najem mieszkań a grupa rodzinna [w:] Studia z prawa zobowiązań dla uczczenia pracy prof. A. Ohanowicza, red. Z. Radwański, Warszawa-Poznań 1979.
Radwański Z., Pojęcie i funkcja „dobra dziecka” w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym, „Studia Cywilistyczne” 1981, t. 31.
Safjan M. (red.), Standardy Prawne Rady Europy. Teksty i komentarze. T. 1. Prawo rodzinne, Warszawa 1994.
Smyczyński T. (red.), System Prawa Prywatnego. T. 11. Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2014.
Sokołowski T., Rozstrzyganie o prawie do mieszkania po orzeczeniu rozwodu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989/2.
Sokołowski T., Skutki prawne rozwodu, Poznań 1996.
Stojanowska W., Rozwód a dobro dziecka, Warszawa 1979.
Justyna Stefańczyk-Kaczmarzyk
radca prawny, Warszawa. ORCID: https://orcid.org/0009-0009-8990-1617
Wyczerpanie prawa do znaku towarowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23 lutego 2022 r., II CSKP 94/22
Orzeczenie jest ważne dla zagadnienia wyczerpania praw do znaku towarowego. Słusznie zauważa Sąd Najwyższy, że właściciel krajowego znaku towarowego nie jest uprawniony do sprzeciwienia się przywozowi identycznych towarów oznaczonych tym samym znakiem towarowym, pochodzących z innego państwa członkowskiego w sytuacji, gdy istnieją powiązania gospodarcze między właścicielem a wspomnianą osobą trzecią, w tym rozumieniu, że koordynują oni swoje polityki handlowe lub dokonują uzgodnień w celu łącznego kontrolowania używania znaku towarowego, w związku z czym mają możliwość bezpośredniego lub pośredniego określenia towarów, które są oznaczone wspomnianym znakiem towarowym, a także kontrolowania ich jakości. Ponadto, w przedmiotowym orzeczeniu Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na istotną dla praktyki kwestię. Zasada, zgodnie z którą na podmiocie powołującym się na wyczerpanie prawa ciąży obowiązek wykazania spełnienia przesłanek stosowania art. 7 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/95/WE z 22.10.2008 r. mająca na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych, ulega bowiem w pewnych sytuacjach modyfikacji. Sąd podnosi, że przeniesienie ciężaru dowodu jest w szczególności dopuszczalne, gdy stosowanie innej reguły pozwoliłoby właścicielowi znaku towarowego na podział rynków krajowych, sprzyjając utrzymaniu różnic cenowych, które mogą istnieć między państwami członkowskimi. Stanowisko takie wydaje się słuszne, zwłaszcza w świetle orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 8.04.2003 r., C-244/00, Van Doren + Q, zgodnie z którym wykazanie ryzyka podziału przez uprawnionego do znaku rynku jednolitego już powinno skutkować odwróceniem ciężaru dowodu w omawianej sytuacji.
Słowa kluczowe: swobodny przepływ towarów, wyczerpanie praw do znaków towarowych, zgoda uprawnionego ze znaku na wprowadzenie towaru na terenie EOG, ciężar dowodu
Justyna Stefańczyk-Kaczmarzyk
legal counsel, Warsaw. ORCID: https://orcid.org/0009-0009-8990-1617
Exhaustion of trademark rights. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 23 February 2022, II CSKP 94/22
The ruling is important to the issue of exhaustion of trademark rights. The Supreme Court rightly notes that the owner of a national trademark is not entitled to object to the importation of identical goods bearing the same trademark originating from another Member State, where there are business connections between the owner and the said third party in the sense that they coordinate their commercial policies or make arrangements to jointly control the use of the trademark so that they are able to directly or indirectly identify the goods that bear the said trademark and control their quality. Furthermore, in this ruling, the Supreme Court highlighted an important practical issue. Indeed, the principle by which it is obligatory for the entity claiming exhaustion of the right to prove that the conditions for applying Article 7(1) of Directive 2008/95/EC of the European Parliament and of the Council to approximate the laws of the Member States relating to trademarks are satisfied is modified in certain situations. The Court claims that a reversal of the burden of proof is, in particular, permissible where the application of a different rule would allow the trademark proprietor to partition national markets by favouring the maintenance of price differences that can exist between Member States. Such a position appears to be correct, in particular in the light of the CJEU’s ruling of 8 April 2003, C-244/00, Van Doren + Q, according to which the demonstration of a risk of partitioning by the trademark proprietor of the single market should already result in a reversal of the burden of proof in this situation.
Keywords: free movement of goods, exhaustion of trademark rights, consent of the trademark proprietor for introducing goods into the EEA, burden of proof
dr Ewa Plebanek
adiunkt, Katedra Prawa Karnego, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1266-2584
Przedawnienie karalności przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 8 marca 2022 r., V KK 561/21
Glosa dotyczy zagadnień praktycznych związanych z obliczeniem terminu przedawnienia przestępstw prywatnoskargowych. Autorka wyjaśnia i doprecyzowuje pojęcia kluczowe dla biegu terminów, takie jak: „czas popełnienia przestępstwa prywatnoskargowego”, „czas, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa” oraz „czas wszczęcia postępowania”. Glosatorka wyjaśnia, w jaki sposób i jak precyzyjnie na potrzeby toczącego się postępowania karnego powinny być ustalane cezury czasowe nastąpienia wymienionych zdarzeń. Autorka podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy, że nadanie prywatnego aktu oskarżenia w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej w okresie, o którym mowa w art. 101 § 2 Kodeksu karnego, jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu, skutkującym wszczęciem postępowania w rozumieniu art. 102 Kodeksu karnego. Do argumentów podniesionych przez Sąd Najwyższy glosatorka dodaje nowe, poparte rezultatami wykładni celowościowej, wykazując przy okazji, że proces interpretacyjny obejmuje w przypadku analizowanej instytucji balansowanie na granicy dwóch rodzajów regulacji, tj. przepisów materialnoprawnych i procesowych.
Słowa kluczowe: przedawnienie, przestępstwa prywatnoskargowe, oskarżyciel prywatny, oskarżenie prywatne, tryb prywatnoskargowy, pokrzywdzony, zniewaga, postępowanie prywatnoskargowe, wszczęcie postępowania, prywatny akt oskarżenia
Dr Ewa Plebanek
assistant professor, Department of Criminal Law, Kraków University of Economics, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1266-2584
Statute of limitations for private prosecution offences. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 8 March 2022, V KK 561/21
The commentary applies to practical issues related to calculating the limitation period for private prosecution offences. The author explains and specifies the notions of importance to the limitation period such as ‘the time the private prosecution offence was committed’, ‘the time that the wronged person found out who the perpetrator of the offence was’ and ‘the time the proceedings started’. The commentator explains how precisely the time intervals between the said events should be established for the purposes of the pending criminal proceedings. The commentator approves of the view expressed by the Supreme Court that issuing a private indictment at the institution of the entity serving correspondence in the European Union during the period referred to in Article 101 § 2 of the Penal Code is tantamount to bringing it to court, resulting in the initiation of proceedings in the meaning of Article 102 of the Penal Code. The commentator adds new arguments to those raised by the Supreme Court, which are supported by the results of the purposive interpretation, simultaneously demonstrating that, in the case of the institution under review, the interpretative process involves balancing on the borderline between two types of regulation, namely the provisions of substantive law and procedural law.
Keywords: statute of limitations, private prosecution offence, private prosecutor, private prosecution procedure, wronged person, insult, private prosecution, initiation of proceedings, private indictment
Bibliografia / References
Bafia J., Nowe założenia postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego, „Nowe Prawo” 1961/3.
Daszkiewicz W., Glosa do postanowienia z dnia 29 kwietnia 1981 r., VI KZP 6/81, „Państwo i Prawo” 1982/8.
Daszkiewicz W., Oskarżyciel w polskim procesie karnym, Warszawa 1960.
Kardas P., Okoliczności wyłączające przestępność lub karalność zachowania a konstrukcja czynu ciągłego, „Prokuratura i Prawo” 2008/1.
Kulik M., Glosa do wyroku SN z 24.10.2013 r., III KK 311/13, „Prawo w Działaniu” 2014/18.
Kulik M., Glosa do wyroku SN z dnia 19 lutego 2014 r., II KK 23/14, „Ius Novum” 2015/1.
Kulik M., Glosa do wyroku TK z dnia 20 kwietnia 2017 r., SK 3/16, „Prokuratura i Prawo” 2018/1.
Kulik M., Przedawnienie karalności przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, „Prokuratura i Prawo” 2013/7–8.
Murzynowski A., Dochodzenie w sprawach o przestępstwa prywatnoskargowe, „Nowe Prawo” 1961/4.
