Przegląd Prawa Publicznego 7-8/2019

Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego z lat 2015–2018 w sprawach dotyczących informacji publicznej.

Prof. nadzw. dr hab. Przemysław Szustakiewicz
Uczelnia Łazarskiego
ORCID: 0000-0001-9102-9308

Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego z lat 2015–2018 w sprawach dotyczących informacji publicznej

Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego odgrywa ważną rolę w wykładni przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, o czym świadczy liczba skarg kasacyjnych dotycząca tej tematyki. W latach 2015–2018 do NSA wpłynęło około 2000 skarg kasacyjnych dotyczących dostępu do informacji publicznej. Przegląd orzeczeń NSA z obszaru dostępu do informacji publicznej wskazuje, że dotyczą one przede wszystkim pięciu zagadnień: 1) określenia istoty prawa dostępu do informacji publicznej, 2) zakresu przedmiotowego pojęcia „informacja publiczna”, 3) rozróżnienia pomiędzy informacją prostą a przetworzoną, 4) zakresu podmiotowego ustawy o dostępie do informacji publicznej, 5) wskazania zakresu tajemnicy przedsiębiorcy jako podstawy odmowy udostępnienia informacji publicznej. Przegląd wyroków NSA dotyczących dostępu do informacji publicznej wskazuje, że dominuje w nich wykładnia prokonstytucyjna przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej zmierzająca do zapewnienia obywatelom jak najszerszej informacji o funkcjonowaniu organów władzy.

Słowa kluczowe: informacja publiczna, sądownictwo administracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, tajemnica przedsiębiorcy, informacja przetworzona

Prof. nadzw. dr hab. Przemysław Szustakiewicz
Lazarski University
ORCID: 0000-0001-9102-9308

Jurisprudence of the Polish Supreme Administrative Court from 2015–2018 in lawsuits concerning public information

The jurisprudence of the Polish Supreme Administrative Court plays an important role in the interpretation of the provisions of the Act on Access to Public Information, as evidenced by the number of cassation complaints regarding this subject. In the years 2015-2018, the Polish Supreme Administrative Court received about 2,000 cassation complaints regarding access to public information. A review of the Polish Supreme Administrative Court's rulings in the area of access to public information indicates that they mainly concern five issues: 1) determining the essence of the right to access public information; 2) the scope of the notion of “public information”; 3) distinguishing between simple information and processed information; 4) the subjective scope of the Act on access to public information; 5) indication of the scope of entrepreneur's confidentiality as grounds for refusal to disclose public information. A review of the judgments of the Polish Supreme Administrative Court regarding access to public information indicates that a dominant role is played by the pro-constitutional interpretation of the provisions of the Act on Access to Public Information aimed at providing citizens with the widest possible information on the functioning of the authorities.

Keywords: public information, administrative judicature, Supreme Administrative Court, entrepreneur's secret, processed information

Bibliografia:

Informacja o działalności sądów administracyjnych w 2015 roku, Warszawa 2016
Informacja o działalności sądów administracyjnych w 2016 roku, Warszawa 2017
Informacja o działalności sądów administracyjnych w 2017 roku, Warszawa 2018
Szustakiewicz P., Glosa do wyroku NSA Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 lutego 2014 r., sygn. akt I OSK 1769/13 (podstawa odmowy udzielenia do informacji publicznej), „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2017/2
Zajadło J. [w:] Wolności i prawa człowieka i obywatela – Katalog [w:] Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Szmyt, Warszawa 2010

Prof. nadzw. dr hab. Małgorzata Sieradzka
Kierownik Katedry Prawa Gospodarczego Publicznego Uczelni Łazarskiego w Warszawie
ORCID: 0000-0002-3930-6491

Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu przed Prezesem UOKiK – zagadnienia wybrane

Tajemnica przedsiębiorstwa podlega ochronie w postępowaniu przed organem antymonopolowym, który może w niezbędnym zakresie ograniczyć prawo wglądu strony do materiału dowodowego. Skorzystanie z tego instrumentu prowadzi do powstania kolizji pomiędzy uzasadnioną ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa a zasadą jawności postępowania oraz prawem do obrony przedsiębiorcy. Dlatego też ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego muszą podlegać pełnej kontroli.

Słowa kluczowe: informacje objęte tajemnicą, postępowanie antymonopolowe, zasada jawności, prawo do obrony, Prezes UOKiK

Prof. nadzw. dr hab. Małgorzata Sieradzka
Head of the Department of Public Economic Law at the Lazarski University in Warsaw
ORCID: 0000-0002-3930-6491

Protection of business secrets in proceedings before the President of the Office of Competition and Consumer Protection (UOKiK) – selected issues

Business secrets are protected in proceedings before the antitrust authority, which may, to the extent necessary, limit the right of a party to inspect the evidence. The use of this instrument leads to a collision between the legitimate protection of business secrets and the principle of open proceedings as well as the right of defence of the entrepreneur. Therefore, restrictions on the right to inspect evidence must be subject to full control.

Keywords:  confidential business information, anti-trust proceedings, the principle of openness, the right to defence, President of the Office of Competition and Consumer Protection (UOKiK)

Bibliografia:

Bernatt M., Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów – potrzeba nowelizacji. Perspektywa sprawiedliwości proceduralnej, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2012/1
Bernatt M., Sprawiedliwość proceduralna w postępowaniu przed organem ochrony konkurencji, Warszawa 2011
Krüger J., komentarz do art. 50 u.o.k.i.k., art. 69 u.o.k.i.k. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. A. Stawicki, E. Stawicki, LEX/el. 2016
Rembieliński A. [w:] Kodeks cywilny z komentarzem, red. J. Winiarz, Warszawa 1989
Sandeen S.K., Implementing the EU Trade Secrets Directive: a view from United States, „European Intellectual Property Review” 2017/1
Sieradzka M., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu wyjaśniającym przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – glosa do uchwały SN z dnia 8 kwietnia 2010 r., sygn. akt III SZP 1/10, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2011/5
Skoczny T., Jurkowska A., Miąsik D. (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, Warszawa 2009

Prof. nadzw. dr hab. Maciej Rogalski
Uczelnia Łazarskiego
ORCID: 0000-0003-4366-642X

Udostępnianie danych telekomunikacyjnych

Przedmiotem artykułu jest problematyka udostępniania danych telekomunikacyjnych. Pojęcie danych telekomunikacyjnych jest zdefiniowane w ustawie – Prawo telekomunikacyjne i oznacza przykładowo numer telefonu, z którego wykonano połącznie telekomunikacyjne czy czas, w którym wykonano to połącznie. Dane te są chronione tajemnicą telekomunikacyjną i tajemnicą komunikowania się. Mogą być ujawnianie tylko w przypadkach określonych przepisami prawa i podmiotom do tego uprawnionym. Artykuł omawia te uregulowania.

Słowa kluczowe:  dane telekomunikacyjne, tajemnica komunikowania się, przetwarzanie danych telekomunikacyjnych

Prof. nadzw. dr hab. Maciej Rogalski
Lazarski University, ORCID: 0000-0003-4366-642X

Providing telecommunications data

The subject of the article is the issue of providing telecommunications data. The concept of telecommunications data is defined in the Polish Telecommunications Law Act and means, for example, the telephone number from which the telecommunications connection was made or the time at which the connection was made. These data are protected by telecommunications secrecy and the secret of communication. They may be disclosed only in cases specified by law and only to authorised entities. The article discusses these regulations.

Keywords: telecommunications data, the secret of communication, processing of telecommunications data

Bibliografia:

Piątek S., Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, Legalis 2013

dr Bartłomiej Opaliński
adiunkt w Uczelni Łazarskiego
ORCID: 0000-0002-6117-3971

Dostęp do informacji publicznej jako emanacja zasady jawności życia publicznego

Artykuł dotyczy jednego z konstytucyjnych uprawnień obywateli, jakim jest dostęp do informacji publicznej. Zagadnienie to zostało poddane analizie z perspektywy – mającej doniosłe znaczenie – zasady jawności życia publicznego. Podkreślono, że ukształtowany na podstawie przepisów prawnych model dostępu do informacji publicznej przedstawiał daleko idące odformalizowanie postepowania w tym zakresie. Budzi więc niepokój ograniczenie dostępu do informacji publicznej dokonywane ostatnio w orzeczeniach sądów administracyjnych i Trybunału Konstytucyjnego.

Słowa kluczowe: jawność, informacja publiczna, dostęp do informacji, orzecznictwo

dr Bartłomiej Opaliński
Assistant Professor at the Lazarski University
ORCID: 0000-0002-6117-3971

Access to public information as an emanation of the principle of openness of public life

This article concerns one of the constitutional rights of citizens, which is access to public information. This issue has been analysed from the perspective – which is of major importance – of the principle of openness of public life. It has been emphasised that the model of access to public information, shaped on the basis of legal provisions, presented a far-reaching informalisation of proceedings in this respect. It is, therefore, concerning how access to public information has been limited recently in in the judgments of administrative courts and of the Constitutional Tribunal.

