Zdolność sądowa kas zapomogowo-pożyczkowychMarcin Dziurda
doktor habilitowany nauk prawnych, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2896-818X
Zdolność sądowa kas zapomogowo-pożyczkowych
W doktrynie i orzecznictwie budziło wątpliwości, czy po uchyleniu art. 64 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe mają zdolność sądową. W postanowieniu z 25.01.2017 r., IV CSK 149/16, Sąd Najwyższy uznał za konieczne przypisanie pracowniczym kasom zapomogowo-pożyczkowym zdolności prawnej (art. 331 § 1 Kodeksu cywilnego), a w konsekwencji zdolności sądowej (art. 64 § 11 Kodeksu postępowania cywilnego), w przeciwnym bowiem razie kasy nie mogłyby występować w imieniu własnym w postępowaniach sądowych, a prowadzenie takich postępowań z udziałem wszystkich członków kas nie jest w praktyce możliwe. Kwestię tę przesądził ustawodawca w art. 9 ust. 1 ustawy o kasach zapomogowo-pożyczkowych, przyznając kasom zdolność prawną, a w konsekwencji zdolność sądową.
Słowa kluczowe: kasa zapomogowo-pożyczkowa, zdolność prawna, specjalna zdolność prawna, zdolność sądowa
dr hab. Marcin Dziurda
Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2896-818X
The workers’ mutual assistance and loan funds capacity to be a party to court proceedings
After Article 64 § 2 of the Polish Code of Civil Procedure (CCP) had been repealed, there were concerns in the doctrine and case law as to whether or not workers’ mutual assistance and loan funds had any capacity to be a party to court proceedings. In its decision of 25 January 2017 (IV CSK 149/16) the Supreme Court of the Republic of Poland found it necessary to assign legal capacity to the workers’ mutual assistance and loan funds (Article 331 § 1 of the Polish Civil Code), and consequently to assign them capacity to be a party to court proceedings (Article 64 § 11 of the CCP); had the Supreme Court not made that decision, the workers’ mutual assistance and loan funds would not have been able to take part in court proceedings in their own name, as it is virtually impossible to conduct such proceedings with all members of the workers’ mutual assistance and loan funds. The issue was resolved by the legislator in Article 9 (1) of the Workers’ Mutual Assistance and Loan Funds Act, wherein the legislator assigned legal capacity, and consequently the capacity to be a party to court proceedings, to those funds.
Keywords: workers’ mutual assistance and loan fund, legal capacity, special legal capacity, capacity to be a party to court proceedings
Bibliografia / References
Dziurda M., Podmiotowość prawna wspólnoty mieszkaniowej a jej zdolność sądowa, „Polski Proces Cywilny” 2014/4.
Dziurda M., Szczególna zdolność sądowa, Warszawa 2019.
Dziurda M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 1 (art. 1–55(4)), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Frąckowiak J., Osoby prawne [w:] System Prawa Prywatnego tom 1. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Gajda-Roszczynialska K., Czy stowarzyszenia zwykłe mają zdolność sądową?, „Polski Proces Cywilny” 2014/2.
Gorczyński G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1–125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Grzegorczyk P., Legitymacja procesowa – pojęcie, funkcje i reżim procesowy, „Przegląd Sądowy” 2020/2.
Grzegorczyk P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Gudowski J., Kodeks postępowania cywilnego. Orzecznictwo. Piśmiennictwo. Tom I, Warszawa 2020.
Hadrowicz E., Odpowiedzialność członków za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego a podmiotowość prawna, Warszawa 2019.
Jakubecki A., Zdolność sądowa według Kodeksu postępowania cywilnego i przepisów odrębnych [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Katowicach-Kocierzu (26–29 września 2013 r.), red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Krajewski M. [w:] Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz, red. M. Szczepańska, P. Wajda, Warszawa 2017.
Kubiak-Cyrul A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2023.
Kwaśniewski Z., Zdolność sądowa pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych [w:] Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2018.
Sawczuk M., Zdolność sądowa według Kodeksu postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1969/11–12.
Sobolewski P., Glosa do uchwały SN z dnia 13 października 2006 r., III CZP 79/06, „Przegląd Sądowy” 2007/9.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. W. Borysiak, K. Osajda, Warszawa 2022.
Szczepaniak R. [w:] Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2021.
Andrzej Olaś
doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt, Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, adwokat, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645
„Rzecz lub prawo objęte sporem” w rozumieniu art. 192 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego w sprawie ze skargi pauliańskiej
W celu omówienia zagadnienia, co stanowi „rzecz lub prawo objęte sporem” w rozumieniu art. 192 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) w sprawie ze skargi pauliańskiej autor analizuje kolejno poglądy literatury i orzecznictwa dotyczące pojęcia rzeczy lub prawa objętych sporem” na gruncie tego przepisu, podejmuje próbę ustalenia właściwego znaczenia tego terminu, a następnie bada orzecznictwo sądowe, w którym rozstrzygano kwestię stosowania art. 192 pkt 3 k.p.c. w procesie pauliańskim, a także sformułowane na jego tle wypowiedzi nauki prawa. Prowadzi to autora do wniosku, że ze względu na cel ochronny (funkcję gwarancyjną) art. 192 pkt 3 k.p.c. zasadne jest dostosowane do niego, a więc funkcjonalne rozumienie użytego w nim terminu. Należy zatem przyjąć, że „rzeczą lub prawem objętym sporem” w rozumieniu art. 192 pkt 3 k.p.c. jest każda rzecz lub inne prawo lub obowiązek albo stosunek prawny mogący być przedmiotem obrotu, pozostający w takim związku z przedmiotem procesu pojmowanym jako roszczenie procesowe, że jego zbycie przed doręczeniem pozwu pozwanemu (a w braku normy odpowiadającej art. 192 pkt 3 k.p.c. – także po powstaniu stanu sprawy w toku) skutkowałoby utratą przez jedną ze stron legitymacji procesowej (a więc odpowiednio: legitymacji czynnej powoda bądź legitymacji biernej pozwanego). Przyjmując to stanowisko, należy uznać, że w ramach postępowania ze skargi pauliańskiej art. 192 pkt 3 k.p.c., zgodnie z którym „zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej”, znajdzie zastosowanie zarówno w razie zbycia w toku procesu przez powoda wierzytelności, której zaspokojeniu służy pośrednio skarga pauliańska, jak i w wypadku przeniesienia przez pozwanego na osobę trzecią korzyści odniesionej wskutek czynności fraudacyjnej dokonanej przez pozwanego z dłużnikiem.
Słowa kluczowe: zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem, następstwo procesowe pod tytułem szczególnym, sukcesja singularna w procesie, legitymacja procesowa, actio pauliana
dr hab. Andrzej Olaś
Assistant Professor, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645
What constitutes “an object or a right in dispute” within the meaning of Article 192(3) of the Polish Code of Civil Procedure in a case involving the Actio Pauliana?
In order to answer the question posed in the title of the article, i.e. what constitutes “an object or a right in dispute” within the meaning of Article 192(3) of the Polish Code of Civil Procedure (hereinafter: “CCP”) in a case of Actio Pauliana, the author analyses the views expressed in the academia and case law on the concept of “an object or a right in dispute" within the realms of the aforesaid provision. Additionally, the author attempts to determine the proper meaning of this term, and then examines the judicial decisions in which the question of the application of Article 192(3) of the CCP in litigations based on the Actio Pauliana was addressed, as well as the opinions formulated against it in academia. The above analysis leads the author to the conclusion that it is reasonable to adapt the interpretation of Art. 192(3) of the CCP to its protective purpose (guarantee function), and therefore to construe the term used therein in a functional manner. Accordingly, it should be assumed that “an object or a right in dispute” within the meaning of Article 192(3) of the CCP is any object or other right or obligation or legal relationship that can be the subject of transfer, remaining in such a relationship with the subject matter of the lawsuit conceived as a procedural claim, that its disposal before the service of the lawsuit on the defendant (and in the absence of a norm corresponding to Art. 192(3) of the CCP also after the emergence of lis pendens status) would result in the loss of legal standing (right of action) by one of the parties (and therefore, respectively: the active standing of the claimant, or the passive standing of the defendant). Adopting this position, it should be considered that within the framework of the proceedings based on the Actio Pauliana, Article 192(3) of the CCP, according to which “the disposal in the course of a case of an object or a right covered by a dispute shall not affect the further course of the case; however, the acquirer may take the place of his legal successor with the permission of the opposing party” will be applicable both (i) when in the course of the proceedings the claimant transfers to the third party the claim whose satisfaction is indirectly served by the Actio Pauliana, and (ii) in the event that the defendant transfers to a third party the benefit gained as a result of the fraudulent act previously performed by the defendant with the debtor.
Keywords: disposal of an object or a right in dispute, binding effect of the judgment on the singular successor, singular succession in litigation, right of action, legal standing, Actio Pauliana
Bibliografia / References
Broniewicz W., Następstwo procesowe w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1971.
Broniewicz W., Podstawienie procesowe, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Prawo” 1963/31.
Broniewicz W., Sententia inutiliter data w postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 2007/9.
Czarnecki R., Rozszerzona prawomocność materialna wyroku na tle art. 205 pkt 3 k.p.c. i art. 541 § 1 k.p.c., „Nowe Prawo” 1964/10.
Czech B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Florczak-Wątor M., Grabowski A. (red.), Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, Kraków 2021;
Grzegorczyk P., Legitymacja procesowa – pojęcie, funkcje i reżim procesowy, „Przegląd Sądowy” 2020/2.
Gudowski J., Kodeks postępowania cywilnego A.D. 2022. Esej o postmodernizmie, obskurantyzmie prawnym i niekompetencji [w:] Non Omne Quod Licet Honestum Est. Studia z prawa cywilnego i handlowego w 50-lecie pracy naukowej Profesora Wojciecha Jana Katnera, red. S. Byczko, A. Kappes, B. Kucharski, U. Promińska, Warszawa 2022.
Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Kos R., Zbycie praw objętych sporem w toku postępowania arbitrażowego – glosa krytyczna do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30.09.2020 r. (VII AGa 2119/18), „Polski Proces Cywilny” 2022/2.
Kunicki I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IA. Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Manowska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–477(16), red. M. Manowska, LEX 2022.
Marcewicz O., Cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia po zbyciu w toku sprawy rzeczy lub prawa objętych sporem, „Przegląd Sądowy” 2019/3.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2002.
Mucha J., Zawisłość sprawy w procesie cywilnym, Warszawa 2014.
Ochocińska K., Wierzyciel pauliański jako uczestnik postępowania egzekucyjnego dotyczącego nieruchomości osoby trzeciej – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 16.06.2021 r., III CZP 60/19, „Glosa” 2022/4.
Olaś A., Umorzenie procesu cywilnego, Warszawa 2016.
Pachla A., Sytuacja prawna wierzyciela pauliańskiego w postępowaniu zmierzającym do zaspokojenia jego roszczenia, „Polski Proces Cywilny” 2022/3.
Pogoda B., Zbycie w toku sprawy rzeczy objętej sporem, „Głos Sądownictwa” 1938/11.
Romańska M., Zbycie rzeczy lub prawa objętych sporem (art. 192 pkt 3 KPC) w orzecznictwie sądowym [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom II, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Siedlecki W., Zasady wyrokowania w procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Sobkowski, Następstwo prawne pod tytułem szczególnym w polskim procesie cywilnym, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Społeczny” 1966/4.
Skąpski A., Charakter prawny art. 192 pkt 3 k.p.c., „Studia Cywilistyczne” 1975/25–26.
Trammer H., Następcza niedopuszczalność procesu cywilnego, Kraków 1950.
Waligórski M., Czy na wejście innej osoby do sprawy na miejsce strony wymagana jest zgoda strony występującej ze sprawy, i w szczególności, czy zgoda zbywcy (art. 210 pkt 3 k.p.c.) potrzebna jest na wejście nabywcy na jego miejsce?, „Polski Proces Cywilny” 1934/8.
Weitz K., Następstwo prawne w zakresie przedmiotu sporu w toku postępowania przed sądem polubownym, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2012/11.
Wilejczyk M., Skarga pauliańska w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Glosa” 2017/3.
Włodyka S., Podmiotowe przekształcenia powództwa, Warszawa 1968.
Zawadzka J., Legitymacja bierna w procesie ze skargi pauliańskiej (uwagi na marginesie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2011 r., III CZP 132/10), „Transformacje Prawa Prywatnego” 2012/2.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2004.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Daniela Wybrańczyk
doktor nauk prawnych, radca prawny, Katowice, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6961-5474
Dowód z nagrania rozmowy małżonków i z ich korespondencji w sprawie o rozwód – głos w dyskusji
W postępowaniu o rozwód strony coraz częściej wykorzystują dowody z nagrań swoich rozmów lub z korespondencji. Kwestia wykorzystywania tego rodzaju dowodów jest dyskutowana w literaturze i orzecznictwie. W artykule przedstawiono wykluczające się stanowiska w zakresie dopuszczalności orzekania w sprawie o rozwód w oparciu o dowód z nagrania rozmowy małżonków lub z ich korespondencji, a także własne wnioski oraz postulaty de lege ferenda. Artykuł stanowi głos w dyskusji na ten temat.
Słowa kluczowe: rozwód, postępowanie dowodowe, „dowód zatruty”
dr Daniela Wybrańczyk
attorney-at-law, Katowice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6961-5474
The evidence from the recordings of parties’ conversations or correspondence in divorce proceedings – a voice in the discussion
In divorce proceedings, the parties increasingly use the evidence from the recordings of their conversations or correspondence. The issue of using this type of evidence is discussed in the literature and jurisprudence. The article presents contradictory positions on the admissibility of adjudicating in a divorce case based on evidence from the recording of the spouses' conversation or their correspondence. The author reveals her own conclusions and de lege ferenda postulates. The article is a voice in the discussion on this topic.
Keywords: divorce, evidence proceedings, „poisoned evidence”
Bibliografia / References
Bijas W., Dowody z Facebooka w procesie cywilnym, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2017/2.
Błaszczak Ł. [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, K. Markiewicz, E. Rudkowska-Ząbczyk, Warszawa 2010.
Błaszczak Ł. [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2021.
Bodio J., Dopuszczalność dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem. Uwagi prawnoporównawcze w obrębie prawa polskiego [w:] Problem dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w procesie cywilnym, red. K. Knoppek, Poznań 2018.
Czarnecki Ł., Dopuszczalność tzw. dowodu bezprawnego (nielegalnego, sprzecznego z prawem) w procesie cywilnym, „Monitor Prawniczy” 2016/16.
Dąbrowska U. [w:] Sądowe Komentarze Tematyczne. Rozwód i separacja, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2016.
Florczak-Wątor M., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych, Kraków 2014.
Gajda-Roszczynialska K., Kilka uwag o dopuszczalności dowodów nielegalnych na tle prawnoporównawczym w polskim postępowaniu cywilnym [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Gajda-Roszczynialska K., Ograniczenia dopuszczalności dowodów nielegalnych w postępowaniu cywilnym – granica czy fundament dążenia do prawdy w postępowaniu cywilnym?, „Polski Proces Cywilny” 2016/3.
Gołaczyński J., Dowody pozyskane bezprawnie w sprawach o rozwód [w:] Prawo rodzinne i spadkowe wobec współczesnych zjawisk technologicznych i społecznych, red. J.M. Łukasiewicz, M. Załucki, Toruń 2018.
Iwanicki T., Możliwość wykorzystania „dowodów nielegalnych” w postępowaniu cywilnym w świetle orzecznictwa oraz doktryny, „Palestra” 2016/5.
Kaczmarek-Templin B., E-mail naruszający tajemnicę korespondencji jako dowód w postępowaniu cywilnym [w:] Problem dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w procesie cywilnym, red. K. Knoppek, Poznań 2018.
Karolczyk B., Dopuszczalność „dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa” w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sadowy” 2012/4.
Karpińska A., Dowód nielegalny w postępowaniu cywilnym, Katowice 2020 (rozprawa doktorska).
Klich A., Dowód z opinii biegłego w postępowaniu cywilnym. Biegły lekarz, Warszawa 2016.
Korszeń D., Zakres zakazu przeprowadzania w postępowaniu cywilnym dowodów nielegalnych (bezprawnych), „Monitor Prawniczy” 2013/1.
Kozłowski Ł., Korzystanie w procesie cywilnym z dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem, Poznań 2021 (rozprawa doktorska).
Krakowiak M., Potajemne nagranie na taśmę jako dowód w postępowaniu cywilnym, „Monitor Prawniczy” 2005/4.
Krzemiński M., Normy konstytucji jako źródło ograniczeń dowodowych w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Konstytucyjny” 2017/4.
Laskowska-Hulisz A., Dowody z innych dokumentów niż wymienione w art. 2431 k.p.c. uzyskane w sposób sprzeczny z prawem [w:] Problem dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w procesie cywilnym, red. K. Knoppek, Poznań 2018.
Laskowska A., Dowody w postępowaniu cywilnym uzyskane w sposób sprzeczny z prawem, „Państwo i Prawo” 2003/12.
Laskowska A., Glosa do wyroku SN z dnia 25 kwietnia 2003 r., IV CKN 94/01, „Przegląd Sądowy” 2004/11–12.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Mania K., Dopuszczalność dowodów o charakterze audiowizualnym w kontekście dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem przed sądem powszechnym i sądem polubownym [w:] Problem dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w procesie cywilnym, red. K. Knoppek, Poznań 2018.
Manowska M. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
Markiewicz K., Dokumenty i ich wtórniki w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2016/3.
Miśko A., O problemie dopuszczalności dowodów sprzecznych z prawem na tle specyfiki postępowania rozwodowego [w:] Aktualne problemy prawa materialnego i procesowego cywilnego, red. E. Marszałkowska-Krześ, Wrocław 2019.
Pawliczak J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, t. 5, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Pietraszewska A., Problematyka dowodów elektronicznych uzyskanych w sposób niemoralny lub w sposób sprzeczny z prawem w postępowaniu cywilnym [w:] Tendencje prawa materialnego i procesowego cywilnego, red. E. Marszałkowska-Krześ, Wrocław 2017.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2021.
Rzewuska M., Dopuszczenie dowodów z nagrań rozmów współmałżonka uzyskanych bez jego wiedzy i zgody w sprawach rozwodowych [w:] Teoretyczne i praktyczne aspekty postępowania dowodowego, red. M. Paszkowski, D. Daniluk, M. Rzewuska, Olsztyn 2018.
Skorupka A., Dopuszczalność dowodu sprzecznego z prawem w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2021.
Skorupka A. [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2021.
Soroka P., Korkuś-Soroka M., Zastosowanie doktryny „owoców drzewa zatrutego” na gruncie polskiej procedury cywilnej, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 2019/28.
Studzińska J., Dowód z dokumentu elektronicznego pozyskany sprzecznie z prawem [w:] Problem dowodów uzyskanych sprzecznie z prawem w procesie cywilnym, red. K. Knoppek, Poznań 2018.
Wengerek E., Korzystanie w postępowaniu cywilnym ze środków dowodowych uzyskanych w sposób sprzeczny z prawem, „Państwo i Prawo” 1977/2.
Zedler F., Dopuszczalność dowodu z taśmy magnetofonowej w postępowaniu cywilnym [w:] Proces i Prawo. Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Józefa Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Wrocław 1989.
Marcin Kostwiński
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego I, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, adwokat, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707
Skutki ujawnienia umowy dowodowej w sprawie gospodarczej rozpoznawanej w postępowaniu nakazowym
W artykule przedstawiono problematykę skutków, jakie może wywołać zawarcie umowy dowodowej w sprawie, która jest kumulatywnie rozpoznawana według przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych i postępowaniu nakazowym. Kwestia ta prezentuje się odmiennie w pierwszej fazie postępowania nakazowego (do wydania nakazu zapłaty) oraz po wniesieniu zarzutów przez pozwanego. Jednocześnie autor rozważa, jakie sankcje procesowe mogą być zastosowane wobec powoda, który zataja przed sądem zawarcie umowy dowodowej.
Słowa kluczowe: umowa dowodowa, postępowanie w sprawach gospodarczych, postępowanie nakazowe, nadużycie prawa procesowego
dr Marcin Kostwiński
Assistant Professor, Department of Civil Proceedings I, Faculty of Law and Administration, University of Lodz; attorney, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707
Disclosure of evidentiary agreement in commercial cases heard in the order for payment procedure
This article discusses the issue of the effects that an evidentiary agreement may evoke in a case that is cumulatively heard under provisions on the proceedings in commercial cases and order for payment procedure. The issue presents itself differently in the first phase of the order for payment procedure (up to the issuing an order for payment) and after the defendant has raised objections against such order for payment. At the same time, the author considers procedural sanctions that may be applied to a claimant concealing the conclusion of an evidentiary agreement.
Keywords: evidentiary agreement, proceedings in commercial cases, order for payment procedure, abuse of procedural law
Bibliografia / References
Arkuszewska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
Arkuszewska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2022.
Błaszczak Ł., Powództwo oczywiście bezzasadne. Art. 1911 k.p.c., Warszawa 2021.
Błaszczak Ł., Umowa dowodowa jako przykład nowej instytucji w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 4589 k.p.c.), „Palestra” 2019/11–12.
Błaszczak Ł. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2019.
Błaszczak Ł., Gil I., Głodowski W., Gołaczyński J., Rodziewicz P., Skorupka A. [w:] System postępowania cywilnego, t. 2, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2021.
Budniak-Rogala A., Charakter prawny zapisu na sąd polubowny w postępowaniu cywilnym, Wrocław 2015.
Bury P., Umowy dowodowe w postępowaniu w sprawach gospodarczych [w:] Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, M. Malczyk, Warszawa 2020.
Chrapoński D., Odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych – zarys regulacji, „Palestra” 2019/11–12.
Cagara J., Postępowanie nakazowe i upominawcze, „Nowe Prawo” 1971/1.
Cieślak S., Francuskie postępowania nakazowe w świetle powiązań wewnątrzsystemowych [w:] Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2018.
Cieślak S., Powiązania wewnątrzsystemowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Cieślak S., Postępowania przyspieszone w procesie cywilnym. Zarys postępowania nakazowego, upominawczego i uproszczonego, Warszawa 2004.
Dalka S., Nakaz zapłaty jako podstawa egzekucji sądowej i zabezpieczenia, „Problemy Egzekucji Sądowej” 1996/16.
Dalka S., Ochrona sądowa roszczeń majątkowych w postępowaniu nakazowym i upominawczym, Gdańsk 1977.
Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998.
Draniewicz B. [w:] B. Draniewicz, Ł. Piebiak, Postępowania odrębne. Komentarz, Warszawa 2007.
Ereciński T., Nadużycie praw procesowych w postępowaniu cywilnym. Tezy i wstępne propozycje do dyskusji [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, Warszawa 2019.
Ereciński T., O potrzebie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Państwo i Prawo” 2004/4.
Ereciński T., Weitz K., Prawda i równość stron w postępowaniu cywilnym a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego, Serock k. Warszawy, 24–26.09.2009, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Feliga P., Sprawiedliwe załatwienie sprawy gospodarczej jako cel odrębności postępowania w sprawach gospodarczych (art. 4581–45813 KPC) [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, red. P. Rylski, Warszawa 2020.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2022.
Fenichel Z., Polskie prawo prywatne i procesowe. Studia, Kraków 1936.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Warszawa 2019.
Flejszar R., Przedsiębiorca w postępowaniu cywilnym rozpoznawczym, Warszawa 2006.
Gapska E., Przeciwdziałanie nadużyciom prawa procesowego w znowelizowanym Kodeksie postępowania cywilnego. Cz. I – Klauzula generalna, „Monitor Prawniczy” 2019/15.
Gapska E., Umowy dowodowe [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 2, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2021.
Górniak K., Umowy dowodowe w procesie cywilnym, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2019/4.
Górowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Grzegorczyk P., Postępowania odrębne w świetle projektowanych zmian Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Reforma postępowania cywilnego w świetle projektów Komisji Kodyfikacyjnej, red. K. Markiewicz, Warszawa 2011.
Gudowski J., Nadużycie prawa procesowego w postępowaniu rozpoznawczym (in ampliore contextu) [w:] Nadużycie prawa procesowego cywilnego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, Warszawa 2019.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2019.
Gwóźdź K., Postępowanie w sprawach gospodarczych jako postępowanie odrębne – novum czy powrót do przeszłości? [w:] Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, M. Malczyk, Warszawa 2020.
Jagielska M., Markiewicz K., Kontrola nieuczciwych postanowień umownych a spory konsumenckie rozstrzygane w postępowaniach charakterystycznych – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 13.09.2018 r., C-176/17, Profi Credit Polska S.A. przeciwko Mariuszowi Wawrzoskowi, i postanowienia Trybunału Sprawiedliwości z 28.11.2018 r., C-632/17, Powszechna Kasa Oszczędności (PKO) Bank Polski S.A. w Warszawie przeciwko Jackowi Michalskiemu, „Europejski Przegląd Sądownictwa” 2020/8.
Jakubecki A., Sankcje za nadużycie uprawnień procesowych w kodeksie postępowania cywilnego, „Palestra”2019/11–12.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, Warszawa 2019.
Jaśkiewicz J., Poznanie faktów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Jędrzejewska M., Modele postępowania w cywilnych sprawach „drobnych i prostych” (model sądowy, arbitrażowy, administracyjny), „Palestra” 1977/7.
Karolczyk B. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 2, cz. 2, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2016.
Klawonn W., Nakaz zapłaty jako tytuł zabezpieczenia, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2006/4–6.
Knoppek K., Umowy dowodowe w postępowaniu w sprawach gospodarczych a cele procesu cywilnego [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Kostwiński M., Czy jest potrzebny nakaz świadczenia?, „Polski Proces Cywilny” 2015/4.
Kostwiński M., Dowody z dokumentów w postępowaniu nakazowym w kontekście formy dokumentowej czynności prawnych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego” 2019/24.
Kostwiński M., Merytoryczne rozpoznanie sprawy w procesie cywilnym w ramach konstrukcji odwrócenia sporu, Warszawa 2019.
Kostwiński M., Postępowanie nakazowe i upominawcze po nowelizacji k.p.c. z 4 lipca 2019 r. a postulat szybkości postępowania cywilnego oraz zasada równości [w:] Założenia aksjologiczne nowelizacji KPC z 4 lipca 2019 r., red. S. Cieślak, Łódź 2020.
Kostwiński M., Zarzut potrącenia w postępowaniu nakazowym, „Transformacje Prawa Prywtanego” 2020/1.
Kościółek A., Zasady postępowania dowodowego. Klasyfikacja [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Kotowicz M., Marciniak S., W kwestii dopuszczalności uchylenia nakazu zapłaty jako tytułu zabezpieczenia, „Polski Proces Cywilny” 2017/2.
Kulski R., Odrębności postępowania w sprawach gospodarczych, „Monitor Prawniczy” 2019/21.
Kulski R., Umowy dowodowe w postępowaniu cywilnym (rozważania na tle prawnoporównawczym) [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7–9.10.2005 r.), Kraków 2006.
Kulski R., Umowy procesowe w postępowaniu cywilnym, Kraków 2006.
Kulski R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Laskowska-Hulisz A., Mielczarek B., Umowa dowodowa w postępowaniu w sprawach gospodarczych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/1.
Litauer J.J., Komentarz do procedury cywilnej. Postępowanie sporne, postępowanie zabezpieczające, Warszawa 1933.
Machnikowska A., Postępowanie w sprawach gospodarczych [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 6, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Manowska M., Dokument jako środek dowodowy w postępowaniu nakazowym, „Prawo Spółek” 1999/4.
Manowska M., Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym jako merytoryczne orzeczenie sądu. Wybrane zagadnienia [w:] Proces cywilny. Nauka – Kodyfikacja – Praktyka. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Feliksowi Zedlerowi, red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik, Warszawa 2012.
Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2012.
Manowska M., Postępowanie nakazowe i upominawcze, Warszawa 2001.
Mądrzak H., O pojmowaniu naczelnych zasad postępowania cywilnego [w:] Proces i prawo. Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Ossolineum 1989.
Mikuszewski W., Dopuszczalność umów regulujących sposób prowadzenia dowodów w procesie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1939/3.
Mróz-Szarmach D., Postępowanie nakazowe [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 6, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Muliński M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I B, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Olaś A., Ius moderandi w postępowaniu cywilnym po zmianach wprowadzonych na mocy ustawy z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Olaś A., Koncentracja materiału procesowego w postępowaniu nakazowym i upominawczym po zmianach wprowadzonych na mocy nowelizacji KPC z 4.7.2019 r., „Monitor Prawniczy” 2021/4.
Olaś A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2019.
Plebanek M.G., Nadużycie praw procesowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012.
Rylski P., Czy wyłączną przesłanką wstrzymania natychmiastowej wykonalności nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku jest groźba poniesienia przez pozwanego niepowetowanej szkody?, „Polski Proces Cywilny” 2011/4.
Rylski P., Naczelne zasady postępowania cywilnego związane z postępowaniem dowodowym oraz zasady postępowania dowodowego [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, K. Markiewicz, E. Rudkowska-Ząbczyk, Warszawa 2010.
Rylski P., O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 4.07.2019 r. w ogólności, „Palestra” 2019/11–12.
Rylski P., O potrzebie definicji nadużycia prawa procesowego na gruncie art. 41 KPC [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, red. P. Rylski, Warszawa 2020.
Schmidt R., Dokument prywatny mający moc dokumentu urzędowego jako podstawa wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym – cz. I, „Monitor Prawniczy” 2010/9.
Siedlecki W., O tzw. umowach procesowych [w:] Studia z prawa zobowiązań. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Alfredowi Ohanowiczowi, red. Z. Radwański, Warszawa 1979.
Skąpski A., Ograniczenia dowodzenia w procesie cywilnym, Warszawa – Kraków 1981.
Szanciło T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Szanciło T., Środki z art. 2262 § 2 k.p.c. związane z nadużyciem przez stronę prawa procesowego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/6–7.
Torbus A., Umowa jurysdykcyjna w systemie międzynarodowego postępowania cywilnego, Toruń 2012.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego. Ustrój sądów cywilnych, postępowanie sporne, Wilno 1932.
Weitz K., Czy potrzebne jest postępowanie w sprawach gospodarczych?, „Przegląd Sądowy” 2008/7–8.
Weitz K., Nadużycie „prawa” procesowego cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Zedler F., Co dalej z kodeksem postępowania cywilnego? [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7–9.10.2005 r.), Kraków 2006.
Zembrzuski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian, t. 2, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2019.
Marianna-Elizabet Iaroslavska
doktorantka, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2543-2227
Obligatoryjne zastępstwo procesowe środkiem ochrony stron w kontradyktoryjnym postępowaniu opartym na systemie prekluzji
Artykuł jest poświęcony analizie relacji bezwzględnego przymusu adwokacko-radcowsko-rzecznikowskiego do zasady kontradyktoryjności oraz zasady koncentracji materiału procesowego. Przedstawione rozważania mają na celu podkreślenie funkcji ochronnej obligatoryjnego zastępstwa procesowego. Szczególną uwagę zwrócono na rolę zawodowych pełnomocników w postępowaniu cywilnym.
Słowa kluczowe: bezwzględny przymus adwokacko-radcowsko-rzecznikowski, system prekluzji, zasada kontradyktoryjności, zawodowi pełnomocnicy, zasada koncentracji materiału procesowego
Marianna-Elizabet Iaroslavska
PhD student, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2543-2227
The protective function of compulsory representation in contradictory proceedings based on the system of preclusion
The paper contains an analysis of the compulsory representation's relation to the adversarial principle and the completeness of pleadings and evidence. The presented considerations aim at highlighting the protective function of compulsory representation. Particular attention has been paid to the role of professional attorneys in civil proceedings.
Keywords: adversarial principle, compulsory representation, completeness of pleadings and evidence, professional attorneys, system of preclusion
Bibliografia / References
Błaszczak Ł., Gil I., Głodowski W., Gołaczyński J., Rodziewicz P., Skibińska M., Skorupka A., Zasada koncentracji materiału procesowego [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym. System postępowania cywilnego, t. 2, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2021.
Bodio J., Przymus adwokacko-radcowski – uwagi o stanie obecnym i perspektywach zmian, „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe” 2015/1.
Borkowski G., Udział adwokata w postępowaniu cywilnym jako remedium w świetle art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności [w:] Jus et remedium. Księga jubileuszowa Profesora Mieczysława Sawczuka, red. A. Jakubecki, J.A. Strzępka, Warszawa 2010.
Budniak-Rogala A., Przepis art. 207 k.p.c. jako instrument realizacji zasady koncentracji materiału procesowego w postępowaniu cywilnym – uwagi wybrane po pięciu latach obowiązywania, „Polski Proces Cywilny” 2018/1.
Cichorska M., Kilka uwag o pełnomocnictwie w prawie procesowym cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2018/1.
Ciepła H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Curia, Research note, Scope of the requirement of independence of lawyers, June 2015, https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2021-12/ndr_2019-005_neutralisee_en.pdf.
Dziurda M., Konstrukcja i zasady zastępstwa osób prawnych przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sądowy” 2017/10.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej z perspektywy systemowej, „Przegląd Sądowy” 2020/10.
Dziurda M., Zastępstwo osób prawnych przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, „Polski Proces Cywilny” 2017/4.
Fenichel Z., Obowiązkowe zastępstwo adwokackie wedle kodeksu postępowania cywilnego, „Głos Adwokatów” 1931/2.
Flaga-Gieruszyńska K., Kilka uwag o roli adwokata w realizacji standardów prawa do sądu w sprawach cywilnych [w:] Usus magister est optimus. Rozprawy prawnicze ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Kubasowi, red. B. Jelonek-Jarco, R. Kos, J. Zawadzka, Warszawa 2016.
Gajda-Roszczynialska K., System koncentracji materiału procesowego po zmianach wprowadzonych na mocy ustawy z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w postępowaniu zwyczajnym, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Gołąb S., O pełnomocnikach w procesie cywilnym, „Palestra” 1938/10.
Gregorczyk D. [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego. Tom II. Część 3. Czynności procesowe w postępowaniu administracyjnym ogólnym, red. G. Łaszczyca, A. Matan, Warszawa 2021.
Gudowski J., O kilku naczelnych zasadach procesu cywilnego – wczoraj, dziś i jutro [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. M. Kępiński, A. Koch, A. Nowicka, Z. Radwański, A.J. Szwarc, S. Wronkowska, F. Zedler, Poznań 2005.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Guziak K., Adwokat w postępowaniu cywilnym w sprawach objętych przymusem adwokackim na terenie b. zaboru austriackiego w okresie dwudziestolecia międzywojennego: wybrane zagadnienia, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2010/13.
Hofmański P., Wróbel A. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. 1, komentarz do art. 6, Warszawa 2010.
Iaroslavska M.-E., Bezwzględny przymus adwokacko-radcowsko-rzecznikowski a prawo do sądu [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. T. Zembrzuski, A. Orzeł-Jakubowska, Warszawa 2023.
Jakubecki A., Dostęp do ochrony prawnej w świetle ustawy nowelizującej KPC z 4.7.2019 r. [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Jakubecki A., Koncentracja materiału procesowego w postępowaniu cywilnym A. D. 2019 – dyskrecjonalna władza sędziego czy prekluzja? [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Jarocha A., Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu cywilnym, czyli od przyprawców do gwarantów profesjonalizmu procesowego [w:] Tajemnica adwokacko-radcowska i notarialna oraz inne środki ochrony zaufania w postępowaniu cywilnym, red. S. Cieślak, Warszawa 2022.
Jaślikowski M., Wyłączenia podmiotowe spod przymusu adwokacko-radcowskiego w postępowaniu cywilnym [w:] Aurea Praxis, Aurea Theoria. Księga Pamiątkowa ku czci prof. Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
J.M., Uwagi krytyczne o przymusie adwokackim, „Głos Sądownictwa” 1933/4.
Kilian M., Representation in Court Proceedings – Comparative Aspects and Empirical Findings, University of Cologne 2015, https://www.ccbe.eu/document/PECO_Portal/Ukraine-June2015/Slides__Matthias_Kilian.pdf.
Kościołek A., Zasady postępowania dowodowego. Klasyfikacja [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Krzemiński Z., Pełnomocnik w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1971.
Krajowa Izba Radców Prawnych, pismo z 15.02.2016 r. do Ministerstwa Sprawiedliwości w sprawie prac nad reformą sądownictwa, L.dz.263/2016, Warszawa 2016.
Lubiński K., Prawo do rzetelnego procesu cywilnego [w:] Praworządność i jej gwarancje, red. D. Kala, Warszawa 2009.
Łochowski M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–505(39). Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Machnikowska A., Radcowie prawni [w:] Etyka prawnicza. Zagadnienia podstawowe, red. S. Sykuna, Warszawa 2019.
Malmuk-Cieplak A., Torbus A., Ocena efektywności postępowania sądowego w nowych przepisach Kodeksu postępowania cywilnego na podstawie badań ankietowych [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Marcinoska-Boulangé L. [w:] Postępowanie cywilne w sprawach własności intelektualnej. Komentarz dla pełnomocników procesowych i sędziów, red. B. Karolczyk, Warszawa 2021.
May J., Rola sądu w wybranych postępowaniach odrębnych na przykładzie postępowania w sprawach gospodarczych i postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy [w:] Nowelizacja postępowania cywilnego. Wpływ zmian na praktykę sądową, red. M. Białecki, S. Kotas-Turoboyska, F. Manikowski, E. Szczepanowska, Warszawa 2021.
Mądrzak H., Prawo do sądu jako gwarancja ochrony praw człowieka (studium na tle polskiego prawa konstytucyjnego, prawa cywilnego materialnego i procesowego) [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
Ministerstwo Sprawiedliwości, SA w Warszawie, Sprawozdanie w sprawach cywilnych za rok 2021, https://waw.sa.gov.pl/container/pliki/2022/MS_S%201a%20-%20sprawozdanie%20w%20sprawach%20cywilnych%20za%202021%20r-.pdf.
Misztal-Konecka J., O udziale w postępowaniu cywilnym osób, które doznają przeszkód faktycznych w osobistym dokonywaniu czynności procesowych, „Przegląd Sądowy” 2017/11–12.
Misztal-Konecka J., Zasada kontradyktoryjności [w:] Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Mokry J., Czynności procesowe podmiotów dochodzących ochrony praw w postępowaniu cywilnym, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 1993/225.
Mokry J., Odwoływalność czynności procesowych w postępowaniu sądowym, Warszawa 1973.
Olaś A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2022.
Osajda K., Pełnomocnicy uprawnieni do wnoszenia kasacji i występowania przed najwyższymi organami sądowymi, „Palestra” 2004/49 (11–12).
Pietrzkowski H., Pełnomocnicy procesowi [w:] Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2014.
Pietrzkowski H., Reprezentacja stron w postępowaniu cywilnym [w:] Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Warszawa 2014.
Pinkalski Z., Regulacja sądownictwa do spraw własności intelektualnej a konstytucyjne prawo do sądu, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2020/2.
Pogonowski P., Efektywne postępowanie cywilne. Uwagi wstępne na tle ekonomicznej analizy prawa, „Polski Proces Cywilny” 2020/4.
Plaga naganiactwa, „Głos Adwokatów” 1925/1.
Plaga pokątnego pisarstwa, „Głos Adwokatów” 1925/1 (1).
Raport Europejskiej Komisji na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ), cyt. za Fundacja Court Watch Polska, Ocena polskiego sądownictwa w świetle badań, https://courtwatch.pl/wp-content/uploads/2017/05/Raport-Fundacji-Court-Watch-Polska-Ocena-polskich-s%C4%85d%C3%B3w-w-%C5%9Bwietle-bada%C5%84-maj-2017.pdf. Rawczyński P., Zdolność procesowa w sądowym postępowaniu rozpoznawczym w sprawach cywilnych, Warszawa 2018.
Rylski P., Zasada kontradyktoryjności [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2010.
Siedlecki W., Przebudowa sądowego postępowania cywilnego w Polsce Ludowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1959/3.
Sikorski A., Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu grupowym, „Palestra” 2017/3.
Skuczyński P., Etyka adwokatów i radców prawnych, Warszawa 2016.
Sowiński P.K., Rzymskie korzenie rzetelności adwokackiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza” 2018/101.
Studzińska J., Zasada kontradyktoryjności [w:] Postępowanie nieprocesowe, red. J. Studzińska, E. Gapska, Warszawa 2020.
Szczurowski T., Prekluzja twierdzeń i dowodów w nowym postępowaniu gospodarczym [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Szymura M., Jamroży R., Kontradyktoryjność i prawda w procesie cywilnym, „Palestra” 2011/5–6.
Świecki D., Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych, Warszawa 2020.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–729, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Thon A., Krytyka Kodeksu postępowania cywilnego ze stanowiska teorii procesu i doświadczeń praktyki, Część I. Postępowanie sporne, Warszawa 1936.
Waligórski M., Gwarancje wykrycia prawdy w procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1953/8–9.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., System procesu cywilnego, Wilno 1932.
Weitz K., Między systemem dyskrecjonalnej władzy sędziego a systemem prekluzji – ewolucja regulacji prawa polskiego [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych, red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Weitz K., Współczesne problemy kodyfikacji prawa postępowania cywilnego, „Forum Prawnicze” 2020/3 (59).
Wengerek E., Demokratyzacja procesu cywilnego w Polsce Ludowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1975/37.
Wiśniewski T., Zasada koncentracji materiału procesowego [w:] Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2013.
Wiśniewski T., Zasada kontradyktoryjności [w:] Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2013.
Zembrzuski T., Koncentracja materiału procesowego – w poszukiwaniu właściwej drogi [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Zembrzuski T., Pozbawienie możności obrony praw strony w orzecznictwie Sądu Najwyższego [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Pazdan, M. Tomalak, Warszawa 2017.
Zembrzuski T., Przyznanie prawa ubogich w postępowaniu cywilnym [w:] Aurea praxis aurea teoria: księga pamiątkowa ku czci profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 2, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Zembrzuski T., Skarga kasacyjna. Dostępność w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Zembrzuski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz 2021, red. P. Rylski, Warszawa 2021.
Zembrzuski T., Względny przymus bezwzględny, czyli pełnomocnik procesowy w sprawach własności intelektualnej [w:] In varietate concordia. Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Skubisza, red. E. Całka, A. Jakubecki, M. Nazar, A. Niewęgowski, R. Poździk, Warszawa 2022.
Zembrzuski T., Zaufanie strony a odmowa sporządzenia przez pełnomocnika nadzwyczajnego środka zaskarżenia [w:] Tajemnica adwokacko-radcowska i notarialna oraz inne środki ochrony zaufania w postępowaniu cywilnym, red. S. Cieślak, Warszawa 2022.
Zientalewicz S., Kilka słów w odpowiedzi na pytanie, czy wymogi stawiane profesjonalnemu pełnomocnikowi muszą być wyższe niż stawiane stronie działającej osobiście [w:] Tajemnica adwokacko-radcowska i notarialna oraz inne środki ochrony zaufania w postępowaniu cywilnym, red. S. Cieślak, Warszawa 2022.
Magdalena Skibińska
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Pracy i Postępowania Cywilnego, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Zielonogórski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157
O zasadności przepisu art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy antycovidowej z perspektywy konstytucyjnej zasady proporcjonalności
Celem artykułu jest określenie zasadności przepisu art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy antycovidowej, zgodnie z którym właściwym do orzekania w sprawach cywilnych w pierwszej i drugiej instancji jest skład jednoosobowy, z perspektywy konstytucyjnej zasady proporcjonalności. Przeprowadzone rozważania prowadzą do wniosku, że regulacja ta narusza konstytucyjne prawo do rozpatrzenia sprawy przez sąd właściwy. Ponadto nie spełnia ona żadnego z kryteriów konstytucyjnego testu proporcjonalności z następujących względów. Po pierwsze, zastosowane środki są nadmiernie uciążliwe dla jednostki. Po drugie, możliwe jest osiągnięcie tych samych celów przy użyciu mniej uciążliwych środków. Po trzecie, wiele przesłanek przemawia za przyznaniem w tym przypadku pierwszeństwa osobistemu prawu strony do sądu zamiast ochronie zdrowia publicznego. Co więcej, przeprowadzona analiza wskazuje, że oceniany przepis nie spełniał wymogów określonych w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej także w chwili jego uchwalania. Z tego względu należy postulować uchylenie tej regulacji nawet w czasie trwającego stanu zagrożenia epidemicznego.
Słowa kluczowe: stan zagrożenia epidemicznego, skład sądu, zasada kolegialności, zasada proporcjonalności, pandemia koronawirusa, ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności, kontrola konstytucyjności
Dr Magdalena Skibińska
assistant professor, Chair of Labour Law and Civil Procedural Law, Institute of Legal Sciences, University of Zielona Góra, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1676-1157
The legitimacy of the provision of the Article 15zzs1 section 1 point 4 of the Polish Anti-Covid Act from the perspective of the constitutional principle of proportionality
The scope of this paper is to determine, from the perspective of the constitutional principle of proportionality, the legitimacy of Article 15zzs1 section 1 point 4 of the Polish Anti-Covid Act provisions, according to which a single-judge panel is proper to adjudicate civil cases in the first and second instance. Conducted considerations lead to the conclusion that this regulation violates the constitutional right to have a case heard by a competent court. Moreover, it does not meet any of the criteria of the constitutional test of proportionality due to the following facts. First, the measures applied are excessively burdensome for the individual. Second, it is possible to achieve the same goals with less burdensome measures. Last, there are several reasons for granting priority in this case to the party's personal right to a court instead of protecting public health. Furthermore, the conclusions drawn from this analysis show that the above provision did not also meet requirements set out in Article 31 Section 3 of the Polish Constitution at the time of its adoption. Therefore, this regulation should be repealed even during the ongoing state of epidemic threat.
Keywords: state of epidemic threat, composition of the court, collegiality rule, principle of proportionality, coronavirus pandemic, limitation of constitutional rights and freedoms, constitutional review
Bibliografia / References
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Bosek L., Prawa pacjenta [w:] System prawa medycznego. Tom 1. Instytucje prawa medycznego, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2018.
Brzozowski W., Aspekty konstytucyjne prawa medycznego [w:] Pojęcie, źródła i zakres prawa medycznego, red. R. Kubiak, L. Kubicki, Warszawa 2018.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 30, 31, 32, 33, Warszawa 2019.
Complak K. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterystyka), „Państwo i Prawo” 1997/11–12.
Ereciński T., Gudowski J., Iwulski J., Komentarz do prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, red. J. Gudowski, Warszawa 2002.
Florczak-Wątor M., Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, „Państwo i Prawo” 2020/12.
Gajda-Roszczynialska K., Przebudowa wymiaru sprawiedliwości w czasach pandemii COVID-19 ze szczególnym uwzględnieniem postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
Garlicki L., Przesłanki ograniczania konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), „Państwo i Prawo” 2001/10.
Garlicki L., Wojtyczek K. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Giedroyć A., Fleischer M., Szczepienie do jedyna droga na powrót do normalności, http://www.usk.wroc.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2410Itemid=28.
Izdebski H., Legislacja dotycząca COVID-19 i ustawowy nihilizm prawny [w:] Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2021.
Izdebski H. [w:] Ustawa o zdrowiu publicznym. Komentarz, red. M. Dercz, Warszawa 2016.
Izdebski H., Zasada proporcjonalności a ograniczanie praw człowieka [w:] Konstytucja w państwie demokratycznym, red. S. Patyra, M. Sadowski, K. Urbaniak, Poznań 2017.
Jaworska M., Konstytucyjna formuła prawa do „sądu właściwego” a sprawowana przez sądy administracyjne kontrola działalności administracji publicznej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012/3.
Kardas P., Konstytucyjne podstawy rozstrzygania kolizji obowiązków i konfliktów dóbr w czasie epidemii, „Palestra” 2020/6.
Kwaśniak A., Praktyczne implikacje zasady udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, wynikającej z art. 182 Konstytucji RP, w kontekście najnowszych regulacji, „Monitor Prawniczy” 2022/8.
Lis-Staranowicz D., Konstytucyjne środki ochrony wolności i praw [w:] Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Chmaj, Warszawa 2008.
Litowski J., Zakres zmian art. 15zzs1 ustawy z 2.3.2020 r. – uwagi na tle stanu prawnego obowiązującego od 3.7.2021 r., „Monitor Prawniczy” 2022/2.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Łazarska A., Skład sądu drugiej instancji w postępowaniu cywilnym, „Ius Novum” 2022/2.
Markiewicz K., Wpływ regulacji „covidowych” na zasadę niezmienności (stabilności) oraz kolegialność składów sądów odwoławczych, „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
Niżnik-Mucha A., Zakaz naruszania istoty konstytucyjnych wolności i praw w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014.
Olaś A., Czy zasada proporcjonalności? Uwagi na tle wybranych zmian w KPC wprowadzonych ustawą z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469) w świetle Modelowych Europejskich Reguł Postępowania Cywilnego ELI/UNIDROIT [w:] Realizacja zasad postępowania cywilnego na tle aktualnych zmian KPC. Acta Iuridica Lebusana vol. 21, red. M. Skibińska, Zielona Góra 2022.
Olaś A., Kolegialność a jednoosobowość – skład I instancji w procesie cywilnym: doświadczenia i perspektywy, „Polski Proces Cywilny” 2020/3.
Olaś A., W stronę modelowego Europejskiego Kodeksu Postępowania Cywilnego: od Projektu Storme do Modelowych Europejskich Reguł Postępowania Cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2021/9.
Pawliczak J., Wach-Pawliczak M., Konstytucyjne granice formalizmu postępowania cywilnego – glosa – SK 49/08, „Monitor Prawniczy” 2012/3.
Radajewski M., Prawa i wolności człowieka i obywatela w dobie pandemii [w:] Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2021.
Sanetra W., Sąd właściwy w rozumieniu Konstytucji RP, „Przegląd Sądowy” 2011/9.
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Skibińska M., Ocena art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy antycovidowej z perspektywy zasady udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, „Dyskurs Prawniczy i Administracyjny” 2021/4.