Razowski T., Tomaszewski A., O właściwym rozumieniu skargi o wszczęcie postępowania w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (art. 488 § 1 k.p.k.), „Prokuratura i Prawo” 2005/6.
dr hab. Krzysztof Woźniewski, prof. UG
Katedra Prawa Karnego Procesowego i Kryminalistyki, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9502-8521
Udział w postępowaniu karnym Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 21 września 2022 r., I KZP 1/22
Przedmiotem komentarza jest postanowienie Sądu Najwyższego stanowiące odmowę wydania uchwały zawierającej odpowiedź na zapytanie prawne skierowane do niego, a dotyczące wybranych aspektów proceduralnych stosowania przepisów ustawy o Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15. Sąd Najwyższy, jednakże, w uzasadnieniu swego postanowienia o odmowie udzielenia odpowiedzi na zapytanie prawne wyraził kilka ważnych zapatrywań prawnych o dużym znaczeniu dla stosowania tych przepisów. Zdaniem autora Sąd Najwyższy zasadnie uznał Komisję za stronę procesową w postępowaniu przed sądem, trafnie określił moment włączenia się do postępowania sądowego oskarżyciela posiłkowego oraz formę prawną i konsekwencje prawne zgody pokrzywdzonego na udział Komisji w postępowaniu sądowym.
Słowa kluczowe: przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, rozdział XXV Kodeksu karnego, małoletni pokrzywdzony poniżej lat 15, strona procesowa, działanie na prawach oskarżyciela, oskarżyciel posiłkowy, zgoda pokrzywdzonego, forma prawna zgody pokrzywdzonego
Dr Hab. Krzysztof Woźniewski, professor of the University of Gdańsk
Department of Criminal Procedural Law and Forensics, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9502-8521
Participation of the State Commission for the investigation of acts against sexual freedom in proceedings in a criminal matter. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 21 September 2022, I KZP 1/22
The commentary addresses the decision of the Supreme Court refusing to issue a resolution containing a response to a legal query that had been submitted to it regarding selected procedural aspects of applying the provisions of the Act on the State Commission for the Prevention of Sexual Exploitation of Minors under the age of 15. However, regardless of the refusal to give a response to the legal query, in the justification of its decision, the Supreme Court expressed several important legal views of particular significance to the application of these provisions. According to the author, the Supreme Court legitimately acknowledged the Commission as being a litigant in the proceedings before the court and correctly defined the moment when the auxiliary prosecutor joined the court proceedings, as well as the legal form and legal consequences of the victim’s consent to the commission’s participation in the trial.
Keywords: crimes against sexual freedom and decency, Chapter XXV of the Penal Code, minor victim under the age of 15, litigant, acting on the rights of the prosecutor, auxiliary prosecutor, the victim’s consent, legal form of the victim’s consent
Bibliografia / References
Cieślak M., Dzieła wybrane. Tom II. Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, Kraków 2011.
Daszkiewicz W., Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, t. 2, Bydgoszcz 2001.
Dudka K. [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Tom VI. Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. tomu C. Kulesza, Warszawa 2016.
Grzegorczyk T., Misztal P. [w:] Polskie postępowanie karne, red. J. Tylman, T. Grzegorczyk, Warszawa 2022.
Kmiecik R., Oskarżyciel posiłkowy w procesie karnym, Warszawa 1977.
Woźniewski K., Prawidłowość czynności procesowych w polskim procesie karnym, Gdańsk 2010.
Jarosław Jankowiak
sędzia Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Polska
Wyjątkowe przedłużenie się mandatu sędziego niezawodowego na podstawie art. 61 § 4 ustawy o Sądzie Najwyższym. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 18 stycznia 2023 r., II NSNc 13/23
W glosie przeprowadzono analizę przyjętych przez polskiego ustawodawcę przesłanek niezbędnych do wyjątkowego (nadzwyczajnego) przedłużenia się, w odniesieniu do danej sprawy sądowej, mandatu sędziego niezawodowego będącego „ławnikiem Sądu Najwyższego”, po upływie kadencji, na jaką ten sędzia został wybrany. Brak spełnienia się owych przesłanek oznacza, że wymieniony sędzia po upływie jego kadencji jest osobą nieuprawnioną do orzekania, w danej sprawie sądowej, a rozstrzygnięcie tej sprawy przez sąd z jego udziałem prowadzi do nieważności postępowania.
Słowa kluczowe: sędzia niezawodowy, ławnik Sądu Najwyższego, sędzia kadencyjny, kadencja sędziego, mandat sędziowski, skład sądu, nieważność postępowania
Jarosław Jankowiak
judge of the District Court for Poznań-Grunwald i Jeżyce in Poznań, Poland
Exceptional extension of the mandate of a non-professional judge pursuant to Article 61 § 4 of the Act on the Supreme Court. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Chamber of Extraordinary Control and Public Affairs of 18 January 2023, II NSNc 13/23
The commentary analyses the premises accepted by the Polish legislator which are necessary for an exceptional (extraordinary) extension, with respect to a given court case, of the mandate of a non-professional judge, who is a ‘lay judge of the Supreme Court’, after the expiry of the term for which that judge was elected. The failure to satisfy these conditions means that, after the expiry of his term of office, the judge in question is a person who is not entitled to adjudicate in the given court case, while a decision of the case by the court with his participation leads to the invalidation of the proceedings.
Keywords: non-professional judge, lay judge of the Supreme Court, term judge, judicial tenure, judicial mandate, membership of the bench, invalidation of proceedings
Bibliografia / References
Jałoszewski M., Chaos w nowej Izbie SN. Przestaje sądzić sędziów i prokuratorów, przez Manowską i ławników, z 27.01.2023 r., https://oko.press/chaos-w-nowej-izbie-sn-przestaje-sadzic-sedziow-i-prokuratorow-przez-manowska-i-lawnikow (dostęp 20.06.2023 r.).
Jankowiak J., Paradygmat sędziego niezawodowego (w szczególności „ławnika”) w świetle dotychczasowej i postulowanej egzegezy tekstu Konstytucji RP, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2023/2.
Małgorzata Manowska zaprasza wybranych ławników-elektów na indywidualne rozmowy. Ławnicy wyrażają zawstydzenie i oburzenie naruszeniem powagi SN, monitorkonstytucyjny.eu z 8.02.2023 r.
Mikowski M., Troje kolejnych ławników SN zaprzysiężonych; 23 osoby nadal czekają na ślubowanie, serwisy.gazetaprawna.pl z 7.02.2023 r.
Płuciennik J., Nadchodzą wybory. SN już na 100 proc. zaangażowany w politykę?, lodz.wyborcza.pl z 2.03.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Izba Odpowiedzialności Zawodowej SN podniosła karę sędziemu za błąd orzeczniczy, www.prawo.pl z 1.02.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Kolejni ławnicy SN zaprzysiężeni, ale z orzekaniem zaczekają na resztę, www.prawo.pl. z 16.03.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Ławnicy SN poprzedniej kadencji orzekają do czerwca, www.prawo.pl z 5.03.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Ławnik SN: Czekanie na ślubowanie jest upokorzeniem i urąga powadze instytucji, www.prawo.pl z 9.02.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Sędzia Prusinowski odmawia orzekania i apeluie do neosędziów o opamiętanie, www.prawo.pl z 11.01.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Sprawy dyscyplinarne czekają, bo zabrakło ławników w Sądzie Najwyższym, www.prawo.pl z 2.02.2023 r.
dr Jakub Szmit
Katedra Prawa Pracy, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9079-4630
Podstawa ustalania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczyciela będącego emerytem, rencistą lub pobierającym nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lutego 2022 r., III PZP 3/21
Zagadnienie, którym w glosowanej uchwale zajmował się Sąd Najwyższy, dotyczyło wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych za byłych nauczycieli. Problem w tej kwestii wynikał z faktu, że literalne brzmienie przepisu nie pozwalało na jednoznaczne rozstrzygnięcie, czy odpis ten powinien być obliczany od wysokości pojedynczego świadczenia (emerytury, renty lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego), czy też od sumy tych świadczeń pobranych przez uprawnionego w ciągu roku. Brak niebudzącego wątpliwości efektu wykładni językowej skłonił Sąd Najwyższy do sięgnięcia po inne metody egzegezy, a w szczególności wykładnię systemową i historyczną. Autor zgadza się z ostatecznym wnioskiem zaprezentowanym w judykacie, w myśl którego podstawą ustalenia wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w odniesieniu do nauczycieli będących emerytami, rencistami albo nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenia kompensacyjne jest suma tych świadczeń pobieranych przez nich w ciągu roku, przy czym wskazuje inne argumenty na poparcie tego stanowiska niż skład orzekający, a także zwraca uwagę na pewne budzące wątpliwości sformułowania, które pojawiły się w uzasadnieniu.
