Analiza przesłanek wyznaczenia narady wstępnej i wydania wyroku częściowegoJarosław Zagrodnik
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0428-8067
Analiza przesłanek wyznaczenia narady wstępnej i wydania wyroku częściowego
Artykuł dotyczy nowych instytucji narady wstępnej i wyroku częściowego. Jego zasadniczym przedmiotem jest szczegółowa analiza przesłanek zastosowania tych instytucji pod kątem zweryfikowania tezy, że mogą one przyczynić się do uproszczenia i usprawnienia procesu sądowego w sprawach złożonych podmiotowo lub podmiotowo-przedmiotowo. Zasadniczo pozytywny wynik tej analizy jest opatrzony zastrzeżeniem, zgodnie z którym w ramach podejmowania decyzji co do wydania wyroku częściowego należy na gruncie normatywnym jednoznacznie przewidzieć możliwość negatywnej oceny sądu w tej kwestii ze względu na okoliczności mogące wywoływać wątpliwość co do bezstronności sędziego, inne niż te, które stanowią negatywne przesłanki wyrokowania częściowego, określone w art. 404c § 6 pkt 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego. W artykule podniesiono również celowość rozszerzenia zakresu zastosowania instytucji narady wstępnej i wyroku częściowego oraz objęcie nim wyrokowania częściowego pod względem przedmiotowym w odniesieniu do określonego oskarżonego (poszczególnych oskarżonych).
Słowa kluczowe: narada wstępna, wyrok częściowy, tryb wyrokowania częściowego, bezstronność sądu, proces sądowy
Jarosław Zagrodnik
doctor habilitatus of law, professor of the Silesian University in Katowice, legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0428-8067
Analysis of the premises for making an appointment for an introductory deliberation and for issuing a partial judgment
The article addresses the new institutions of an introductory deliberation and a partial judgment. Its fundamental objective is to present a detailed analysis of the grounds for applying such institutions for verifying the thesis by which these institutions can simplify and streamline court proceedings in cases which are complex because of the entities or because of the subject matter and the entities. Essentially, the positive result of this analysis comes with the reservation that, when deciding whether or not to issue a partial judgment, the possibility of the court issuing a negative assessment on the matter in normative terms should be clearly expected as a result of circumstances that could cast doubt on the impartiality of the judge, other than those that constitute the negative grounds for a partial adjudication as specified in Article 404c § 6, items 1 and 2 of the Criminal Procedures Code. This article also mentions the advisability of extending the application of the institution of the introductory deliberation and partial judgment and inclusion in it of partial adjudication regarding the subject matter of the case with respect to the particular accused(s).
Keywords: introductory deliberation, partial judgment, procedure of partial adjudication, judge’s impartiality, court proceedings
Bibliografia / References
Zagrodnik J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2021.
Bartosz Łukowiak
doktorant, Katedra Postępowania Karnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3993-2182
Istota postępowania nakazowego a możliwość zaskarżenia wyroku nakazowego w części
W nauce prawa karnego procesowego powszechnie przyjmuje się, że strony postępowania karnego nie mogą ograniczać zakresu sprzeciwu od wyroku nakazowego do rozstrzygnięć dotyczących kary, środka karnego, przepadku czy środka kompensacyjnego, a działania takie należy traktować jak zaskarżenie wyroku nakazowego w całości. Celem artykułu jest ocena zasadności tego poglądu, czyli przeanalizowanie, czy umożliwienie stronom ograniczania zakresu sprzeciwu od wyroku nakazowego do rozstrzygnięć dotyczących kwestii niemogących stanowić samodzielnego przedmiotu postępowania rzeczywiście byłoby nie do pogodzenia z istotą postępowania nakazowego. W tekście starano się wykazać, że rozstrzygnięcie tego problemu zależy przede wszystkim od ustalenia, czy postępowanie nakazowe zawiera w sobie pierwiastek konsensualny.
