Stopień dowodu w postępowaniu cywilnym na Litwie i w Polsce
Prof. habil. dr. Vytautas Nekrošius
profesor, Katedra Prawa Prywatnego, Wydział Prawa, Uniwersytet Wileński, Litwa
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0869-8840
udział w autorstwie tekstu – 50%
Aleksandra Klich
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Szczeciński, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2931-712X
udział w autorstwie tekstu – 50%
Stopień dowodu w postępowaniu cywilnym na Litwie i w Polsce
Przedmiotem publikacji jest omówienie kwestii stopnia dowodu w postępowaniu cywilnym w Polsce i na Litwie. Autorzy analizują historyczne kształtowanie się koncepcji stopnia dowodu, a także definicję i zastosowanie stopnia dowodu w obu systemach prawnych oraz porównują różnice między nimi. Zwracają także uwagę na rolę uprawdopodobnienia w procesie sądowym, podkreślając jego związek z wiarygodnością twierdzeń stron. Analiza obejmuje także praktyczne konsekwencje związane z pojęciem stopnia dowodu dla przebiegu postępowań sądowych w Polsce i na Litwie. Artykuł kończy się przedstawieniem wniosków z przeprowadzonych badań i wskazaniem obszarów, w których systemy prawne obu krajów różnią się lub są podobne pod względem stopnia dowodu w postępowaniu cywilnym.
Słowa kluczowe: stopień dowodu, postępowanie dowodowe, postępowanie cywilne, zasada prawdy, swobodna ocena dowodów
Prof. habil. dr. Vytautas Nekrošius
Professor of the Department of Private Law, Faculty of Law, Vilnius University, Lithuania
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0869-8840
Contribution to the preparation of the article – 50%
Dr. Aleksandra Klich
Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2931-712X
Contribution to the preparation of the article – 50%
Standard of Proof in Lithuanian and Polish Civil Proceedings
The publication aims to discuss the issue of the standard of proof in civil proceedings in Poland and Lithuania. The authors analyse the historical formation of the standard of proof and the definition and application of the standard of proof in both legal systems and compare the differences between them. Attention is also paid to the role of prima facie evidence in litigation, emphasising its relationship with the credibility of the parties’ claims. The analysis also covers the practical consequences related to the concept of degree of proof for the course of court proceedings in Poland and Lithuania. The article concludes with a summary of the conducted research results and an indication of the areas in which the two countries’ legal systems differ or are similar in terms of the standard of proof in civil proceedings.
Keywords: standard of proof, evidence procedure, civil procedure, principle of truth, free evaluation of evidence
Bibliografia / References
Adrych-Brzezińska I., 2.2. Historia reguł ciężaru dowodu w prawie polskim [in:] Ciężar dowodu w prawie i procesie cywilnym, LEX 2015.
Waskowski E., Kurs grażdanskogo processa, Moscow 2016.
Bentham J., Traktat o dowodach sądowych, Gniezno 1932.
Błaszczak Ł., Zasady procesowe w postępowaniu cywilnym [in:] Postępowanie cywilne, ed. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2011.
Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998.
Fasching H.W., Lehrbuch des oesterreichischen Zivilprozessrechts, Wien 1990.
Flaga-Gieruszyńska K. [in:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, ed. A. Zieliński, Warszawa 2014.
Jodłowski J., Nowe drogi polskiego procesu cywilnego, “Nowe Prawo” 1951/6.
Kallaus A., Konsekwencje prawne zmiany przepisu art. 3 w postępowaniu sądowym, “Monitor Prawniczy” 1997/4.
Kinsch P., Probabilité et certitude dans la preuve en justice, “ACTES de la Section des Sciences Morales et Politiques”, vol. XII, Luxembourg 2009.
Klein F., Pro futuro, Wien 1891.
Klich A., Dowód z opinii biegłego w postępowaniu cywilnym. Biegły lekarz, Warszawa 2016.
Klich A., Problematyka uprawdopodobnienia w prawie cywilnym procesowym – wybrane aspekty praktyczne [in:] O pojmowaniu prawa i prawoznawstwa. Profesorowi Stanisławowi Czepicie in memoriam, ed. E. Cała-Wacinkiewicz, Z. Kuniewicz, B. Kanarek, Warszawa 2021.
Knoppek K., Zmierzch zasady prawdy obiektywnej w procesie cywilnym, “Palestra” 2005/1–2.
Korowicki A., Proces cywilny litewski, Vilnius 1826.
Kunkel W., Schermaier M., Roemische Rechtsgeschichte. 13 Auflage, Boehlau 2001.
Lityński A., Pół wieku kodyfikacji prawa w Polsce (1919–1969). Zagadnienia wybrane, Tychy 2001.
Mačys V., Civilinio proceso paskaitos, Kaunas 1924.
Mikelėnas V., Įrodymų pakankamumo problema civiliniame procese; Konferencijos medžiaga “Civilinio proceso pirmosios instancijos teisme reforma Baltijos jūros regiono valstybėse ir centrinėje Europoje“, Vilnius 2005.
Nekrošius V., Koncentruotumo principas ir jo įgyvendinimo galimybės, Vilnius 2002.
Nekrošius V., Postępowanie cywilne: zasada koncentracji postępowania cywilnego i możliwości jej realizacji. Streszczenie, Maszynopis streszczenia rozprawy habilitacyjnej, Vilnius 2002.
Radwański Z., Prawo cywilne i proces cywilny [in:] Historia państwa i prawa Polski, ed. F. Ryszka, vol. 2, Warszawa 1968.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z., Poznanie prawdy w procesie cywilnym, Warszawa 1958.
Rylski P., Stopień dowodu w postępowaniu cywilnym – zagadnienia podstawowe, “Polski Proces Cywilny” 2016/3.
Siedlecki W., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, “Państwo i Prawo” 1953/1.
Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1977.
Stawarska-Rippel A., Poznanie prawdy w procedurze cywilnej w świetle prac sekcji postępowania cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej II RP, “Z Dziejów Prawa” 2009/2.
Stawarska-Rippel A. [in:] A. Machnikowska, A. Stawarska-Rippel, Fundamental principles in the views of the authors of the drafts of the first and second polish Codes of Civil Procedure – a comparative perspective, “Comparative Law Review” 2016/21.
Тютрюмовъ М.И., Гражданский процессъ, Yuriev 1925.
Waligórski M., Gwarancje wykrycia prawdy w procesie cywilnym, “Państwo i Prawo” 1953/8–9.
Wassermann R., Der soziale Zivilprozess, Darmstadt 1978.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Vilnius 1932.
Waśkowski E., Zasady procesu cywilnego (Z powodu projektu Polskiej Procedury Cywilnej), “Rocznik Prawniczy Wileński” year IV, Vilnius 1930.
Zieliński A. [in:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, ed. A. Zieliński, Warszawa 2014.
Žeruolis J. (ed.), Tarybinė civilinio proceso teisė, Vilnius 1983.
Jacek Gołaczyński
profesor nauk prawnych, Zakład Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski; sędzia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3295-7099
udział w autorstwie tekstu – 50%
Marek Zalisko
doktor nauk prawnych, Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski; radca prawny we Wrocławiu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2352-0108
udział w autorstwie tekstu – 50%
Zmiany w zakresie doręczeń o charakterze transgranicznym dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2020/1784 i nr 2023/2844
Celem artykułu jest omówienie zmian dotyczących transgranicznego doręczania dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych w Unii Europejskiej, które zostały wprowadzone na mocy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2020/1784 i nr 2023/2844. Rozporządzenie nr 2020/1784 wyodrębnia katalog sześciu metod doręczania dokumentów sądowych i pozasądowych, w którym podstawową formą jest przekazywanie za pośrednictwem bezpiecznego i niezawodnego zdecentralizowanego systemu informacyjnego oraz dopuszcza także tzw. inne metody przekazywania i doręczania dokumentów, tj.: drogą dyplomatyczną lub konsularną, przez przedstawicieli dyplomatycznych lub urzędników konsularnych, drogą pocztową, drogą elektroniczną oraz doręczanie bezpośrednie. Natomiast rozporządzenie nr 2023/2844 zmienia rozporządzenie nr 2020/1784 poprzez dodanie nowego art. 19a regulującego doręczanie drogą elektroniczną za pośrednictwem europejskiego elektronicznego punktu dostępu. W konsekwencji rozporządzenie nr 2020/1784 przewiduje łącznie siedem metod doręczania dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych, w tym jeden sposób podstawowy i sześć sposobów doręczania dokumentów o charakterze fakultatywnym. Ponadto rozporządzenie nr 2020/1784 wprowadziło obowiązek sądu państwa członkowskiego forum zwrócenia się do innego państwa członkowskiego z wnioskiem o ustalenie adresu osoby, której dokument ma zostać doręczony.