Słowa kluczowe: zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, nauczyciele, odpis, działalność socjalna, emerytury, renty
Dr Jakub Szmit
Department of Labour Law, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9079-4630
The basis for setting the contribution to the corporate social benefits fund for a retired teacher, a pensioner or a teacher’s compensation beneficiary. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 23 February 2022, III PZP 3/21
The issue addressed by the Supreme Court in the resolution in question applied to the amount of the contribution to the corporate social benefits fund for former teachers. The problem with this issue arose from the fact that the literal wording of the provision did not allow for an unambiguous decision as to whether the contribution should be calculated on the basis of amount of a single benefit (pension or teacher’s compensation benefit), or on the sum of these benefits received by the beneficiary during the year. The lack of an unquestionable effect of the linguistic interpretation prompted the Supreme Court to turn to other methods of exegesis, in particular the systemic and historical interpretation. The author agrees with the final conclusion presented in the judicature, according to which the basis for setting the amount of the contribution to the corporate social benefits fund for retired teachers, pensioners or teacher’s compensation beneficiaries is the sum of these benefits which they receive during the year, whereby he raises different arguments in support of this position than the bench and draws attention to some questionable wording that appeared in the justification.
Keywords: corporate social benefits fund, teachers, contribution, social activity, retirement, pension
Bibliografia / References
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2021.
Góralczyk W., Podstawy prawa, Warszawa 2004.
Jabłońska-Bonca J., Wstęp do nauk prawnych, Poznań 1996.
Lewandowski S., Logika w wykładni prawa i wnioskowania prawnicze [w:] S. Lewandowski, H. Machińska, A. Malinowski, J. Petzel, Logika dla prawników, Warszawa 2005.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2012.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Szmit J., Prawo do wynagrodzenia gwarancyjnego w świetle wybranych przepisów dotyczących czasu pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2014/6.
Szubert W., Zarys prawa pracy, Warszawa 1976.
dr hab. Jan Chmielewski, profesor Akademii Leona Koźmińskiego
Katedra Prawa Administracyjnego i Publicznego Gospodarczego, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Współdziałanie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej w postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 października 2022 r., IV SA/Po 490/22
Przedmiotem glosy jest problematyka współdziałania organów administracji publicznej w procedurze wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W glosie nie podzielono poglądu, zgodnie z którym wspólne działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej odbywają się poza trybem art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego. Wedle komentowanego wyroku przepisy ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, z uwagi na ich ustrojowy charakter, nie mogą stanowić samodzielnej podstawy takiego współdziałania. Tymczasem glosator opowiada się za tym, że obowiązek współdziałania nie musi zawsze wynikać z przepisów administracyjnego prawa materialnego, zaś dopuszczenie zajęcia stanowiska w postępowaniu sformalizowanym pełniej realizuje cele ustawodawcy, a także lepiej chroni interesy stron postępowań administracyjnych.
Słowa kluczowe: planowanie i zagospodarowania przestrzenne, decyzja administracyjna, współdziałanie organów, uzgodnienie, normy prawa administracyjnego
Dr Hab. Jan Chmielewski, professor of the Koźmiński University
Department of Administrative and Public Economic Law, Koźmiński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Cooperation between the mayor and the authorities of the State Sanitary Inspectorate in proceedings intended to issue a decision on the conditions of development and use of land. Commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Poznań of 6 October 2022, IV SA/Po 490/22
The commentary addresses the matter of cooperation between bodies of public administration in the procedure of issuing decisions on the conditions of development and use of land. The commentary does not accept the view that the joint actions of the mayor with the bodies of the State Sanitary Inspectorate take place outside the procedure of Article 106 of the Administrative Procedures Code. According to this judgment, the provisions of the Act on the State Sanitary Inspectorate cannot constitute an independent basis for such cooperation because of their systemic nature. Meanwhile, the commentator agrees that the obligation to cooperate does not always have to arise from the provisions of substantive administrative law. Furthermore, allowing a position to be taken in formalized proceedings more fully satisfies the legislator’s objectives and better protects the interests of the parties to administrative proceedings.
Keywords: spatial planning and development, administrative decision, cooperation of public bodies, agreement, administrative norms
Bibliografia / References
Defecińska K., Spory o właściwość organu administracji publicznej, Warszawa 2000.
Góralczyk W. (jr.), Kierownictwo w prawie administracyjnym, Warszawa 2016.
Góralczyk W. (jr.), Podstawy prawa i administracji, Warszawa 2019.
Góralczyk W. (jr.), Zasada kompetencyjności w prawie administracyjnym, Warszawa 1986.
Kaczocha M. [w:] Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Komentarz, LEX 2017.
Kamiński M., Zasada ochrony zaufania jednostki do obowiązywania i kontynuacji (ciągłości) treściowej norm ustawowych a hipertrofia zmian normatywnych w prawie administracyjnym [w:] Kryzys prawa administracyjnego? Tom II. Inflacja prawa administracyjnego, red. P.J. Suwaj, Warszawa 2012.
Romańska M. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, LEX 2019.
Staniszewska L., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 2019 r., II GSK 5178/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/11.
Staniszewska L., Instytucja zajęcia stanowiska jako forma współdziałania w stanowieniu i stosowaniu prawa, Poznań 2022.
Staniszewska L., Materialne współdziałanie organów administracji publicznej na przykładach wybranych państw (Polska i Austria), „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/4.
Wierzbowski M., Wiktorowska A., Rodzaje jednostek organizacyjnych w systemie administracji publicznej [w:] Prawo administracyjne, red. nauk. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2020.
prof. dr hab. Jan Zimmermann
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0268-1746
Kontrola uchwał KRS przez sąd administracyjny. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 sierpnia 2022 r., II GSK 1396/22
Glosa dotyczy interpretacji przez Naczelny Sąd Administracyjny art. 5a ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, a zwłaszcza § 5 pkt 2 tego przepisu, który wymaga od wnioskodawcy w sprawie o zbadanie spełnienia przez sędziego sądu administracyjnego wymogów niezawisłości i bezstronności, „przytoczenia okoliczności uzasadniających żądanie wraz z dowodami na ich poparcie”. Niejasność wskazanego przepisu zawarta w słowach „przytoczenie okoliczności” nie może być interpretowana na niekorzyść skarżącego. Obydwa słowa użyte w tym sformułowaniu są nieostre. „Okoliczności uzasadniające żądanie” mogą być bardzo różne w analizowanej kategorii spraw. W tej sytuacji należało wyjść poza językową interpretację powołanego przepisu. To wyjście powinno polegać na dostrzeżeniu roli wykładni celowościowej, proeuropejskiej i aksjologicznej, a tych narzędzi w glosowanym postanowieniu nie wykorzystano. Glosator komentuje też tezę orzeczenia, że Naczelny Sąd Administracyjny nie ma kompetencji do merytorycznej oceny uchwał Krajowej Rady Sądownictwa i podnosi, że nie została ona uzasadniona, a także, że Sąd nie odróżnił od siebie kwestii oceny niezawisłości i bezstronności sędziego, której dotyczyła skarga, od możliwości oceny merytorycznego działania Krajowej Rady Sądownictwa.
Słowa kluczowe: sędzia sądu administracyjnego, niezawisłości sędziego, bezstronność sędziego
Professor Dr Hab. Jan Zimmermann
Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0268-1746
Review of the NCJ’s resolutions by an administrative court. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 22 August 2022, II GSK 1396/22
The commentary applies to the Supreme Administrative Court’s interpretation of Article 5a of the Law on the Structure of Administrative Courts, in particular § 5, item 2 of that provision, which requires the applicant in the case to examine whether an administrative court judge satisfies the requirements of independence and impartiality and to ‘cite circumstances justifying the request, together with evidence in their support’. The vagueness of the said provision contained in the words ‘cite circumstances’ cannot be interpreted to the applicant’s detriment. Both words used in this formulation are vague. ‘Circumstances justifying the request’ may be very different in the category of cases under consideration. In these circumstances, there was a need to go outside the linguistic interpretation of the said provision. This departure should have involved noticing the role of the purposive, pro-European and axiological interpretation, while these tools were not used in the ruling under review. The commentator also comments on the thesis of the ruling that the Supreme Administrative Court does not have the competence to assess the merits of the resolutions of the National Council of the Judiciary and argues that it was not justified and that the Court did not distinguish between the matter of assessing the judge’s independence and impartiality, which was the subject of the complaint, and the possibility of substantively assessing the activities of the National Council of the Judiciary.
Keywords: administrative court judge, a judge’s independence, a judge’s impartiality
Bibliografia / References
Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006.
Łętowska E., Spylandum est vs prawo do sądu (opinia), „Dziennik. Gazeta Prawna” z 4.11.2022 r., https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/8580687,ewa-letowska-spylandum-est-vs-prawo-do-sadu.html.
Matczak M., Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2021), wstęp, wybór i opracowanie J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2022, www.publications.europa.eu/pl.