Keywords: transparency, public information, access to information, case law

Bibliografia:

Ciapała J., Konstytucyjna regulacja praw podmiotowych. Podstawowe konsekwencje dla ustawodawcy [w:] Prawa podmiotowe. Pojmowanie w naukach prawnych. Zbiór studiów, red. K. Flara-Gieruszyńska, Szczecin 2006
Digesta Iustiniani Augusti. De iustitia et iure, D.1.1.1.2.
Dziubka K., Społeczeństwo obywatelskie: wybrane aspekty ewolucji pojęcia [w:] Studia z Teorii Polityki, t. 2, red. A. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wrocław 1998
Gaudemet J., Les naissances du droit, Montchrestien 2006
Jabłoński M., Jawność działania władz publicznych jako dobro wspólne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018/80/1
Jabłoński M., Udostępnienie informacji publicznej w formie wglądu do dokumentu, Wrocław 2013
Krasnowolski A., Społeczeństwo obywatelskie i jego instytucje [w:] Społeczeństwo obywatelskie i jego instytucje, „Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Dokumentacji, Opracowania tematyczne” OT-627, styczeń 2014
Lemonnier M., Prawo publiczne a prawo prywatne. Uwagi prawnoporównawcze na podstawie prawa francuskiego, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2016, t. C
Ogrodziński P., Pięć tekstów o społeczeństwie obywatelskim, Warszawa 1991
Shils E., Co to jest społeczeństwo obywatelskie [w:] K, Europa i społeczeństwo obywatelskie, rozmowy w Castel Gandolfo, red. K. Michalski, Kraków 1994
Wójcik S., Demokracja i jej kryzys. Czy partycypacja może być remedium? [w:] Demokracja i rola obywatela. O napięciu pomiędzy państwem, społeczeństwem i procesami globalizacji, Poznań 2014
Wach M., Status ułomnych osób prawnych w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2008

dr Jan Chmielewski
adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego, Publicznego Gospodarczego i Handlowego w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, pracownik Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego
ORCID: 0000-0001-5818-7339

Jawność postępowania administracyjnego a zasada zaufania do władz publicznych – kontekst społeczny i normatywny

Zasada jawności działania instytucji publicznych oraz zasada budzenia zaufania do państwa i stanowionego prawa należą do podstawowych wartości społecznych konstytuujących współczesne systemy demokratyczne. Analiza regulacji prawnych na poziomie ustawy zasadniczej oraz ustaw zwykłych prawa administracyjnego wskazuje, że ustrojodawca dążył do objęcia ich zakresem wszelkiej aktywności oraz działalności organów państwa i że pomiędzy tymi zasadami występują interesujące zależności. Im wyższy jest poziom zaufania do władzy publicznej, tym bardziej może być ograniczana jawność jej działania i tym lepiej (pełniej) administracja publiczna realizuje interes publiczny. Z kolei większa jawność czyni możliwym przypisanie odpowiedzialności oraz pozwala rozliczać działania organów administracji publicznej, co determinuje osiąganie przez nią założonych celów i wyznaczonych zadań (skuteczność). Zarysowane wyżej problemy skupiają się – jak w soczewce – w administracyjnym postępowaniu jurysdykcyjnym.

Słowa kluczowe: jawność, dostęp do informacji publicznej, zaufanie, demokratyczne państwo prawa, postępowanie administracyjne, zasady ogólne postępowania administracyjnego

Dr Jan Chmielewski
Assistant Professor at the Department of Administrative, Public Economic and Commercial Law at the College of Law of the Kozminski University in Warsaw, employee of the Office of Jurisprudence of the Supreme Administrative Court
ORCID: 0000-0001-5818-7339

Openness of administrative proceedings and the principle of trust in public authorities – social and normative context

The principle of openness of public institutions and the principle of trust in the State and law are fundamental social values constituting contemporary democratic systems. An analysis of the constitutional regulations as well as the provisions of administrative acts indicates that the legislator sought to include in their scope all the activities of public bodies and that there are some interesting relationships occurring between these regulations. The higher the level of trust in public authority, the more the transparency of its ongoing activities may be limited and the better (more fully) public administration pursues the public interest. In turn, wider transparency makes it possible to assign responsibility and allows to account for the activities of public administration bodies, which determines the achievement of the assumed goals and assigned tasks (their effectiveness). The problems indicated above are particularly visible in administrative proceedings.

Keywords: openness, access to public information, trust, democratic state of law, administrative proceedings, general principles of administrative proceedings

Bibliografia:

Adamiak B., Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 29 marca 2012 r., II SA/Bk 122/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2013/12
Błaś A., Zasada zaufania obywatela do państwa [w:] Księga Jubileuszowa Profesora Marka Mazurkiewicza. Studia z dziedziny prawa finansowego, prawa konstytucyjnego i ochrony środowiska, red. B. Adamiak, R. Mastalski, Wrocław 2001
Chmielewski J., Zasada budzenia zaufania w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2018
Delhey J., Newton K., Who trusts? The origins of social trust in seven societies, „European Societies” 2003/2
Diamandouros N., Openness and Access to Documents, „European State Aid Law Quarterly” 2008/4
Dobosz P., Bezczynność administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym [w:] Kodyfikacja postępowania administracyjnego na 50-lecie k.p.a., red. J. Niczyporuk, Lublin 2010
Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. II, Warszawa 2003
Dylus A., Aksjologiczne podstawy jawności i jej ograniczenia. Perspektywa etyki politycznej [w:] Jawność i jej ograniczenia, red. nauk. G. Szpor, t. II. Podstawy aksjologiczne, red. Z. Cieślak, Warszawa 2014
Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Warszawa 1997
Gacki J., Kapitał społeczny i kultura zaufania, „Ekonomia Społeczna” 2013/1
Hale Th. N., Slaughter A.-M., Transparency: Possibilities and Limitations, „The Fletcher Forum of World Affairs” 2006/1
Iserzon E. [w:] E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1970
Jabłońska-Bonca J., Zieliński M. , Aspekty jawności prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1988/3
Kędzior A., Jawność i transparentność postępowania administracyjnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018/1
Kmieciak Z., Ochrona zaufania w prawie administracyjnym. Ustalenia teoretyczne i doświadczenia praktyki, „Samorząd Terytorialny” 1997/11
Knysiak-Molczyk H., Prawo do informacji w postępowaniu administracyjnym, sądowoadministracyjnym oraz w ustawie o dostępie do informacji publicznej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2010/3
Knysiak-Sudyka H., Jawność postępowania, czynności procesowych i akt sprawy administracyjnej [w:] Postępowanie administracyjne, red. T. Woś, Warszawa 2017
Kochanowski J., Informacja publiczna w świetle praktyki Rzecznika Prawa Obywatelskich [w:] Jawność życia publicznego w Polsce, red. P. Solarz, Warszawa 2008
Koper R., Jawność rozprawy głównej a ochrona prawa do prywatności w procesie karnym, Warszawa 2010
Krzymieniewska G., Znaczenie zaufania w tworzeniu kapitału społecznego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2003/2
Łaszczyca G., Akta sprawy w postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2014
Maciejewski M., Skuteczność i efektywność administracji w prawie administracyjnym. W kierunku recepcji zarządzania publicznego w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 2019
Martysz Cz., Dostęp do informacji publicznej a udostępnianie akt sprawy administracyjnej. Analiza orzecznictwa [w:] Jawność i jej ograniczenia, red. nauk. G. Szpor, t. VII. Postępowanie administracyjne, red. Cz. Martysz, Warszawa 2015
Matan A., Rozdział 2. Zasady ogólne [w:] G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1–103, Warszawa 2010
Miłaszewicz D., Zaufanie jako wartość społeczna, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2016/259
Schauer F., Transparency in Three Dimensions, „University of Illinois Law Review” 2011/4
Sekuła M., Dostęp do informacji publicznej z punktu widzenia obywatela [w:] Jawność życia publicznego w Polsce, red. P. Solarz, Warszawa 2008
Sokolewicz W., Wojtyczek K., komentarz do art. 61 Konstytucji RP [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. II. Art. 30–86, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Stawecki T., Jawność jako wartość prawna, „Studia Iuridica” 2004/43
Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków 2007
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. I, Warszawa 1994
Tilly Ch., Trust and Rule, Cambridge 2005
Tilly Ch., Trust Networks in Transnational Migration, „Sociological Forum” 2007/1
Timmermans Ch., Subsidiarity and Transparency, „Fordham International Law Journal” 1999/22
Wiktorowska A., Postępowanie dowodowe [w:] M. Wierzbowski (red.), M. Szubiakowski, A. Wiktorowska (red.), Postępowanie administracyjne – ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2017
Wiktorowska A., Udostępnianie akt [w:] M. Wierzbowski (red.), M. Szubiakowski, A. Wiktorowska (red.), Postępowanie administracyjne – ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2017
Wiktorowska A., Zasada ogólna zaufania do administracji publicznej [w:] Instytucje procesu administracyjnego i sądowoadministracyjnego. Księga dedykowana Prof. nadzw. dr. hab. Ludwikowi Żukowskiemu, red. J. Posłuszny, Z. Czarnik, R. Sawuła, Przemyśl–Rzeszów 2009
Zanussi K., Refleksje o jawności życia publicznego [w:] Jawność życia publicznego w Polsce, red. P. Solarz, Warszawa 2008

Artur Skepka
asystent sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Białymstoku

Pobieranie opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych – uwagi na tle orzecznictwa sądów administracyjnych

Artykuł poświęcony jest – niebędącej dotychczas przedmiotem wypowiedzi przedstawicieli nauki prawa – problematyce pobierania opłat abonamentowych za używanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych. W artykule wskazano podstawy prawne do pobierania opłat abonamentowych i omówiono stanowisko sądów administracyjnych odnośnie zasadności pobierania tych opłat w sytuacji braku legitymowania się przez abonenta dowodem wyrejestrowania odbiornika. Przedstawiono także stanowisko opowiadające się za brakiem podstaw do naliczania i ściągania należności abonamentowych, jeżeli operator publiczny nie wykazał się odpowiednim dowodem faktu rejestracji odbiornika. Podjęto próbę oceny tych dwóch stanowisk w kontekście treści przepisów prawa, w szczególności ustawy o opłatach abonamentowych oraz wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych.

Słowa kluczowe: opłaty abonamentowe, abonament radiowo-telewizyjny, dowód rejestracji odbiornika radiofoniczno-telewizyjnego, indywidualny numer identyfikacyjny, imienna książeczka opłaty abonamentowej, wniosek o rejestrację odbiornika radiofoniczno-telewizyjnego, wyrejestrowanie odbiornika radiofoniczno-telewizyjnego

Artur Skepka
assistant judge at the Court of Appeal in Bialystok

Collection of subscription fees for the use of radio and television sets – comments on the case law of administrative courts

The article is devoted to the issue of charging subscription fees for the use of radio and television sets, which has not yet been commented on by representatives of legal science. The article indicates the legal basis for charging such subscription fees and discusses the position of administrative courts regarding the legitimacy of charging these fees if the subscriber does not have proof of unregistering the radio and/or television receiver. Also the position was presented supporting a lack of grounds for charging and collecting subscription fees if the public operator did not show adequate proof that the radio and/or television receiver was in fact registered. An attempt was made to assess these two positions in the context of the content of legal provisions, in particular the Act on subscription fees as well as executive acts issued on its basis.