Słowa kluczowe: sprzeciw od wyroku nakazowego, wyrok nakazowy, zakres zaskarżenia, postępowanie nakazowe, środki zaskarżenia, proces karny
Bartosz Łukowiak
PhD student, Department of Criminal Proceedings, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3993-2182
The essence of the injunctive proceedings and the possibility of appealing against the injunctive judgment in part
It is generally accepted in the doctrine of criminal procedural law that parties to criminal proceedings may not limit the scope of an objection to an injunctive judgment to decisions regarding a penalty, a criminal measure, forfeiture or a compensation measure, while such actions should be treated as an appeal against the injunctive judgment as a whole. The objective of this article is to assess the merits of that view, namely to examine whether it would, in fact, be incompatible with the essence of the injunctive proceedings to allow the parties to limit the scope of the objection to an injunctive judgment to decisions on matters that cannot constitute an independent subject of proceedings. An attempt is made in the article to demonstrate that the resolution of this problem primarily depends on the establishment of whether the injunctive proceedings contain a consensual element.
Keywords: objection to an injunctive judgment, injunctive judgment, scope of the appeal, injunctive proceedings, appeal measures, criminal proceedings
Bibliografia / References
Dąbkiewicz K., Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2017.
Eichstaedt K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom. II. Art. 425–673, red. D. Świecki, Warszawa 2022.
Gensikowski P. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–424, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020.
Grajewski J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 425–673 k.p.k., red. J. Grajewski, Warszawa 2010.
Grajewski J., Postępowanie nakazowe w polskim procesie karnym, „Studia Prawnicze” 1991/1.
Hofmański P., Horyzontalna prawomocność części wyroku w procesie karnym, „Przegląd Sądowy” 1998/4.
Jasiński W., Redukcja postępowania przed sądem pierwszej instancji a konstytucyjny i konwencyjny standard prawa do odwołania się w sprawach karnych [w:] Postępowanie odwoławcze w procesie karnym – u progu nowych wyzwań, red. S. Steinborn, Warszawa 2016.
Jaworski S., Metodyka pracy adwokata i radcy prawnego w sprawach karnych, Warszawa 2021.
Jeż-Ludwichowska M., Zasada rzetelnego procesu a postępowanie nakazowe i przyspieszone, [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, Warszawa 2009.
Karolczyk T., Sprzeciw od wyroku nakazowego, „Prokuratura i Prawo” 2006/7–8.
Klejnowska M., Zaskarżanie przez pokrzywdzonego orzeczeń wydanych w trybach szczególnych w polskim procesie karnym [w:] Gwarancje praw pokrzywdzonych w postępowaniach szczególnych, red. D. Gil, Warszawa 2012.
Kłak C.P., Postępowanie nakazowe w polskim procesie karnym a ochrona praw człowieka, Warszawa 2008.
Konarska-Wrzosek V. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2023.
Kuczyńska H. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, red. D. Szumiło-Kulczycka, LEX 2022.
Łukowiak B., Sprzeciw od wyroku nakazowego a zakres obowiązywania zakazu reformationis in peius, „Studia Prawnicze” 2020/1 (221).
Paluszkiewicz H., Metodyka sporządzania środków zaskarżenia w postępowaniu karnym i karnoskarbowym. Wzory pism procesowych, Warszawa 2022.
Prusak F., Komentarz do kodeksu postępowania karnego. Tom 2, Warszawa 1999.
Skowron B. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2020.
Stefański R.A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom III, red. Z Gostyński, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2004.
Steinborn S., Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Warszawa 2011.
Światłowski A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2021.
Świecki D., Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych, Warszawa 2020.
Tużnik M.R., Postępowania szczególne w postępowaniu karnym skarbowym, Warszawa 2013.
Ważny A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2023.
Zagrodnik J. [w:] Proces karny, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2021.
Żylińska J., Cofnięcie sprzeciwu od wyroku nakazowego w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2019/2.