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Karol Wundziński
student V roku kierunku Prawo na Wydziale Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0009-0005-9631-4024
Dopuszczalność zaskarżenia aktu przed jego doręczeniem. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 lutego 2021 r., II OSK 246/21
Glosa dotyczy zagadnienia dopuszczalności wniesienia sprzeciwu od decyzji w postępowaniu administracyjnym, a szerzej mówiąc – środka odwoławczego. Zaaprobowano w niej kierunek wykładni dokonanej w orzeczeniu przez Naczelny Sąd Administracyjny, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, że zdarzają się sytuacje, w których strona dowiaduje się o treści podjętej przez organ decyzji przed jej faktycznym doręczeniem, zgodnym z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Autor podkreśla, że przepisy o doręczeniach zawarte w dziale I rozdziale 8 tego Kodeksu powinny być interpretowane z uwzględnieniem ich gwarancyjnej funkcji dla stron postępowania, a co za tym idzie – nie mogą ograniczać praw przysługujących w postępowaniu.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, prawo do procesu, strona postępowania, sprzeciw od decyzji, doręczenie decyzji, termin procesowy
Karol Wundziński
is a 5th year law student at the Faculty of Law and Administration of the Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0009-0005-9631-4024
Admissibility of challenging a deed before it is served. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 16 February 2021, II OSK 246/21
The commentary addresses the issue of the admissibility of filing an objection to a decision in administrative proceedings, or more broadly, an appeal measure. It approves of the Supreme Administrative Court’s interpretation in the judgment, while drawing attention to the fact that there are situations in which a party becomes aware of the content of the decision made by an authority before it is actually served, in accordance with the provisions of the Administrative Procedures Code. The author emphasizes that the provisions on service contained in Section I, Chapter 8 of that Code should be interpreted with account taken of their guarantee function for the parties to the proceedings and, consequently, cannot restrict the rights available in the proceedings.
Keywords: administrative court proceedings, right to a trial, party to proceedings, objection to a decision, service of a decision, procedural deadline
Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2022.
Borkowski J., Pojęcie władztwa administracyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1972/167, „Przegląd Prawa i Administracji” tom II.
Borucka-Arctowa M., Społeczne funkcje prawa formułowane w doktrynie, ustawodawstwie i orzecznictwie [w:] Społeczne poglądy na funkcje prawa, red. M. Borucka-Arctowa, Wrocław 1982.
Dyl M. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2020.
Krawczyk M., Podstawy władztwa administracyjnego, Warszawa 2016.
Sawczyn W. [w:] Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, red. R. Hauser, A. Skoczylas, Warszawa 2021.
Wajda P. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2021.
dr Angelika Kurzawa
Katedra Prawa Administracyjnego, Konstytucyjnego i Prawa Pracy, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3338-3848
Forma załatwienia wniosku o przyznanie dodatku osłonowego. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 26 sierpnia 2022 r., II SA/Gl 786/22
Glosowanym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę na czynność Prezydenta Miasta w przedmiocie przyznania dodatku osłonowego, wskazując, że forma decyzji administracyjnej została przez ustawodawcę przewidziana wyłącznie w sytuacji, w której organ wykonawczy gminy odmawia przyznania dodatku osłonowego, uchyla lub zmienia prawo do tego dodatku oraz rozstrzyga w sprawie nienależnie pobranego dodatku osłonowego. Natomiast przyznanie dodatku osłonowego stanowi czynność materialno-techniczną, do której nie mają zastosowania przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące doręczeń, ponieważ w ustawie o dodatku osłonowym ustawodawca wprowadził szczególne rozwiązania dotyczące doręczenia informacji o przyznaniu dodatku osłonowego. Komentowane orzeczenie zasługuje na aprobatę i – co wymaga podkreślenia – ma odpowiednie przełożenie na interpretację przepisów regulujących zasady i tryb przyznawania pozostałych środków ochrony przed ubóstwem energetycznym.
Słowa kluczowe: czynność materialno-techniczna, decyzja administracyjna, dodatek osłonowy, środki ochrony, ubóstwo energetyczne
Dr Angelika Kurzawa
Department of Administrative, Constitutional and Labour Law, Faculty of Law and Administration, Łazarski University, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3338-3848
The form of settling an application for a shield allowance. Commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Gliwice of 26 August 2022, II SA/Gl 786/22
In this judgment, the Voivodship Administrative Court in Gliwice dismissed the complaint regarding the activity of the City Mayor with respect to the award of a shield allowance, specifying that the legislator only stipulated that the form of the administrative decision is admissible in the situation where the municipality’s executive body refuses to award the shield allowance, repeals or changes the right to this allowance and makes a decision on an unduly received shield allowance. However, the award of the shield allowance is a material and technical activity to which the provisions of the Administrative Procedures Code regarding service do not apply, because the legislator introduced specific solutions in the Act on the Shield Allowance regarding the provision of information on the award of the shield allowance. This judgment should be approved of and, as should be emphasized, can be transferred accordingly to the interpretation of the provisions regulating the principles and procedure for awarding other means of protection against energy poverty.
Keywords: material and technical activity, administrative decision, shield allowance, protection measures, energy poverty
Bibliografia / References
Adamiak B., Z problematyki właściwości sądów administracyjnych (art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.), „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2006/2.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2018.
Drachal J., Zagadnienia sądowej ochrony prawa do informacji, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/5–6.
Gacek P., Doręczenie na adres do doręczeń elektronicznych jako podstawowy sposób doręczenia pism w procedurze administracyjnej – wybrane aspekty, „Przegląd Prawa Publicznego” 2022/12.
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2016.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014.
Piskorz-Ryń A., Zasady udzielenia informacji na wniosek [w:] Dostęp do informacji publicznej w praktyce jednostek samorządu terytorialnego, red. J. Wyporska-Frankiewicz, Warszawa 2019.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. A. Skoczylas, P. Szustakiewicz, Legalis 2023.
notariusz w Sieradzu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6302-995X
Sposób egzekwowania kosztów postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 stycznia 2023 r., III CZP 117/22
W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy zajął się problemem sposobu egzekwowania kosztów postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Sąd Najwyższy stwierdził, że orzeczenie wojewódzkiej komisji ustalające wysokość kosztów stanowi tytuł egzekucyjny i może zostać zaopatrzone w klauzulę wykonalności. W konsekwencji w uchwale przyjęto, że należności te podlegają egzekucji sądowej. W zawartych w glosie uwagach krytycznych do przedmiotowej uchwały zaprezentowano odmienne stanowisko, zgodnie z którym egzekwowanie należności z tytułu kosztów postępowania przed wojewódzką komisją przekazane zostało na drogę egzekucji administracyjnej. Z uwagi na administracyjnoprawny charakter tych należności nie da się zaakceptować stanowiska Sądu Najwyższego zajętego w glosowanej uchwale, domniemanie egzekucji sądowej zostało bowiem wyłączone przez przepis szczególny. Zasadne było zatem stanowisko sądu rejonowego w omawianej sprawie odmawiające nadania klauzuli wykonalności orzeczeniu wojewódzkiej komisji.
Słowa kluczowe: wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, koszty postępowania, egzekucja administracyjna, egzekucja sądowa, orzeczenie wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych
Dr Justyna Sadowska
notary public in Sieradz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6302-995X
Method of enforcing payment of the costs of proceedings before the Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events. Commentary on the resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 January 2023, III CZP 117/22
In this resolution, the Supreme Court addressed the problem of how to enforce payment of the costs of proceedings before the Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events. The Supreme Court held that the voivodship committee’s decision setting the level of costs constitutes an enforcement title and can be furnished with an enforcement clause. Consequently, the resolution assumes that these receivables are subject to judicial enforcement. A different position was presented in the critical comments contained in the commentary on this resolution, according to which the enforcement of the amounts due for the costs of the proceedings before the voivodship committee was transferred to administrative enforcement. The administrative law nature of these receivables means that the position of the Supreme Court taken in the resolution in question cannot be accepted. In fact, the presumption of judicial enforcement has been ruled out by a special provision. Therefore, the position of the district court refusing to award an enforcement clause to a judgment of the voivodship committee in this case was justified.
Keywords: Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events, costs of proceedings, administrative enforcement, court enforcement, judgment of the Voivodship Committee for Adjudication on Medical Events
Bibliografia / References
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cieślak R. [w:] Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. W. Misiąg, Warszawa 2019.
Frąckowiak H., Postępowanie przed Wojewódzką Komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, Warszawa 2016.
Karkowska D. [w:] Prawa pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta. Komentarz, red. D. Karkowska, Warszawa 2021.
Karkowska D., Chojnacki J., Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, Warszawa 2014.
Kowalczyk E. [w:] Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, red. A. Mikos-Sitek, Warszawa 2023.
Kunicki I. (red.), Sadowska J., Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Komentarz do art. 67a–67o ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Warszawa 2016.
Sadowska J., Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, Sopot 2015.
Sadowska J., Status prawny wojewódzkich komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, „Przegląd Prawniczy Ekonomiczny i Społeczny” 2014/2.
Sadowska J., Tytuły wykonawcze powstające w postępowaniu przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (część I), „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/6.
Sadowska J., Tytuły wykonawcze powstające w postępowaniu przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (część II), „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2015/7.
Sokolewicz W., Konstytucyjna regulacja władzy sądowniczej [w:] Konstytucja. Ustrój. System finansowy państwa. Księga pamiątkowa ku czci prof. Natalii Gajl, red. T. Dębowska-Romanowska, Warszawa 1999.
Walczak P. [w:] Ustawa o finansach publicznych. Komentarz dla jednostek samorządowych, red. P. Walczak, Warszawa 2021.