Keywords: subscription fees, radio and television subscription, proof of registration of a radio and television receiver, individual identification number, personal subscription fee book, application for registration of a radio and television receiver, deregistration of a radio and television receiver

Bibliografia:

GUS, Budżety gospodarstw domowych w 2017 r., Warszawa 2018, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2017-r-,9,12.html
Sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z działalności w 2018 roku, Warszawa 2019, http://www.krrit.gov.pl/Data/Files/_public/Portals/0/sprawo zdania/spr-2018/sprawo zdanie-2018---projekt-z-28.05_iii_korekta.pdf

Bartosz Wilk
Zakład Nauki Administracji, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
ORCID: 0000-0002-8073-9061

Uprawnienia informacyjne posłów, senatorów i radnych jednostek samorządu terytorialnego a dostęp do informacji publicznej

Radni organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, począwszy od kadencji 2018–2023, korzystają z nowych uprawnień, wprowadzonych na mocy ustawy z 11.01.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Wzorem dla tych regulacji były przepisy dotyczące uprawnień informacyjnych posłów i senatorów. Artykuł ma na celu określenie treści uprawnień informacyjnych posłów i senatorów oraz radnych jednostek samorządu terytorialnego, ocenę regulacji w tym względzie oraz diagnozę zagrożeń dla realizacji tych uprawnień w obecnym stanie normatywnym. Przedmiotem artykułu jest również ustalenie stosunku uprawnień informacyjnych posłów, senatorów i radnych do uprawnień wynikających z ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Słowa kluczowe: kompetencje radnych, dostęp do informacji, kompetencje posłów i senatorów, informacja publiczna

Bartosz Wilk
Department of Administrative Sciences, Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw
ORCID: 0000-0002-8073-9061

The information rights of deputies, senators and councillors of local government units in relation to the rights resulting from the Polish Act on Access to Public Information

Councillors of bodies of local government units, starting from the term 2018–2023, make use of the new rights introduced by the Act of 11 January 2018 on amending certain acts to increase the participation of citizens in the process of electing, operating and controlling certain public bodies. As part of the mandate and if not in violation of the personal rights of other people, they have the right to obtain information and materials, to access rooms where this information and materials are held, to inspect the commune office as well as companies with the participation of the commune, commercial companies with municipal legal persons, municipal legal persons, as well as establishments, enterprises and other municipal organisational units. These rights are limited by the preservation of the provisions on legally protected secrecy. These rights were based and modelled on regulations defining the information rights of deputies and senators. The text aims to determine the content of the information rights of the deputies and senators as well as councillors of local government units, to assess the regulations in this respect and to diagnose the threats to the implementation of these rights in the current normative state. The subject of the article is also establishing the relation of the information rights of deputies, senators and councillors to the rights resulting from the Act on Access to Public Information.

Keywords: councillors’ rights, access to information, rights of deputies and senators, public information

Bibliografia:

Augustyniak M., Prawa i obowiązki radnego jednostki samorządu terytorialnego, Warszawa 2014
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2016
Dziliński B., Opinia prawna dotycząca środków prawnych służących wnioskodawcy w przypadku odmowy udostępnienia informacji publicznej przez prezydenta miasta [w:] Status posła w opiniach Biura Analiz Sejmowych (2007–2015), tom 1, red. J. Mordwiłko, Warszawa 2015
Galińska-Rączy I., Interpretacja art. 19 ust. 1 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora – udzielenie posłom merytorycznych odpowiedzi na pytania przez prezydenta miasta [w:] Status posła, cz. 1, Wybór ekspertyz prawnych do art. 1–24 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz.U. z 2003 r. nr 221, poz. 2199 ze zm.), Warszawa 2007
Galińska-Rączy I., Opinia prawna w sprawie możliwości uzyskania przez posła informacji na temat wydatków na lekcje religii w szkole publicznej, ponoszonych przez gminę [w:] Status posła w opiniach Biura Analiz Sejmowych (2007–2015), tom 1, red. J. Mordwiłko, Warszawa 2015
Galińska-Rączy I., Czy poseł może bez zgody wojewody wejść na teren przedsiębiorstwa państwowego (w godzinach pracy tego przedsiębiorstwa)? [w:] Status posła, cz. 1, Wybór ekspertyz prawnych do art. 1–24 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz.U. z 2003 r. nr 221, poz. 2199 ze zm.), Warszawa 2007
Galińska-Rączy I., Opinia prawna na temat możliwości uzyskania przez posła informacji oraz wglądu w działalność organów administracji samorządu terytorialnego na podstawie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej [w:] Status posła w opiniach Biura Analiz Sejmowych (2007-2015), tom 1, red. J. Mordwiłko, Warszawa 2015
Janicka A., Możliwość wglądu przez posła w dokumentację z przetargu zorganizowanego przez szpital powiatowy [w:] Status posła, cz. 1, Wybór ekspertyz prawnych do art. 1–24 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz.U. z 2003 r. nr 221, poz. 2199 ze zm.), Warszawa 2007
Juchniewicz J., Instrumenty realizacji funkcji kontrolnej Sejmu – próba oceny skuteczności, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2013/1(13)
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2018
Matczak M. [w:] System prawa administracyjnego. Instytucje prawa administracyjnego, tom I, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2015
Mordwiłko J., Opinia dotycząca interpretacji art. 19 ust. 1 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora w związku z nieuzyskaniem przez posła informacji od Komendanta Policji miasta Stołecznego Warszawy [w:] Status posła w ekspertyzach i opiniach Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa 2001
Mordwiłko J., Uczestnictwo posła jako obserwatora w czasie posiedzeń komisji konkursowej wyłaniającej kandydata na dyrektora przedsiębiorstwa, którego organem założycielskim jest organ administracji rządowej [w:] Status posła, cz. I, red. J. Mordwiłko, P. Chybalski, W. Odrowąż-Sypniewski, R. Tymiński, Warszawa 2007
Ploszka A., Wilk B., Instrumentalne stosowanie prawa w kontekście dostępu do informacji publicznej. Glosa krytyczna do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 sierpnia 2014 r., I OSK 2577/13 [w:] Glosy wybranych orzeczeń dotyczących prawa do informacji, red. S. Osowski, B. Wilk, Warszawa 2016
Uziębło P. [w:] Komentarz do ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, red. K. Grajewski, Warszawa 2014
Wojnarska-Krajewska E., Opinia prawna dotycząca prawa dostępu do informacji i materiałów od organów administracji samorządowej, w trybie określonym w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora i w ustawie o dostępie do informacji publicznej [w:] Status posła w opiniach Biura Analiz Sejmowych (2007–2015), tom 1, red. J. Mordwiłko, Warszawa 2015
Wojnarska-Krajewska E., Opinia prawna na temat prawa dostępu do informacji i materiałów od organów administracji samorządowej w trybie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora i ustawy o dostępie do informacji publicznej, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2014/1(41)
Zięty J.J., Obowiązek udostępniania informacji przez spółki samorządowe posłom i senatorom na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, „Studia Prawnoustrojowe” 2015/nr 28

dr Justyna Holocher
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
ORCID: 0000-0002-4574-6848

In dubio pro libertate jako dyrektywa interpretacyjna – uwagi na kanwie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

Uzasadnienie zasady in dubio pro liberate odwołuje się do prowolnościowej koncepcji wartości, która znajduje swoje odzwierciedlenie w treści Konstytucji RP. Jedną z wielu funkcji norm konstytucyjnych jest tworzenie dyrektyw interpretacyjnych, które w granicach obowiązującego prawa wyznaczają kierunki wykładni. Zasada in dubio pro libertate poprzez formułę domniemania pomaga rozstrzygać wątpliwości, które pojawiają się w zbiegu różnych wartości. Sprawia, że zakres pojęcia wolności ujęty zostaje szeroko, przez co nie można utożsamiać go z sumą zakresów wolności konstytucyjnych. Oddziałuje w sferze prawnie nieuregulowanej, pozwalając na znalezienie rozstrzygnięcia w konkretnych problemach dogmatyczno-prawnych. Zasada in dubio pro libertate pozwoliła, zanim jeszcze zgromadzenia spontaniczne – organizowane w przestrzeni publicznej, służące nagłej, natychmiastowej reakcji na wydarzenia w sferze życia publicznego, politycznego czy społecznego – zostały uregulowane, na ich umiejscowienie, w sferze dozwoleń. Było to konsekwencją przyjęcia dyrektywy wykładni, zgodnie z którą w razie wątpliwości co do treści normy prawnej przeważać będzie taka dyspozycja, która mniej ingeruje w wolności i uprawnienia podmiotu, względem którego przepisy są stosowane. W analizowanym przypadku domniemanie liberalne posłużyło do uznania, że poza wyraźnie przewidzianymi przez prawo rodzajami zgromadzeń, istnieją również i takie, uznawane za legalne, które wypełniają szeroką i niedopowiedzianą ustawowo sferę prawa zgromadzeń.

Słowa kluczowe: wolność, zgromadzenie spontaniczne, in dubio pro libertate, dyrektywa interpretacyjna

dr Justyna Holocher
Pedagogical University of Cracow
ORCID: 0000-0002-4574-6848

The in dubio pro libertate principle as interpretative guidelines – comments on the case law of the Polish Constitutional Tribunal

The justification for the in dubio pro liberate principle refers to the pro-liberation concept of value, reflected in the contents of the Constitution of the Republic of Poland. One of the numerous functions of constitutional norms is establishing interpretative guidelines which determine the trends of interpretation within the law in force. The in dubio pro liberate principle, through the formula of presumption, helps to resolve doubts that arise at the confluence of different values. Therefore, the conceptual range of freedom is interpreted rather vastly, and thus, it cannot be associated with the sum of ranges of constitutional liberties. This principle acts in a legally unregulated sphere, allowing for finding solutions in specific dogmatic and legal problems. Before spontaneous assemblies – organised in the public space and utilised as an immediate reaction to events occurring in public life, either political or social – were regulated, the in dubio pro libertate principle allowed for their placement in the sphere of permits. This was a consequence of the interpretation of the directive according to which in the event of doubts as to the content of a legal norm, prevailing shall be such a disposition which less interferes with the liberties and the rights of the subject concerned. In the case under analysis, the liberal presumption served to recognise that in addition to the types of assemblies expressly provided for by law, there are also such assemblies, recognised as legal, which fill the broad and statutorily undetermined sphere pertinent to the right to assembly.