Artur Ozimek
sędzia sądu okręgowego
Udział osób niebędących stronami w posiedzeniu sądu pierwszej instancji i sądu odwoławczego. Zagadnienia wstępne
Udział osób niebędących stronami w posiedzeniu jest zagadnieniem, które budzi wątpliwości, zważywszy na brak spójności pomiędzy poszczególnymi regulacjami, określającymi te zasady. W artykule została podjęta próba skatalogowania reguł dotyczących udziału w posiedzeniu osób niebędących stronami, jeżeli wykażą interes prawny w rozstrzygnięciu, zarówno przed sądem pierwszej, jak i drugiej instancji. Zaprezentowane zostały zasady pozwalające na dokładne ustalenie, kiedy i na jakich zasadach wskazane podmioty mogą brać w nim udział. Zostały także omówione kluczowe zagadnienia związane z udziałem tych podmiotów w poszczególnych posiedzeniach oraz wątpliwości jurydyczne, jakie się w związku z tym pojawiają. Zaprezentowano poglądy doktryny w tym w zakresie. Omówiono możliwe sposoby rozstrzygnięcia tych zagadnień także w zakresie dotyczącym udziału w posiedzeniu oraz podczas ogłaszania orzeczenia.
Słowa kluczowe: posiedzenie, osoby niebędące stronami, udział osób niebędących stronami w posiedzeniu, posiedzenie sądu pierwszej instancji, posiedzenie sądu odwoławczego, obecność na ogłoszeniu orzeczenia, doręczanie orzeczeń, zawiadamianie o posiedzeniu
Artur Ozimek
judge of a regional court, Poland
Participation of persons who are not parties in first and second instance court sessions. Preliminary issues
The participation in court sittings of persons who are not parties is an issue that gives rise to doubts, especially given the lack of consistency between the individual regulations specifying these principles. The article presents an attempt to catalogue the rules for the participation of persons who are not parties in court sittings if they demonstrate a legal interest in the outcome, both before the first and second instance courts. It presents the principles enabling the precise determination of when and on what terms these entities may participate in it. It also discusses the key issues related to the participation of these entities in individual sittings and the juridical doubts that arise in connection with this. It presents the views of the legal doctrine. It discusses possible ways of resolving these issues including with regard to participation in the court sitting and at the pronouncement of the judicial decision.
Keywords: court sitting, persons who are not parties, participation of persons who are not parties in a court sitting, sitting of the lower instance court, sitting of the court of appeal, presence at the pronouncement of the judicial decision, serving of the judicial decision, notice of the date of the court sitting
Bibliografia / References
Daszkiewicz W. [w:] Nowa kodyfikacja karna. Kodeks postepowania karnego. Zagadnienia węzłowe, Warszawa 1997.
Grajewski J., Rogoziński P., Steinborn S., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, LEX 2016.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Tom I. Artykuły 1–467. Komentarz, Warszawa 2014.
Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2014.
Heine J. i in., Podręcznik sprawiedliwego procesu, Warszawa 2014.
Hofmański P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2020.
Jasudowicz T., Orzecznictwo Strasburskie. Zbiór orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 1990–1997, t. 1, Toruń 1998.
Korybski A., Leszczyński L., Pieniążek A., Wstęp do prawoznawstwa, Lublin 2003.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2023.
Matras J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2020.
Mierzwińska-Lorencka J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do nowelizacji 2019, Warszawa 2020.
Skorupka J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do art. 1–166, red. R. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2023.
Trybuchowska E., Udział stron i innych uprawnionych osób w posiedzeniach sądowych [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, Warszawa 2009.
Zabłocki S., Klubińska M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom IV. Komentarz do art. 425–467, red. R.A. Stefański, Warszawa 2021.
Zagrodnik J., Chmielniak Ł., Klonowski M., Rychlewska-Hotel A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz praktyczny do nowelizacji 2019, Warszawa 2020.
Zgryzek K., Jawność wewnętrzna posiedzenia sądu [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Tom III. Zasady procesu karnego, red. P. Hofmański, P. Wiliński, Warszawa 2014.