Wiliński P., Karlik P. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
dr hab. Anna Sylwestrzak, prof. UG
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8346-1926
Zasada preferencji potrzeb dziecka przy orzekaniu o wspólnym mieszkaniu małżonków. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 września 2022 r., I CSK 2590/22
Przedmiotem dokonanej w glosie analizy jest zakres zastosowania art. 58 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowiącego dyrektywę dotyczącą orzekania w sprawie wspólnego mieszkania rozwodzących się małżonków, ustanawiającą preferencję potrzeb dziecka oraz potrzeb tego z małżonków, któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. W uzasadnieniu glosowanego postanowienia Sąd Najwyższy stwierdził, że dyrektywę tę stosuje się niezależnie od reżimu prawnego wspólności mieszkania małżonków. W glosie problematykę tę poszerzono, uwypuklając brak możliwości zastosowania tego przepisu przy rozstrzygnięciach dotyczących mieszkania podejmowanych w czasie trwania małżeństwa. Wobec tego de lege ferenda zaproponowano zmianę lokalizacji dyrektywy tak, by była stosowana we wszystkich postępowaniach dotyczących wspólnego mieszkania małżonków.
Słowa kluczowe: orzekanie o wspólnym mieszkaniu małżonków, zasada dobra dziecka, składniki wyroku rozwodowego
Dr Hab. Anna Ostrowska, professor of the University of Gdańsk
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8346-1926
The principle of preference of the child’s needs when adjudicating on the joint residence of the spouses. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 21 September 2022, I CSK 2590/22
The subject of the analysis in the commentary is the extent of the applicability of Article 58 § 4 of the Family and Guardianship Code, which is a directive on the adjudication on the joint residence of divorcing spouses establishing a preference for the needs of the child and the needs of the spouse to whom the exercise of parental responsibility has been assigned. In the justification of this judgment, the Supreme Court stated that this directive applies regardless of the legal regime of the right of the spouses to live together. The commentary expands on this issue, emphasizing the inability to apply this provision to judgments regarding residence taken up during the marriage. It is therefore proposed that the location of the directive is changed so that it applies to all proceedings regarding the right of joint residence of the spouses.
Keywords: adjudication on the joint residence of the spouses, the principle of the child’s best interests, components of a divorce judgment
Bibliografia / References
Balwicka-Szczyrba M., Sylwestrzak A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2022.
Błażejczak B., Lokatorskie prawo do spółdzielczego lokalu mieszkalnego, Poznań 1979.
Haak H., Haak-Trzuskawska A., Rozwód i separacja. Komentarz do art. 55–616 k.r.o. oraz związanych z nimi regulacji k.p.c., Warszawa 2020.
Ignatowicz J., Orzekanie w procesie rozwodowym o małżeńskich sprawach majątkowych w świetle orzecznictwa, „Studia Cywilistyczne” 1982, t. XXXII.
Krzekotowska K., Uprawnienia małżonków do mieszkania a rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy, „Państwo i Prawo” 1993/11–12.
Myczkowski L., Rozwód – a co z mieszkaniem?, „Prawo i Życie” 1976/46.
Nazar M., Dopuszczalność sądowego podziału wspólnych praw do mieszkania rozwiedzionych małżonków [w:] Wybrane problemy teorii i praktyki, red. H. Groszyk, L. Dubela, Lublin 1986.
Nazar M., O znaczeniu adekwatnego rekonstruowania zasad prawa rodzinnego [w:] Prawo cywilne – stanowienie, wykładnia i stosowanie. Księga pamiątkowa dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Profesora Jerzego Ignatowicza, red. M. Nazar, Lublin 2015.
Osajda K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2017.
Piasecki K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2011.
Radwański Z., Losy mieszkania małżonków po rozwodzie, „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” 1978/10.
Radwański Z., Najem mieszkań a grupa rodzinna [w:] Studia z prawa zobowiązań dla uczczenia pracy prof. A. Ohanowicza, red. Z. Radwański, Warszawa-Poznań 1979.
Radwański Z., Pojęcie i funkcja „dobra dziecka” w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym, „Studia Cywilistyczne” 1981, t. 31.
Safjan M. (red.), Standardy Prawne Rady Europy. Teksty i komentarze. T. 1. Prawo rodzinne, Warszawa 1994.
Smyczyński T. (red.), System Prawa Prywatnego. T. 11. Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2014.
Sokołowski T., Rozstrzyganie o prawie do mieszkania po orzeczeniu rozwodu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989/2.
Sokołowski T., Skutki prawne rozwodu, Poznań 1996.
Stojanowska W., Rozwód a dobro dziecka, Warszawa 1979.
Justyna Stefańczyk-Kaczmarzyk
radca prawny, Warszawa. ORCID: https://orcid.org/0009-0009-8990-1617
Wyczerpanie prawa do znaku towarowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23 lutego 2022 r., II CSKP 94/22
Orzeczenie jest ważne dla zagadnienia wyczerpania praw do znaku towarowego. Słusznie zauważa Sąd Najwyższy, że właściciel krajowego znaku towarowego nie jest uprawniony do sprzeciwienia się przywozowi identycznych towarów oznaczonych tym samym znakiem towarowym, pochodzących z innego państwa członkowskiego w sytuacji, gdy istnieją powiązania gospodarcze między właścicielem a wspomnianą osobą trzecią, w tym rozumieniu, że koordynują oni swoje polityki handlowe lub dokonują uzgodnień w celu łącznego kontrolowania używania znaku towarowego, w związku z czym mają możliwość bezpośredniego lub pośredniego określenia towarów, które są oznaczone wspomnianym znakiem towarowym, a także kontrolowania ich jakości. Ponadto, w przedmiotowym orzeczeniu Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na istotną dla praktyki kwestię. Zasada, zgodnie z którą na podmiocie powołującym się na wyczerpanie prawa ciąży obowiązek wykazania spełnienia przesłanek stosowania art. 7 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/95/WE z 22.10.2008 r. mająca na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych, ulega bowiem w pewnych sytuacjach modyfikacji. Sąd podnosi, że przeniesienie ciężaru dowodu jest w szczególności dopuszczalne, gdy stosowanie innej reguły pozwoliłoby właścicielowi znaku towarowego na podział rynków krajowych, sprzyjając utrzymaniu różnic cenowych, które mogą istnieć między państwami członkowskimi. Stanowisko takie wydaje się słuszne, zwłaszcza w świetle orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 8.04.2003 r., C-244/00, Van Doren + Q, zgodnie z którym wykazanie ryzyka podziału przez uprawnionego do znaku rynku jednolitego już powinno skutkować odwróceniem ciężaru dowodu w omawianej sytuacji.
Słowa kluczowe: swobodny przepływ towarów, wyczerpanie praw do znaków towarowych, zgoda uprawnionego ze znaku na wprowadzenie towaru na terenie EOG, ciężar dowodu
Justyna Stefańczyk-Kaczmarzyk
legal counsel, Warsaw. ORCID: https://orcid.org/0009-0009-8990-1617
Exhaustion of trademark rights. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 23 February 2022, II CSKP 94/22
The ruling is important to the issue of exhaustion of trademark rights. The Supreme Court rightly notes that the owner of a national trademark is not entitled to object to the importation of identical goods bearing the same trademark originating from another Member State, where there are business connections between the owner and the said third party in the sense that they coordinate their commercial policies or make arrangements to jointly control the use of the trademark so that they are able to directly or indirectly identify the goods that bear the said trademark and control their quality. Furthermore, in this ruling, the Supreme Court highlighted an important practical issue. Indeed, the principle by which it is obligatory for the entity claiming exhaustion of the right to prove that the conditions for applying Article 7(1) of Directive 2008/95/EC of the European Parliament and of the Council to approximate the laws of the Member States relating to trademarks are satisfied is modified in certain situations. The Court claims that a reversal of the burden of proof is, in particular, permissible where the application of a different rule would allow the trademark proprietor to partition national markets by favouring the maintenance of price differences that can exist between Member States. Such a position appears to be correct, in particular in the light of the CJEU’s ruling of 8 April 2003, C-244/00, Van Doren + Q, according to which the demonstration of a risk of partitioning by the trademark proprietor of the single market should already result in a reversal of the burden of proof in this situation.
Keywords: free movement of goods, exhaustion of trademark rights, consent of the trademark proprietor for introducing goods into the EEA, burden of proof
dr Ewa Plebanek
adiunkt, Katedra Prawa Karnego, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1266-2584
Przedawnienie karalności przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 8 marca 2022 r., V KK 561/21
Glosa dotyczy zagadnień praktycznych związanych z obliczeniem terminu przedawnienia przestępstw prywatnoskargowych. Autorka wyjaśnia i doprecyzowuje pojęcia kluczowe dla biegu terminów, takie jak: „czas popełnienia przestępstwa prywatnoskargowego”, „czas, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa” oraz „czas wszczęcia postępowania”. Glosatorka wyjaśnia, w jaki sposób i jak precyzyjnie na potrzeby toczącego się postępowania karnego powinny być ustalane cezury czasowe nastąpienia wymienionych zdarzeń. Autorka podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy, że nadanie prywatnego aktu oskarżenia w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej w okresie, o którym mowa w art. 101 § 2 Kodeksu karnego, jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu, skutkującym wszczęciem postępowania w rozumieniu art. 102 Kodeksu karnego. Do argumentów podniesionych przez Sąd Najwyższy glosatorka dodaje nowe, poparte rezultatami wykładni celowościowej, wykazując przy okazji, że proces interpretacyjny obejmuje w przypadku analizowanej instytucji balansowanie na granicy dwóch rodzajów regulacji, tj. przepisów materialnoprawnych i procesowych.