Keywords: freedom, spontaneous assembly, in dubio pro libertate, interpretation directive

Bibliografia:
Alexy R., Theorie der Grundrechte, Baden–Baden 1985
Berlin I., Cztery eseje o wolności, Warszawa 1994
Bodnar A., Ziółkowski M., Zgromadzenia spontaniczne, „Państwo i Prawo” 2008/5
Bosek L., Safjan M.(red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Warszawa 2016
Czarny P., Naleziński B., Wolność zgromadzeń, Warszawa 1998
Działocha K., Konstytucyjne zasady treści prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis, Prawo” 1992/1290
Florczak-Wątor M., Glosa (fragmenty) do wyroku TK w sprawie Kp 1/17 – Prawo o zgromadzeniach, http://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/1266 (dostęp 19.06.2019 r.), https://sip.lex.pl/#/publikacja/386200043/florczak-wator-monika-glosa-do-wyroku-tk-z-dnia-16-marca-2017-r-kp-1-17 (dostęp 19.06.2019 r.)
Folak L., Zasada in dubio pro libertate w prawie administracyjnym i orzecznictwie sądów administracyjnych, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017/4
Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988/3
Holocher J., Wolność jako zasada neokonstytucjonalna, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2018/7(4)
Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Dokumentacji, Ocena zgodności z Konstytucją RP ustawy o zmianie ustawy Prawo o zgromadzeniach, druk senacki nr 145, „Opinie i ekspertyzy” OE – 192, Warszawa 2012. https://www.senat.gov.pl/prace/senat/posiedzenia/tematy,25,1.html
Kordela M., Zasady prawa jako normatywna postać wartości, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006/68(1)
Kulik M., Czy reguła in dubio pro reo jest dyrektywą wykładni? [w:] Verba volant. Scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015-2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej, red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski, Warszawa, 2017
Miklaszewska J., Liberalna koncepcja człowieka [w:] Natura ludzka w filozofii nowożytnej i współczesnej, red. J. Miklaszewska, P. Spryszak, Kraków 2010
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1984
Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969
Perelman Ch., Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984
Polanowska-Sygulska B., Filozofia wolności Isaiaha Berlina, Kraków 1998
Polanowska-Sygulska B., Między filozofią polityczną a filozofią prawa, Kraków 2012
Tuleja P., Zasady konstytucyjne [w:] Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych, red. Paweł Sarnecki, Warszawa 1997
Wojtczak S., O niewspółmierności wartości i jej konsekwencjach dla stosowania prawa, Łódź 2010
Wronkowska S., Zieliński M, Ziembiński Z., Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1974
Zieliński Z., Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Warszawa 2017
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980

Michał Kazek
starszy referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu
ORCID: 0000-0002-0574-4581

W sprawie wykonywania międzynarodowej kontroli nad polskim sądownictwem

Reformy wymiaru sprawiedliwości, którego niezawisłość jest kluczowym elementem gwarancji rządów prawa, przeprowadzane w Polsce od 2015 r. stały się przedmiotem uwagi i powodem niepokoju ze strony europejskich i międzynarodowych instytucji monitorujących rządy prawa, w tym Komisji Weneckiej, Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa. Przed ostatnimi zmianami prawa polski system prawa był komplementowany z powodu niezawisłości organów wymiaru sprawiedliwości. Polskę przyjęto do Rady Europy. Przed uznaniem jej gotowości do przystąpienia do Unii Europejskiej zweryfikowano wypełnienie politycznych kryteriów kopenhaskich w zakresie stabilności instytucji gwarantujących demokrację, rządy prawa, poszanowanie praw człowieka i pewności prawa. Na spotkaniach z przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości często wyrażane było zdumienie stopniem niezależności polskiego wymiaru sprawiedliwości od władzy prawodawczej i wykonawczej. Mimo to praca organów wymiaru sprawiedliwości w ramach wysoko cenionego systemu prawa w Polsce doprowadziła do udzielenia przez polskich wyborców poparcia dla drastycznych zmian w systemie sądownictwa. Te ostatnie poddane zostały stanowczej krytyce i w końcu skutkowały wszczęciem postepowania przeciwko Polsce na podstawie art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej. Znaczenia tych reakcji ze strony międzynarodowych i europejskich instytucji nie można wystarczająco docenić. Z uwagi na ten stan rzeczy moim celem jest prezentacja wybranych elementów polskiego sytemu wymiaru sprawiedliwości w ich kształcie przed i po kontrowersyjnych reformach z punktu widzenia polskiego prawnika wraz z ich oceną wyrażoną przez międzynarodowe i europejskie instytucje. Przeprowadzona prezentacja ma na celu podjęcie dyskusji prowadzącej w założeniu do wniosków na temat sposobu traktowania problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości, pokutujących przed wspomnianymi reformami, jakkolwiek mało znaczące wydają się one obecnie, a które nie zostały podjęte lub należycie ocenione z międzynarodowej i europejskiej perspektywy.

Słowa kluczowe: wymiar sprawiedliwości, sądownictwo, praworządność, niezależność, niezawisłość, reformy, organizacje międzynarodowe, Unia Europejska, monitoring

Michał Kazek
senior court clerk at the Voivodeship Administrative Court in Wroclaw
ORCID: 0000-0002-0574-4581

On the exercise of international control over the Polish judiciary

Reforms of the justice system, whose independence is a key element of the guarantee of the rule of law, carried out in Poland since 2015, have become the focus of attention and concern for European and international law monitoring institutions, including the Venice Commission, the European Commission, the European Parliament and the European Network of Judicial Councils. Before the recent legislative changes Poland’s legal system was praised for the independence of the judicial authorities. Poland was accepted into the Council of Europe and before being considered eligible to join the European Union, it was verified for complying with the Copenhagen political criteria as far as stability of institutions guaranteeing democracy, the rule of law, respect for human rights and legal certainty are concerned. At meetings with the representatives of the justice systems of various European countries astonishment was often expressed as to the extent to which the legal system in Poland was independent from the legislative and executive authority. Yet, somehow, the work of the judicial authorities within the highly valued legal system in Poland has led Polish voters to support drastic changes in the judicial system. These were strongly criticised and eventually lead to the initiation of proceedings against Poland on the basis of Article 7 of the Treaty on the European Union. The importance of the international and European interventions in this matter can never be appreciated enough. Due to this state of affairs, the goal of the article is to present selected elements of the Polish justice system before and after the controversial reforms from the point of view of a Polish lawyer, along with their assessment expressed by international and European institutions. The presentation is aimed at launching a discussion, hopefully leading to a conclusion on dealing with the problems of the Polish justice system, existing before the reforms, however insignificant they may seem now, missed or simply underestimated from the international and European perspective.

Keywords: justice system, judiciary, rule of law, independence, reforms, international organisations, European Union, monitoring

Bibliografia:
Comprehensive monitoring report of the European Commission on the state of preparedness for EU membership of the Czech Republic, Estonia, Cyprus, Latvia, Lithuania, Hungary, Malta, Poland, Slovenia and Slovakia (COM/2003/0675 final), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1542712387455&uri=CELEX:52003DC0675
Decyzje kadrowe w sądach AD 2017/2018 – ujawniamy pełne zestawienie, https://www.iustitia.pl/informacja-publiczna/2223-czystki-kadrowe-w-sadach-ad-2018-ujawniamy-pelne-zestawienie
European Commission For Democracy Through Law (Venice Commission), Opinion no. 833/2015 on amendments to the Act of 25 June 2015 on the Constitutional Tribunal of Poland, adopted by the Venice Commission at its 106th Plenary Session, Venice 11–12 March 2016, https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?country=23&year=all
European Commission For Democracy Through Law (Venice Commission), Poland – Opinion no. 904/2017 on the Draft Act amending the Act on the National Council of the Judiciary, on the Draft Act amending the Act on the Supreme Court, proposed by the President of Poland, and on the Act on the Organisation of Ordinary Courts, adopted by the Venice Commission at its 113th Plenary Session, Venice 8–9 December 2017, https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?country=23&year=all
European Commission for the Efficiency of Justice, European judicial systems. Efficiency and quality of justice, “CEPEJ Studies” no. 23, edition 2016 (2014 data), https://rm.coe.int/european-judicial-systems-efficiency-and-quality-of-justice-cepej-stud/1680788228
European Commission, Commission action on the Rule of Law in Poland: Questions & Answers, Brussels 20 December 2017, available at europa.eu/rapid/press-release_MEMO-17-5368_en.pdf
European Network of the Councils for Judiciary, Opinion of the ENCJ Executive Board on the request of the Krajowa Rada Sądownictwa of Poland, https://www.encj.eu/articles/96
European Parliament resolution of 15 November 2017 on the situation of the rule of law and democracy in Poland (2017/2931(RSP)), http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2017-0442_EN.html?redirect
Fundacja im. Stefana Batorego, Funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego w latach 2014–2017, http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Forum%20Idei/Funkcjonowanie%20Trybunalu%20Konstytucyjnego.pdf
http://www.krs.pl/en/about-us/composition-of-the-council
Ignaczewski J., Imponderabilia sądowe – ustrój, s. 20, Warszawa 2010, http://www.hfhrpol.waw.pl/interwencja/images/stories/file/ad%20166.pdf
Ivanova W., Co z tym losowaniem sędziów? Sądolotek Ziobry do poprawki. „Niestety, algorytm nie obejmuje kwestii poczucia sprawiedliwości”, „wyborcza.pl” z 24.05.2018 r., http://wyborcza.pl/7,75398,23442933,co-z-tym-losowaniem-sedziow-sadolotek-ziobry-do-poprawki-niestety.html
Oświadczenie siedmiorga sędziów Trybunału Konstytucyjnego, http://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/2190
Piebiak Ł., Odpowiedź na interpelację nr 18006 w sprawie systemu komputerowego do losowania sędziów, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=3BEC3B84
Pilitowski B., Hoffman M., Kociołowicz-Wiśniewska B., Skąd biorą się sędziowie? Raport z badania procesu selekcji kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie przez Krajową Radę Sądownictwa, https://courtwatch.pl/wp-content/uploads/FCWP_Skad_biora_sie_sedziowie_raport_z_badania_selekcji_kandydatów_na_sedziow_KRS.df
Tomczyk J., CHIP: dlaczego nie możemy poznać algorytmu, który losuje sędziów?, „CHIP” z 30.10.2017 r., https://www.chip.pl/2017/10/chip-dlaczego-nie-mozemy-poznac-algorytmu-ktory-losuje-sedziow/
Trybunał Konstytucyjny: Sędzia Marek Zubik pisze do Julii Przyłębskiej, http://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/4910
UN Human Rights Council, National report submitted in accordance with paragraph 5 of the annex to Human Rights Council resolution 16/21 – Poland, 1–12 May 2017, https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/UPR/Pages/PLIndex.aspx
Wiceszef MS: Od sierpnia br. odwołano 26 prezesów i 27 wiceprezesów sądów. To nie czystka, „Gazeta prawna.pl” z 7.12.2017 r., http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1090412,piebiak-o-odwolanych-sedziach.html
Wolny M., „Pracuje tak, jak powinien”? Trybunał Konstytucyjny w 2017 roku, Warszawa 2018, http://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2018/03/HFPC-Pracuje-tak-jak-powinien-raport-TK-2017.pdf

dr Filip Geburczyk
Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS
ORCID: 0000-0003-4477-3200

Szczegółowe wymogi formalne skargi do sądu administracyjnego w ujęciu komparatystycznym – prawo do sądu pomiędzy dowolnością a formalizmem

Artykuł zawiera komparatystyczną analizę relacji między potrzebą zagwarantowania możliwie szerokiego dostępu do efektywnej ochrony sądowej a zapewnieniem efektywności funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości przez wprowadzenie wymogów formalnych skargi do sądu administracyjnego, w tym w szczególności dotyczących elementów i treści skargi. Hipotezą w tym zakresie jest, że w zależności od tradycji kulturowych różne systemy prawne mogą godzić powyższe wartości na różne sposoby, jednak realizując przy tym standardy ogólnoeuropejskie. Ponieważ problematyka ta regulowana jest także przez prawo międzynarodowe oraz unijne, zachodzi potrzeba przeprowadzenia analizy prawnoporównawczej. W analizowanych systemach prawnych występują daleko idące strukturalne podobieństwa na poziomie ogólnym, ale także istotne różnice na poziomie szczegółowym. Zidentyfikowane różnice nie pozwalają na wysnucie wniosku, że pomiędzy analizowanymi systemami dochodzi do konwergencji, nawet pomimo okoliczności, że wszystkie analizowane systemy realizują europejskie standardy ochrony sądowej.

Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, dostęp do sądu, wymogi formalne skargi

dr Filip Geburczyk
SWPS University of Social Sciences and Humanities
ORCID: 0000-0003-4477-3200

Detailed formal requirements for appeals to administrative courts in a comparative analysis – the right to access to effective judicial protection between freedom and formalism

The paper includes a comparative analysis of the relationship between the need to ensure the widest possible access to effective judicial protection and to prevent an excessive caseload of the courts through introducing formal requirements for appeals to administrative courts concerning in particular their content and various elements. The hypothesis in this respect is that, depending on cultural traditions, different legal systems can reconcile the above values in different ways, but invariably implement pan-European standards. Since this issue is also regulated by international and EU law, there is a need to conduct a comparative legal analysis. In the analysed legal systems there are far-reaching structural similarities at the general level, but also significant differences at the detailed level. The identified differences do not allow us to conclude that convergence is occurring between the systems under analysis, even despite the fact that all analysed systems implement European standards of judicial protection.

Keywords: court-administrative proceedings, access to court, formal requirements for appeals

Bibliografia:
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2009
Chapus R., Droit du contentieux administratif, Paris 1995
Chauvin T., Prawa stają się prawem: demokratyczne procedury w służbie wartości [w:] Prawa stają się prawem. Status jednostki a tendencje rozwojowe prawa, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2005
Chrościelewski W. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 10, Sądowa kontrola administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2016
Duniewska Z. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2010
Funke-Kaiser M. [w:] Gemeinschaftskommentar zum Asylverfahrensgesetz, red, R. Fritz, J. Vormeier, Köln 2007
Grzegorczyk P., Weitz, K., komentarz do art. 45 [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016
Helios J., Prawo materialne a prawo procesowe w kontekście relacji pomiędzy Unią Europejską a państwami członkowskimi, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2009/5
Jacob T., Wegner A. [w:] Handbuch Verwaltungsverfahren und Verwaltungsprozess, red. A. Brandt, U. Domgörgen, Heidelberg 2018
Jagielska M., Wiktorowska A., Wajda P., komentarz do art. 57 [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Legalis 2017.
Kmieciak Z. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 10, Sądowa kontrola administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2016
Knysiak-Sudyka H., Romańska M., komentarz do art. 57 [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, LEX 2016.
Niewiadomski Z. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2010
Pacteau B., Manuel de contentieux administratif, Paris 2010
Rousset M., Le contentieux administratif, Grenoble 2004
Rutkowska A., Koszty polskiego procesu cywilnego a prawo do sądu – analiza orzecznictwa krajowego oraz ETPCz, „Monitor Prawniczy” 2015/18
Sawczyn W. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 10, Sądowa kontrola administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2016
Schenke W.-R., Verwaltungsprozessrecht, Heidelberg 2009
Scheuring K., Ochrona praw jednostek w postępowaniach przed sądami wspólnotowymi, Warszawa 2007
Stahl M. [w:] Prawo administracyjne: Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2013
Stuhlfauth T. [w:] J. Bader, M. Funke-Kaiser, T. Stuhlfauth, J. von Albedyll, Verwaltungsgerichtsordnung. Kommentar anhand der höchstrichterlichen Rechtsprechung, Heidelberg 2011
Tarno J.P. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 10, Sądowa kontrola administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2016
Tarno J.P., Rola kolegiów w realizacji zasady dwuinstancyjności postępowania [w:] Samorządowe Kolegia Odwoławcze jako gwarant prawa do dobrej administracji, red. K. Sieniawska, Warszawa 2009
Tarno J.P., Zasada dwuinstancyjności postępowania w postępowaniu podatkowym, „Administracja TDP” 2008/3
Trzaskowski R., Czy istnieje możliwość ograniczenia drogi sądowej w dochodzeniu wolności lub praw? – uwagi na marginesie art. 77 ust. 2 Konstytucji, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2013/2
Wiącek M., komentarz do art. 184 [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016
Zimmermann J., Prawo do sądu w prawie administracyjnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006/2

dr Małgorzata Grześków
asystentka w Zakładzie Prawa Pracy Uniwersytetu Wrocławskiego
ORCID: 0000-0002-8449-898X

Stosunek zatrudnienia w służbie kontraktowej Policji

Niniejszy artykuł obejmuje tematykę zatrudnienia w służbie kontraktowej Policji. Z uwagi na obszerność tematu analiza ogranicza się do charakteru prawnego kontraktu zawieranego pomiędzy osobą, która zgłosiła się do służby a przełożonym oraz relacji, jaka zachodzi pomiędzy tym kontraktem a aktem nominacji. Zagadnienia te nie były jak dotąd przedmiotem zainteresowania przedstawicieli literatury. Mimo wielu elementów właściwych dla cywilnej umowy zobowiązaniowej, kontrakt występujący na gruncie ustawy o Policji nie opiera się na zasadzie autonomii woli i równorzędność stron. Inny pozostaje również przedmiot oraz podstawa prawna powstałego stosunku prawnego. Analiza cech kontraktu zawieranego z przyszłym funkcjonariuszem prowadzi do wniosku, że w najpełniejszy sposób realizuje on znamiona wyróżnianej w doktrynie umowy administracyjnej.

Słowa kluczowe: służba kontraktowa, Policja, stosunek zatrudnienia, charakter prawny kontraktu, służby zmilitaryzowane

dr Małgorzata Grześków
assistant at the Labour Law Department of the University of Wroclaw
ORCID: 0000-0002-8449-898X

Employment relations based on the Police service contract

The subject matter of the paper is the issue concerning employment relations based on the Police service contract. Due to the broadness of the subject, the analysis is limited to the legal character of the contract concluded between the person who entered the service and the supervisor, as well as the relation between this contract and the nomination act. Thus far, the literature on the subject has not covered these issues. The main problems with the legal qualification of a contract include issues regarding the extent of the contractual freedom of the parties, the legal grounds for the conclusion of the contract, its content and the procedure of its conclusion. On the grounds of this study it was acknowledged that the Police service contract cannot be qualified as a civil obligation, because it is not carried out according to the general principles of civil law. In the author's opinion the features of the Police service contract allow it to be qualified as a public agreement.

Keywords: service contract, the Police, employment relation, militarised service

Bibliografia:
Błaś A., Boć J., Stahl M., Ziemski K.M., System prawa administracyjnego, t. 5: Prawne formy działania administracji, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2013
Boć J., Chajbowicz A.J. (red.), Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, Wrocław 2009
Czebotar Ł., Gądzik Z., Łyżwa A., Michałek A., Świerczewska-Gąsiorowska A., Tokarski M., Ustawa o Policji. Komentarz, Warszawa 2015
Franc S., Policja państwowa w II Rzeczypospolitej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Politologica” 2018/8
Gacek P., Nawiązanie stosunku służbowego z funkcjonariuszem policji, „Administracja. Teoria – Dydaktyka –Praktyka” 2011/2(23)
Kuczyński T., Wpływ Kodeksu pracy na przemiany w zakresie regulacji niektórych stosunków materialnych i procesowych nominatów ze szczególnym uwzględnieniem urzędników służby cywilnej, „Studia iuridica Lublinensia” 2015/24(3), http://studiaiuridica.umcs.pl (dostęp 24.02.2018 r.)
Lewandowski S., Milinowski A., Petzel J., Logika dla prawników. Słownik encyklopedyczny, Warszawa 2012.
Lipowicz I., Prawne formy działania administracji publicznej – między stabilizacją a potrzebą przełomu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/78(4)
Łukasiewicz J. (red.), Jakość administracji publicznej, Rzeszów 2004
Misiuk A., Historia Policji w Polsce od X wieku do współczesności, Warszawa 2008
Panasiuk A., Umowa publicznoprawna: (próba definicji), Warszawa 2008
Paśnik J., O nawiązaniu stosunku służbowego z policjantem w świetle ostatniej nowelizacji ustawy o Policji. Na marginesie artykułu Pawła Gacka, „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka” 2012/1
Przybysz P., Egzekucja administracyjna, Warszawa 1999
Wieczorek M., Charakter prawny stosunków służbowych funkcjonariuszy służb mundurowych, Toruń 2017
Wlaźlak K., Rozwój regionalny jako zadanie administracji publicznej, Warszawa 2010
Zieliński T., Stosunek prawa pracy do prawa administracyjnego, Warszawa 1977
Ziembliński Z., Logika praktyczna, Warszawa 1994
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2014

prof. nadzw. dr hab. Katarzyna Banasik
Katedra Prawa Karnego, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Wydział Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych
ORCID: 0000-0003-3693-0480

Pracownik naukowy a pracownik badawczy w świetle przepisów ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce

W dniu 1.10.2018 r. weszła w życie nowa ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, która wprowadziła bardzo wiele zmian do polskiego systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Jedną z tych zmian jest zmiana nazewnictwa poszczególnych kategorii nauczycieli akademickich. Aktualnie obowiązujące regulacje ustawowe expressis verbis odróżniają pracowników naukowych od pracowników badawczych. Celem niniejszego opracowania jest sprawdzenie, jaki jest zakres obowiązków pracowników obu tych kategorii i na czym polega prowadzona przez nich działalność, a także zbadanie, czy wprowadzona zmiana terminologiczna została skorelowana z innymi uregulowaniami ustawowymi. Celem finalnym opracowania jest dokonanie oceny, czy stosowanie różnych terminów dla określenia osób prowadzących badania naukowe, w zależności od miejsca ich zatrudnienia, jest zasadne. Główną metodą osiągnięcia zamierzonego celu będzie analiza językowo-logiczna przepisów wyżej wspomnianej ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, a także ustawy o Polskiej Akademii Nauk i ustawy o instytutach badawczych.

Słowa kluczowe: naukowiec, pracownik naukowy, pracownik badawczy, nauka, prowadzenie badań naukowych, Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce

prof. nadzw. dr hab. Katarzyna Banasik
Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University, Faculty of Law, Administration and International Relations, Department of Criminal Law
ORCID: 0000-0003-3693-0480

Scientific worker and research worker in the light of the provisions of the Act on Higher Education and Science

On 1 October 2018 a new law – the Act on Higher Education and Science entered into force, which introduced many changes to the Polish higher education and science system. One of these changes is the change in the names of the individual categories of academic teachers. The current statutory regulations expressly distinguish scientific workers from research workers The aim of this study is to check what the scope of duties is of workers of both categories and what their activity entails, as well as to examine whether the introduced terminological change has been correlated with other statutory regulations. The final goal of the study is to assess whether it is justified to use different terms to identify those conducting research, depending on where they are employed. The main method of achieving the intended goal will be a linguistic-logical analysis of the provisions of the above-mentioned Act on Higher Education and Science, as well as the Act on the Polish Academy of Sciences and the Act on Research Institutes.

Keywords: researcher, scientific worker, research worker, science, conducting scientific research, Act on Higher Education and Science

Bibliografia:
Dubisz S. (red.), Uniwersalny Słownik Języka Polskiego PWN, Warszawa 2008
Izdebski H., Zieliński J.M., Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarz, LEX 2019

dr Beata Baran
Uniwersytet Jagielloński
ORCID: 0000-0001-6298-228X

Uniwersalne standardy sprawiedliwości proceduralnej w postępowaniu dyscyplinarnym funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa

Przedmiotem opracowania jest analiza uniwersalnych standardów sprawiedliwości proceduralnej w postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym wobec funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa (SOP). Każdy ze wskazanych standardów został szczegółowo omówiony w kontekście norm ustawy o SOP.

Słowa kluczowe: standardy sprawiedliwości proceduralnej, postępowanie dyscyplinarne, Służba Ochrony Państwa, funkcjonariusz

dr Beata Baran
Jagiellonian University
ORCID: 0000-0001-6298-228X

Universal standards of procedural justice in disciplinary proceedings of officers of the State Protection Service (SOP)

The subject of the article is an analysis of the universal standards of procedural justice in disciplinary proceedings against the officers of the State Protection Service. Each of the indicated standards has been discussed in detail in the context of the State Protection Service Act.

Keywords: procedural justice standards, disciplinary proceedings, the State Protection Service, officer

Bibliografia:

Galligan D.J., Langan R.H., Nicandrou C.S., Administrative Justice in the New European Democracies, Oxford 1998
Stelmach J., Współczesna filozofia interpretacji prawniczej, Kraków 1999
Summers R.S., Evaluating and Improving Legal Processes – a Plea for “Process Value”, “Cornell Law Review” November 1947/1

dr hab. Danuta Kurzyna-Chmiel
Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji, Uniwersytet Śląski w Katowicach
ORCID: 0000-0001-9168-5874

Funkcjonowanie szkolnictwa niepublicznego w Polsce w oparciu o aktualnie obowiązujący stan prawny

Szkoły niepubliczne należy uznać za istotny elementem systemu oświaty w naszym kraju. Ustrojodawca stworzył szeroką możliwość zakładania różnego rodzaju szkół i placówek oświatowych, a w art. 70 ust. 3 Konstytucji RP potwierdził też wolność wyboru szkół innych niż publiczne. Analizowany typ szkół w przeciwieństwie do szkół publicznych nie zapewnia realizacji zasad powszechności i bezpłatności kształcenia, wychowania, opieki i profilaktyki społecznej. Dostęp do nich nie ma też równego charakteru, a jest reglamentowany przez tzw. organ prowadzący (np. stowarzyszenie, osobę fizyczną), który samodzielnie określa reguły korzystania z nich. Niewątpliwie rozszerzają one ofertę edukacyjną szkół publicznych i dają możliwość zaspokojenia różnorodnych potrzeb oświatowych. Ustawodawstwo zwykłe doprecyzowuje regulację konstytucyjną, wprowadzając liczne wymogi dopuszczenia szkół niepublicznych do równoległej realizacji oświatowych zadań publicznych (przykładowo procedurę ewidencyjną) pod kontrolą i nadzorem właściwych organów administracyjnych.

Słowa kluczowe: szkoły niepubliczne, oświata, wolności, prawa, uprawnienia publiczne

dr hab. Danuta Kurzyna-Chmiel 
Faculty of Ethnology and Educational Sciences, University of Silesia in Katowice
ORCID: 0000-0001-9168-5874

Functioning of non-public education in Poland based on the current legal status

Non-public schools should be considered as an important element of the education system in our country. The legislator has created broad possibilities of establishing various types of schools and educational institutions, and in Article 70 item 3 of the Constitution of the Republic of Poland the freedom to choose schools other than public has also been confirmed. The analysed type of schools, unlike public schools, does not ensure the implementation of the principles of universality and free-of-charge education, upbringing, care and social prevention. Also access to them is not equal, and is regulated by the so-called leading body (e.g. an association, a natural person), who independently defines the applicable rules. Undoubtedly, they broaden the educational offer of public schools and give the opportunity to meet various educational needs. The laws clarify the constitutional regulation, introducing numerous requirements for the admission of non-public schools to the parallel implementation of public educational tasks (e.g. the registration procedure) under the control and supervision of the competent administrative bodies.

Keywords: non-public schools, education, freedoms, rights, public rights

Bibliografia:

Bała P., Konstytucyjne prawo do nauki a polski system oświaty, Warszawa 2009
Barański A., Rozwadowska-Skrzeczyńska J., Szkoły niepubliczne, Przepisy i wyjaśnienia według stanu prawnego na dzień 31 grudnia 1997 r., Warszawa 1998
Błaś A., Formy działania administracji w warunkach prywatyzacji zadań publicznych [w:] Administracja i prawo administracyjne u progu trzeciego tysiąclecia. Materiały ze Zjazdu Katedr Prawa i Postępowania Administracyjnego, Łódź 2000
Chmielnicki P., Zakłady administracyjne w Polsce. Ustrój wewnętrzny, Warszawa 2008
Czepczyńska E., Prawne aspekty zakładania szkół niepublicznych w polskim systemie oświaty, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2015/42, s. 78–92
Garlicki L., Uwagi do art. 70 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom III, red. L. Garlicki, Warszawa 2003
Gronowska B., Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela [w:] Prawo konstytucyjne, red. Z. Witkowski, Toruń 2002
Jakubowski A., W kwestii aktualności koncepcji zakładu administracyjnego (zakładu publicznego) [w:] Prawo administracyjne dziś i jutro, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2018, s. 528–535,
Kallas M., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2001
Kurzyna-Chmiel D., Szkoły jako zakłady publiczne, „Samorząd Terytorialny” 2017/3, s. 26–37
Kurzyna-Chmiel D., Oświata jako zadanie publiczne, Warszawa 2013
Michalska-Badziak R., Zakład publiczny (administracyjny) [w:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2009, s. 260–261
Mikosz J., Prawo do nauki [w:] Prawa człowieka. Model prawny, red. R. Wieruszewski, Wrocław 1991, s. 980–982
Niczyporuk J., Funkcje zlecone administracji publicznej [w:] Prawne gwarancje ochrony praw jednostki wobec działań administracji publicznej, red. E. Ura, Rzeszów 2002, s. 389–394
Ochendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2004
Ochendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2013
Pilich M., Olszewski A., Prawo oświatowe oraz przepisy wprowadzające. Komentarz, Warszawa 2018
Starościak J., Decentralizacja administracji, Warszawa 1960
Starościak J., Prawo administracyjne, Warszawa 1977
Stefańska E., Kilka uwag na temat współczesnego pojęcia zakładu administracyjnego (publicznego) [w:] Przegląd dyscyplin badawczych pokrewnych nauce prawa administracyjnego i postępowania administracyjnego, red. S. Wrzosek, M. Domagała, J. Izdebski, T. Stanisławski, Lublin 2010, s. 93–109
Zacharko L., Prywatyzacja zadań publicznych gminy. Studium administracyjnoprawne, Katowice 2000

Tomasz Resler
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski
ORCID: 0000-0003-4161-0297

Kompetencje wojewody w sprawach wyznaniowych

Wojewoda jako przedstawiciel rządu w województwie jest organem administracji wyznaniowej. Kompetencje wojewody dotyczą głownie potwierdzania osobowości prawnej jednostek organizacyjnych kościołów i innych związków wyznaniowych i ich reprezentacji prawnej. Na mocy ustawy o wolności sumienia i wyznania oraz ustaw dotyczących stosunków państwa z poszczególnymi kościołami wojewoda bierze udział w procedurze nabywania osobowości prawnej parafii, ale jest to rola mocno ograniczona, ponieważ jest tylko informowany o powstaniu nowej parafii. Przepisy określające rolę wojewody w procedurze nabywania osobowości prawnej przez związki wyznaniowe są nieprecyzyjne i wymagają zmiany. W opinii autora kościoły i inne związki wyznaniowe powinny nabywać osobowość prawną w na mocy wniosku złożonego do sądu. Sąd jako niezależny i niezawisły organ wymiaru sprawiedliwości gwarantuje bezstronność postępowania. W konsekwencji konstytucyjna zasada autonomii państwa i kościoła będzie realizowana w pełni. Ta zmiana pozowali na ujednolicenie potwierdzania osobowości prawnej jednostek organizacyjnych kościołów innych związków wyznaniowych. Poza tym wojewoda decyduje także w sprawach przyznania ziemi kościołom i innym związkom wyznaniowym oraz w sprawach pielgrzymek. Te przepisy także nie są precyzyjne i wywołują wątpliwości interpretacyjne. Reasumując, kompetencje wojewody w obszarze wyznaniowym wymagają nowelizacji prawa. Zmiany powinny dążyć do roli wojewody szczególnie w nabywaniu i potwierdzaniu osobowości prawnej kościołów, innych związków wyznaniowych i ich jednostek organizacyjnych.

Słowa kluczowe: wojewoda, wolność sumienia i wyznania, prawo wyznaniowe, konstytucja, kościoły i inne związki wyznaniowe

Tomasz Resler
Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw
ORCID: 0000-0003-4161-0297

Competences of the voivode in religious matters

The voivode, as a representative of the government in the voivodeship, is an organ of religious administration. The voivode's competences concern mainly the recognition of the legal personality of organisational units of churches and other religious associations as well as their legal representation. Pursuant to the Act on the Freedom of Conscience and Religion, and on the Churches, the voivode participates in the procedure of a parish acquiring legal personality, but this is a very limited role, because he is only informed about the creation of a new parish. The regulations defining the role of the voivode in the procedure of acquiring legal personality by religious organisations are imprecise and require changes. In the author's opinion, churches and other religious associations should acquire legal personality pursuant to an application filed with the court. The court, as an independent judicial authority, guarantees impartiality of the proceedings. As a consequence, the constitutional principle of State and Church autonomy will be fully implemented. This change will allow for the unification of the recognition of the legal personality of the organisational units of churches and other religious associations. In addition, the voivode also decides on granting land to churches and other religious associations and on issues related to pilgrimages. Also these provisions are not precise and give rise to interpretation doubts. Summing up, the voivode's competences in the religious area require an amendment of the applicable law. The changes should focus on the role of the voivode, especially in the acquisition and recognition of the legal personality of churches, other religious associations and their organisational units.

Keywords: voivode, freedom of conscience and religion, denominational law, constitution, churches and other religious associations

Bibliografia:
Chlipała M., Pozycja ustrojowa wojewody, „Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji AJD w Częstochowie” 2009/1
Czuryk M., Karpiuk M., Mazurek M., Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. Komentarz, Warszawa 2012,
Górnicki L., Problem nabywania oraz charakteru osobowości prawnej kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce [w:] Prawo wyznaniowe. Przeszłość i teraźniejszość, red. J. Koredczuk, Wrocław 2008
Jagielski J., Terenowa administracja rządowa zespolona [w:] Prawo administracyjne, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2009
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011
Pacak M., Zmorek K., Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. Komentarz, Warszawa 2013
Plisiecki M., Wyznaniowa osoba prawna w prawie polskim, Warszawa 2013
Polinceusz M., Funkcje wojewody. Studium administracyjnoprawne, Rzeszów 2010
Poniatowski M., Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych w kontekście ich działalności charytatywno-opiekuńczej, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2016/9
Rakoczy B., Ustawa a stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2008
Sałuda D., Odpowiedzialność polityczna wojewody, „Państwo i Prawo” 2014/7
Szmulik B., Miaskowska-Daszkiewicz K. (red.), Ustrój administracji państwowej terenowej. Komentarz, Warszawa 2012

prof. nadzw. dr hab. Wiesław Kisiel
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Katedra Prawa i Postępowania Administracyjnego, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego w stanie spoczynku, członek Grupy Niezależnych Ekspertów ds. Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy
ORCID: 0000-0001-9084-022X

Decentralizacja organizacyjna w Danii i Szwecji: wiodąca rola komisji rady we władzach gminy

Decentralizacja organizacyjna w obrębie administracji publicznej w Danii i Szwecji jest szczególnie dobrze widoczna w strukturze samorządu gminnego. Ustawy krajowe przyznają radom gmin kompetencje nie tylko do ustalania składu osobowego organów gminnych (zarządu gminy i stałych komisji), ale również – do wyposażania tych organów w prawo do wykonywania zadań i kompetencji stricte administracyjnych. Wprawdzie to rada gminy podejmuje kluczowe dla gminy rozstrzygnięcia, ale pozostałe kompetencje decyzyjne są delegowane przez radę do pozostałych organów gminnych, stosownie do miejscowych preferencji i potrzeb. W literaturze przedmiotu utrwalona jest opinia, że w duńskich i szwedzkich gminach nie obowiązuje typowy rozdział funkcji prawodawcy lokalnego – z jednej strony oraz funkcji wykonawczej i administracyjnej z drugiej strony. Wręcz przeciwnie, ustawodawca krajowy za punkt wyjścia przyjmuje organizacyjną decentralizację, zgodnie z którą każda gmina we własnym zakresie tak ma zorganizować swój samorząd, aby w najlepszy sposób wywiązała się ze swych obowiązków wobec miejscowej wspólnoty. Duńskie i szwedzkie gminy są zarządzane zarówno przez nieprofesjonalistów – polityków, jak i zawodową biurokrację. Stałe komisje rady są organizowane w taki sposób, aby mogły na co dzień włączać się aktywnie do procedur administracyjnych prowadzonych przez wydziały urzędu gminy. Niektóre sprawy indywidualne są załatwione bezpośrednio przez stałe komisje rady. Ale z drugiej strony pracę urzędników gminnych organizuje i nadzoruje dyrektor urzędu. Jest możliwe wskazanie stanowiska w administracji gminy, które do pewnego stopnia może być odpowiednikiem stanowiska „burmistrza” (mayor) w większości krajów europejskich. Z całą pewnością nie jest to jednak tzw. silny burmistrz i to nawet w tych gminach, gdzie ten burmistrz skupia w swoim ręku funkcję przewodniczącego zarówno rady gminy, jak i zarządu gminy. Ten przewodniczący musi bowiem współpracować z pozostałymi członkami organu kolegialnego, wobec których nie posiada pozycji kierowniczej. Pozycja burmistrza duńskiego jest nieco silniejsza z uwagi na przyznanie mu przez ustawę drugiej funkcji – przewodniczącego komitetu finansowego (czyli zarządu gminy), jak również prawa żądania od każdej stałej komisji rady informacji o sprawach, którymi komisja się zajmuje. Można więc dojść do wniosku, że wyraźne przeciwstawienie modeli pozycji burmistrza (albo mocny, albo słaby) nie pomaga w identyfikacji kluczowych cech gmin Danii i Szwecji. Jest to konsekwencja silnej pozycji radnych, stałych komisji oaz ich przewodniczących. Taka złożona charakterystyka analizowanych jednostek samorządu terytorialnego skłania wielu obserwatorów i badaczy do mówienia o istnieniu w pojedynczej gminie wielu organów wykonawczych (!). Duńska i szwedzka wersja decentralizacji w administracji publicznej jest niezwykle interesująca dla studiów nad europejskim samorządem terytorialnym, ponieważ jest ona realizowana w modelu wewnętrznej organizacji gminy z wiodącą rolą komisji rady. Pokaźna liczba stałych komisji nie pozostawia miejsca dla silnego zarządu gminy ani dla ograniczania udziału radnych w bieżącej działalności urzędu gminy. Jest to model decentralizacji, który jest bardzo bliski demokracji bezpośredniej, w której wszyscy wyborcy i podatnicy uczestniczą w procedurach decyzyjnych. W gminach duńskich i szwedzkich niezawodowi radni mają w maksymalnym zakresie angażować się w sprawy swej gminy przez cały okres swej kadencji.