Słowa kluczowe: doręczenia transgraniczne, dokumenty sądowe i pozasądowe, rozporządzenie nr 2020/1784, rozporządzenie nr 2020/1784
prof. dr hab. Jacek Gołaczyński
Department of Civil Law and Private International Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw; judge of the Court of Appeals in Wroclaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3295-7099
dr Marek Zalisko
Centre for the Studies on Legal and Economic Problems of Electronic Communication, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw; attorney-at-law, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2352-0108
Amendments to the cross-border service of judicial and extrajudicial documents in civil and commercial matters in Regulations (EU) No 2020/1784 and No 2023/2844 of the European Parliament and of the Council
The purpose of this article is to address the changes to the cross-border service of judicial and extrajudicial documents in civil and commercial matters in the European Union that have been introduced by Regulations (EU) No 2020/1784 and No 2023/2844 of the European Parliament and of the Council. Regulation No 2020/1784 distinguishes 6 methods of service of judicial and extrajudicial documents, where the primary form is their transmission through a secure and reliable decentralised information system and it also allows other methods of transmission and service of judicial and extrajudicial documents, i.e. service by diplomatic or consular post, service by diplomatic agents or consular officers, service by post, service by electronic means and direct service. By contrast, Regulation No 2023/2844 amends Regulation No 2020/1784 by adding new Article 19a governing service by electronic means via a European electronic access point. The result is that Regulation No 2020/1784 will allow a total of 7 methods for the service of judicial and extrajudicial documents in civil and commercial matters, including 1 basic method and 6 optional methods for the service of documents. Regulation No. 2020/1784 has also introduced an obligation of the court of the forum Member State to send a motion to the other Member State to determine the address of the person on whom a document is to be served.
Keywords: cross-border service of documents, judicial and extrajudicial documents, service by electronic means through a European electronic access point, direct service, Regulation No 2020/1784, Regulation No 2020/1784
Bibliografia / References
Chardon M., Le Nouveau Règlement (UE) 2020/1784 Présenté aux Praticiens [w:] La signification des actes judiciaires et extrajudiciaires en Europe. Analyses, jurisprudence et perspectives du règlement UE n° 2020/1784, red. M. Schmitz, P. Gielen, Bruxelles 2022.
Frąckowiak-Adamska A., Współpraca sądowa w sprawach cywilnych w Unii Europejskiej [w:] Współpraca sądowa w sprawach cywilnych, karnych i współpraca policyjna. System Prawa Unii Europejskiej. Tom. 8, red. J. Barcz, Warszawa 2021.
Gołaczyński J., Zalisko M., Doręczanie dokumentów sądowych i pozasądowych drogą elektroniczną w sprawach transgranicznych w rozporządzeniu nr 2020/1784 [w:] Dowody elektroniczne w postępowaniu cywilnym, Tom CXXXIII, red. Ł. Błaszczak, J. Gołaczyński, Wrocław 2023.
Gołaczyński J., Zalisko M., Przesłanki odmowy uznania orzeczenia w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej w rozporządzeniu nr 2019/1111, „Polski Proces Cywilny” 2022/4.
Goździaszek Ł. [w:] Jurysdykcja, uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2015.
Góra-Błaszczykowska A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I A. Komentarz. Art. 1–42412, Warszawa 2020.
Kaczmarek B., Doręczenia elektroniczne w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1784 dotyczącym doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych – czy czeka nas rewolucja w doręczeniach?, „Polski Proces Cywilny” 2022/4.
Kłos M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz do art. 2051–42412, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Kotecka-Kral S. [w:] E-Sąd. E-doręczenia, rozprawy zdalne, systemy teleinformatyczne w sądownictwie. Komentarz praktyczny, red. J. Gołaczyński, A. Zalesińska, Warszawa 2024.
Nekrošius V., Nowe rozwiązania w zakresie doręczania dokumentów sądowych i pozasądowych w postępowaniu cywilnym UE – rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1784, „Przegląd Prawa i Administracji” 2022/128.
Rękawek-Pachwicewicz M.B., Wspólny język – jedno prawo: proces ujednolicania prawa w ujęciu prospektywnym na przykładzie praktycznego wykorzystania portalu e-Justice, „Kwartalnik Prawa Międzynarodowego” 2022/1.
Schlosser P.F., Hees B., Verordnung (EU) 2020/1784 des Europäischen Parlaments und des Rates vom 25. November 2020 über die Zustellung gerichtlicher und außergerichtlicher Schriftstücke in Zivil- oder Handelssachen in den Mitgliedstaaten (Zustellung von Schriftstücken) [EuZVO 2022] [w:] P.F. Schlosser, B. Hees, EU-Zivilprozessrecht, Kommentar, München 2021.
Skawiński F., Prawidłowe doręczenie korespondencji sądowej jako przesłanka nadania zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/9.
Sujecki B., Neufassung der Europäischen Zustellungsverordnung, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2021/7.
Szumańska J., Krok w kierunku cyfryzacji postępowania cywilnego – reforma transgranicznego przeprowadzania dowodów i doręczenia dokumentów [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Weitz K., Nadużycie „prawa” procesowego cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Zalisko M., Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, Rozdział XI [w:] Meritum. Postępowanie cywilne. Tom II. Postępowanie egzekucyjne, arbitrażowe i międzynarodowe, red. I. Gil, D. Kornobis-Romanowska, Warszawa 2021.
Zalisko M. [w:] Rozporządzenie Rady UE w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2021.
Andrzej Wach
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski; radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6196-2794
Zdatność arbitrażowa w sportowych sporach dyscyplinarnych
Wbrew przeważającemu zapatrywaniu, że sportowa odpowiedzialność dyscyplinarna ma charakter karnoprawny, można podejmować również próbę wykazania, iż ma naturę cywilnoprawną. Nie ma ona bowiem wymiaru powszechnego, w którym obwinione podmioty odpowiadają za naruszenie ustawowych znamion przestępstwa, zagrożonych zwłaszcza karami pozbawienia wolności. Sportowa odpowiedzialność dyscyplinarna ma wszakże ograniczoną postać do określonej grupy osób, wobec których za naruszenie ogólnie sformułowanych obowiązków statutowych lub regulaminowych są orzekane w ramach stosunku zobowiązaniowego sankcje dyscyplinarne. Fakt, że rzutują one bezpośrednio na sferę ekonomiczną podporządkowanych podmiotów, w tym zawodników profesjonalnych i o statusie amatorów, pozwala przyjmować, iż wynikające z ich zaskarżenia spory mają charakter majątkowy w rozumieniu art. 1157 Kodeksu postępowania cywilnego i tym samym posiadają zdatność arbitrażową.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność dyscyplinarna, arbiter, zdatność arbitrażowa, swobodna dyspozycja sporem, spór majątkowy, zdatność ugodowa, zawodnicy profesjonalni i o statusie amatora
Dr hab. Andrzej Wach
professor of the University of Warsaw, Department of Civil Proceeding, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6196-2794
Arbitrability in sports’ disciplinary disputes
Contrary to the prevailing belief that sports’ disciplinary liability is of criminal law nature, an attempt can also be made to demonstrate that it is of civil law nature. It does not have a universal dimension in which the accused entities are liable for violating the statutory provisions on crimes, especially those punishable by imprisonment. However, the sports’ disciplinary liability is limited to a specific group of people against whom disciplinary sanctions are imposed as part of an obligation relationship for violating generally defined statutory or regulatory obligations. The fact that they directly affect the economic sphere of subordinated entities, including professional and amateur players, allows us to assume that the disputes arising from their appeal are of a property nature within the meaning of Art. 1157 of the Polish Code of Civil Procedure and are therefore arbitrable.
Keywords: disciplinary liability, arbitrator, arbitrability, free disposal of rights, property dispute, settlement capacity, professional and amateur players
Bibliografia / References
Ambauen I., 3.Teil ZPO versus 12 Kapitel IPRG, Zurich 2016.
Berger B., Kellerhals F., International and domestic arbitration in Switzerland, Berne 2015.