Słowa kluczowe: przedawnienie, przestępstwa prywatnoskargowe, oskarżyciel prywatny, oskarżenie prywatne, tryb prywatnoskargowy, pokrzywdzony, zniewaga, postępowanie prywatnoskargowe, wszczęcie postępowania, prywatny akt oskarżenia
Dr Ewa Plebanek
assistant professor, Department of Criminal Law, Kraków University of Economics, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1266-2584
Statute of limitations for private prosecution offences. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 8 March 2022, V KK 561/21
The commentary applies to practical issues related to calculating the limitation period for private prosecution offences. The author explains and specifies the notions of importance to the limitation period such as ‘the time the private prosecution offence was committed’, ‘the time that the wronged person found out who the perpetrator of the offence was’ and ‘the time the proceedings started’. The commentator explains how precisely the time intervals between the said events should be established for the purposes of the pending criminal proceedings. The commentator approves of the view expressed by the Supreme Court that issuing a private indictment at the institution of the entity serving correspondence in the European Union during the period referred to in Article 101 § 2 of the Penal Code is tantamount to bringing it to court, resulting in the initiation of proceedings in the meaning of Article 102 of the Penal Code. The commentator adds new arguments to those raised by the Supreme Court, which are supported by the results of the purposive interpretation, simultaneously demonstrating that, in the case of the institution under review, the interpretative process involves balancing on the borderline between two types of regulation, namely the provisions of substantive law and procedural law.
Keywords: statute of limitations, private prosecution offence, private prosecutor, private prosecution procedure, wronged person, insult, private prosecution, initiation of proceedings, private indictment
Bibliografia / References
Bafia J., Nowe założenia postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego, „Nowe Prawo” 1961/3.
Daszkiewicz W., Glosa do postanowienia z dnia 29 kwietnia 1981 r., VI KZP 6/81, „Państwo i Prawo” 1982/8.
Daszkiewicz W., Oskarżyciel w polskim procesie karnym, Warszawa 1960.
Kardas P., Okoliczności wyłączające przestępność lub karalność zachowania a konstrukcja czynu ciągłego, „Prokuratura i Prawo” 2008/1.
Kulik M., Glosa do wyroku SN z 24.10.2013 r., III KK 311/13, „Prawo w Działaniu” 2014/18.
Kulik M., Glosa do wyroku SN z dnia 19 lutego 2014 r., II KK 23/14, „Ius Novum” 2015/1.
Kulik M., Glosa do wyroku TK z dnia 20 kwietnia 2017 r., SK 3/16, „Prokuratura i Prawo” 2018/1.
Kulik M., Przedawnienie karalności przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, „Prokuratura i Prawo” 2013/7–8.
Murzynowski A., Dochodzenie w sprawach o przestępstwa prywatnoskargowe, „Nowe Prawo” 1961/4.
Razowski T., Tomaszewski A., O właściwym rozumieniu skargi o wszczęcie postępowania w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (art. 488 § 1 k.p.k.), „Prokuratura i Prawo” 2005/6.
dr hab. Krzysztof Woźniewski, prof. UG
Katedra Prawa Karnego Procesowego i Kryminalistyki, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9502-8521
Udział w postępowaniu karnym Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 21 września 2022 r., I KZP 1/22
Przedmiotem komentarza jest postanowienie Sądu Najwyższego stanowiące odmowę wydania uchwały zawierającej odpowiedź na zapytanie prawne skierowane do niego, a dotyczące wybranych aspektów proceduralnych stosowania przepisów ustawy o Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15. Sąd Najwyższy, jednakże, w uzasadnieniu swego postanowienia o odmowie udzielenia odpowiedzi na zapytanie prawne wyraził kilka ważnych zapatrywań prawnych o dużym znaczeniu dla stosowania tych przepisów. Zdaniem autora Sąd Najwyższy zasadnie uznał Komisję za stronę procesową w postępowaniu przed sądem, trafnie określił moment włączenia się do postępowania sądowego oskarżyciela posiłkowego oraz formę prawną i konsekwencje prawne zgody pokrzywdzonego na udział Komisji w postępowaniu sądowym.
Słowa kluczowe: przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, rozdział XXV Kodeksu karnego, małoletni pokrzywdzony poniżej lat 15, strona procesowa, działanie na prawach oskarżyciela, oskarżyciel posiłkowy, zgoda pokrzywdzonego, forma prawna zgody pokrzywdzonego
Dr Hab. Krzysztof Woźniewski, professor of the University of Gdańsk
Department of Criminal Procedural Law and Forensics, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9502-8521
Participation of the State Commission for the investigation of acts against sexual freedom in proceedings in a criminal matter. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Criminal Chamber of 21 September 2022, I KZP 1/22
The commentary addresses the decision of the Supreme Court refusing to issue a resolution containing a response to a legal query that had been submitted to it regarding selected procedural aspects of applying the provisions of the Act on the State Commission for the Prevention of Sexual Exploitation of Minors under the age of 15. However, regardless of the refusal to give a response to the legal query, in the justification of its decision, the Supreme Court expressed several important legal views of particular significance to the application of these provisions. According to the author, the Supreme Court legitimately acknowledged the Commission as being a litigant in the proceedings before the court and correctly defined the moment when the auxiliary prosecutor joined the court proceedings, as well as the legal form and legal consequences of the victim’s consent to the commission’s participation in the trial.
Keywords: crimes against sexual freedom and decency, Chapter XXV of the Penal Code, minor victim under the age of 15, litigant, acting on the rights of the prosecutor, auxiliary prosecutor, the victim’s consent, legal form of the victim’s consent
Bibliografia / References
Cieślak M., Dzieła wybrane. Tom II. Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, Kraków 2011.
Daszkiewicz W., Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, t. 2, Bydgoszcz 2001.
Dudka K. [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Tom VI. Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, red. tomu C. Kulesza, Warszawa 2016.
Grzegorczyk T., Misztal P. [w:] Polskie postępowanie karne, red. J. Tylman, T. Grzegorczyk, Warszawa 2022.
Kmiecik R., Oskarżyciel posiłkowy w procesie karnym, Warszawa 1977.
Woźniewski K., Prawidłowość czynności procesowych w polskim procesie karnym, Gdańsk 2010.
Jarosław Jankowiak
sędzia Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Polska
Wyjątkowe przedłużenie się mandatu sędziego niezawodowego na podstawie art. 61 § 4 ustawy o Sądzie Najwyższym. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 18 stycznia 2023 r., II NSNc 13/23
W glosie przeprowadzono analizę przyjętych przez polskiego ustawodawcę przesłanek niezbędnych do wyjątkowego (nadzwyczajnego) przedłużenia się, w odniesieniu do danej sprawy sądowej, mandatu sędziego niezawodowego będącego „ławnikiem Sądu Najwyższego”, po upływie kadencji, na jaką ten sędzia został wybrany. Brak spełnienia się owych przesłanek oznacza, że wymieniony sędzia po upływie jego kadencji jest osobą nieuprawnioną do orzekania, w danej sprawie sądowej, a rozstrzygnięcie tej sprawy przez sąd z jego udziałem prowadzi do nieważności postępowania.
Słowa kluczowe: sędzia niezawodowy, ławnik Sądu Najwyższego, sędzia kadencyjny, kadencja sędziego, mandat sędziowski, skład sądu, nieważność postępowania
Jarosław Jankowiak
judge of the District Court for Poznań-Grunwald i Jeżyce in Poznań, Poland
Exceptional extension of the mandate of a non-professional judge pursuant to Article 61 § 4 of the Act on the Supreme Court. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Chamber of Extraordinary Control and Public Affairs of 18 January 2023, II NSNc 13/23
The commentary analyses the premises accepted by the Polish legislator which are necessary for an exceptional (extraordinary) extension, with respect to a given court case, of the mandate of a non-professional judge, who is a ‘lay judge of the Supreme Court’, after the expiry of the term for which that judge was elected. The failure to satisfy these conditions means that, after the expiry of his term of office, the judge in question is a person who is not entitled to adjudicate in the given court case, while a decision of the case by the court with his participation leads to the invalidation of the proceedings.
Keywords: non-professional judge, lay judge of the Supreme Court, term judge, judicial tenure, judicial mandate, membership of the bench, invalidation of proceedings
Bibliografia / References
Jałoszewski M., Chaos w nowej Izbie SN. Przestaje sądzić sędziów i prokuratorów, przez Manowską i ławników, z 27.01.2023 r., https://oko.press/chaos-w-nowej-izbie-sn-przestaje-sadzic-sedziow-i-prokuratorow-przez-manowska-i-lawnikow (dostęp 20.06.2023 r.).