Michał P. Ziemiak
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Ubezpieczeniowego i Medycznego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, radca prawny (OIRP w Toruniu), Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8543-9458
Rolnik prawie konsumentem. Kilka uwag na tle artykułu 3855 § 2 Kodeksu cywilnego
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 22.06.2023 r. podpisał ustawę z 14.04.2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej. Ustawa ta rozszerza możliwość stosowania przepisów m.in. o klauzulach abuzywnych przez osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne w rozumieniu art. 6 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jest więc kolejnym, po art. 3855 Kodeksu cywilnego, przykładem zjawiska coraz częściej nazywanego „konsumeryzacją” obrotu profesjonalnego. Celem artykułu jest analiza nowych przepisów oraz próba ustalenia ich relacji z dotychczasowymi uregulowaniami problematyki postanowień niedozwolonych w Kodeksie cywilnym, w tym tymi odnoszącymi się do umowy ubezpieczenia.
Słowa kluczowe: przedsiębiorca, rolnik, konsument, Kodeks cywilny, klauzule abuzywne, ubezpieczenie
Michał P. Ziemiak
doctor of law, assistant professor, Department of Insurance and Medical Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, legal counsel (Bar Association of Legal Counsels in Toruń), Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8543-9458
A farmer is almost a consumer. A few remarks in the light of Article 3855 § 2 of the Polish Civil Code
On 22 June 2023, the Polish President signed the Act on consumer pawnshop loans of 14 April 2023. This Act extends the possibility of applying such provisions as those on abusive clauses by natural persons running a farm in the meaning of Article 6, item 4 of the Act on agricultural social insurance. It is therefore another example, in addition to Article 3855 of the Polish Civil Code, of a phenomenon that is increasingly frequently being referred to as ‘consumerization’ of professional trading. The objective of this article is to analyse the new laws and attempt to establish their relationship with the existing regulations on the matter of unfair contractual terms in the Polish Civil Code, including those regarding the insurance contract.
Keywords: entrepreneur, farmer, consumer, Polish Civil Code, unfair contractual terms, insurance
Bibliografia / References
Bielski P., Glosa do wyroku s. apel. z dnia 21 maja 2013 r., VI ACa 1472/12, LEX 2015.
Bielski P., Glosa do wyroku SN z dnia 3 października 2014 r., V CSK 630/13, LEX 2017.
Blajer P., Definicja i status rolnika indywidualnego jako przedsiębiorcy w prawie włoskim i polskim, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007/3.
Katner W.J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, red. P. Księżak, M. Pyziak-Szafnicka, LEX 2014.
Kuźniar J., Objęcie ubezpieczeniem społecznym – zagadnienia wybrane – uwagi na tle orzecznictwa, cz. 2, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2009/5.
Łopuski J., Reforma cywilnego prawa ubezpieczeniowego: uwagi na marginesie proponowanych zmian przepisów kodeksu cywilnego dotyczących umowy ubezpieczenia [w:] Umowa ubezpieczenia. Dyskusja nad formą prawną i treścią unormowań, red. A. Nowak, D. Fuchs, S. Nowak, Warszawa 2007.
Nazaruk P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, LEX 2014.
Niezbecka E. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, red. A. Kidyba, LEX 2012.
Naworski J.P., Status prawny rolnika indywidualnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/10.
Piszcz A. [w:] Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do Konstytucji Biznesu. Komentarz, red. G. Kozieł, Warszawa 2019.
Prusinowski P., Relacje zachodzące między podstawowymi pojęciami ubezpieczenia społecznego rolników, „Przegląd Sądowy” 2014/2.
Wieczorek E. [w:] Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, red. A. Popławski, LEX 2007.
Zdyb M., Lubeńczuk G., Wołoszyn-Cichocka A., Prawo przedsiębiorców. Komentarz, Warszawa 2019.
Ziemiak M.P., Postanowienia niedozwolone na tle umów ubezpieczenia. Studium cywilnoprawne, Toruń 2017.
Ziemiak M.P., Przedsiębiorca prawie konsumentem: kilka uwag na tle art. 1 oraz art. 55 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, „Przegląd Sądowy” 2020/7–8.