Skibińska M., Realizacja zasady kolegialności przed sądami cywilnymi w dobie pandemii COVID-19 – uwagi do art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 KoronawirusU [w:] Symbolae Andreae Marciniak dedicatae. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Marciniakowi, red. J. Jagiełła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Sroka T., Ograniczenia praw i wolności konstytucyjnych oraz praw pacjenta w związku z wystąpieniem zagrożenia epidemicznego, „Palestra” 2020/6.
Sygit B., Zdrowie publiczne, Warszawa 2017.
Sygit B., Wąsik D., Leksykon prawa medycznego, Warszawa 2017.
Szczepienia przeciwko COVID-19 – szansa na powrót do normalności także dla kultury, https://www.gov.pl/web/psse-lobez/szczepienia-przeciwko-covid-19--szansa-na-powrot-do-normalnosci-takze-dla-kultury.
Śledzińska-Simon A., Analiza proporcjonalności ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności. Teoria i praktyka, Wrocław 2019.
Trociuk S., Prawa i wolności w stanie epidemii, Warszawa 2021.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Walaszek-Pyzioł A., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1995/1.
Waśkowski E., Kolegialność czy jednoosobowość?, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1924/36.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., System procesu cywilnego. Tom 1. Wstęp teoretyczny: zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, Wilno 1932.
Wengerek E., Zasada kolegialności w postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 1959/3.
Winczorek J., Pandemia COVID-19 a dostęp do prawa. Polska na tle wyników badania międzynarodowego, „Państwo i Prawo” 2020/12.
Włodyka S., Ustrój organów ochrony prawnej, Warszawa 1975.
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności [w:] Prawa i wolności obywatelskie, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Wyrzykowski M., Granice praw i wolności – granice władzy [w:] Obywatel – jego wolności i prawa, opr. B. Oliwa-Radzikowska, Warszawa 1998.
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
Zembrzuski T., Przeciwdziałanie i zwalczanie epidemii COVID-19 w postępowaniu cywilnym, czyli pożegnanie z kolegialnością orzekania, „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
31 maja wszyscy uczniowie wracają do nauki stacjonarnej na zasadach sprzed pandemii, https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/31-maja-wszyscy-uczniowie-wracaja-do-nauki-stacjonarnej-na-zasadach-sprzed-pandemii#:~:text=Sytuacja%20epidemiczna%20na%20tyle%20si%C4%99,zasadach%20obowi%C4%85zuj%C4%85cych%20przed%20okresem%20epidemii.
Arkadiusz Sadza
doktor nauk prawych, adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, sędzia Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8238-6255
Licytacja nieruchomości służącej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika po 15.04.2022 r.
W artykule zaprezentowano regulacje dotyczące licytacji nieruchomości służącej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika, wprowadzone do Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 14.05.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Dnia 15.04.2022 r. uchylony został bowiem przepis art. 9521 § 5 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), który wyłączał możliwość przeprowadzania licytacji tego rodzaju nieruchomości w czasie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego oraz 90 dni po ich zakończeniu. W związku z tym przepisy art. 9521 § 1–4 k.p.c. nabrały od tego dnia znacznie większego praktycznego znaczenia. W tekście zasygnalizowano zasadnicze wątpliwości, jakie mogą pojawiać się na tle praktycznego stosowania wymienionych unormowań. Zgłoszono postulat, by problemy te doczekały się rozwiązania w praktyce orzeczniczej.
Słowa kluczowe: licytacja, nieruchomość, egzekucja, nowelizacja, postępowanie egzekucyjne
dr Arkadiusz Sadza
Assistant Professor, Department of Civil Proceedings and International Commercial Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Sklodowska University in Lublin; judge of the District Court Lublin – Zachod in Lublin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8238-6255
The auction of an immovable property meeting residential needs of the debtor after 15 April 2022
The article presents provisions concerning the auction of an immovable property meeting the debtor’s residential needs, which were introduced by the Polish Act of 14 April 2020 amending certain acts in the field of protective measures in connection with the spread of the SARS-CoV-2 virus. On 15 May 2022, Article 9521 § 5 of the Polish Code of Civil Procedure (which barred such auctions during the epidemic state or state of epidemic threat and 90 days after its end) was repealed. Therefore, the provisions of Article 9521 § 1-4 of the Polish Code of Civil Procedure became more practically important from that date. The article indicates the fundamental doubts that may arise during the practical application of these provisions. The author postulates that these problems should be solved by judicial practice.
Keywords: auction, immovable property, enforcement, amendment, enforcement proceedings
Bibliografia / References
Adamczuk A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Art. 478–1217, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Brulińska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2012.
Brulińska M. [w:] Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2008.
Ciepła H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Artykuły 730–1088, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Dalka S. [w:] S. Dalka, J. Rodziewicz, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, Gdańsk 1994.
Dalka S., Świeczkowski J., O prewencyjnym nadzorze judykacyjnym sądu nad komornikiem według art. 759 § 2 k.p.c., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2004/3–4.
Demendecki T., Ograniczenia egzekucji z nieruchomości służącej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 14 maja 2020 r., „Nieruchomości@” 2020/4.
Derlatka J., Auction of a Dwelling or a Plot of Land Developed with a Residential Building to Meet the Housing Needs of the Debtor Including the State of the SARS-CoV-2 Virus Epidemic, „Studia Iuridica Lublinensia” 2022/2.
Dziewulska M., Zastosowanie art. 823 k.p.c. do egzekucji świadczeń alimentacyjnych prowadzonej z nieruchomości, „Glosa” 2013/1.
Flaga-Gieruszyńska K., Przeciwdziałanie nadmiernej uciążliwości egzekucji i szykanowaniu dłużnika w świetle postanowień Kodeksu postępowania cywilnego [w:] Prawa wierzyciela a ochrona dłużnika w egzekucji sądowej. Teoria i praktyka, red. H. Bednorz-Godyń, A. Marciniak, Warszawa 2022.
Flejszar R. [w:] System postępowania cywilnego. Tom 8. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2021.
Gil I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2021.
Grzegorczyk P., Granice nadzoru judykacyjnego sprawowanego nad komornikiem w trybie art. 759 § 2 k.p.c., „Palestra” 2007/9–10.
Iżel M., Ograniczenia egzekucji wprowadzone ustawami przeciwdziałającymi skutkom COVID-19, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2022/1.
Jaceczko I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie egzekucyjne. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy). Komentarz, red. O.M. Piaskowska, Warszawa 2022.
Jakubecki A., Marcewicz-Kochnio O., Zasada równości stron w postępowaniu egzekucyjnym [w:] Prawa wierzyciela a ochrona dłużnika w egzekucji sądowej. Teoria i praktyka, red. H. Bednorz-Godyń, A. Marciniak, Warszawa 2022.
Kamiński P., Licytacja lokalu mieszkalnego lub nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym służących zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2021/4.
Koenner M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. Z. Szczurek, Sopot 2017.
Kuglarz P. [w:] I. Heropolitańska, A. Tułodziecka, K. Hryćków-Mycka, P. Kuglarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz, Warszawa 2021.
Kulski R., Wpływ regulacji anty-covidowych na sprawność egzekucji sądowej, „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
Kulski R., Wyznaczenie terminu licytacji nieruchomości w trybie art. 9521 k.p.c., „Polski Proces Cywilny” 2020/4.
Kunicki I., Ograniczenie wyznaczenia i przeprowadzenia licytacji nieruchomości z mocy art. 9521 k.p.c., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2020/12.
Kunicki I., Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, Warszawa 2018.
Łyszczek R., Wpływ ustawodawstwa antycovidowego na efektywność i skuteczność egzekucji sądowej [w:] Prawa wierzyciela a ochrona dłużnika w egzekucji sądowej. Teoria i praktyka, red. H. Bednorz-Godyń, A. Marciniak, Warszawa 2022.
Marszelewska D., Ograniczenia w przeprowadzaniu licytacji nieruchomości wynikające z art. 9521 Kodeksu postępowania cywilnego, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2022/2.
Pietrzkowski H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Pietrzkowski H., Nadzór sądu nad czynnościami komornika po zmianach wprowadzonych ustawą z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych, „Przegląd Sądowy” 2019/6.
Siedlecki W., Glosa do uchwały SN z 23.1.1976 r., „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1976/11, poz. 197.
Sikorska-Lewandowska A., Zmiana regulacji prawnych w zakresie egzekucji z nieruchomości mieszkalnych wprowadzona w związku ze stanem epidemii, „Nieruchomości” 2021/2.
Szymańska-Grodzka A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 506–1217. Tom II, red. T. Szanciło, Legalis 2019.
Świeboda Z., Czynności nadzorcze sądu w trybie art. 759 § 2 k.p.c., „Palestra” 1977/2.
Tomalak W., Status ustrojowy i procesowy komornika sądowego, Warszawa 2014.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IV. Komentarz, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Sławomira Kotas-Turoboyska
doktor nauk prawnych, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6192-3955
Wpływ konsultacji publicznych na kształt ustawy na przykładzie wybranych nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego w latach 2019–2020
Wysoka jakość stanowionego prawa jest jednym z podstawowych czynników pozwalających realizować zasadę państwa prawa . W państwach demokratycznych coraz większy nacisk kładzie się na konieczność zagwarantowania przejrzystości procesu legislacyjnego i partycypacyjność, polegającą na umożliwieniu obywatelom wzięcia udziału w procesie stanowienia prawa, poprzez m.in. prawidłowo prowadzone konsultacje publiczne. W ostatnich latach polski ustawodawca bardzo często i gruntownie nowelizował i wciąż nowelizuje wiele ustaw oraz aktów prawnych niższego rzędu. W przypadku procedury cywilnej przeprowadzone nowelizacje w sposób znaczący zmieniły nie tylko treść samego Kodeksu postępowania cywilnego, lecz przede wszystkim obraz postępowania cywilnego. Zastrzeżenia budzi jednak sposób, w jaki nowelizacje procedury cywilnej były przeprowadzone. Okoliczność ta stała się przyczynkiem do sformułowania tezy, że konsultacje publiczne, choć prowadzone przez ustawodawcę, nie mają faktycznego wpływu na ostateczny kształt ustawy. Celem zweryfikowania wskazanego poglądu analizie poddano proces konsultacji publicznych prowadzonych dla rządowych projektów ustaw, ich wyniki oraz wpływ na ostateczny kształt aktów prawnych z lat 2019–2020 nowelizujących Kodeks postępowania cywilnego. Artykuł składa się ze wstępu, czterech punktów oraz wniosków. We wstępie wskazano przyczyny podjęcia tematu, sformułowano tezę, której potrzeba weryfikacji stanowi przyczynek do przygotowania artykułu oraz omówiono sposób opracowania tytułowego zagadnienia. W punkcie pierwszym wyjaśniono pojęcie konsultacji publicznych. Punkt drugi traktuje o podstawach prawnych prowadzenia konsultacji publicznych ze szczególnym uwzględnieniem obowiązku prowadzenia konsultacji publicznych dla rządowych projektów ustaw. W punkcie trzecim omówiono problem standardów prowadzenia konsultacji publicznych, natomiast w punkcie czwartym odniesiono się do przebiegu konsultacji publicznych na etapie prac rządowych nad ustawą na przykładzie ustaw nowelizujących Kodeks postępowania cywilnego w latach 2019–2020. Wnioski stanowią syntetyczne podsumowanie przeprowadzonych rozważań. Zawierają weryfikację tezy stawianej we wstępie, potwierdzając jej zasadność oraz wskazują konsekwencje aktualnego stanu rzeczy dla jakości procesu legislacyjnego.
Słowa kluczowe: legislacja, procedura cywilna, konsultacje publiczne
dr Sławomira Kotas-Turoboyska
Institute of Legal Sciences, The Faculty of Law and Administration, University Cardinal Stefan Wyszynski in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6192-3955
Public consultations’ influence of on the shape of law exemplified by selected amendments to the Polish Code of Civil Procedure in 2019–2020
The high quality of lawmaking is one of the fundamental factors in realising the rule of law. In democratic states, more and more emphasis is placed on the necessity to guarantee transparency of the legislative process and participation, which consists in enabling citizens to take part in the lawmaking process through, inter alia, properly conducted public consultations. In recent years, the Polish legislator has very often and thoroughly amended and is still amending a number of codes and laws of a lower order. In the case of civil procedure, the amendments carried out have significantly changed not only the content of the Code itself, but above all the image of civil procedure. However, the manner in which the amendments to civil procedure have been carried out raises concerns. This circumstance has given rise to the thesis that the public consultations, although carried out by the legislator, have no real impact on the final shape of the law. In order to verify the indicated view, the process of public consultations conducted for governmental bills, their results and their impact on the final shape of the legislation of 2019–2020 amending the Polish Code of Civil Procedure were analysed. The prepared study consists of an introduction, four chapters and conclusions. The introduction indicates the reasons for investigating the topic, formulates the thesis, the verification of which contributes to the preparation of the study, and discusses the manner of elaboration of the title issue. Chapter one explains the concept of public consultation. The second chapter deals with the legal basis for conducting public consultations, with particular emphasis on the obligation to conduct public consultations for government draft laws. The third chapter discusses the issue of standards for conducting public consultations. The last chapter refers to the course of public consultations at the stage of governmental work on a law on the example of the Acts amending the Polish Code of Civil Procedure in 2019–2020. The conclusions are a synthetic summary of the considerations carried out in the discussed chapters and contain a verification of the thesis posed in the introduction, confirming its validity. In addition, the consequences of the current state of affairs for the quality of the legislative process are discussed.
Keywords: legislation, civil procedure, public consultation
Bibliografia / References
Konsultacje społeczne – jak sprawić by były lepsze? Propozycja Kodeksu Konsultacji i ścieżka wdrożenia, https://partycypacjaobywatelska.pl/wp-content/uploads/2014/09/kosnulatcje1.pdf. Kopińska G., Tworzenie i konsultowanie rządowych projektów ustaw, „Krajowa Rada Sądownictwa” 2015/2.
Kopińska G., Makowski G., Waglowski P., Wiszowaty M.M., Tworzenie i konsultowanie rządowych projektów ustaw. Raport z badania nad sposobem prowadzenia konsultacji publicznych i tworzenia dokumentów towarzyszących rządowym projektom ustaw w 2012 r., Warszawa 2014.
Kosikowski C., Zasięganie opinii i korzystanie z ekspertyz oraz przeprowadzanie konsultacji społecznych i dokonywanie uzgodnień w procesie tworzenia prawa i jego kontroli – rzeczywistość czy fikcja? – załącznik do raportu Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów, pt. „Tworzenie prawa w Polce – ocena i proponowane kierunki zmian, „Przegląd Legislacyjny” 2006/1.
Marchaj R., Samorządowe konsultacje społeczne, Warszawa 2016.
Patyra S., Konsultacje społeczne w procesie przygotowywania rządowych projektów ustaw – zarys problemu, „Studia Iuridica Lublinesia” 2014/22.
Półtorak M., Walewska M.M., Charakter i zakres konsultacji publicznych [w:] Procedury tworzenia aktów prawnych, red. J. Krawczyk, Warszawa 2013.
Półtorak M., Walewska M.M., Niejasność w procesie przeprowadzania konsultacji społecznych [w:] Procedury tworzenia aktów prawnych, red. J. Krawczyk, Warszawa 2013.
Rysz-Kowalczyk B., Polityka społeczna w obecnym ładzie konstytucyjnym [w:] Porządek konstytucyjny w Polsce, red. W. Jakubowski, T. Słomka, Warszawa – Pułtusk 2008.
Siedem Zasad Konsultacji, https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/jak-prowadzimy-konsultacje. Woźniczko J., Konsultacje społeczne jako narzędzie partycypacji publicznej, Warszawa 2019.
Józef Jagieła
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Postępowania Cywilnego II, Wydział Prawa i Administracji, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9103-5185
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Robert Kulski
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, Katedra Postępowania Cywilnego II, Wydział Prawa i Administracji, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3967-3985
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Sprawozdanie z uroczystości Jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej Profesora Andrzeja Marciniaka
dr hab. Józef Jagieła
Professor at the University of Lodz, Department of Civil Proceedings II, Faculty of Law and Administration, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9103-5185
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr hab. Robert Kulski
Professor at the University of Lodz, Department of Civil Proceedings II, Faculty of Law and Administration, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3967-3985
Contribution to the authorship of the text – 50%
Report on the Jubilee celebration of Professor Andrzej Marciniak's 70th anniversary of birth and 45th anniversary of scholarly work
Joanna Derlatka
doktor nauk prawnych, adiunkt, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2633-4151
Sprawozdanie z VI Seminarium Młodych Procesualistów Cywilnych, Kielce, 10.10.2022 r.
dr Joanna Derlatka
Assistant Professor, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2633-4151
Report on the 6th Seminar of Young Civil Procedure Lawyers, Kielce, 10th October 2022
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