Jankowiak J., Paradygmat sędziego niezawodowego (w szczególności „ławnika”) w świetle dotychczasowej i postulowanej egzegezy tekstu Konstytucji RP, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2023/2.
Małgorzata Manowska zaprasza wybranych ławników-elektów na indywidualne rozmowy. Ławnicy wyrażają zawstydzenie i oburzenie naruszeniem powagi SN, monitorkonstytucyjny.eu z 8.02.2023 r.
Mikowski M., Troje kolejnych ławników SN zaprzysiężonych; 23 osoby nadal czekają na ślubowanie, serwisy.gazetaprawna.pl z 7.02.2023 r.
Płuciennik J., Nadchodzą wybory. SN już na 100 proc. zaangażowany w politykę?, lodz.wyborcza.pl z 2.03.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Izba Odpowiedzialności Zawodowej SN podniosła karę sędziemu za błąd orzeczniczy, www.prawo.pl z 1.02.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Kolejni ławnicy SN zaprzysiężeni, ale z orzekaniem zaczekają na resztę, www.prawo.pl. z 16.03.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Ławnicy SN poprzedniej kadencji orzekają do czerwca, www.prawo.pl z 5.03.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Ławnik SN: Czekanie na ślubowanie jest upokorzeniem i urąga powadze instytucji, www.prawo.pl z 9.02.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Sędzia Prusinowski odmawia orzekania i apeluie do neosędziów o opamiętanie, www.prawo.pl z 11.01.2023 r.
Żaczkiewicz-Zborska K., Sprawy dyscyplinarne czekają, bo zabrakło ławników w Sądzie Najwyższym, www.prawo.pl z 2.02.2023 r.
dr Jakub Szmit
Katedra Prawa Pracy, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9079-4630
Podstawa ustalania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczyciela będącego emerytem, rencistą lub pobierającym nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lutego 2022 r., III PZP 3/21
Zagadnienie, którym w glosowanej uchwale zajmował się Sąd Najwyższy, dotyczyło wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych za byłych nauczycieli. Problem w tej kwestii wynikał z faktu, że literalne brzmienie przepisu nie pozwalało na jednoznaczne rozstrzygnięcie, czy odpis ten powinien być obliczany od wysokości pojedynczego świadczenia (emerytury, renty lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego), czy też od sumy tych świadczeń pobranych przez uprawnionego w ciągu roku. Brak niebudzącego wątpliwości efektu wykładni językowej skłonił Sąd Najwyższy do sięgnięcia po inne metody egzegezy, a w szczególności wykładnię systemową i historyczną. Autor zgadza się z ostatecznym wnioskiem zaprezentowanym w judykacie, w myśl którego podstawą ustalenia wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w odniesieniu do nauczycieli będących emerytami, rencistami albo nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenia kompensacyjne jest suma tych świadczeń pobieranych przez nich w ciągu roku, przy czym wskazuje inne argumenty na poparcie tego stanowiska niż skład orzekający, a także zwraca uwagę na pewne budzące wątpliwości sformułowania, które pojawiły się w uzasadnieniu.
Słowa kluczowe: zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, nauczyciele, odpis, działalność socjalna, emerytury, renty
Dr Jakub Szmit
Department of Labour Law, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9079-4630
The basis for setting the contribution to the corporate social benefits fund for a retired teacher, a pensioner or a teacher’s compensation beneficiary. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Labour and Social Insurance Chamber of 23 February 2022, III PZP 3/21
The issue addressed by the Supreme Court in the resolution in question applied to the amount of the contribution to the corporate social benefits fund for former teachers. The problem with this issue arose from the fact that the literal wording of the provision did not allow for an unambiguous decision as to whether the contribution should be calculated on the basis of amount of a single benefit (pension or teacher’s compensation benefit), or on the sum of these benefits received by the beneficiary during the year. The lack of an unquestionable effect of the linguistic interpretation prompted the Supreme Court to turn to other methods of exegesis, in particular the systemic and historical interpretation. The author agrees with the final conclusion presented in the judicature, according to which the basis for setting the amount of the contribution to the corporate social benefits fund for retired teachers, pensioners or teacher’s compensation beneficiaries is the sum of these benefits which they receive during the year, whereby he raises different arguments in support of this position than the bench and draws attention to some questionable wording that appeared in the justification.
Keywords: corporate social benefits fund, teachers, contribution, social activity, retirement, pension
Bibliografia / References
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2021.
Góralczyk W., Podstawy prawa, Warszawa 2004.
Jabłońska-Bonca J., Wstęp do nauk prawnych, Poznań 1996.
Lewandowski S., Logika w wykładni prawa i wnioskowania prawnicze [w:] S. Lewandowski, H. Machińska, A. Malinowski, J. Petzel, Logika dla prawników, Warszawa 2005.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2012.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Szmit J., Prawo do wynagrodzenia gwarancyjnego w świetle wybranych przepisów dotyczących czasu pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2014/6.
Szubert W., Zarys prawa pracy, Warszawa 1976.
dr hab. Jan Chmielewski, profesor Akademii Leona Koźmińskiego
Katedra Prawa Administracyjnego i Publicznego Gospodarczego, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Współdziałanie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej w postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 października 2022 r., IV SA/Po 490/22
Przedmiotem glosy jest problematyka współdziałania organów administracji publicznej w procedurze wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W glosie nie podzielono poglądu, zgodnie z którym wspólne działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej odbywają się poza trybem art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego. Wedle komentowanego wyroku przepisy ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, z uwagi na ich ustrojowy charakter, nie mogą stanowić samodzielnej podstawy takiego współdziałania. Tymczasem glosator opowiada się za tym, że obowiązek współdziałania nie musi zawsze wynikać z przepisów administracyjnego prawa materialnego, zaś dopuszczenie zajęcia stanowiska w postępowaniu sformalizowanym pełniej realizuje cele ustawodawcy, a także lepiej chroni interesy stron postępowań administracyjnych.
Słowa kluczowe: planowanie i zagospodarowania przestrzenne, decyzja administracyjna, współdziałanie organów, uzgodnienie, normy prawa administracyjnego
Dr Hab. Jan Chmielewski, professor of the Koźmiński University
Department of Administrative and Public Economic Law, Koźmiński University in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Cooperation between the mayor and the authorities of the State Sanitary Inspectorate in proceedings intended to issue a decision on the conditions of development and use of land. Commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Poznań of 6 October 2022, IV SA/Po 490/22
The commentary addresses the matter of cooperation between bodies of public administration in the procedure of issuing decisions on the conditions of development and use of land. The commentary does not accept the view that the joint actions of the mayor with the bodies of the State Sanitary Inspectorate take place outside the procedure of Article 106 of the Administrative Procedures Code. According to this judgment, the provisions of the Act on the State Sanitary Inspectorate cannot constitute an independent basis for such cooperation because of their systemic nature. Meanwhile, the commentator agrees that the obligation to cooperate does not always have to arise from the provisions of substantive administrative law. Furthermore, allowing a position to be taken in formalized proceedings more fully satisfies the legislator’s objectives and better protects the interests of the parties to administrative proceedings.
Keywords: spatial planning and development, administrative decision, cooperation of public bodies, agreement, administrative norms
Bibliografia / References
Defecińska K., Spory o właściwość organu administracji publicznej, Warszawa 2000.
Góralczyk W. (jr.), Kierownictwo w prawie administracyjnym, Warszawa 2016.
Góralczyk W. (jr.), Podstawy prawa i administracji, Warszawa 2019.
Góralczyk W. (jr.), Zasada kompetencyjności w prawie administracyjnym, Warszawa 1986.
Kaczocha M. [w:] Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Komentarz, LEX 2017.
Kamiński M., Zasada ochrony zaufania jednostki do obowiązywania i kontynuacji (ciągłości) treściowej norm ustawowych a hipertrofia zmian normatywnych w prawie administracyjnym [w:] Kryzys prawa administracyjnego? Tom II. Inflacja prawa administracyjnego, red. P.J. Suwaj, Warszawa 2012.
Romańska M. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, LEX 2019.
Staniszewska L., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 2019 r., II GSK 5178/16, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/11.
Staniszewska L., Instytucja zajęcia stanowiska jako forma współdziałania w stanowieniu i stosowaniu prawa, Poznań 2022.
Staniszewska L., Materialne współdziałanie organów administracji publicznej na przykładach wybranych państw (Polska i Austria), „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/4.