Słowa kluczowe: Szwecja, Dania, lokalny samorząd terytorialny, Europejska Karty Lokalnego Samorządu Terytorialnego, gmina, decentralizacja, rada gminy, radny, komisje stałe rady gminy, burmistrz, zarząd gminy

prof. nadzw. dr hab. Wiesław Kisiel
LL.D. associate professor at Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University,
Chair of Administrative Law and Public Administration (Poland), Judge-emeritus of the
Supreme Administrative Court of Poland, member of the Group of Independent Experts
on the European Charter of Local Self-Government for the Congress of Local and Regional
Authorities of the Council of Europe
ORCID: 0000-0001-9084-022X

Organizational decentralization in Denmark and Sweden: leadership-by-committee model of municipalities

The organizational decentralization of public administration in Denmark and Sweden is very much visible in the municipal self-government framework. The national law allows the municipal councils to choose the municipal bodies (the executive committee, and the sanding committees) to empower them to execute the administrative competencies assigned by law to the municipality. Although the most important decisions are taken by the council itself, other decision-making powers are delegated to other bodies to fit to local preferences and needs. It is said that the Danish and Swedish municipalities are not bound by the standard pattern of division of functions: legislative (to pass local bye-laws), executive and administrative. On the contrary, the law is based on the principle of organizational decentralization, i.e. the municipality itself is authorised to arrange its self-government so as to exercise its duties to the local community in the best way. Next, Danish and Swedish municipalities are run by both lay-councillors and professional bureaucrats. The standing committees are organized in such that they can be involved on a daily basis in the administrative procedures run by the departments of the municipal administration. Some decisions are taken directly by the council’s standing committees. On the other hand, the municipality’s administrative personnel is organized and controlled by the municipal director (CEO). Finally, one can identify a position which is more or less the equivalent of a mayor of a European city. It is not a strong-mayor-model even in cases where the mayor chairs both the council and the executive committee (board). This chairperson is required to cooperate with other members of a collegial body. The Danish mayor’s position is enhanced by a statutory provision guaranteeing the mayor chairmanship of the finance (executive) committee, as well as the power to request every standing committee to provide information as needed by the mayor. One can conclude that the separable alternative of a strong vs weak mayor does not fit well into the Danish and Swedish model of municipalities because the strong position of councillors, standing committees and their chairpersons leads some commentators to talk about multiplication of the executive bodies in a single municipality. The Danish and Swedish version of decentralization of the public administration is so interesting for a student of European self-government because it is embodied in the leadership-by-committee model of the internal organization of the municipalities. Numerous standing committees allow neither for a strong executive committee nor for exclusion or separation of councillors from the daily activities of the municipal administration. This is a model of decentralization which falls short of the direct democracy in which all voters-taxpayers are able to participate in decision-making procedures. Instead, the non-professional councillors are expected to be deeply involved in municipal affairs during their term of office.

Keywords: Sweden Denmark, local self-government, European Charter of Local Self-Government, municipalities, decentralization, municipal council, councilor, council’s standing committees mayor, executive board

Bibliografia:
Berg, Rikke, Kjær Ulrik, Facilitation in Its “Natural” Setting: Supportive Structure and Culture in Denmark (w:) red. James H. Svara, The Facilitative Leader in City Hall: Reexamining the Scope and Contributions, CRC Press 2009, s. 55–72
Boggero Giovanni, Constitutional Principles of Local Self-Government in Europe, Leiden 2017
CCRE-CEMR, Local and Regional Governments in Europe. Structures and Competences, 2016, <http://www.ccre.org/img/uploads/piecesjointe/filename/CEMR_structures_and_competences_2016_EN.pdf.> [dostęp 14.03.2019]
Copenhagen: City of Copenhagen Government 2018-2021, <https://international.kk.dk/artikel/city-copenhagen-government> [dostęp 4.01.2019]
Danish LG: The Danish Local Government System, produced by the Local Government Denmark (LGDK), February 2009, < https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwiO7Oiuk9PiAhUL6KQKHW6sApYQFjAAegQIAhAC&url=http%3A%2F%2Fwww.kl.dk%2FImageVaultFiles%2Fid_38221%2Fcf_202%2FBackground_Paper_-_Local_Government_in_Denmark.PDF%2F&usg=AOvVaw1y5mI1IoWWIoITFZI_oWpa> [dostęp 2.04.2019]
Davis Meredith, Danish Building Regulations 2010, BR10, 2013, <http://www.buildup.eu/en/practices/publications/danish-building-regulations-2010-br10> [dostęp 2.04.2019]
Delegationsplan for de politiske udvalg i Kalundborg Kommune [Plan delegowania kompetencji na rzecz politycznych komisji w Gminie Kalundborg], <http://reader.livedition.dk/kalundborg/1725/> [dostęp 2.04.2019]
Det Politiske Arbejde i Kommunalbestyrelse Og Udvalg [Polityczne zadania rady gminy i stałych komisji] (KL & Økonomi-og Indenrigsministeriet, 2017), <https://oim.dk/publikationer/2017/dec/det-politiske-arbejde-i-kommunalbestyrelse-og-udvalg/> [dostęp 9.04.2019]
EChLSG Reservations: European Charter of Local Self-Government. Reservations and Declarations for Treaty No. 122. Declarations in Force as of 06/03/2019, <https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/122/declarations?p_auth=eQEAkjqd> [dostęp 6.03.2019]
Explanatory Report to the European Charter of Local Self-Government, <https://rm.coe.int/16800ca437> [dostęp 4.12.2018]
Fritidsudvalget – Hedensted Kommune [Komisja do spraw wypoczynku – Gmina Hedensted], 2018-2021, <https://www.hedensted.dk/borger/kultur-og-fritidsliv/foreninger/fritidsudvalget> [dostęp 26.04.2019]
Gustafsson Agne, Local Government in Sweden (Uddevalla 1983), <https://trove.nla.gov.au/version/21812402> [dostęp 25.03.2019]
Hedensted (1): Styrelsesvedtægt 2018 Hedensted Kommune [Statut Gminy Hedensted z 2018 r.], https://www.hedensted.dk/media/5702190/styrelsesvedtaegt-30-januar-2019.pdf [dostęp 21.02.2019]
Hedensted (2): Hedensted Kommune, Bevillingsnævn [komitet do spraw licencji], <https://kerteminde.dk/politik/oevrige-udvalg-og-raad/bevillingsnaevn> [dostęp 26.04.2019]
Hedensted (3): Kerneopgaver, Ledelse Og Struktur 2015 [Kluczowe cele, przywództwo i organizacja 2015] (Hedensted Kommune, 2014), <https://www.hedensted.dk/media/5702190/styrelsesvedtaegt-30-januar-2019.pdf> [dostęp 26.04.2019]
Hedensted (4): Fritidsudvalget - Hedensted Kommune [Komisja do spraw wypoczynku – Gmina Hedensted], 2018-2021, <https://www.hedensted.dk/borger/kultur-og-fritidsliv/foreninger/fritidsudvalget> [dostęp 26.04.2019]
Hedensted (5): Hedensted Kommune, Bevillingsnævn [komitet do spraw licencji], <https://kerteminde.dk/politik/oevrige-udvalg-og-raad/bevillingsnaevn> [dostęp 26.04.2019]
Himsworth Chris M.G., The European Charter of Local Self-Government: A Treaty for Local Democracy, Edinburgh 2015
Hjørring Kommune Styrelsesvedtægt, 2018 [Statut miasta uchwalony przez Radę Miasta Hjørring w dniu 27.06.2018], <http://hjoerring.dk/demokrati/byraad-og-politiske-udvalg/byraadet/styrelsesvedtaegt/> [dostęp 1.04.2019]
Horta Xavier Bertrana and Fornés Mariona Tomàs, Systems of Local Government in Europe and Their Chief Executive Officers, <https://www.academia.edu/270218/systems_of_local_government_in_europe_and_their_chief_executive_officers> [dostęp 21.02.2019]
Jaunzeme Kristīne, Vietējo pašvaldību institucionālā sistēma [Sformalizowany system władz lokalnych], “Jurista Vārds” 2009.36(579), <http://www.juristavards.lv/doc/196990-vietejo-pasvaldibu-institucionala-sistema/> [dostęp 4.11.2018]
Jones Bernard, Sweden [w:] red. J.A. Chandler, Local Government in Liberal Democracies: An Introductory Survey, Chapter 7, Abingdon-on-Thames 1993
Kalundborg: Styrelsesvedtægt for Kalundborg Kommune Gældende Fra 1. Januar 2018 [statut miasta Kalundborg, obowiązujący od 1.01.2018], <http://reader.livedition.dk/kalundborg/671/> [dostęp 1.04.2019]
Kommunallag Utfärdad Den 22 Juni 2017 [szwedzka ustawa z dnia 22.06.2017 o lokalnym samorządzie terytorialnych] (SFS 2017:725), <https://www.lagboken.se/Lagboken/sfs/sfs/2017/700-799/d_3018474-sfs-2017_725-kommunallag> [dostęp 12.02.2019]
Kommunestyret i Danmark [Rada gminy w Danii] (Kommunernes Landsforening, 2003), <https://www.kl.dk/ImageVaultFiles/id_32949/cf_202/kommunestyret-dk.PDF/> [dostęp 12.02.2019]
Lidström Anders, Sweden: Party‐dominated Subnational Democracy Under Challenge? [w:] red. Frank Hendriks, Anders Lidström and John Loughlin, The Oxford Handbook of Local and Regional Democracy in Europe, Oxford, 2010
Lov Om Kommunernes Styrelse [duńska ustawa o gminnym samorządzie terytorialnym], tekst jednolity z dnia 15.01.2019, <https://www.retsinformation.dk/Forms/R0710.aspx?id=206513> [dostęp 22.02.2019]
Madell Tom, Local Government in Sweden [w:] red Á.M. Moreno, Local Government in the Member States of the European Union: A Comparative Legal Perspective, Madryd 2012
Novarro & al.: Carmen Navarro, David Karlsson, Jaume Magre, and Iveta Reinholde, Mayors in the Town Hall: Patterns of Relations and Conflict Among Municipal Actors [w:] red. Hubert Heinelt, Annick Magnier, Marcello Cabria oraz Herwig Reynaert, Political Leaders and Changing Local Democracy: The European Mayor, Cham 2018, s. 359–85, <https://doi.org/10.1007/978-3-319-67410-0_12> [dostęp 26.03.2019]
Odense: City, Government and Administration, <https://english.odense.dk/about-odense/city-government-and-administration> [dostęp 19.02.2019]
Stockholm (1): City of Stockholm, Political Organisation, <https://international.stockholm.se/governance/organisation/> [dostęp 26.03.2019]
Stockholm (2) How Stockholm Is Governed, Stockholm 2015, <https://international.stockholm.se/globalassets/rapporter/slk033_sastyrssthlm_eng_150121-2.pdf> [dostęp 21.02.2019]
Umeå: How Umeå Is Governed, <https://www.umea.se/umeakommun/funktionsmappar/sprak/languages/english/howumeaisgoverned.4.bbd1b101a585d704800068431.html> [dostęp 15.04.2019]
Wagenaar-Kroon & Mosler-Törnström: Luzette Wagenaar-Kroon, Gudrun Mosler-Törnström (rapporteurs), Local and regional democracy in Sweden, 2.04.2014, 26th session, Strasbourg, 25-27 March 2014, CG(26)12final, <https://rm.coe.int/168071a4fc> [dostęp 20.08.2018]