Biliński M., Jaś-Nowopolska M., Zinkiewicz D., Arbitraż sportowy, Warszawa 2019.
Błaszczak Ł., Ludwik M., Sądownictwo polubowne (arbitraż), Warszawa 2007.
Bork R., Der Begriff der objektiven Schiedsfähigkeit (§ 1025 Abs.1 ZPO), „Zeitschrift für Zivilprozess” 1987/100 (3).
Briner R., Basler Kommentar: Internationales Privatrecht, Basel 2013.
Broniewicz W., Postępowanie cywilne, Warszawa – Łódź 1978.
Bucher A., Le nouvel arbitrage international en Suisse, Bâle et Francfort sur le Main 1988.
Bucher E., Die Konventional nach Art. 160–163 OR, Fribourg 1994.
Buy F., Marmayou J-M., Poracchia D., Rizzo F., Droit du sport, Paris 2009.
Calamandrei P., Względny charakter skargi, „Polski Proces Cywilny” 1939/1–2.
Całus A., Uwagi prawnoporównawcze w kontekście konstrukcji art. 1157 k.p.c. [w:] Aurea praxis Aurea theoria, Księga pamiątkowa ku czci profesora Tadeusza Erecińskiego, t. II, Warszawa 2011.
Casini L., The making of Lex Sportiva by the Court of Arbitration for Sport [w:] Lex sportive: What is Sports?, red. R. Siekman, Hague 2012.
Colantuoni L., Valcada M., La giustizia sportiva et l’arbitrato sportivo [w:] L’ arbitrato. Profili sostanziali, Turin 1999.
Dutoit B., Le droit international privé a l’épreuve du sport [w:] Rapports suisses présentés au XVIeme Congres international de droit compare: Brisbane, 14 au 20 juillet 2002, Zurich 2002.
Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.
Ereciński T., Zdatność arbitrażowa (art. 1157 k.p.c.) [w:] Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI w. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu, red. P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel, Warszawa 2008.
Fauvarque Cosson B., Libre disponibilite des droits et conflits de lois, Paris 1996.
Giezek J., Sportowe sankcje dyscyplinarne [w:] Odpowiedzialność dyscyplinarna w sporcie. Seria: Sport i Prawo, t. 9, red. A.J. Szwarc, Poznań 2001.
Grzybowski S., Prawo spółdzielcze w systemie prawa prywatnego, Warszawa 1976.
Grzybowski S., System prawa cywilnego. Tom I. Część ogólna, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1985.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, t. 1, red. T. Ereciński, Warszawa 2012.
Hanatiou B., L’arbitrage et le droit européen de la concurrence [w:] L’arbitrage et le droit européen: Actes du Colloque international du CEPANI du 25 avril 1997, Bruxelles 1997.
Hellwig K., Anspruch und Klagerecht. Beitrage zum burgerlichen und zum Prozessrecht, Leipzig 1910.
James M., Sports Law, London 2013.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Jończyk J., Prawo pracy, Warszawa 1985.
Jóźwiak P., Odpowiedzialność dyscyplinarna w sporcie, Poznań 2014.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2011.
Kaufmann-Kohler G., Rigozzi A., Arbitrage internationale. Droit et pratique a la lumiere de la LDIP, Berne 2006.
Kąkolecki A., Nowaczyk P., Rozdział 2: Źródła prawa, wytyczne, regulaminy [w:] System prawa handlowego. Tom 8. Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Korff N., Sportrecht, Stuttgart 2014.
Krześniak E.J., Ustawa o sporcie, Komentarz, Warszawa 2020.
Kubicki L., Nowa kodyfikacja karna a Konstytucja RP, „Państwo i Prawo” 1998/9–10.
Lachmann J.-P., Handbuch für dei Schiedsgerichtspraxis, Köln 2008.
Lalive P., Le Chapitre 12 de la Loi fédérale sur le droit international privé Suisse. Travaux des Journées organisées par le CEDIDAC, Lausanne 1988.
Lalive P., Poudret J.-F., Reynaud C., Le droit de l’arbitrage interne et international en Suisse, Lausanne 1989.
Leciak M., Charakter odpowiedzialności dyscyplinarnej w sporcie – uwagi w świetle nowelizacji ustawy o sporcie [w:] Odpowiedzialność dyscyplinarna w sporcie – aktualne problemy prawne, red. M. Leciak, Toruń 2016.
Leoński Z., Odpowiedzialność dyscyplinarna słuchaczy państwowych szkół wyższych w prawie polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Prawo” 1955/1.
Leoński Z., Podstawy i charakter prawny odpowiedzialności dyscyplinarnej [w:] Odpowiedzialność prawna. Sport i prawo, t. 9, red. A.J. Szwarc, Poznań 2001.
Levy D., Une décision fondamentale pour le droit du sport: L’arret du Tribunal Fédéral Suisse du 15 mars 1993, „Revue Juridique et Economique du Sport”, Paris 1994.
Lindholm J., The Court of Arbitration for Sports and its jurisprudence an empirical inquiry into lex sportive, Hague 2019.
Manning P., Dithie M., Arbitration and ADR in Sport [w:] Sport Law and Practice, London 2003.
Marszałkowska-Krześ E., Błaszczak Ł., Zapis na sąd polubowny a czynności notarialne (Wybrane zagadnienia), „Rejent” 2007/9.
Meier Ph., de Luze E., Droit civil suisse, Geneve – Zurich – Bâle 2014.
Misztal-Konecka J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom V. Komentarz. Art. 1096–1217, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2021.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Krótki komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Kraków 2000
Oklejak A., Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w postępowaniu przed sądem polubownym, „Kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/4.
Piasecki K., Wyrok sądu pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981.
Pietraszewski M., Zdatność arbitrażowa sporu w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja” 2011/2.
Pietrzykowski K., Miejsce prawa spółdzielczego w systemie prawa (ustawa – Prawo spółdzielcze a Kodeks cywilny i Kodeks spółek handlowych) [w:] Instytucje prawa handlowego w przyszłym Kodeksie cywilnym, Warszawa 2012.
Pietrzykowski K. [w:] System Pra.wa Prywatnego. Tom 21. Prawo spółdzielcze, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Poczobut J., Zagadnienia kolizyjnoprawne w międzynarodowym arbitrażu handlowym [w:] System prawa handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2010.
Popiołek W., Zdatność arbitrażowa sporów o prawa majątkowe, ,,Przegląd Prawa Handlowego” 2020/6.
Racine J.B., L’arbitrage commercial international et l’ordre public, Paris 1997.
Radke H., ,,Strict liability” jako uniwersalna zasada odpowiedzialności dyscyplinarnej w sporcie [w:] Odpowiedzialność dyscyplinarna w sporcie – aktualne problemy, red. M. Leciak. Toruń 2017.
Rigozzi A., L’arbitrage international en matiere de sport, Bâle 2005.
Rubino-Sammartano M., International Arbitration. Law and Practice, La Haye 2001.
Siemiątkowski T., Szczurowski T. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo spółek osobowych. Tom 16, red. A. Szajkowski, Warszawa 2016.
Sikorski R., Zagadnienia ogólne [w:] Diagnoza arbitrażu. Funkcjonowanie prawa o arbitrażu i kierunki postulowanych zmian, red. B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz, Wrocław 2014.
Sokołowska L., Zmiana kryterium zdatności arbitrażowej w prawie polskim z perspektywy prawnoporównawczej, ,,Kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja” 2019/1.
Sroka T., Realizacja zasady określoności czynu zabronionego z art. 42 ust. 1 Konstytucji na gruncie odpowiedzialności dyscyplinarnej, „Forum Prawnicze” 2013/6.
Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa 1969.
Susfał A., Zdatność arbitrażowa w prawie polskim na tle prawnoporównawczym, Kraków 2014.
Szwarc A.J., ,,Karny” charakter odpowiedzialności dyscyplinarnej w sporcie [w:] Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka, Poznań 1999.
Szwarc A.J., Znaczenie i problemy odpowiedzialności dyscyplinarnej w sporcie [w:] Odpowiedzialność dyscyplinarna. Sport i prawo, t. 9, red. A.J. Szwarc, Poznań 2001.
Śliwiński E., Odpowiedzialność karna w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2023.
Tweeddale A., Tweedddale K., Arbitration of Commercial Disputes International and English Law and Practice, Oxford 2005.
Wach A., Alternatywne formy rozwiązywania sporów sportowych, Warszawa 2005.