Wierzbowski M., Wiktorowska A., Rodzaje jednostek organizacyjnych w systemie administracji publicznej [w:] Prawo administracyjne, red. nauk. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2020.
prof. dr hab. Jan Zimmermann
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0268-1746
Kontrola uchwał KRS przez sąd administracyjny. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 sierpnia 2022 r., II GSK 1396/22
Glosa dotyczy interpretacji przez Naczelny Sąd Administracyjny art. 5a ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, a zwłaszcza § 5 pkt 2 tego przepisu, który wymaga od wnioskodawcy w sprawie o zbadanie spełnienia przez sędziego sądu administracyjnego wymogów niezawisłości i bezstronności, „przytoczenia okoliczności uzasadniających żądanie wraz z dowodami na ich poparcie”. Niejasność wskazanego przepisu zawarta w słowach „przytoczenie okoliczności” nie może być interpretowana na niekorzyść skarżącego. Obydwa słowa użyte w tym sformułowaniu są nieostre. „Okoliczności uzasadniające żądanie” mogą być bardzo różne w analizowanej kategorii spraw. W tej sytuacji należało wyjść poza językową interpretację powołanego przepisu. To wyjście powinno polegać na dostrzeżeniu roli wykładni celowościowej, proeuropejskiej i aksjologicznej, a tych narzędzi w glosowanym postanowieniu nie wykorzystano. Glosator komentuje też tezę orzeczenia, że Naczelny Sąd Administracyjny nie ma kompetencji do merytorycznej oceny uchwał Krajowej Rady Sądownictwa i podnosi, że nie została ona uzasadniona, a także, że Sąd nie odróżnił od siebie kwestii oceny niezawisłości i bezstronności sędziego, której dotyczyła skarga, od możliwości oceny merytorycznego działania Krajowej Rady Sądownictwa.
Słowa kluczowe: sędzia sądu administracyjnego, niezawisłości sędziego, bezstronność sędziego
Professor Dr Hab. Jan Zimmermann
Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0268-1746
Review of the NCJ’s resolutions by an administrative court. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 22 August 2022, II GSK 1396/22
The commentary applies to the Supreme Administrative Court’s interpretation of Article 5a of the Law on the Structure of Administrative Courts, in particular § 5, item 2 of that provision, which requires the applicant in the case to examine whether an administrative court judge satisfies the requirements of independence and impartiality and to ‘cite circumstances justifying the request, together with evidence in their support’. The vagueness of the said provision contained in the words ‘cite circumstances’ cannot be interpreted to the applicant’s detriment. Both words used in this formulation are vague. ‘Circumstances justifying the request’ may be very different in the category of cases under consideration. In these circumstances, there was a need to go outside the linguistic interpretation of the said provision. This departure should have involved noticing the role of the purposive, pro-European and axiological interpretation, while these tools were not used in the ruling under review. The commentator also comments on the thesis of the ruling that the Supreme Administrative Court does not have the competence to assess the merits of the resolutions of the National Council of the Judiciary and argues that it was not justified and that the Court did not distinguish between the matter of assessing the judge’s independence and impartiality, which was the subject of the complaint, and the possibility of substantively assessing the activities of the National Council of the Judiciary.
Keywords: administrative court judge, a judge’s independence, a judge’s impartiality
Bibliografia / References
Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006.
Łętowska E., Spylandum est vs prawo do sądu (opinia), „Dziennik. Gazeta Prawna” z 4.11.2022 r., https://serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia/artykuly/8580687,ewa-letowska-spylandum-est-vs-prawo-do-sadu.html.
Matczak M., Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2021), wstęp, wybór i opracowanie J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2022, www.publications.europa.eu/pl.
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Karol Wundziński
student V roku kierunku Prawo na Wydziale Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0009-0005-9631-4024
Dopuszczalność zaskarżenia aktu przed jego doręczeniem. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 lutego 2021 r., II OSK 246/21
Glosa dotyczy zagadnienia dopuszczalności wniesienia sprzeciwu od decyzji w postępowaniu administracyjnym, a szerzej mówiąc – środka odwoławczego. Zaaprobowano w niej kierunek wykładni dokonanej w orzeczeniu przez Naczelny Sąd Administracyjny, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, że zdarzają się sytuacje, w których strona dowiaduje się o treści podjętej przez organ decyzji przed jej faktycznym doręczeniem, zgodnym z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Autor podkreśla, że przepisy o doręczeniach zawarte w dziale I rozdziale 8 tego Kodeksu powinny być interpretowane z uwzględnieniem ich gwarancyjnej funkcji dla stron postępowania, a co za tym idzie – nie mogą ograniczać praw przysługujących w postępowaniu.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, prawo do procesu, strona postępowania, sprzeciw od decyzji, doręczenie decyzji, termin procesowy
Karol Wundziński
is a 5th year law student at the Faculty of Law and Administration of the Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0009-0005-9631-4024
Admissibility of challenging a deed before it is served. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 16 February 2021, II OSK 246/21
The commentary addresses the issue of the admissibility of filing an objection to a decision in administrative proceedings, or more broadly, an appeal measure. It approves of the Supreme Administrative Court’s interpretation in the judgment, while drawing attention to the fact that there are situations in which a party becomes aware of the content of the decision made by an authority before it is actually served, in accordance with the provisions of the Administrative Procedures Code. The author emphasizes that the provisions on service contained in Section I, Chapter 8 of that Code should be interpreted with account taken of their guarantee function for the parties to the proceedings and, consequently, cannot restrict the rights available in the proceedings.
Keywords: administrative court proceedings, right to a trial, party to proceedings, objection to a decision, service of a decision, procedural deadline
Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2022.
Borkowski J., Pojęcie władztwa administracyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1972/167, „Przegląd Prawa i Administracji” tom II.
Borucka-Arctowa M., Społeczne funkcje prawa formułowane w doktrynie, ustawodawstwie i orzecznictwie [w:] Społeczne poglądy na funkcje prawa, red. M. Borucka-Arctowa, Wrocław 1982.
Dyl M. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2020.
Krawczyk M., Podstawy władztwa administracyjnego, Warszawa 2016.
Sawczyn W. [w:] Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, red. R. Hauser, A. Skoczylas, Warszawa 2021.
Wajda P. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2021.
dr Angelika Kurzawa
Katedra Prawa Administracyjnego, Konstytucyjnego i Prawa Pracy, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3338-3848
Forma załatwienia wniosku o przyznanie dodatku osłonowego. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 26 sierpnia 2022 r., II SA/Gl 786/22
Glosowanym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę na czynność Prezydenta Miasta w przedmiocie przyznania dodatku osłonowego, wskazując, że forma decyzji administracyjnej została przez ustawodawcę przewidziana wyłącznie w sytuacji, w której organ wykonawczy gminy odmawia przyznania dodatku osłonowego, uchyla lub zmienia prawo do tego dodatku oraz rozstrzyga w sprawie nienależnie pobranego dodatku osłonowego. Natomiast przyznanie dodatku osłonowego stanowi czynność materialno-techniczną, do której nie mają zastosowania przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące doręczeń, ponieważ w ustawie o dodatku osłonowym ustawodawca wprowadził szczególne rozwiązania dotyczące doręczenia informacji o przyznaniu dodatku osłonowego. Komentowane orzeczenie zasługuje na aprobatę i – co wymaga podkreślenia – ma odpowiednie przełożenie na interpretację przepisów regulujących zasady i tryb przyznawania pozostałych środków ochrony przed ubóstwem energetycznym.
Słowa kluczowe: czynność materialno-techniczna, decyzja administracyjna, dodatek osłonowy, środki ochrony, ubóstwo energetyczne
Dr Angelika Kurzawa
Department of Administrative, Constitutional and Labour Law, Faculty of Law and Administration, Łazarski University, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3338-3848
The form of settling an application for a shield allowance. Commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Gliwice of 26 August 2022, II SA/Gl 786/22
In this judgment, the Voivodship Administrative Court in Gliwice dismissed the complaint regarding the activity of the City Mayor with respect to the award of a shield allowance, specifying that the legislator only stipulated that the form of the administrative decision is admissible in the situation where the municipality’s executive body refuses to award the shield allowance, repeals or changes the right to this allowance and makes a decision on an unduly received shield allowance. However, the award of the shield allowance is a material and technical activity to which the provisions of the Administrative Procedures Code regarding service do not apply, because the legislator introduced specific solutions in the Act on the Shield Allowance regarding the provision of information on the award of the shield allowance. This judgment should be approved of and, as should be emphasized, can be transferred accordingly to the interpretation of the provisions regulating the principles and procedure for awarding other means of protection against energy poverty.
Keywords: material and technical activity, administrative decision, shield allowance, protection measures, energy poverty
Bibliografia / References
Adamiak B., Z problematyki właściwości sądów administracyjnych (art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.), „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2006/2.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2018.
Drachal J., Zagadnienia sądowej ochrony prawa do informacji, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/5–6.
Gacek P., Doręczenie na adres do doręczeń elektronicznych jako podstawowy sposób doręczenia pism w procedurze administracyjnej – wybrane aspekty, „Przegląd Prawa Publicznego” 2022/12.
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2016.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014.
Piskorz-Ryń A., Zasady udzielenia informacji na wniosek [w:] Dostęp do informacji publicznej w praktyce jednostek samorządu terytorialnego, red. J. Wyporska-Frankiewicz, Warszawa 2019.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. A. Skoczylas, P. Szustakiewicz, Legalis 2023.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma