Illiberal Constitutional Courts of Hungary and Poland (Some Features and the Danger They Pose)Prof. dr Tímea Drinóczi
Universidade Federal de Minas Gerais
Illiberal Constitutional Courts of Hungary and Poland (Some Features and the Danger They Pose)
In the last couple of years, formerly well-respected liberal constitutional courts have been transformed into illiberal constitutional courts. Based on the Hungarian and Polish examples, the characteristics of illiberal constitutional courts can be found in their composition, which is packed and filled with loyalists, procedures, which are abusively initiated or discretionally invented and reinvented, and the content of their decisions whose quality of reasoning has become low, and which clearly show how they serve either one or two masters. National reforms frustrating and demolishing judicial independence and unsuccessful EU responses are important preconditions for the emergence of illiberal constitutional courts. Once illiberal constitutional courts start to operate, re-transformation becomes even more difficult, as it not only requires a political response from the voters but a legal response to a legal challenge that is reviewed by illiberal courts themselves.
Keywords: illiberal constitutional court, Hungary, Poland, European Union
Nieliberalne trybunały konstytucyjne Węgier i Polski (wybrane cechy i zagrożenia przez nie stwarzane)
W ostatnich latach, szanowane niegdyś, liberalne trybunały konstytucyjne przekształciły się swoje nieliberalne odpowiedniki. Cechują się one m.in.: (i) swoistym składem złożonym z lojalnych członków lub sędziów; (ii) odrębnością procedury, która albo jest nadużywana albo została intencjonalnie tworzona na nowo; (iii) treścią rozstrzygnięć, w których jakość rozumowania istotnie spadła odkąd zaczęły one służyć jednemu lub dwóm panom. Istotnym warunkiem umożliwiającym funkcjonowanie nieliberalnych trybunałów konstytucyjnych są nieudane reakcje UE oraz kolejne krajowe reformy prawne podważające niezawisłość sądów. Działalność nieliberalnych trybunałów konstytucyjnych czyni przywrócenie praworządności coraz trudniejszym. Ponowna transformacja wymaga wszakże odpowiedzi zarówno na politycznym poziomie wyborców, jak i prawnym poziomie orzecznictwa konstytucyjnego.
Słowa kluczowe: nieliberalny trybunał konstytucyjny, prawo konstytucyjne Węgry, Polska, Unia Europejska
Bibliography
Bárd P., Jeopardizing Judicial Dialogue is Contrary to EU Law: The AG Opinion in the IS Case, Verfassungsblog (20.04.2021)
Bar-Siman-Tov I., Semiprocedural Judicial Review, Legisprudence 2021, vol. 6
Bień-Kacała A., Aborcja przed sądem, czyli czego Trybunał Konstytucyjny robić nie powinien (forthcoming)
Bień-Kacała A., Legislation in Illiberal Poland, The Theory and Practice of Legislation 2021, vol. 9
Biernat S., Kawczyńska M., The Role of the Polish Constitution (Pre-2016): Development of a Liberal Democracy in the European and International Context, [in:] National Constitutions in European and Global Governance: Democracy, Rights, the Rule of Law, A. Albi, S. Bardutzky (eds.), The Hague 2019
Chronowski N., Drinóczi T., Zeller J., Túl az Alkotmányon, Közjogi Szemle 2010, No 4.
Csaky Zs., Nations in Transition. Dropping the Democratic Façade, Freedom House (2020)
Dixon R., Landau D., Abusive Judicial Review: Courts Against Democracy, University of California Davis Law Review 2020, vol. 53
Drinóczi T., Bień-Kacała A. (eds.), Rule of Law, Common Values and Illiberal Constitutionalism. Poland and Hungary within the European Union, Routledge 2021
Drinóczi T., Bień-Kacała A., Illiberal Constitutionalism in Hungary and Poland: The Case of Judicialization of Politics, [in:] Liberal Constitutionalism: Between Individual and Collective Interests, A. Bień-Kacała, L. Csink, T. Milej, M. Serowaniec (eds.), Toruń 2017
Drinóczi T., Legislation in Hungary, [in:] Legislation in Europe. A Country to Country Guide, H. Xanthaki, U. Karpen (eds.), Hart 2020
Drinóczi T., The EU Cannot Save Us: Why Poland and Hungary Need Resilience, Not Future-Oriented Reforms of EU Enforcement Mechanisms, Verfassungsblog (7.07.2021)
Drinóczi T., The unfolding illiberalism in Hungary, paper at the ICON Congress, 4-6.07.2022
Hirschl R., The Judicialization of Mega-Politics and the Rise of Political Courts, Annu. Rev. Polit. Sci. 2008, vol. 11
Hirschl R., The Judicialization of Politics, [in:] The Oxford Handbook of Political Science, R.E. Goodin (ed.), Oxford 2011
Jakab A., Fröchlich J., The Constitutional Court of Hungary, [in:] Comparative Constitutional Reasoning, A. Jakab, A. Dyevre & G. Itzcovich (eds.), Cambridge 2017
Kazai V., The Misuse of the Legislative Process as Part of the Illiberal Toolkit. The Case of Hungary, The Theory and Practice of Legislation 2021, vol. 9
Kazai V.Z., Kovács A., The Last Days of the Independent Supreme Court of Hungary?, Verfassungsblog, (13.10.2020)
Koncewicz T.T., ‘Mechanical Jurisprudence’ Under Strain? Eastern Europe Judiciary under the European Influence, [in:] Human Rights in Contemporary World, M. Zubik (ed.), Warszawa 2017
Kosar D., Petrov J., The Architecture of the Strasbourg System of Human Rights: The Crucial Role of the Domestic Level and the Constitutional Courts in Particular, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 2017, vol. 77
Kovács K., Scheppele K.L., The Fragility of an Independent Judiciary: Lessons from Hungary and Poland–and the European Union, Communist and Post-Communist Studies 2018, vol. 513
Lánczos P.L., Passivist Strategies Available to the Hungarian Constitutional Court, Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht 2019, vol. 79
Laruelle M., Illiberalism: A Conceptual Introduction, East European Politics 2022, vol. 38(2)
Lawson R., ‘Non-Existent’: The Polish Constitutional Tribunal in a State of Denial of the ECtHR Xero Flor Judgment, Verfassungsblog (18.07.2021)
Łętowska E., The Honest (Though Embarrassing) Coming-out of the Polish Constitutional Tribunal, Verfassungsblog (29.11.2021).
Lührmann A., Lindberg S.I., A Third Wave of Autocratization is Here: What is New About It?, Democratization 2019, vol. 7
Młynarska-Sobaczewska A., Unconstitutionality of Access to Abortion for Embryo-Pathological Reasons, International Human Rights Law Review 2021, vol. 10
Pech L., Wachowiec P., Mazur D., Poland’s Rule of Law Breakdown: A Five-Year Assessment of EU’s (In)Action, Hague J Rule Law 2021, vol. 13
Platon S., Writing Between the Lines. The preliminary ruling of the CJEU on the independence of the Disciplinary Chamber of the Polish Supreme Court, Eulawanalysis.blogspot
Sadurski W, Poland’s Constitutional Breakdown, Oxford 2019
Sajó A. & Uitz R., A Compass for Illiberalism Research, [in:] Routledge Handbook on Illiberalism, A. Sajó, R. Uitz, S. Holmes (eds.), Routledge 2022
Smilova R, The Ideational Core of Democratic Illiberalism, [in:] Routledge Handbook on Illiberalism, A. Sajó, R. Uitz, S. Holmes (eds.), Routledge 2022
Szabó D.G., A Hungarian Judge Seeks Protection from the CJEU – Part I, Verfassungsblog (29.07.2019)
Szente Z., The Political Orientation of the Members of the Hungarian Constitutional Court, Constitutional Studies 2016, vol. 1
Szwed M., What Should and What Will Happen After Xero Flor: The Judgement of the ECtHR on the Composition of the Polish Constitutional Tribunal, Verfassungsblog (29.05.2021)
Tóth G.A., Historicism or Art Nouveau in Constitutional Interpretation? A Comment on Zoltán Szente’s The Interpretive Practice of the Hungarian Constitutional Court—A Critical View, German Law Journal 2013, No. 8
Wójcik A., A German court refuses to extradite a German citizen to Poland, because of the state of the Polish judicial system, Ruleoflaw.pl
Zelazna E., The Rule of Law Crisis Deepens in Poland after A.K. v. Krajova Rada Sadownictwa and C.P, DO v. Sad Najwyzszy, European Papers 2019, vol. 4,
Zinonos P., The Independence of the Disciplinary Chamber of the Polish Supreme Court or How to Forget about Discipline, Europeanlawblog
Prof. dr hab. Małgorzata Masternak-Kubiak
Uniwersytet Wrocławski
Voluntary Giving Away of a Jewish Child in Nazi-Occupied Poland as a Manifestation of War Repression
The article deals with the legal qualification of placing a Jewish child in a Polish family under Nazi occupation as being taken away from parents for the purpose of forced denaturalization or extermination. The dominant view in the Polish judicature is that taking a child away for the purpose of extermination or forced extermination has to do with the deliberate action of the occupation authorities against the child. The purpose of this activity is important, namely the intended (planned) denationalisation or extermination of the child. In practice, this meant that the occupation authorities could arbitrarily decide on the child’s further fate. However, such a situation could only take place with regard to Polish children taken away from their parents. The particular situation in which the children of Jewish nationality found themselves during the occupation period required the recognition that even if they were voluntarily placed in the custody of a Polish family, they were still at risk of extermination. The law of the Third German Reich, implementing the assumptions of the Holocaust, was the basis for the methodical actions of the entire apparatus of the Nazi state aimed at the complete extermination of the Jewish nation, including children. It cannot therefore be assumed that a Jewish child could ever be taken away from its parents in order to be subject to forced denaturalization or extermination.
Keywords: Constitution, occupation, The Third German Reich, Jews, Holocaust, child, extermination, denaturalization, repression
Dobrowolne oddanie dziecka narodowości żydowskiej polskiej rodzinie w czasie okupacji niemieckiej jako przejaw represji wojennych
Artykuł porusza zagadnienie kwalifikacji prawnej umieszczenia, w warunkach okupacji niemieckiej, dziecka żydowskiego w polskiej rodzinie, jako odebrania rodzicom w celu przymusowego wynarodowienia bądź eksterminacji. W polskiej judykaturze dominuje pogląd, że odebranie dziecka w celu eksterminacji lub przymusowego wynaradawiania ma związek ze świadomą czynnością władz okupacyjnych wobec dziecka. Istotny bowiem jest cel tej czynności, a mianowicie zamierzona (zaplanowana) eksterminacja lub wynarodowienie dziecka. Oznaczało to w praktyce możliwość arbitralnego decydowania przez władze okupacyjne o dalszych losach dziecka. Taka sytuacja mogła mieć jednak miejsce tylko wobec polskich dzieci odbieranych rodzicom. Natomiast szczególna sytuacja, w jakiej znalazły się, w okresie okupacji, dzieci narodowości żydowskiej nakazuje uznać, że nawet przekazane dobrowolnie pieczy polskiej rodzinie, zasadniczo ciągle podlegały eksterminacji. Prawo III Rzeszy Niemieckiej, realizujące założenia Holokaustu stanowiło podstawę dla metodycznych działań całego aparatu państwa hitlerowskiego ukierunkowanego na całkowitą zagładę Narodu Żydowskiego, w tym także dzieci. Nie można wiec przyjąć, aby kiedykolwiek miało miejsce odebranie dziecka żydowskiego rodzicom w celu poddania go przymusowemu wynaradawianiu lub eksterminacji.
Słowa kluczowe: Konstytucja, represje wojenne, prawo administracyjne, prawo konstytucyjne, dziecko żydowskie
Bibliography
Alexy R., W obronie niepozytywistycznej koncepcji prawa, Państwo i Prawo 1993, No. 11-12
Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998
Garlicki L., Zasada równości i zakaz dyskryminacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [in:] Obywatel – jego wolności i prawa, B. Oliwa-Radzikowska (ed.), Warszawa 1998
Eisenbach A., Hitlerowska polityka Zagłady Żydów, Warszawa 1961
Florczak-Wątor M., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych, Kraków 2014
Jakimowicz W., Publiczne prawa podmiotowe, Warszawa 2002
Krawczyk M., Status prawny własności żydowskiej i jego wpływ na stosunki polsko-żydowskie [in]: Następstwa Zagłady Żydów. Polska 1944-2010, F. Tych, M. Adamczyk-Grabowska (eds.), Lublin 2011
Montesquieu Ch., My Thoughts (Mes Pensées), H.C. Clark (transl.), Indianapolis 2012
Nowa Encyklopedia Powszechna, tom 8, Warszawa 2004
Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1972
Zieliński M., Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego, Poznań 1972
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2002
Prof. dr hab. Aleksandra Szczerba
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Free Movement of Same-Sex Marriages: The CJEU and the (Troublesome) Protection of EU Citizens Regardless of Their Sexual Orientation in the Light of the Coman Judgment
Coman judgment can be considered as the milestone of the Luxembourg jurisprudence with respect to the protection of people with a non-heteronormative sexual orientation. In its judgment, the CJEU confirmed that a Member State cannot refuse to recognise in its territory, for the sole purpose of a derived right of residence to a third-country national, a marriage concluded by that national with a Union citizen of the same sex in another Member State. In this context, the commented judgment introduces protection against unequal treatment on the basis of sexual orientation, although the CJEU did not apply the principle of non-discrimination as a model for controlling the questioned behaviour of the Member State. The aim of this commentary is to analyse the CJEU’s judgment in the Coman case from the perspective of the prohibition of discrimination on the grounds of sexual orientation, and to demonstrate its added value to increase the effectiveness of EU mechanisms designed to protect against unequal treatment.
Keywords: EU law, principle of non-discrimination, sexual orientation, marriage between persons of the same sex, freedom of movement
Swobodny przepływ małżonków tej samej płci: TSUE a (kłopotliwa) ochrona obywateli UE niezależnie od ich orientacji seksualnej w świetle wyroku Coman
Wyrok w sprawie Coman można uznać za jeden z kamieni milowych orzecznictwa luksemburskiego w zakresie ochrony praw osób o nieheteronormatywnej orientacji seksualnej. Trybunał potwierdził w nim bowiem, że państwo członkowskie nie może powoływać się na swoje prawo krajowe, by sprzeciwić się uznaniu na swoim terytorium – wyłącznie do celów przyznania pochodnego prawa pobytu obywatelowi państwa trzeciego – małżeństwa zawartego przez niego z obywatelem Unii tej samej płci w innym państwie członkowskim zgodnie z prawem tego ostatniego. Wyrok wprowadza ochronę przed nierównym traktowaniem ze względu na tę przesłankę, choć TSUE nie zastosował zasady niedyskryminacji jako wzorca kontroli zachowania państwa członkowskiego w tym przypadku. Celem artykułu jest analiza wyroku przez pryzmat zasady niedyskryminacji ze względu na orientację seksualną i wykazanie jej wartości dodanej dla podniesienia efektywności unijnego mechanizmu ochrony przed nierównym traktowaniem.
Słowa kluczowe: prawo Unii Europejskiej, zasada niedyskryminacji, orientacja seksualna, małżeństwo osób tej samej płci, swoboda przepływu osób
Bibliography
Bell M., Shifting Conceptions of Sexual Discrimination at the Court of Justice: from P v. S to Grant v. SWT, European Law Journal 1999, vol. 5, No.1
Ellis E., Watson P., EU Anti-Discrimination Law, Oxford 2012
Frąckowiak-Adamska A., O istocie praw wynikających z obywatelstwa Unii, Europejski Przegląd Sądowy 2012, No. 10
Guild E., Peers S., Tomkin J., The EU Citizenship Directive. Commentary, Oxford-New York 2014
Gyeney L., Same Sex Couples’ Right to Free Movement in Light of Member States’ National Identities. The Legal Analysis of the Coman Case, Iustum Aequum Salutare 2018, vol. 14, No. 2
Howard E., ECJ Advances Equality in Europe by Giving Horizontal Direct Effect to Directives, European Public Law 2011, vol. 17, No. 4
McGoldrick D., Development and Status of Sexual Orientation Discrimination under International Human Rights Law, Human Rights Law Review 2016, vol. 16, No. 4
O’Neill A., Recognition of Same-Sex Marriage in the European Community: The European Court of Justice’s Ability to Dictate Social Policy, Cornell International Law Journal 2004, vol. 37, No. 1
Pech L., Between Judicial Minimalism and Avoidance: The Court of Justice’s Sidestepping of Fundamental Constitutional Issues in Römer and Dominguez, Common Market Law Review 2012, vol. 49, No. 6
Skrzydło J., Granice kompetencji Trybunału Sprawiedliwości do wydawania orzeczeń prejudycjalnych, Europejski Przegląd Sądowy 2017, No. 12
Spaventa E., Family Rights for Circular Migrants and Frontier Workers: O and B, and S and G, Common Market Law Review 2015, vol. 52, No. 3
Szczerba-Zawada A., Równość jako fundament Unii Europejskiej. Studium kryteriów równego traktowania w konstrukcji rynku wewnętrznego, Warszawa 2019
Szczerba-Zawada A., Pochodne prawo pobytu współmałżonka obywatela Unii Europejskiej tej samej płci – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 5.06.2018 r., C-673/16, Relu Adrian Coman i in. przeciwko Inspectoratul General pentru Imigrări i Ministerul Afacerilor Interne, Europejski Przegląd Sądowy 2018, No. 11
van den Brink M., What’s in a Name Case? Some Lessons for the Debate over the Free Movement of Same-Sex Couples Within the EU, German Law Journal 2016, vol. 17, No. 03
Waaldijk K., Bonini-Baraldi M., Sexual Orientation Discrimination in the European Union: National Laws and the Employment Equality Directive, The Hague 2006
Wintemute R., In Extending Human Rights, which European Court is Substantively ‘Braver’ and Procedurally ‘Fitter’? The Example of Sexual Orientation and Gender Identity Discrimination, [in:] Fundamental Rights in the EU. A Matter for Two Courts, S. Morano-Foadi, L. Vickers (eds.), Oxford-Portland 2017
Prof. dr hab. Aneta Michalska-Warias
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
„Branie udziału” jako czynność sprawcza występków z art. 258 § 1 i 2 k.k.
Artykuł dotyczy prawidłowej wykładni znamienia “bierze udział” użytego w art. 258 § 1 I 2 k.k. Wskazano w nim argumenty przemawiające za szeroką interpretacją tego znamienia, zgodnie z którą zabroniony jest zarówno czynny, jak i bierny udział w zorganizowanych strukturach przestępczych. Podkreślono, że udział czynny nie musi wiązać się z popełnianiem przestępstw będących celem grupy lub związku, natomiast porównanie treści artykułu 258 k.k. z innymi przepisami zawierającymi znamię „bierze udział” prowadzi do wniosku, że ustawodawca zabrania także biernego udziału w zorganizowanych strukturach przestępczych, tj. samego przystąpienia do nich i pozostawania w gotowości działania na ich rzecz. W artykule omówione także problemy stosowania przepisu art. 258 k.k. związane z przyjmowaniem wielości przestępstw w przypadku udziału w zorganizowanej grupie/związku mających na celu popełnienie tylko jednego przestępstwa oraz popełnienia tegoż przestępstwa oraz wskazano sposób ich rozwiązania.
Słowa kluczowe: przestępczość zorganizowana, zorganizowana grupa przestępcza, branie udziału w zorganizowanych strukturach przestępczych
„Participating” as an act prohibited under Article 258 § 1 and 2 of the Criminal Code
The paper discusses a correct interpretation of the constitutive feature of “participating” referred to in Article 258 § 1 and 2 of the Criminal Code. It points to the arguments in favour of a broad interpretation of this feature, according to which both active as well as passive participation in organised criminal structures are forbidden. It has been emphasized that an active participation need not necessarily include the perpetration of offences intended by a group or association, while the comparison of Article 258 with other provisions that deploy the expression ‘participates’ leads to the conclusion that the law maker also prohibits a passive participation in organised criminal structures, i.e. the mere accession to them and maintaining readiness to act for them. The paper also discusses problems in application of Article 258 of the Criminal Code associated with the practice of accepting multiplicity of offences in the case of participation in an organised group/association whose aim is to commit only one offence and the actual commission of that offence, and presents ways to solve these problems.
Keywords: organised crime, organised criminal group, participation in organised criminal structures
Bibliografia
Bafia J, Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz, t. II, Warszawa 1987
Budyn-Kulik M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019
Ćwiąkalski Z., [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, Komentarz do art. 212 – 277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017
Flemming M., Kutzmann W., Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu, Rozdział XXXII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 1999
Gadecki B., „Branie udziału w zorganizowanej grupie przestępczej (art. 258 k.k.)”, Prokuratura i Prawo 2008, nr 3
Giezek J., Udział w zorganizowanej grupie przestępczej a odpowiedzialność karna na przedpolu naruszenia dobra prawem chronionego, [w:] Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Bojarskiemu, red. A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska-Flieger, Lublin 2011
Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 1998
Górniok O., [w:] O. Górniok, S. Hoc, S. M. Przyjemski, Kodeks karny. Komentarz, t. 3, Gdańsk 1999
Herzog A., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2018
Herzog A., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015
Hoc S., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2018
Kalitowski M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2010
Michalska-Warias A., Przestępczość zorganizowana i prawnokarne formy jej przeciwdziałania, Lublin 2006
Michalska-Warias A., Zorganizowana grupa przestępcza w orzecznictwie, Prokuratura i Prawo 2013, nr 12
Michalska-Warias A., Zwalczanie zorganizowanych form przestępczości w prawie karnym obowiązującym na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Lublin 2008
Michalska-Warias A., [w:] Kodeks karny. Komentarz. Część szczególna, t. II, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2016
Mozgawa M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019
Nowosad A., Bójka i pobicie, Warszawa 2014
Skała J., Normatywne mechanizmy zwalczania przestępczości zorganizowanej w świetle przepisów kodeksu karnego (część 1), Prokuratura i Prawo 2004, nr 7–8
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1997
Wróbel T., Charakter zbiegu udziału w zorganizowanej grupie przestępczej oraz przestępstw popełnianych w ramach działalności takiej grupy, e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2013, vol. 20
Dr Dominik Zając
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Narkotyki z nielegalnego źródła jako przedmiot czynności podjętej w celu leczniczym
Polskie prawo przewiduje szeroką penalizację zachowań mających za przedmiot substancje psychoaktywne, zwane potocznie narkotykami . Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego każda forma kontaktu ze specyfikami opisanymi w ramach rozporządzenia Ministra Zdrowia może stanowić realizację znamion przestępstwa. Jednocześnie niektóre ze środków, do których odnosi się ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, mają potwierdzone naukowo właściwości lecznicze . Ich produkcja, dystrybucja czy posiadanie jest – przy zachowaniu pewnych warunków – dozwolone, jako korzystne dla zdrowia osób cierpiących na rozmaite dolegliwości. Niniejsze opracowanie zawiera teoretyczno-dogmatyczną analizę sytuacji, w której osoba uprawniona ze względów medycznych do używania danej substancji dopuszcza się realizacji znamienia czynnościowego przestępstwa, opisanego w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii –przykładowo, dokonuje zakupu specyfiku z nielegalnego źródła, przywozi go zza granicy itd. Prima facie postępuje ona wbrew przepisom ustawy, realizujące znamiona czynu zabronionego. Pogłębiona analiza tak zarysowanego przypadku prowadzi jednak do wniosku, że przestępność takich zachowań będzie częstokroć wyłączona.
Słowa kluczowe: bezprawność, medyczna marihuana, narkotyki, prawo krane
Drugs from an illegal source as the subject of actions undertaken for therapeutic purposes
The Polish criminal law is quite restrictive when it comes to manufacturing, possessing and trading in drugs. Virtually any form of possession of the substances covered under the Polish Act on Counteracting Drug Addiction may be considered a crime. At the same time, some of the substances described therein have a scientifically recognized healing effect. This paper contains a theoretical and dogmatic analysis of the situation in which a sick person who requires a therapy with psychoactive substances obtains such substances without the required permits. Despite the apparent crime of this type of conduct, it involves no attack whatsoever on interests protected under the law. The objectively existing medical need determines the social profitability of this type of conduct. As a consequence, criminal liability is excluded here due to the lack of a material aspect of the unlawfulness of the act.
Keywords: unlawfulness, medical marijuana, drugs
Bibliografia
Chruściel T., Preiss-Mysłowska M., Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, Warszawa 2000
Daniluk P., Ocena społecznej szkodliwości czynu, Prawo i Prokuratura 2011
Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Warszawa 2012
Dębski R. (red.), System Prawa Karnego, t. III, Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności karnej, red. R. Dębski, Warszawa 2013
Dubisz S., Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 4, Warszawa 2003
Giezek J., Świadomość sprawcy czynu zabronionego, Warszawa 2013
Giezek J. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, LEX 2014
Górowski W., Zając D. (red.), Przestępstwa narkotykowe i dopalacze, Kraków 2019
Habib A., Medyczny aspekt legalizacji miękkich narkotyków – zagrożenie czy szansa na skuteczne leczenie?, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 2016, t. 76
Hołyst B., Narkomania a przestępczość, Warszawa 1993
Jezusek A., Przeciwdziałanie narkomanii; prawo do decydowania o ochronie własnego życia i zdrowia (konopie). Glosa do wyroku TK z dnia 4 listopada 2014 r., SK 55/13, Przegląd Sądowy 2015, nr 11–12
Jędrzejewski Z., Bezprawność jako element przestępności czynu, Warszawa 2009
Karaś T., Żółtek S., Bezprawność w prawie cywilnym i karnym, Prokuratura i Prawo 2006
Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym, Warszawa 2011
Koszowski M., Przeciwdziałanie uzależnieniom. Regulacje prawne, Warszawa 2019
Krajewski K., Sens i bezsens prohibicji, Kraków 2001
Kulik M., Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, [w:] Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zdrowiu. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017
Lipiński K., Wzorce osobowe w prawie karnym, Warszawa 2020
Liszewska A., Kilka uwag na temat prawnego charakteru czynności leczniczych, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 1995, t. 63
Łabuda G., O kształcie norm charakteryzujących bezprawność i karalność narażenia na niebezpieczeństwo, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, t. 15, Wrocław 2004
Łucarz K., Muszyńska A., Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, Warszawa 2008
Małecki M., Z problematyki obiektywnego przypisania skutku (przypadek płonącego anioła), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2013, nr 2
Plebanek E., Materialne określenie przestępstwa, Warszawa 2009
Srogosz T., Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, Warszawa 2008
Tarapata S., Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Warszawa 2016
Ważny A. (red.), Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, Warszawa 2013
Wróbel W., Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część ogólna, t. II, Komentarz do art. 53–116, Warszawa 2016
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne, Kraków 2010
Wróbel W., Relacyjne i wartościujące ujęcie bezprawności w prawie karnym, Przegląd Prawa Karnego 1993, nr 8
Zając D., Stopień społecznej szkodliwości czynu jako okoliczność rzutująca na wymiar kary, Państwo i Prawo 2017, nr 11
Zając D., Zgoda dzierżyciela dobra prawnego na zachowania ryzykowne jako okoliczność wpływająca na zakres odpowiedzialności karnej, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2018, nr 2
Zawadzki M., Nowak K., Fentanyl i jego pochodne jako grupa nowych substancji psychoaktywnych (dopalaczy), Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2018, nr 72
Zawłocki R., Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym, Warszawa 2007
Zoll A., Karalność i karygodność czynu jako odrębne elementy struktury przestępstwa, [w:] Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym, red. T. Kaczmarek, Wrocław 1990
Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, Krakowskie Studia Prawnicze 1990, nr 23
Zoll A., Odpowiedzialność karna lekarza za niepowodzenie w leczeniu, Warszawa 1988
Mgr Wiktor Antolak
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Rozporządzenie mieniem. Rekonstrukcja znamienia
Niniejszy artykuł prezentuje proces wykładniczy znamienia rozporządzenie mieniem – kluczowego i wysoce problematycznego elementu przestępstwa oszustwa, odpowiadając
w ten sposób na liczne pytania pojawiające się na gruncie tego znamienia. W pracy tej wywiedzione zostaje, że cywilistyka, w której katalog mienia jest sporny a nadto dostosowywany do potrzeb cywilno-prawnej, nie zaś penalnej, ochrony majątku, nie powinna determinować karnistycznej wykładni mienia. Taka konkluzja wiedzie na grunt wykładni językowej, możliwej z tego powodu, że mienie jest terminem doniosłym społecznie i mającym także pozaustawowy kontekst. Do rozumienia pojęcia mienie odniesiona zostaje charakterystyka rozporządzenia skupiona na przebiegu tej czynności i jej dynamicznym charakterze. Tak zrekonstruowana zostaje plastycznie i precyzyjnie definicja całego znamienia „rozporządzenie mieniem”. Praca rozstrzyga również, tylko z pozoru dotąd wyjaśniony, problem znaczenia cywilnoprawnych warunków czynności dla zaistnienia karnistycznego rozporządzenia mieniem. Nadto przedstawia konsekwencje zaproponowanego ujęcia, wyjaśniając budzące dotąd w odniesieniu do art. 286 kk liczne trudności praktyczne.
Słowa kluczowe: rozporządzenie mieniem, oszustwo, majątek, prawa majątkowe, bitcoin, tajemnica przedsiębiorstwa, pełnomocnictwo
Disposal of property. Reconstruction of the constitutive feature
This article addresses the interpretative process of disposal of property, which is a substantial and highly problematic element of the crime of fraud, thus answering numerous questions that arise in connection with this constitutive feature. It is deduced in this paper that the body of civil law, in which the catalogue of property is disputed and adapted to the needs of civil, but not penal, protection of property, should not determine the criminal-law interpretation of property. This conclusion leads to a linguistic interpretation, which is possible because property is a socially important term that also has a non-statutory context. The effects of interpretation of property are related to the characteristics of property disposal which is focused on the process and its dynamic nature. Thus, the definition of the whole phrase ‘property disposal’ is precisely reconstructed. In addition, the paper resolves the problem, only apparently explained to date, of the importance of civil-law conditions of the act for property disposal under penal law. Moreover, the paper discusses the consequences of the proposed approach, explaining the practical difficulties that have arisen so far in relation to Article 286 of the Criminal Code.
Keywords: disposal of property, fraud, assets, rights to assets, bitcoin, trade secret, services, power of attorney
Bibliografia
Bańko M. (red.), Inny słownik języka polskiego, t. 2., Warszawa 2000
Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa 2006
Dunaj B., Język polski. Współczesny słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa 2007
Dyoniak A., Pojęcie majątku w prawie cywilnym, PiP 1985, nr 11–12
Jagielska M., Od konsumenta do użytkownika – o istotnej zmianie współczesnego prawa konsumenckiego, PiP 2021, nr 11
Gandor K., Prawa podmiotowe tymczasowe (ekspektatywy), Wrocław 1968
Górniak K., Prawo własności jednostek waluty kryptograficznej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2019, nr 3
Gutowski M. (red.), Kodeks cywilny, t. I, Komentarz do art. 1–352, Warszawa 2016
Haberko J. i in. (red.), Współczesne problemy prawa zobowiązań, Warszawa 2015
Kukuła Z., Oszustwo w świadczeniu usług, Prokuratura i Prawo 2010, nr 12
Michalak A., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa. Zagadnienia cywilnoprawne, Kraków 2006
Michna M., Bitcoin jako przedmiot stosunków cywilnoprawnych, Warszawa 2018
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2021
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny, t. I, Komentarz do art. 1–44910, Warszawa 2018
Preibisz A.N., Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako znamię oszustwa (art. 286 § 1 k.k.),
Prokuratura i Prawo 2005 nr 10
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2017
Safjan M. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2012
Strugała R., Dobra i interesy chronione w strukturze czynu niedozwolonego, Warszawa 2019
Szwaja J. (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2019
Traple E., Ochrona informacji stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa w ZNKU a ochrona tajemnic ujawnionych w takcie negocjacji, Monitor Prawniczy 2003, nr 21
Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. III, Komentarz do art. 278–363 k.k., Warszawa 2016
Mgr Dorota Czerwińska
Uniwersytet Wrocławski
Pozycja pokrzywdzonego w porozumieniach procesowych (perspektywa prawnoporównawcza)
W artykule przedstawiono fragmentaryczne wyniki badań prawnoporównawczych nad porozumieniami procesowymi przeprowadzonych przez autorkę, a to w odniesieniu do jednego z elementów istotnych dla określenia modelu porozumienia procesowego, jakim jest pozycja pokrzywdzonego. Zreferowano stan prawny w tym zakresie w Anglii, USA, Francji, Włoszech oraz Niemczech, jak również w Polsce. W konkluzji stwierdzono, że polskie rozwiązanie polegające na przyznaniu pokrzywdzonemu prawa wiążącego sprzeciwu wobec zastosowania instytucji konsensualnych jest odosobnione prawnoporównawczo i zbyt daleko idące, zatem de lege ferenda pożądane jest przemodelowanie uprawnień pokrzywdzonego tak, by był on włączony w proces kształtowania porozumienia już na etapie negocjacji, ale nie miał prawa wiążącego wpływania na decyzję sądu co do zatwierdzenia porozumienia bądź skierowania sprawy na rozprawę główną albo jej zwrotu prokuratorowi.
Słowa kluczowe: porozumienia procesowe, konsensualne sposoby zakończenia procesu karnego, skazanie bez rozprawy, komparatystyka prawnicza, porównawcze prawo karne, prawa pokrzywdzonego w procesie karnym
Position of the victim in plea bargaining (comparative legal perspective)
The article presents fragmentary results of comparative research on plea bargaining conducted by the author with regard to only one of the determinants of plea bargaining model, that is the position of a victim. The author analyses regulations adopted in this area in England, United States, France, Italy and Germany, as well as in Poland. It was found in the conclusion that the Polish solution, which grants the victim the right of a binding objection against a consensual conclusion of trial is isolated in the comparative perspective and too far reaching. Thus, from a de lege ferenda perspective, it is desirable to remodel the victim's rights so that he or she is included in the process of plea bargaining already at the phase of negotiations, but instead has no right to influence the court's decision to either approve the plea bargain or refer the case to trial or return it to the prosecutor.
Keywords: plea bargaining, consensual conclusion of criminal trial, conviction without trial, comparative law, comparative criminal procedure, victim’s rights in criminal proceedings
Bibliografia
Bohlander M., Principles of German Criminal Procedure, Oxford–Portland 2012
Boll M., Plea Bargaining and Agreement in the Criminal Process: A Comparison between Australia, England and Germany, Hamburg 2009
Campbell L., Ashworth A., Redmayne M., The Criminal Process, Oxford 2019
Cassell P.G., Mitchell N.J., Edwards B.J., Crime Victims' Rights During Criminal Investigations? Applying The Crime Victims' Rights Act Before Criminal Charges Are Filed, The Journal of Criminal Law and Criminology 2014, vol. 104, nr 1
Desportes F., Lazerges-Cousquer L., Traité de procédure pénal, Paryż 2015
Dusek J., The effect of plea bargaining vs. trial conviction on the sentencing of offenders charged with a drug offense in Cook County, Illinois, Ann Arbor 2010
Fabri M., [w:] Four Criminal Procedure Case Studies in Comparative Perspective: China – Italy – Russia – USA, red. M. Fabri, Brno 2016
Filar M., Pokrzywdzony (ofiara przestępstwa) w polskim prawie karnym materialnym, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2002, nr 2
Gil D., Skazanie bez rozprawy w perspektywie uchwalonych i projektowanych zmian w procesie karnym, Studia Iuridica Lublinensia 2016, vol. XXV, nr 2
Gilliéron G., Comparing Plea Bargaining and Abbreviated Trial Procedures, [w:] The Oxford Handbook of Criminal Process, red. D.K. Brown, J.I. Turner, B. Weisser, Nowy Jork 2019
Głębocka J., [w:] System Prawa Karnego Procesowego, t. II, Proces karny. Rozwiązania modelowe w ujęciu prawnoporównawczym, red. P. Hofmański, Warszawa 2014
Hungerford-Welch P., Criminal Procedure and Sentencing, Abingdon 2019
Jasiński W., Porozumienia procesowe w znowelizowanym kodeksie postępowania karnego, Prokuratura i Prawo 2014, nr 10
Juy-Birmann R., [w:] European Criminal Procedures, red. M. Delmas-Marty, J.R. Spencer, Cambridge 2002
Kardas P., Konsensualne sposoby rozstrzygania w świetle nowelizacji kodeksu postępowania karnego z dnia 10 stycznia 2003 r., Prokuratura i Prawo 2004, nr 1
Koper R., Dwa tryby skazania bez rozprawy w procesie karnym, Prokuratura i Prawo 2016, nr 10
Kowalewska-Łukuć M., Porozumienia procesowe – alternatywa czy dominanta w postępowaniu karnym?, Acta Iuris Stetinensis 2016, nr 4
Królikowski M., Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych. Zasada proporcjonalności, Warszawa 2005
Langer M., From legal transplants to legal translations: The Globalization of Plea Bargaining and the Americanization Thesis in Criminal Procedure, [w:] World Plea Bargaining. Consensual Procedures and the Avoidance of the Full Criminal Trial, red. S.C. Thaman, Durham 2010
Langer M., Rethinking plea bargaining: The practice and reform of prosecutorial adjudication in American Criminal Procedure, American Journal of Criminal Law 2006, nr 33
Marafioti L., Italian Criminal Procedure: A System Caught Between Two Traditions, [w:] Crime, procedure and evidence in comparative and international context, red. J. Jackson, M. Langer, P. Tillers, Bloomsbury 2008
Marek A., Konsensualny model rozstrzygania spraw w procesie karnym, [w:] Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności: księga ku czci Profesora Stanisława Waltosia, red. J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski, A. Zoll, Warszawa 2000
Marzec T., Instytucja plea bargainingu w amerykańskim postępowaniu karnym – między ekonomią a sprawiedliwością, Toruń 2018
McCoy C.S., Plea bargaining and Proposition 8 politics: the impact of the "Victims' Bill of Rights" in California, Ann Arbor 1988
Neubauer D.W., Fradella H.F., America’s Courts and the Criminal Justice System, Boston 2018
O’Hear, M.M., Plea Bargaining and Victims: From Consultation to Guidelines, Marquette Law Review 2007, vol. 91, nr 323
Perrodet A., [w:] European Criminal Procedures, red. M. Delmas-Marty, J.R. Spencer, Cambridge 2002
Pradel J., Le plaider coupable. Confrontation des droits américain, italien et français, Revue internationale de droit comparé 2005, vol. 57, nr 2
Pradel J., Manuel de procédure pénale, Paryż 2006
Rauxloh R., Plea Bargaining in National and International Law, Abingdon 2012
Roberson C., Das D.K., An Introduction to Comparative Legal Models of Criminal Justice, Boca Raton 2015
Sakowicz. A. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2020
Shine R., The United States Criminal Procedure, [w:] Four Criminal Procedure Case Studies in Comparative Perspective: China – Italy – Russia – USA, red. M. Fabri, Brno 2016
Spencer J.R., [w:] European Criminal Procedures, red. M. Delmas-Marty, J.R. Spencer, Cambridge 2002
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2021
Skorupka J., Wybrane zagadnienia z problematyki funkcji kompensacyjnej prawa karnego, [w:] Karnomaterialne i procesowe aspekty naprawienia szkody, red. Z. Ćwiąkalski, G. Artymiak, Warszawa 2010
Steinborn S., Porozumienia w polskim procesie karnym. Skazanie bez rozprawy i dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej, Kraków 2005
Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Warszawa 2021
Turner J.I., Plea Bargaining Across Borders, New York 2009
Waltoś S. „Porozumienia” w polskim procesie karnym de lege lata i de lege ferenda, PiP 1992, nr 7
Waltoś S., Nowe instytucje w kodeksie postępowania karnego z 1997 roku, PiP 1997, nr 8
Weigend T., Assisting the victim. A report on Efforts to Strengthen the Position of the Victim in the American System of Criminal Justice, Freiburg 1981
Weigend T., Turner J.I., The Constitutionality of Negotiated Criminal Judgments in Germany, German Law Journal 2014, vol. 15, nr 1
Zbrojewska M., Dobrowolne poddanie się karze w kodeksie postępowania karnego, Białystok 2002
Żbikowska M., Wybrane aspekty instytucji skazania w trybie art. 335 k.p.k., Przegląd Sadowy 2016, nr 9
Prof. dr hab. Rafał Szczepaniak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Kwestia zgodności ustawy o dostępie do informacji publicznej z Konstytucją
Celem artykułu jest analiza podniesionych w debacie publicznej i dyskursie prawnym argumentów na poparcie tezy o niekonstytucyjności tej ustawy, a także próba odpowiedzi na pytanie, czy po dwudziestu latach jej obowiązywania możemy już mówić o ukształtowaniu w Polsce zasługującego na ochronę szeroko rozumianego reżimu prawnego (systemu) zapewniającego jawność władz publicznych, na który składają się nie tylko przepisy prawne, ale również dorobek orzecznictwa i nauki prawa oraz ukształtowane zwyczaje. Analiza ta może się przyczynić nie tylko do oceny konstytucyjności ustawy, ale także do oceny sensowności wysuwanych niekiedy wniosków de lege ferenda. Wolno więc wyrazić nadzieję, że pewne konkluzje będą miały wymiar uniwersalny, to znaczy, że nie będą one dotyczyć jedynie stanu prawnego obowiązującego w dniu powstania tego tekstu.
Słowa kluczowe: dostęp do informacji publicznej, Trybunał Konstytucyjny, konstytucja, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, orzecznictwo konstytucyjne
The constitutionality of the Access to Public Information Act
The aim of this paper is to analyse arguments raised in a public debate and legal discourse in support of the thesis that the Access to Public Information Act is unconstitutional. The author further strives to answer the question whether, after 20 years of the Act’s binding force, a broadly understood legal regime (or system) that ensures openness of public authorities, based not only on legal rules, but also on the body of case law, legal scholars’ writings as well as established customs, has already been formed in Poland and deserves protection. This analysis may contribute not only to the assessment of the said Act’s constitutionality, but also to the review of the rationale for the de lege ferenda conclusions that are sometimes put forward. Therefore, some conclusions may have a universal dimension in the sense that they will apply to the legal status not only as at the day this paper was written.
Keywords: access to public information, Constitutional Tribunal, constitution, First President of the Supreme Court, constitutional judicature
Bibliografia
Ajdukiewicz K., Obraz świata i aparatura pojęciowa, [w:] Język i poznanie, t. I, Warszawa 1985
Aleksandrowicz T.R., Komentarz do ustawy o dostępie do informacji publicznej, Warszawa 2008
Alexy R., On the structure of legal principles, Ratio Juris 2000, t. 13, nr 3
Alexy R., Teoria praw podstawowych, Warszawa 2010
Binder B., Fröhler L., Die Haftung der Gemeinden für ausgegliederte Unternehmungen, Linz 1982
Chróścielewski W., Imperium a gestia w działaniach administracji publicznej, PiP 1995, nr 6
Fleiner F., Institutionen des Deutschen Verwaltungsrechts, Tübingen 1928
Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja RP. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
Gudowski J., Bieniek G., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, J. Gudowski Warszawa 2017
Jagielski J., Gołaszewski P., W sprawie władczości działań niewładczych administracji, [w:] Władztwo administracyjne. Administracja publiczna w sferze imperium i w sferze dominium, red. J. Łukasiewicz, Rzeszów 2012
Jagielski J., Wierzbowski M., Wiktorowska A., Nietypowe podmioty administrujące – kilka refleksji na tle organizacyjnych form wykonywania zadań publicznych, [w:] Podmioty administracji publicznej i prawne formy ich działania. Studia i materiały z konferencji naukowej poświęconej jubileuszowi 80-tych urodzin profesora E. Ochendowskiego, Toruń 15–16 listopada 2005
Kaczmarski L., Ewolucja pojęcia administracji publicznej w polskiej doktrynie prawa administracyjnego po II wojnie światowej, Studia Lubuskie 2009, t. 5
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Ustawa o dostępie do informacji publicznje. Komentarz, 2016
Kamiński I.C., Słuszność i prawo. Szkic prawnoporównawczy, Kraków 2003
Kijowski D.R., Ucieczka administracji publicznej w sferę prawa cywilnego, [w:] Współczesne zagadnienia prawa i procedury administracyjnej. Księga jubileuszowa dedykowana Prof. zw. dr. hab. Jackowi M. Langowi, red. M. Wierzbowski, J. Jagielski, A. Wiktorowska, E. Stefańska, Warszawa 2009,
Krzeminska-Vamvaka J., Horizontal effect of fundamental rights and freedoms – much ado about nothing? German, Polish and EU theories compared after Viking Line, Jean Monnet Working Paper 2009, nr 11/09
Kubicka-Żach K., Sewastianowicz M., Wniosek do TK groźnym „wytrychem” do odmowy informacji publicznej, Warszawa 2021
Laubadère A. de, Venezia J.-C., Gaudemet I., Traité de droit administratif, Paris 1994
Łętowska E., Bariery naszego myślenia o prawie w perspektywie integracji z Europą, PiP 1996, nr 4–5
Łętowska E., Prawo w „płynnej nowoczesności”, PiP 2014, nr 3
Łętowski J., Prawo administracyjne. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990
Małecka-Łyszczek M., Pojęcie i podziały zadań publicznych ze szczególnym uwzględnieniem zadań samorządu terytorialnego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Problemy Społeczne, Polityczne i Prawne 2013, nr 921
Maroń G., Formuła ważenia zasad prawa jako mechanizm usuwania ich kolizji na przykładzie koncepcji Roberta Alexego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego 2009, nr 53
Nowacki J., Prawo publiczne – prawo prywatne, Katowice 1992
Ohendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2006
Pawłowsk S., Glosa do wyroku TK z 12.12.2017 r., SK 39/15, OTK-A 2017/86, Studia Prawa Publicznego 2018, nr 1
Pestalozza Ch., „Formenmißbrauch” des Staates. Zu Figur und Folgen des „Rechtsmißbrauchs” und ihrer Anwendung auf staatliches Verhalten, München 1973
Prosser W.L., Wade J.W., Cases and Materials on Torts, Minnesota 1971
Rembieliński A., Odpowiedzialność cywilna za szkodę wyrządzoną przez podwładnego, Warszawa 1971
Rivero J., Existe-t-il un critère du droit administratif?, Revue du droit public et de la science politique en France et à l’étranger 1953, nr 2
Stahl M., Podmiotowość administracyjnoprawna (publicznoprawna) i osobowość publicznoprawna podmiotów administrujących, [w:] Podmioty administrujące, t. 6, System prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel red. Warszawa 2011
Starościak J., Prawne formy i metody działania administracji, [w:] System prawa administracyjnego, t. III, Ossolineum 1978
Stelkens U., The public-private law divide, Annual Report 2010, Ius Publicum Network Review 2011, nr 11
Stelkens U., Schröder H., Allemagne/Germany, [w:] Droit comparé des contrats publics, R. Noguellou, U. Stelkens, Bruxelles 2010
Strzyczkowski K., Zasada państwa sprawiedliwości społecznej jako zasada publicznego prawa gospodarczego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2007, nr 4
Szczepaniak R., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 17.04.2014, V Ca 142/14, Samorząd Terytorialny 2016, nr 7–8
Szczepaniak R., Kilka refleksji na temat stanu cywilnoprawnej aparatury pojęciowej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2020, nr 3
Szczepaniak R., [w:] Konstytucyjne bariery stosowania prawa prywatnego w sektorze publicznym, red. R. Szczepaniak, K. Kokocińska, M. Krzymuski, Poznań 2020
Szewczyk M., Podmiotowość prawna gminy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1993, nr 3
Szpunar A., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy, Warszawa 1985
Wałachowska M., [w:] Kodeks. Cywilny. Komentarz, t. III, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018
Wróbel P., Postulat sprawiedliwości społecznej a idea sprawiedliwości, [w] Studia Socialia Cracoviensia 2013, nr 1
Prof. dr hab. Łukasz Czarnecki
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Zastosowanie jakościowej analizy porównawczej (QCA) w badaniu sporów konstytucyjnych
Celem artykułu jest wprowadzenie do zastosowania metody Analizy Jakościowo Porównawczej (Qualitative Comparative Analysis, QCA) w badaniu sporów konstytucyjnych. Metoda QCA ma właściwości metodologii mieszanej, ponieważ posiada cechy zarówno analizy ilościowej jak i jakościowej. QCA praktycznie nie jest stosowna w naukach prawnych, a może być bardzo użytecznym narzędziem analizy zwłaszcza przy analizie orzecznictwa konstytucyjnego. W pracy zostaną zanalizowane rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego Meksyku dotyczące sporów konstytucyjnych między organami władzy wykonawczej i ustawodawczej. W konkluzji, QCA stanowi wyzwanie dla metodyków nauki w świetle coraz bardziej kompleksowej, inter- i mulitidyscyplinarnej nauki prawa.
Słowa kluczowe: QCA, analiza jakościowo porównawcza, orzecznictwo, Sąd Najwyższy
The application of the Qualitative Comparative Analysis (QCA) in the study of constitutional disputes
The aim of the article is to introduce the application of the Qualitative Comparative Analysis (QCA) in the study of constitutional disputes. The QCA method has mixed methodology properties because it has the features of both quantitative and qualitative analysis. In practice, QCA is not applied in legal sciences although it can be a very useful analysis tool, especially for analyzing judicial decisions. The paper analyzes decisions of the Supreme Court of Mexico concerning constitutional disputes between executive and legislative bodies. In summary, QCA is a useful tool for science methodologists in the light of the increasingly comprehensive, inter- and multi-disciplinary science of law.
Keywords: QCA, Qualitatively Comparative Analysis, case law, Supreme Court
Bibliografia
Abad Yupanqui S. i in., Código Procesal Constitucional. Comentarios, exposición de motivos, dictámenes e índice analítico, Lima 2004
Aguiar-Aguilar A., Beyond Justices The Legal Culture of Judges in Mexico, German Institute of Global and Area Studies 2020
Bogdandy A. von, Transformative Constitutionalism in Latin America: The Emergence of a New Ius Commune, Oxford University Press 2017
Calderón F., Plan Nacional de Desarrollo 2007–2012, Mexico 2007
Czajowski J., Elementy parlamentarno-gabinetowej formy rządów w republikach Ameryki Łacińskiej, PiP 1972, nr 10
Duşa A., Thiem A., Enhancing the Minimization of Boolean and Multivalue Output Functions With eQMC, The Journal of Mathematical Sociology, 2015, t. 39
Fox V., Plan Nacional de Desarrollo 2001–2006, Mexico 2001
Grofman B., Schneider C.Q., An Introduction to Crisp Set QCA, with a Comparison to Binary Logistic Regression, Political Research Quarterly” 2009, t. 62
Kaleta K., Sądownictwo konstytucyjne a teoria demokracji, PiP 2018, nr 5
Mackie J.L., Causes and Conditions, American Philosophical Quarterly 1965, vol. 2
Murray J., Webb T.E., Wheatley S. (red.), Complexity Theory and Law: Mapping an Emergent Jurisprudence, New York 2019
Pennings P., Beyond Dichotomous Explanations. Explaining Constitutional Control of the Executive with Fuzzy-Sets, European Journal of Political Research 2003, t. 42
Peña Nieto E., Plan Nacional de Desarrollo 2013–2018, Mexico 2013
Ragin Ch., The Comparative Method: Moving beyond Qualitative and Quantitative Strategies, Berkeley 1987
Ragin Ch., Calibration Versus Measurement, [w:] Methodology volume of Oxford Handbooks of Political Science, red. D. Collier, H. Brady, J. Box-Steffensmeier, Oxford 2008
Rihoux B., Rezsöhazy I., Bol D., Qualitative Comparative Analysis (QCA) in Public Policy Analysis: An Extensive Review, German Policy Studies 2011, vol. 7
Rihoux B., Ragin Ch., Configurational Comparative Methods. Qualitative Comparative Analysis (QCA) and Related Techniques, SAGE Thousand Oaks 2009
Schneider
Wagemann C., Set-Theoretic Methods for the Social Sciences: A Guide to Qualitative Comparative Analysis (QCA), Cambridge 2012
Schneider C.Q., Wagemann C., Doing Justice to Logical Remainders in QCA: Moving Beyond the Standard Analysis, Political Research Quarterly 2013, t. 66
Thiem A., Duşa A., QCA: A Package for Qualitative Comparative Analysis, The R Journal 2013, vol. 5
Thiem A., Using Qualitative Comparative Analysis for Identifying Causal Chains in Configurational Data: A Methodological Commentary on Baumgartner and Epple (2014), Sociological Methods & Research 2015, vol. 44
Thiem A., Standards of Good Practice and the Methodology of Necessary Conditions in Qualitative Comparative Analysis, Political Analysis 2016, vol. 24
Thiem A., Conducting Configurational Comparative Research with Qualitative Comparative Analysis: A Hands-On Tutorial for Applied Evaluation Scholars and Practitioners, American Journal of Evaluation 2017, vol. 38
Thiem A., Glossary for Configurational Comparative Methods, Version 1.2, [w:] Thiem A.,
Thiruvallore A., Stirton L., Explaining the Reception of the Code Napoleon in Germany: A Fuzzy-Set Qualitative Comparative Analysis, Legal Studies 2010, vol. 30
Winczorek J., Dostęp do prawa. Ujęcie socjologiczne, Warszawa 2019
Zamora S., Cossío J.R., Mexican constitutionalism after presidencialismo, International Journal of Constitutional Law 2006, vol. 4
Dr Izabela Jackowska
Warszawa
Problemy na tle wykładni klauzul generalnych i zwrotów niedookreślonych w regulacji obowiązków depozytariusza i zarządzającego alternatywną spółką inwestycyjną
Artykuł poświęcony jest teoretycznoprawnej analizie skutków nieprecyzyjnej transpozycji do polskiego porządku prawnego przepisów prawa unijnego, obejmujących klauzule generalne i zwroty niedookreślone. Materię badawczą stanowią wybrane przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych, regulujące relatywnie nową w polskim prawie instytucję alternatywnej spółki inwestycyjnej. Analiza tych przepisów pokazuje, jak niedokładność implementacji klauzul generalnych i pojęć nieostrych komplikuje proces stosowania prawa i potęguje niepewność po stronie jego adresatów, w szczególności w kontekście obowiązków prawnych, z którymi wiąże się możliwość zastosowania sankcji pieniężnych przez organ nadzoru. Szczególna uwaga została poświęcona skutkom zastępowania przez polskiego ustawodawcę pojęć nieostrych, posiadających w prawie unijnym określoną treść normatywną, klauzulami generalnymi powszechnie używanymi w prawie polskim, o ustalonym w doktrynie i orzecznictwie znaczeniu.
Słowa kluczowe: prawo UE, generalne klauzule, zarządzający spółką, niepewność, ustawa o funduszach inwestycyjnych
Problems posed by interpretation of general clauses and indeterminate phrases in regulating the duties of a depositary and an alternative investment company manager
The article presents the theoretical and legal analysis of the effects of imprecise transposition of EU law, including general clauses and indeterminate phrases, into the Polish legal system. The research material consists of selected provisions of the Act on Investment Funds that regulate the institution of an alternative investment company, which is relatively new in the Polish law. The analysis of these provisions shows how inaccurate implementation of general clauses and vague terms complicates the process of applying the law and increases the uncertainty on the part of its addressees, in particular in the context of legal obligations which are associated with a potential imposition of pecuniary sanctions by the supervisory authority. In particular, the article discusses the effects of replacement, by Polish legislators, of vague terms that have a specific normative content in EU law with general clauses commonly used in the Polish law with meanings defined in legal scholars’ writings and jurisprudence
Keywords: EU law, general clauses, investment company manager, uncertainty, Act on Investment Funds
Bibliografia
Bocci M., Vet J.M. de, Pauer A., Blomeyer R.,. Sanz A., Saraceno E., ‘Gold-plating’ in the EAFRD To What Extent Do National Rules Unnecessarily Add To Complexity And, As A Result, Increase The Risk of Errors?, Directorate-General For Internal Policies, Policy Department D: Budgetary Affairs, Bruksela 2014
Banaszczyk Z., Granecki P., O istocie należytej staranności, Palestra 2002, nr 7–8
Bochania K., Znaczenie klauzul generalnych w stosowaniu prawa krajowego i międzynarodowego [w:] Klauzule generalne w prawie krajowym i obcym, red. L. Zacharko, Katowice 2016
Bukowski T., Klauzule generalne w prawie cywilnym. O konieczności stworzenia zasad współżycia społecznego, Monitor Prawniczy 2008, nr 24
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2011
Chłopecki A., Domański G., Michalski M., Sobolewski L., Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komentarz, Warszawa 1999
Chłopecki A., Obowiązki domu maklerskiego, Glosa 2008, nr 2
M. Dumkiewicz M., Kopaczyńska-Pieczniak M., Szczotka J. (red.), Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. II, Warszawa 2020
Dyl M., Podstawy odpowiedzialności administracyjnoprawnej domu maklerskiego, Glosa 2010, nr 1
Engisch K., Einführung in das juristische Denken, Stuttgart-Berlin-Köln 1983–1989
Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019
Grzybowski S., Struktura i treść przepisów prawa cywilnego odsyłających do zasad współżycia społecznego, Studia Cywilistyczne 1965, t. XXXII
Hanusz A., Klauzule generalne w ordynacji podatkowej, PiP 2016, nr 8
Hauser R., Wróbel A., Niewiadomski Z. (red.), System Prawa Administracyjnego, t. 4, Wykładnia w prawie administracyjnym, Warszawa 2015
Jędrejek G., Wykładnia przepisów prawa cywilnego materialnego i procesowego, Warszawa 2020 1
Kunkiel-Kryńska A., Granice swobody implementacyjnej, Europejski Przegląd Sądowy 2008, nr 10
K. Larenz, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, Berlin-Heidelberg 1979
L. Leszczyński, Tworzenie generalnych klauzul odsyłających, Lublin 2000
L. Leszczyński, Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001
L. Leszczyński, Pojęcie klauzuli generalnej, AUMCS 1991/38
J. Małecki, Refleksje o stosowaniu klauzul generalnych w prawie finansowym [w:] M. Zieliński (red.), W kręgu teoretycznych i praktycznych aspektów prawoznawstwa. Księga Jubileuszowa Prof. Bronisława Ziemianina, Szczecin 2005
C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, t. I, Warszawa 2000