Wach A., Realizacja prawa do sądu członka stowarzyszenia [w:] Symbolae Andrea Marciniak Dedicatae, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Wach A., Rozstrzyganie sporów ze stosunków społeczno-prawnych związanych z organizowaniem i uprawianiem sportu zawodowego [w:] Prawne problemy sportu zawodowego. Seria Sport i Prawo, t. 3, red. A. Kijowski, Poznań 1995.
Wach A., Zasada strict liability jako próba pogodzenia interesu publicznego i prywatnego w sprawach dopingowych [w:] Kultura fizyczna a komunitaryzm, red. Z. Dziubiński, W. Firek, Warszawa 2022.
Wach A., Znaczenie koncepcji pluralizmu prawnego i lex mercatoria dla rozwoju pojęcia lex sportiva, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/12.
Walter G., Bosch W., Brönnimann J., Internationale Schiedsgerichtbarkeit in der Schweiz, Berne 1991.
Wąsek-Wiaderek M., Zastosowanie gwarancji art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka do postępowań dyscyplinarnych, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności zawodów prawniczych [w:] Odpowiedzialność dyscyplinarna notariusza, „Rejent” 2010, wydanie specjalne.
Wisławska A., Zakres zdatności arbitrażowej w prawie polskim, „Zeszyt Prawniczy UAM” 2021/11.
Wiśniewski A.W., Międzynarodowy arbitraż handlowy w Polsce. Status prawny arbitrażu i arbitrów, LEX 2011.
Wiśniewski A.W., Rozstrzyganie sporów korporacyjnych przez sądy polubowne – struktura problemu, cz. I, „Prawo Spółek” 2005/4.
Wojtyczek K., Zasada wyłączności ustawy w sferze prawa represyjnego. Uwagi na gruncie Konstytucji R.P., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1991/1.
Wolter A., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1972.
Zedler F., Postępowanie polubowne w sporcie [w:] Ustawa o sporcie, red. A.J. Szwarc, Poznań 2011.
Zieliński A., Prawo cywilne i metoda cywilistyczna w systemie prawa [w:] Dziedziny prawa, dyscypliny i metody prawnicze, red. T. Giaro, Warszawa 2013.
Zieliński T., Glosa do wyroku SN z dnia 7 kwietnia 1999 r., I PKN 648/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/11, poz. 172.
Edyta Hadrowicz
doktor habilitowany, profesor Akademii Mazowieckiej; radca prawny – Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4209-7296
Pactum de non petendo a powództwo oczywiście bezzasadne
Zagadnieniem, które wzbudza spory i stanowi źródło licznych kontrowersji w praktyce obrotu, są przypadki prób umownego ograniczenia możliwości dochodzenia roszczeń przed sądem, czyli problematyka tzw. pactum de non petendo. Ta specyficzna ,,umowa o niepozywaniu”, będąca na styku prawa materialnego i formalnego, nie jest jednak wyrazem niższego (gorszego) statusu prawnego powoda (wierzyciela), choć przymus jest niezwykle ważnym i powszechnym środkiem ochrony prawnej motywującym dłużnika do realizacji świadczenia. Niemniej jednak w doktrynie wciąż sporne pozostaje zagadnienie skutków prawnych, jakie na płaszczyźnie procesowej wywołuje zawarcie porozumienia pactum de non petendo. W szczególności rozbieżności dotyczą wpływu takiej umowy na możliwość prowadzenia postępowania sądowego. W artykule udzielono odpowiedzi na pytanie, czy sąd może oddalić powództwo jako oczywiście bezzasadne z uwagi na zawarcie pactum de non petendo.
Słowa kluczowe: pactum de non petendo, oczywista bezzasadność powództwa, zobowiązanie niezupełne, roszczenie procesowe, roszczenie materialne, przedmiot procesu, proces cywilny, zaskarżalność, niezaskarżalność
dr hab. Edyta Hadrowicz
professor of the Masovian Academy; legal counsel – the District Chamber of Legal Counsels in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4209-7296
Pactum de non petendo versus manifestly unfounded claims
An issue that sparks disputes and is a source of numerous controversies in commercial practice involves attempts to contractually limit the ability to pursue claims in court, specifically the matter of the so-called pactum de non petendo. This specific “agreement not to sue”, which lies at the intersection of substantive and procedural laws, does not, however, reflect a lower (or inferior) legal status for the plaintiff (the creditor), even though compulsion is a crucial and common legal remedy motivating the debtor to fulfill their obligation. Nonetheless, the legal doctrine remains divided on the question of the legal effects that the conclusion of a pactum de non petendo agreement may have in the procedural sphere. In particular, the disagreements concern the impact of such an agreement on the ability to conduct court proceedings. This study addresses the question of whether a court can dismiss a claim as manifestly unfounded due to the conclusion of a pactum de non petendo agreement.
Keywords: pactum de non petendo, manifestly unfounded action, incomplete obligation, procedural claim, substantive claim, subject matter of the trial, civil trial, actionability, non-appealability
Bibliografia / References
Allerhand M., Postępowanie pierwszej instancji aż do wydania orzeczenia z wyłączeniem postępowania dowodowego [w:] Polska Procedura Cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem, t. 1, Kraków 1921.
Allerhand M., Sądowe dochodzenie zobowiązań niezupełnych, „Polski Proces Cywilny” 1939/7–8.
Antoszek T. [w:] Komentarz. Kodeks cywilny, t. 2, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Arnold A. [w:] J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, § 652–661a, Maklervertrag, Auslobung, red. S. Herrler, Berlin 2016.
Błaszczak Ł., Charakter prawny zrzeczenia się roszczenia w procesie cywilnym, Wrocław 2017.
Błaszczak Ł. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Błaszczak Ł., Nadużycie prawa procesowego w postępowaniu arbitrażowym, Warszawa 2018.
Błaszczak Ł., Powództwo oczywiście bezzasadne. Art. 1911 k.p.c., Warszawa 2021.
Błaszczak Ł, Problem dopuszczalności pozaustawowych (pozakodeksowych) umów procesowych dotyczących przedmiotu procesu (na przykładzie umowy o cofnięcie pozwu, zrzeczenie się roszczenia lub uznanie powództwa), „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Błaszczak Ł., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym (art. 2031 k.p.c.), Warszawa 2019.
Błaszczak Ł., Znaczenie interesu prawnego w poszukiwaniu ochrony prawnej w procesie cywilnym na przykładzie poszczególnych rodzajów powództw [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Pazdan, Warszawa 2016.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, W. Borysiak, Warszawa 2023.
Broniewicz W., Przyczyny oddalenia powództwa, „Państwo i Prawo” 1964/5–6.
Broniewicz W., Warunki uwzględnienia powództwa, „Państwo i Prawo” 2003/3.
Czech B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1–205, t. 1, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Czech B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1. Komentarz do artykułów 1–366, red. K. Piasecki, Warszawa 2010.
Dobrzański B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1969.
Domański L., Projekt prawa o zobowiązaniach w opracowaniu koreferenta projektu Adwokata Ludwika Domańskiego. Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Prawa Cywilnego, t. I, z. 1, Warszawa 1927.
Dorslen van J.L., Pactum de non petendo, De Rebus 1985.
Drapała P., Zwolnienie z długu (art.508 k.c.), „Przegląd Sądowy” 2002/7–8.
Dulęba D., Ugoda w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2012.
Engel N. [w:] J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, §§ 741–764, Gemeinschaft, Leibrente, Spiel, red. J. Mayer, Berlin 2015.
Ereciński T., Ograniczenia w dostępności do kasacji w sprawach cywilnych [w:] Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Janusza Pietrzykowskiego, red. Z. Banaszczyk, Warszawa 2000.
Fenichel Z., Zobowiązania niezupełne (naturalne) w K.Z. Nowy Kodeks Zobowiązań, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1936/16–20, dodatek.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2024.
Franusz A., Pojęcie powództwa oczywiście bezzasadnego – zarys koncepcji [w:] Nowelizacja postępowania cywilnego. Wpływ zmian na praktykę sądową, red. M. Białecki, S. Kotas-Turoboyska, F. Manikowski, E. Szczepanowska, Warszawa 2021.
Fuchs M., Naturalobligationen und unvollkommene Verbindlichkeiten im BGB [w:] Festschrift für Dieter Medicus, red. V. Beuthien, M. Fuchs, H. Roth, G. Schiemann, A. Wacke, Köln 1999.
Gil I., Marszałkowska-Krześ E. [w:] I. Gil, E. Marszałkowska-Krześ, Postępowanie odrębne w sprawach gospodarczych wraz z wzorami, Warszawa 2021.
Gonera K., Komentarz do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Warszawa 2006.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. II, cz. 2. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, red T. Wiśniewski, Warszawa 2016.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 353–626, t. 2, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Hadrowicz E., Pactum de non petendo a kompetencja zaskarżalności roszczenia, „Studia Prawa Prywatnego” 2022/1.
Hadrowicz E., Prawnoprocesowe aspekty pactum de non petendo oraz problemy z tym związane, „Przegląd Sądowy” 2024/4.
Hadrowicz E., Ratio legis naturalnego charakteru pactum de non petendo, „Przegląd Sądowy” 2023/4.
Haussman R., Nichteheliche Lebensgemeinschaften und Vermögensausgleich, München 1989.
Kamieński G. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Warszawa 2023.
Kamieński G., Zakaz nadużycia praw procesowych, Warszawa 2021.
Karasek-Wojciechowicz I. [w:] Kodeks cywilny. Zobowiązania, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Karasek-Wojciechowicz I., Roszczenie o wykonanie zobowiązania z umowy zgodnie z jego treścią, Warszawa 2014.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2023.
Kaliński M. [w:] A. Brzozowski, J. Jastrzębski, M. Kaliński, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2016.
Klingmüllerem F., Die Lehre von der natürlichen Verbindlichkeit. Eine historisch-dogmatische Untersuchung, Berlin 1905.
Korzan K., Koszty postępowania cywilnego a nakłady państwa na utrzymanie wymiaru sprawiedliwości, Gdańsk 1992.
Lemkowski M., Odsetki cywilnoprawne, Warszawa 2007.
Longchamp de Berier R., Zobowiązania, Lwów 1938.
Łolik M., Charakter prawny terminów umownych do dochodzenia roszczeń, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/4.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 5, red. K. Osajda, Warszawa 2023.
Michalak A., Oczywiście bezzasadne powództwo w dziedzinie praw własności przemysłowej, „Przegląd Sądowy” 2013/1–12.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. IIIA, red. K. Osajda, W. Borysiak, Warszawa 2023.
Müller H.F. [w:] Erman Bürgerliches Gesetzbuch. Handkommentar, red. H.P. Westermann, B. Grunewald, G. Maier-Reimer, Köln 2017.
Olaś A., Czy zasada proporcjonalności? Uwagi na tle wybranych zmian w KPC wprowadzonych ustawą z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469) w świetle Modelowych Europejskich Reguł Postępowania Cywilnego ELI/UNIDROIT [w:] Realizacja zasad postępowania cywilnego na tle aktualnych zmian KPC, red. M. Skibińska, „Acta Iuridica Lebusana” 2022/21.
Olaś A., W stronę modelowego Europejskiego Kodeksu Postępowania Cywilnego: od Projektu Storme do Modelowych Europejskich Reguł Postępowania Cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2021/9.
Olaś A., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym, Warszawa 2020.
Olzen D. [w:] J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, § 241–243, Einleitung zum Schuldrecht, red. D. Looschelders, D. Olzen, G. Schiemann, Berlin 2015.
Osowy P., Powództwo o świadczenie, Warszawa 2006.
Osowy P., Wyrok zasądzający, Warszawa 2020.
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze w sprawach cywilnych, Warszawa 2011.
Piaskowska O.M. [w:] M. Kuchnio, A. Majchrowska, K. Panfil, J. Parafianowicz, A. Partyk, A. Rutkowska, D. Rutkowski, A. Turczyn, O.M. Piaskowska, Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2023.
Piaskowska O.M., Prawo do sądu a oddalenie oczywiście bezzasadnego powództwa w świetle projektu zmian z 27.11.2017 r. do Kodeksu postępowania cywilnego, „Studia Prawnicze” 2018/1.
Piniński L., O stosunkach prawnych niebronionych skargą [w:] Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. II, Lwów 1925.
Portmann W., Wesen und System der subjektiven Rechte, Zürich 1996.
Pyziak-Szafnicka M., Wilejczyk M., Tenenbaum-Kulig M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2023.
Rieble V. [w:] J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, §§ 397–432, Erlass, Abtretung, Schuldübernahme, Mehrheit von Schuldnern und Gläubigern, red. M. Löwisch, Göttingen 2017.
Riedl K., Kreowanie zobowiązań naturalnych w drodze umowy (uwagi o tzw. skutku silniejszym pactum de non petendo), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/3.
Riedl K., Zobowiązania naturalne (niezupełne) w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2022.
Roth H., Die Einrede des Bürgerlichen Rechts, München 1988.
Rylski P., O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 4.07.2019 r., „Palestra” 2019/11–12.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Art. 1–44910, t. I, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Schreiber K., Unvollkommene Verbindlichkeiten, „Jura” 1998/5.
Schulze G., Die Naturalobligation. Rechtsfigur und Instrument des Rechtsverkehrs einst und heute – zugleich Grundlegung einer zivilrechtlichen Forderungslehre, Tübingen 2008.
Skubisz R., Jakubecki A. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Warszawa 2016.
Stępniak L., Potrącenie w procesie cywilnym, „Studia Prawnicze” 1973/3.
Szanciło T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Trocha B., 3.4. Przedwczesność powództwa a inne przypadki wytoczenia powództwa w niewłaściwym czasie [w:] Środki obrony pozwanego w postępowaniu przed sądem I instancji, red. M. Rzewuski, Warszawa 2022.
Trzaskowski T., Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych, Kraków 2005
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Dynamika procesu, Warszawa 1948.
Windorfer M., Der Verjährungsverzicht, „Neue juristische Wochenschrift” 2015.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Zdzieborski R.R., Umowa o podporządkowaniu wierzytelności w polskiej praktyce kontraktowej. Zagadnienia wybrane. Cz. II, „Monitor Prawniczy” 2003/13.
Zembrzuski T. [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Grzegorz Sikorski
doktor habilitowany, Katedra Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański; adwokat, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1523-7946
Dopuszczalność prowadzenia egzekucji z wierzytelności wynikającej z umowy powierniczego rachunku bankowego wobec powiernika (posiadacza rachunku)
Rachunek powierniczy jest szczególnym typem rachunku bankowego, wyróżnionym w art. 49 ust. 1 Prawa bankowego. Jego wyjątkowość wynika z pełnionej przezeń funkcji, jaką jest zabezpieczenie interesów prawnych posiadacza rachunku, a zwłaszcza osoby trzeciej zobowiązanej wobec posiadacza, ale wobec której i on zobowiązany jest wykonać określone świadczenie. Osoba trzecia wpłaca na rachunek posiadacza środki pieniężne stanowiące zapłatę za świadczenie należne jej od powiernika (posiadacza rachunku). Jednak możliwość wykonywania przez posiadacza rachunku wszystkich praw wynikających z umowy rachunku bankowego do środków wpłaconych przez osobę trzecią powstaje dla niego dopiero w momencie spełnienia się warunków ustalonych pomiędzy nim a osobą trzecią. Warunki te znane są bankowi prowadzącemu rachunek, są powtórzone w umowie powierniczego rachunku bankowego i to bank jest gwarantem tego, że w razie ich spełnienia posiadacz będzie mógł dysponować środkami wpłaconymi na rachunek przez osobę trzecią na warunkach wskazanych w umowie, a jeśli się one nie ziszczą, to osoba ta je odzyska. Takie ukształtowanie stosunku prawnego powierniczego rachunku bankowego powoduje, że nie jest uzasadnione, aby wierzyciele posiadacza mogli prowadzić egzekucję z wierzytelności wynikającej z rachunku powierniczego. Dlatego w art. 59 ust. 4 Prawa bankowego wprost wyłączono taką możliwość. Wydaje się jednak, że tak daleko idące wykluczenie możliwości prowadzenia egzekucji nie jest potrzebne. Powinno ono bowiem być ograniczone jedynie do momentu, w którym spełnią się warunki uprawniające posiadacza do swobodnego dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku. Od tej bowiem chwili nie ma powodów do ochrony interesu osoby trzeciej (powierzającego).
Słowa kluczowe: rachunek powierniczy, egzekucja z rachunków bankowych, umowa powiernicza, powiernik, powierzający
dr hab. Grzegorz Sikorski
Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk; attorney, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1523-7946
Admissibility of enforcement of receivables arising from an escrow bank account agreement against the trustee (account holder)
An escrow account is a special type of bank account, distinguished in Art. 49.1 of the Banking Act. Its uniqueness results from its function, which is to secure the legal interests of the account holder, and in particular, a third party obliged to the holder, but to whom he is also obliged to perform a specific performance. The third party pays cash to the account holder as payment for the service due to him from the trustee (account holder). However, the possibility for the account holder to exercise all the rights arising from the bank account agreement to the funds deposited by a third party arises only when the conditions agreed between him and the third party are met. These conditions are known to the bank keeping the account, they are repeated in the escrow bank account agreement and the bank is the guarantor that if they are met, the holder will be able to use the funds deposited into the account by a third party under the terms specified in the agreement. And if they are not met, then such person will get the money back. This structure of the legal relationship of an escrow bank account means that it is not justified for the holder’s creditors to be able to carry out enforcement proceedings against receivables arising from the trust account. Therefore, Art. 59.4 of the Banking Act explicitly excluded this possibility. However, it seems that such a far-reaching exclusion of the possibility of carrying out executions is not necessary. It should be limited only to the moment when the conditions entitling the holder to freely dispose of the funds in the account are met. From now on, there is no reason to protect the interest of the third party (the entrusting party).
Keywords: escrow account, enforcement from bank accounts, escrow agreement, trustee, entrusting party
Bibliografia / References
Adamus R., Upadłość posiadacza rachunku powierniczego, „Monitor Prawa Bankowego” 2011/10.
Bieranowski A., Recenzja monografii P. Steca pt. „Powiernictwo w prawie polskim na tle porównawczym” (Kraków 2005), „Rejent” 2005/11.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. J. Jankowski, t. 2, Warszawa 2013.
Gliniecki B., Mieszkaniowy rachunek powierniczy, Gdańsk 2018.
Gliniecki B., Umowa developerska. Konstrukcja prawna i zabezpieczenie wzajemnych roszczeń, Warszawa 2012.
Grzybowski S., System prawa cywilnego. Zobowiązania, Cześć szczegółowa, t. 3, cz. 2, Warszawa 1982.
Janiak A., Glosa do wyroku SN z dnia 23 II 2001 r., „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2002/7–8.
Julke G. [w:] Egzekucja sądowa w prawie polskim, red. Z. Szczurek, Sopot 2015.
Kappes A., Pojęcie powiernictwa w prawie polskim [w:] Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolucji czy rewolucji. Księga jubileuszowa Profesora Józefa Okolskiego, red. M. Modrzejewska, Warszawa 2010.
Kappes A. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – umowy nienazwane, red. W.J. Katner, Warszawa 2010.
Karasek I. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, t. I, red. F. Zoll, Kraków 2005.
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 1997.
Kuryłowicz M., Wiliński M., Rzymskie prawo prywatne, Kraków 2002.
Litewski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1998.
Litwińska M., Glosa do wyroku SN z dnia 20 II 1997 r., „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/12.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2023.
Ofiarski Z., Prawo bankowe. Komentarz, LEX 2013.
Osuchowski W., Zarys rzymskiego prawa prywatnego, Warszawa 1962.
Pyzioł W., Istota (struktura) prawna świadczenia banku w umowie rachunku bankowego [w:] Europeizacja prawa prywatnego, red. W. Popiołek, Warszawa 2008.
Pyzioł W. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. E. Fojcik-Mastalska, Warszawa 2007.
Pyzioł W. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań. Cześć szczegółowa, red. M. Pyziak-Szafnicka, t. 8, Warszawa 2008.
Pyzioł W., Umowa rachunku bankowego, Warszawa 1997.
Rykowski R., Uwagi o bankowym rachunku powierniczym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/7.
Sikorski G., Dopuszczalność prowadzenia egzekucji z powierniczego rachunku bankowego wobec powierzającego [w:] Ars in vita ars in iure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Sikorski G. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. Z. Szczurek, Sopot 2017.
Sikorski G., Ograniczenia egzekucji z rachunku bankowego [w:] Honeste procedere, Księga jubileuszowa ku czci K. Lubińskiego, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Sikorski G., Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2015.
Sikorski G. [w:] System Postępowania Cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, t. 8, Warszawa 2021.
Sikorski G., Umowa wspólnego rachunku bankowego w prawie polskim, Warszawa 2023.
Sikorski G., Zabezpieczenia rzeczowe wierzytelności bankowych w prawie polskim, Sopot 1998.
Suchecki J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Piasecki, t. 2, Warszawa 2006.
Szpunar A., Glosa do uchwały SN z dnia 20 XI 1992 r., „Przegląd Prawa Handlowego” 1993/10.
Wierzbicki P., Zakaz zajęcia egzekucyjnego środków na bankowym rachunku powierniczym, „Prawo Bankowe” 2006/2.
Wolter A., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1986.
Wolter A. [w:] A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1996.
Wołodkiewicz W., Zabłocka M., Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2001.
Zakrzewski P., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Komentarz, Warszawa 2014.
Monika Rejdak
doktor habilitowany, Katedra Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3294-3006
Unijna perspektywa postępowania w sprawach własności intelektualnej
Postępowanie w sprawach własności intelektualnej, unormowane przepisami art. 47989–479129 Kodeksu postępowania cywilnego, zasadniczo jest wynikiem implementacji dyrektywy unijnej 2004/48/WE o egzekwowaniu praw własności intelektualnej do naszego prawa, dlatego jest to postępowanie cywilne o unijnym charakterze. Stanowi ono zatem część europejskiego prawa procesowego cywilnego. W konsekwencji krajowe przepisy wypełnione są autonomicznymi, unijnymi pojęciami. Na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej do tych pojęć zalicza się: pojęcie praw własności intelektualnej, termin naruszeń praw własności intelektualnej, pojęcie roszczenia, stopnia dowodu czy legitymacji procesowej do złożenia wniosku o zastosowanie środków egzekwowania praw własności intelektualnej. Tym samym przywołane pojęcia zostały wyłączone spod działania prawa krajowego. Artykuł poświęcony jest znaczeniu autonomicznych pojęć dla postępowania w sprawach własności intelektualnej, w szczególności dla wartości, jaką jest egzekwowanie (ochrona) praw własności intelektualnej.
Słowa kluczowe: własność intelektualna, postępowanie cywilne, prawo europejskie, egzekwowanie praw własności intelektualnej
dr hab. Monika Rejdak
Chair of Civil Procedure and International Commercial Law, Legal Sciences Institute, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3294-3006
European Union perspective on intellectual property proceedings
The intellectual property proceedings are regulated on the basis of Articles 47989– 479129 of the Polish Code of Civil Procedure. This regulation is the result of the implementation of Directive 2004/48/EC of the European Parliament and of the Council on the enforcement of intellectual property rights. Hence it is a civil proceeding of an EU nature. It is a part of European civil procedural law. Consequently, national regulations contain autonomous, European terms. Based on the cases of the Court of Justice of the European Union (CJEU), such terms include: intellectual property rights, infringement of intellectual property rights, intellectual property rights’ claims, the standard of proof, and a right to submit an application for means of enforcing intellectual property rights. Thus, these terms were excluded from the operation of national law. The article is devoted to the importance of such autonomous concepts in the intellectual property proceedings, in particular in enforcing (protecting) intellectual property rights.
Keywords: intellectual property, civil proceedings, European law, enforcement of intellectual property rights
Bibliografia / References
Antoniuk J.R., Postępowanie o udzielenie informacji w związku z naruszeniem własności intelektualnej jako rodzaj postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2014/11–12.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej z perspektywy systemowej, „Przegląd Sądowy” 2020/10.
Dziurda M [w:] M. Dziurda, M. Rejdak, Postępowanie odrębne w sprawach własności intelektualnej [w:] System prawa procesowego cywilnego. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, t. II, cz. 3, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Gajda-Roszczynialska K., Pierwsze podejście Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej do zagadnienia dowodów nielegalnych w postępowaniu cywilnym. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 27.09.2017 r., C-73/16, Peter Puškăv, „Polski Proces Cywilny” 2019/2.
Jakubecki A., Wezwanie do udzielenia informacji w postępowaniu odrębnym w sprawach własności intelektualnej, „Polski Proces Cywilny” 2020/3.
Jakubecki A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14c. Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017.
Kołodziej A., Roszczenie informacyjne w prawie własności intelektualnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2004/88.
Kur A., The Enforcement Directive – Rough start, happy landing ?, „IIC – International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2004/35.
Kur A., Th. Dreier, European intellectual property law: Text, case and materials, Cheltenham 2013.
Kurosz K., Środki pomocnicze w sprawach własności intelektualnej a pojęcie własności intelektualnej w prawie unijnym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2024/5.
Kurosz K., Znaczenie konwencji WIPO z 1967 r. dla zakresu stosowania środków pomocniczych w sprawach własności intelektualnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2024/6, s. 26 i n.
Magnuski P., Tomaszek A., O potrzebie roszczenia o informację w sprawach dotyczących ochrony własności przemysłowej i czynów nieuczciwej konkurencji, „Monitor Prawniczy” 2001/19.
Niewęgłowski A., Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021.
Podrecki P., Środki ochrony praw własności intelektualnej, Warszawa 2010.
Rejdak M., Nowe postępowanie w sprawach własności intelektualnej, LEX 2020.
Rejdak M. [w:] M. Dziurda, M. Rejdak, Postępowanie odrębne w sprawach własności intelektualnej [w:] System prawa procesowego cywilnego. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, t. II, cz. 3, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Rejdak M., Wydobycie dowodów od pozwanego w postępowaniu cywilnym o naruszenie praw własności przemysłowej (w świetle art. 6 dyrektywy 2004/48/WE i prawa polskiego), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2012/4.
Rejdak M., Zabezpieczenie dowodów w sprawach o naruszenia praw własności intelektualnej, Warszawa 2019.
Rylski P., Stopień dowodu w postępowaniu cywilnym – zagadnienia podstawowe, „Polski Proces Cywilny” 2016/3 (numer specjalny dedykowany Profesorowi Tadeuszowi Erecińskiemu).
Schneider J., Die EU – Enforcementrichtline 2004/48/EG und deren Umsetzung in das deutsche Markenrecht, Hamburg 2009.
Skubisz R., Roszczenie o udzielenie informacji w prawie własności przemysłowej (w świetle dyrektywy nr 2004/48 i prawa polskiego [w:] Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Szpunar M., Procedural Autonomy and Private Law, „Zeitschrift für europӓisches Privatrecht” 2018/1.
Targosz T. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021.
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne – stan obecny i perspektywy dalszego rozwoju, „Przegląd Sądowy” 2007/2.
Wołodkiewicz B., Obce prawo procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2024.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1–2.
Ewelina Tomczyk
doktorantka, Zakład Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0000-2233-080X
Zbieg norm prawa procesowego cywilnego – uwagi na tle postępowania w sprawach własności intelektualnej i innych postępowań odrębnych
Na gruncie postępowania w sprawach własności intelektualnej oraz innych postępowań odrębnych, w szczególności postępowania w sprawach gospodarczych, z zakresu prawa pracy czy też postępowania z udziałem konsumentów, pojawia się wiele sytuacji, w których dochodzi do zbiegu przepisów prawa procesowego cywilnego. Mimo iż ustawodawca teoretycznie rozstrzygnął powyższe kolizje norm, wprowadzając art. 47991 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym w sprawach rozpoznawanych według przepisów o postępowaniu w sprawach własności intelektualnej przepisy o innych postępowaniach odrębnych stosuje się w zakresie, w którym nie są one sprzeczne z przepisami działu regulującego powyższe postępowanie, to w związku z treścią tego przepisu pojawia się wiele wątpliwości i rozbieżnych interpretacji zarówno wśród przedstawicieli doktryny, jak i w orzecznictwie. Nie jest bowiem jasne, przepisom regulującym które z postępowań odrębnych należy przyznać prymat. Kwestia ta jest szczególnie problematyczna w kontekście spraw, do których zastosowanie mają jednocześnie przepisy postępowania w sprawach własności intelektualnej oraz postępowania w sprawach gospodarczych albo postępowania z udziałem konsumentów.
Słowa kluczowe: postępowanie w sprawach własności intelektualnej, postępowanie w sprawach gospodarczych, postępowania odrębne, zbieg norm
Ewelina Tomczyk
PhD student, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law, Administration and Economy, University of Wroclaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0000-2233-080X
Concurrence of norms of civil procedural law – remarks regarding intellectual property proceedings and other separate proceedings
Regarding intellectual property proceedings and other separate proceedings, particularly proceedings regarding commercial cases, labour law, and proceedings with consumers, there are many situations in which the concurrence of the norms of civil procedural law occurs. On the one hand the legislator has theoretically resolved these conflicts of norms by adding art. 47991 of the Polish Code of Civil Procedure, according to which in cases adjudged in compliance with the provisions regulating the intellectual property proceedings, the provisions on other separate proceedings shall apply as long as they are not inconsistent with the provisions regulating the above-mentioned proceeding. On the other hand, there are many doubts and different interpretations among the representatives of the doctrine and in case law. It is not clear which of the provisions on separate proceedings shall be given priority. This is a problematic issue, especially in cases where the provisions on intellectual property proceedings, proceedings in commercial cases or proceedings with consumers should be applied at the same time.
Keywords: intellectual property proceedings, proceedings in commercial matters, separate proceedings, concurrence of the norms
Bibliografia / References
Baran M., Dyrektywa [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1. Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Chrapoński D., Postępowanie cywilne z udziałem konsumentów w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 9.03.2023 r., „Palestra” 2023/8.
Cieślak S. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. T. II, cz. 3. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Postępowania odrębne w szczególnych kategoriach spraw, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Cieślak S., Powiązania wewnątrzsystemowe w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. T. II, cz. 3. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji. Postępowania odrębne w szczególnych kategoriach spraw, red. S. Cieślak, Warszawa 2023.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej z perspektywy systemowej, „Przegląd Sądowy” 2020/10.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2022.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2024.
Gajda-Roszczynialska K., Czy potrzebne jest w polskim procesie cywilnym nowe postępowanie odrębne – „postępowanie z udziałem konsumentów”?, „Polski Proces Cywilny” 2023/4.
Gołaszewska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 506–1217. Tom II, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Jasińska K. [w:] K. Jasińska, Z. Pinkalski, J. Rasiewicz, A. Sokołowska-Ławniczak, Metodyka pracy pełnomocnika w sprawach cywilnych z zakresu prawa własności intelektualnej, Warszawa 2021.
Karolczyk B. [w:] L. Marcinoska-Boulangé, D. Sierżant, S. Stepaniuk, M. Sznajder, B. Karolczyk, Postępowanie cywilne w sprawach własności intelektualnej. Komentarz dla pełnomocników procesowych i sędziów, Warszawa 2021.
Kutaj M., Rozszerzenie powództwa w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej z uwzględnieniem regulacji odrębnego postępowania gospodarczego, https://www.traple.pl/rozszerzenie-powodztwa-w-postepowaniu-w-sprawach-wlasnosci-intelektualnej-z-uwzglednieniem-regulacji-odrebnego-postepowania-gospodarczego/.
Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2012.
Mendrek A., Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Dokąd zmierzasz, proceduro? Aktualne problemy prawa postępowania cywilnego”, Kraków, 29.05.2023 r., „Palestra” 2023/8.
Orecki M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom. II. Artykuły 367–505(39), red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Rejdak M., Nowe postępowanie w sprawach własności intelektualnej, LEX 2020.
Rejdak M., Właściwość sądu w sprawach własności intelektualnej, LEX 2020.
Sołtys A., Zasady określające relację prawa UE i prawa krajowego [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1. Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Art. 478–1217, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 478–1217, red. M. Manowska, LEX 2022.
Agnieszka Gołąb
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8614-6235
Równoległe postępowania w przedmiocie środków tymczasowych według rozporządzenia nr 1215/2012. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 6.10.2021 r., C-581/20, Skarb Państwa Rzeczypospolitej Polskiej reprezentowany przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad przeciwko TOTO SpA – Construzioni Generali, Vianini Lavori SpA
W wyroku z 6.10.2021 r., C-581/20, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podjął się rozstrzygnięcia fundamentalnych zagadnień dotyczących wykładni przepisów rozporządzenia nr 1215/2012 w zakresie stosowania środków tymczasowych, w tym zabezpieczających. Pierwsze zagadnienie dotyczyło dopuszczalności złożenia tego samego wniosku o środki tymczasowe przed sądami różnych państw członkowskich. Drugie zagadnienie sprowadzało się do tego, czy ocena przesłanek udzielenia zabezpieczenia w trybie art. 35 rozporządzenia nr 1215/2012 podlega wykładni autonomicznej. Rozstrzygając pierwsze zagadnienie, Trybunał Sprawiedliwości, w opozycji do stanowiska rzecznika generalnego, dopuścił możliwość składania równoległych wniosków o środki tymczasowe w różnych państwach członkowskich. Co do drugiego zagadnienia Trybunał nie przedstawił szczegółowych wyjaśnień w tym przedmiocie. Powierzchownie odniósł się jednak do kwestii skutków w zakresie jurysdykcji krajowej do zastosowania takich środków w klauzuli jurysdykcyjnej dotyczącej sprawy głównej. Przedmiotem glosy jest analiza skutków wyroku Trybunału.