J. Nowacki, Studia z teorii prawa, Kraków 2003
D. Opalska, Pojęcie "zasady uczciwego obrotu" maklerów, doradców i firm inwestycyjnych na tle ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, PPH 2011/11
A. Opalski, K. Oplustil, Niedochowanie należytej staranności jako przesłanka odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządców spółek kapitałowych, PPH 2013/3
A. Opalski, K. Oplustil, Jeszcze w sprawie odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych, PPH 2013/12
K. Oplustil, Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej, Warszawa 2010
K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013
Z. Radwański, M. Zieliński, Uwagi de lege ferenda o klauzulach generalnych w prawie prywatnym, Biuletyn Legislacyjny 2002/2
K. Ryszkowski, Klauzula porządku publicznego jako klauzula generalna w arbitrażu handlowym w prawie polskim, PPH 2014/3
T. Spyra, Zasada określoności regulacji prawnej na tle orzecznictwa TK i niemieckiego sądu konstytucyjnego, TPP 2003/3
T. Spyra, Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granice wykładni, Kraków 2006
J. Strzępka (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2012
R. Szczęsny, Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu, PS 2007/3
M. Śliwka, Znaczenie zwrotów niedookreślonych na tle orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego, Studia Iuridica Lublinensia 2010/1
M. Wilejczyk, Integralna filozofia prawa Ronalda Dworkina a problem klauzul generalnych. Klauzule generalne jako odesłania wewnątrzsystemowe, PiP 2019/2
M. Wincenciak, Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008
K. Zacharzewski, Prawo giełdowe, Warszawa 2010
M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012
Z. Ziembiński, Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980
Z. Ziembiński, Stan dyskusji nad problematyką klauzul generalnych, PiP 1989/3
Z. Ziembiński, Wstęp do aksjologii dla prawników, Warszawa 1990
Dr Stanisław Dziwisz
Kraków
O możliwości zastosowania koncepcji aktywizmu w działalności Najwyższej Izby Kontroli (polemika z L. Muratem)
Prezentowany artykuł jest polemiką z artykułem L. Murata zatytułowanym Aktywizm Najwyższej Izby Kontroli, opublikowanym w Państwo i Prawo 2020, nr 4. Krytyce zostaje poddana możliwość praktycznego zastosowania rozważań L. Murata dotyczących tworzenia przez NIK wzorców kontroli i możliwości zobowiązania wszystkich podmiotów systemu kontroli do ich stosowania. Przedstawiono argumenty wskazujące na błędne założenie, iż źródłem wzorców kontroli formułowanych przez NIK są wyłącznie uchwały w sprawie zastrzeżeń, a także wskazujące, że tworzenie zaproponowanego przez L. Murata zbioru tych wzorców nie znajduje praktycznego uzasadnienia. Artykuł odnosi się również do sposobu, w jaki L. Murat definiuje „naczelność” Najwyższej Izby Kontroli i przypisania NIK funkcji koordynacyjnej w systemie kontroli.
Słowa kluczowe: aktywizm, kryterium legalności, Najwyższa Izba Kontroli, system kontroli, wzorce kontroli, naczelność
On the possibility of applying the concept of activism in the operations of the Supreme Audit Office (polemic with L. Murat)
This paper is a polemic with the article by L. Murat titled Activism of the Supreme Audit Office published in ‘Państwo i Prawo’ 2020, no. 4. The critical comments apply to the possibility of practical application of L. Murat’s considerations concerning the creation of audit standards by the Supreme Audit Office (NIK) and obliging all the subjects of the audit system to apply them. Arguments pointing to the erroneous assumption that resolutions on reservations are the only source of audit models formed by the Supreme Audit Office as well as indicating lack of practical rationale for the creation of the set of these models, as proposed by L. Murat, have been presented. The article also refers to the way L. Murat defines the ‘supremacy’ of the Supreme Audit Office and the assignment to it of a coordinating function within the audit system.
Keywords: activism, legality criterion, Supreme Audit Office, audit system, control models, supremacy
Bibliografia
Banaszak B., Bernaczyk M., Aktywizm sędziowski we współczesnym państwie demokratycznym, Warszawa 2012
Dziwisz S., Możliwość oddziaływania NIK na jakość prawa. Wykorzystanie wniosków de lege ferenda, Kontrola Państwowa 2020, nr 2
Dziwisz S., Jędrzejczyk M., Kontrola wspólna i pod kierownictwem NIK. Niedoceniana metoda współpracy czy wadliwa instytucja?, Kontrola Państwowa 2021, nr 6, s. 10-23
Eisgruber C., Should Constitutional Judges Be Philosophers?, [w:] Exploring Law’s Empire: The Jurisprudence of Ronald Dworkin, red. S. Hershovitz, New York 2006
Filipczyk H., Postulat pewności prawa w wykładni operatywnej prawa podatkowego, Warszawa 2013
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2001
Jagielski J., Kontrola administracji publicznej, Warszawa 2018
Jarzęcka-Siwik E., Skwarka B., Najwyższa Izba Kontroli. Komentarz do ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, Warszawa 2017
Jarzęcka-Siwik E., Berek M., Skwarka B., Wrona Z., Najwyższa Izba Kontroli i prawne aspekty funkcjonowania kontroli państwowej, Warszawa 2018
Kałużny S., Kontrola wewnętrzna. Teoria i praktyka, Warszawa 2008
Kubas E., System kontroli administracji publicznej w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego 2014, nr 84
Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001
Leszczyński L., Wykładnia operatywna (podstawowe właściwości), PiP 2009, nr 6
Leszczyński L., Ratio decidendi w procesie sądowej wykładni prawa, PiP 2019, nr 11
Mazur J., Wnioski de lege ferenda formułowane przez NIK, Kontrola Państwowa 2016, nr 1
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 1999
Morawski L., Precedens a wykładnia, PiP 1996, nr 10
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2001
Morawski L., Zasada trójpodziału władzy. Trybunał Konstytucyjny i aktywizm sędziowski, Przegląd Sejmowy 2009, nr 4
Murat L., Naczelność Najwyższej Izby Kontroli, Przegląd Sejmowy 2019, nr 3
Murat L., Aktywizm Najwyższej Izby Kontroli, PiP 2020, nr 4
Safjan M., Rola NIK w zakresie procesów stanowienia prawa, Kontrola Państwowa 2004, nr 2
Sarnecki P., Status prawny NIK w świetle Konstytucji, Kontrola Państwowa 2002, nr 2
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013
Stawecki T., Precedens w polskim porządku prawnym. Pojęcie i wnioski de lege ferenda, [w:] Precedens w polskim systemie prawa, red. A. Śledzińska-Simon, M. Wyrzykowski, Warszawa 2010
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988
Wróblewski J., Rozumienie prawa i jego wykładnia, Wrocław 1990
Prof. dr hab. Jakub Biernat
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie
Uprawnienie do zachowku dalszego zstępnego spadkodawcy. Glosa do uchwały SN z 23.10.2019 r., III CZP 23/19
W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy zajął godne aprobaty stanowisko, zgodnie z którym uprawnionym do zachowku jest, w razie dziedziczenia testamentowego, zstępny spadkodawcy, który odrzucił spadek przypadający mu z ustawy, a nie jego zstępny, będący dalszym zstępnym spadkodawcy. W świetle powyższego stanowiska, zasadną jest także ogólniejsza teza, że w przypadku dziedziczenia testamentowego złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku z ustawy przez którykolwiek z podmiotów uprawnionych do zachowku, który byłby powołany do dziedziczenia z ustawy nie powoduje utraty przez tenże podmiot prawa do zachowku.
Słowa kluczowe: odrzucenie spadku, zachowek, uprawniony do zachowku
Entitlement to Legitim Enjoyed by the Testator’s Further Descendant. Commentary on Resolution of the Supreme Court of 23 October 2019, III CZP 23/19
In the discussed resolution the Supreme Court took the commendable position that the person entitled to a legitim is, in the event of testamentary succession, the descendant of the testator, who disclaimed the inheritance due to them under statutory law, and not their descendant, who is a further descendant of the testator. In the light of the above position, a more general thesis is also justified: namely that in the case of testamentary succession, a disclaimer of the inheritance due under statutory law by any entity entitled to a legitim who would be a statutory heir does not cause that entity to lose the right to a legitim.
Keywords: disclaimer of inheritance, legitim, person entitled to a legitim
Bibliografia
Borysiak W., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, t. IVA, red. K. Osajda, Warszawa 2019
Księżak P., Zachowek w polskim prawie spadkowym, Warszawa 2010