Słowa kluczowe: rozporządzenie nr 1215/2012, środki tymczasowe, zawisłość postępowania, koordynacja wniosków o zastosowanie środków tymczasowych, umowy jurysdykcyjne
Dr Agnieszka Gołąb
assistant professor, Chair of Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8614-6235
Parallel proceedings concerning provisional measures under Brussels I bis Regulation. A gloss to the judgment of the Court of Justice of the European Union of 6 October 2021 in case C-581/20, Skarb Państwa Rzeczypospolitej Polskiej reprezentowany przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad v TOTO SpA – Costruzioni Generali, Vianini Lavori SpA
In its recent judgment of 6 October 2021, C-581/20, the Court of Justice of the European Union has been presented with questions about major aspects of the Brussels I bis Regulation jurisdictional regime regarding provisional measures and interim proceedings. The first one has concerned the admissibility of applying for the same provisional measure before the courts of different Member States. The other one has been whether the access to interim measures, as regulated in Article 35 of the Brussels I bis Regulation, is subject to a European autonomous regime of prerequisites. As regards the first question, the Court of Justice of the European Union has dissented from the Advocate General’s Opinion by replying that such a practice is allowed. However, the Court has not offered a comprehensive analysis of the cross-border coordination of concurrent motions in parallel interim proceedings. Concerning the second point, the Court has not clarified whether there is an autonomous regime of prerequisites or not. Lastly, The Court has, to some extent, addressed the issue of the consequences for national jurisdiction of the application of such measures in the jurisdiction clause concerning the main proceedings. The paper provides the analysis of the judgment at hand, assessing its ramifications for the interpretation of the Brussels I bis Regulation.
Keywords: Brussels I bis Regulation, provisional measures, lis pendens, coordination of motions for provisional measures, choice of courts agreements
Bibliografia / References
Bonomi A., Interim Measures at the Crossroads of International Litigation and Arbitration, „Yearbook of Private International Law” 2019/2020 (21).
Brosch M., Kahl L.M. [w:] Brussels I bis. A Commentary on Regulation (EU) No 1215/2012, red. M. Requejo Isidro, Cheltenham 2022.
Cuniberti G., Quelle solution au conflit de procédures conservatoires en droit judiciaire européen?, „Revue critique de droit international privé” 2022/2.
Dickinson A., Provisional measures in the Brussels I Review: Disturbing the Status Quo?, „Journal of Private International Law” 2010/3.
Garber T., Einstweiliger Rechtsschutz nach der EuGVVO. Die internationale Zuständigkeit für die Erlassung einstweiliger Maßnahmen und deren Anerkennung und Vollstreckung nach der EuGVVO, Berlin 2011.
Garber T. [w:] Handbuch des europäischen Zivilverfahrensrechts, red. P.G. Mayr, Wien 2023.
Garcimartin F., Provisional and protective measures in the Brussels I Regulation Recast, „Yearbook of Private International Law” 2014/2015 (16).
Grzegorczyk P., Nowy fundament europejskiego prawa procesowego cywilnego: jurysdykcja krajowa, zawisłość sprawy oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych według rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego nr 1215/2012 (Bruksela Ia) (część I), „Przegląd Sądowy” 2014/6.
Grzegorczyk P., Zabezpieczenie roszczeń w europejskim prawie procesowym cywilnym według rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego Nr 1215/2012 (Bruksela I bis) [w:] Aequitas sequitur legem. Księga jubileuszowa z okazji 75. Urodzin profesora Andrzeja Zielińskiego, red. K. Flaga-Gieruszyńska, G. Jędrzejek, Warszawa 2014.
Hau W., Einstweiliger Rechtsschutz gegen öffentliche Auftraggeber: Einordnung als Zivilsache, Koordination paralleler Verfahren und mitgliedstaatliche Verfahrensautonomie, „IPRax” 2022/3.
Hess B., Althoff D., Bess T., Elsner N., The Reform of the Brussels I bis Regulation – Academic Position Paper, „Vienna Research Paper” 2024.
Hess B., Pfeiffer T., Schlosser P., The Heidelberg Report on the Application of Regulation Brussels I in 25 Memeber States. Study JLS/C4/2005/03, München 2008.
Honorati C., Provisional Measures and the Recast of Brussels I Regulation: A Missed Oportunity for a Better Ruling, „Rivista di diritto internationale privato e prozessuale” 2012/3.
Lazić V., Mankowski P., The Brussels I bis Regulation. Interpretation and Implementation, Cheltenham 2023.
Magnus U. [w:] European Commentaries on Private International Law. Brussels I bis Regulation, red. U. Magnus, P. Mankowski, Köln 2016.
Mankowski P., Internationale Zuständigkeit für Streitigkeiten aus Vergabeverfahren nach Bestimmungen der EuGVVO zu Zivil- und Handelssachen, „Entscheidungen zum Wirtschaftsrecht” 2021/24.
Markus A.R., Huber-Lehmann M., Ruprecht I., Rechtsprechung zum Lugano-Übereinkommen (2021), „Swiss Review of International and European Law” 2022/32.
Nuyts A., Cross-Border Provisional Measures: Stepping Backwards in the Brussels I Recast [w:] European Private International Law at 50: Celebrating and Contemplating the 1968 Brussels Convention and Its Successors, Antwerpen 2018.
Pertegás Sender M., Garber T. [w:] European Commentaries on Private International Law. Brussels I bis Regulation, red. U. Magnus, P. Mankowski, Köln 2016.
Sandrini L., Coordination of Substantive and Interim Proceedings [w:] Recasting Brussels I, red. F. Pocar, I. Viarengo, F.C. Villata, Milano 2012.
Santaló Gorís C., C-581/20, TOTO: A Missed Opportunity to Cast Light on Article 35 of the Brussels I Bis Regulation?, „Cuadernos de Derecho Transnacional” 2022/1.
Torbus A., Jurysdykcja krajowa w sprawach z zakresu postępowania zabezpieczającego oraz postępowania egzekucyjnego [w:] Egzekucja w świetle przepisów z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego, red. A. Marciniak, Sopot 2016.
Weitz K., O jurysdykcji krajowej w postępowaniu zabezpieczającym w świetle konwencji lugańskiej i prawa wspólnotowego, „Przegląd Sądowy” 2003/10.
Weitz K., Projektowane zmiany rozporządzenia nr 44/2001 [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2012.
Wilke F.M., The impact of the Brussels I Recast on important Brussels case law, „Journal of Private International Law” 2015/1.
Wołodkiewicz B., Ustanowienie jurysdykcji krajowej przez wdanie się w spór na podstawie rozporządzenia Bruksela I bis, Warszawa 2020.
Agnieszka Laskowska-Hulisz
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Katedra Prawa Handlowego, Morskiego i Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2834-9306
Recenzja monografii prawniczej prof. dr hab. Łukasza Błaszczaka pt. „Fikcja prawna w prawie procesowym cywilnym”, Warszawa 2024
dr hab. Agnieszka Laskowska-Hulisz
professor of Mikołaj Kopernik University, Department of Commercial, Maritime Law and Civil Proceedings, Faculty Law and Administration, Mikołaj Kopernik University in Toruń, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2834-9306
Review of the legal monograph by prof. dr hab. Łukasz Błaszczak entitled “Legal Fiction in Civil Procedural Law”, Warsaw 2024
Anna Jaroniewska
doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4135-269X
Sprawozdanie z IV Ogólnopolskiej Konferencji Aksjologicznej „Notariusz w postępowaniu cywilnym” (Łódź, 26.05.2023 r.)
Anna Jaroniewska
PhD student, Doctoral School of Social Sciences, University of Łódź, graduate of Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4135-269X
Report from the 4th National Axiological Conference “Notaries in Civil Procedure” (Łódź, 26 May 2023)