Patrycja Dolniak
doktor nauk prawnych, adiunkt, Instytut Nauk Prawnych, Akademia Humanitas w Sosnowcu, sędzia Sądu Rejonowego Katowice – Wschód w Katowicach, członek Polskiej Sekcji Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów na rzecz Mediacji GEMME, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7443-5785
Dobrowolny charakter mediacji w sprawach cywilnych – rozważania w przedmiocie nieskuteczności polskich regulacji na tle rozwiązań włoskich i greckich
Koncyliacyjne metody, w tym mediacja, stają się w Europie coraz częściej preferowanym sposobem rozwiązywania sporów. Mediacja jest nie tylko szybsza i tańsza niż postępowanie sądowe, lecz przede wszystkim pozwala stronom wypracować satysfakcjonujące ich rozwiązanie, które pozwoli zachować dobre relacje i umożliwi dalszą współpracę. W tym kontekście należy zastanowić się, jak upowszechnić tę metodę rozwiązywania sporów i czy wprowadzenie obligatoryjnej mediacji może zapewnić osiągnięcie zakładanego rezultatu w postaci wzrostu liczby spraw kończonych w drodze ugody. Celem badawczym pracy jest wykazanie, że obowiązujące przepisy gwarantują dobrowolność mediacji, a dobrowolność ta wcale nie powinna być postrzegana jako walor polskiego systemu. Aby ustalić powyższe, przedstawione zostaną obowiązujące regulacje oraz projektowane zmiany, które, w zamyśle projektodawcy, mają na celu popularyzację mediacji. Zmiany te, nie wprowadzając istotnych modyfikacji w przyjętym modelu, powinny być jednak poczytane jako potwierdzenie tezy o dobrowolności mediacji, która przez część środowiska prawniczego postrzegana jest jako atut, gdy tymczasem doświadczenia państw, które zdecydowały się na wprowadzenie elementów obligatoryjności, wskazują, że może być to podstawowa wada polskiego systemu. Rozwiązania przyjęte przez Włochy i Grecję z powodzeniem godzą elementy obligatoryjnej mediacji z zagwarantowaniem prawa do sądu, a wyniki osiągnięte przez Włochy w związku ze zmianą podejścia do mediacji każą podać w wątpliwość zasadność obaw przed wprowadzeniem w mediacji elementów obligatoryjności. W celu wykazania postawionych tez zastosowano metodę opisową, historyczną oraz prawnoporównawczą.
Słowa kluczowe: mediacja, ugoda, obligatoryjna mediacja, dobrowolność, prawo do sądu
Patrycja Dolniak
doctor of law, assistant professor, Legal Institute, Humanitas University in Sosnowiec, judge of the District Court for Katowice-Wschód in Katowice, member of the Polish Section of the European Judges Group for Mediation GEMME, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7443-5785
Voluntary nature of mediation in civil cases – reflections on the ineffectiveness of Polish regulations in the light of Italian and Greek solutions
Conciliatory methods, including mediation, are increasingly becoming the preferred method of settling disputes in Europe. Mediation is not only faster and cheaper than court proceedings, but primarily allows the parties to arrive at a satisfactory solution which preserves their good relations and enables further cooperation. In this context, the question is how to make this method of dispute resolution more widespread and whether the introduction of compulsory mediation can achieve the desired result of an increase in the number of cases ending in a settlement. The research objective of this study is to demonstrate that the existing regulations guarantee the voluntariness of mediation, while this voluntariness should not be perceived as an advantage of the Polish system at all. In order to establish this, the article presents the existing regulations, as well as the proposed changes, which the legislator expects will popularize mediation. While not introducing significant modifications to the adopted model, these changes should nevertheless be construed as confirming the thesis that mediation is voluntary, which part of the legal doctrine considers to be its advantage, whereas the experience of countries that have decided to introduce elements of compulsory mediation shows that it may be a fundamental defect of the Polish system. The solutions adopted by Italy and Greece successfully reconcile elements of compulsory mediation with the guarantee of the right to a trial in court, while the results achieved by Italy in connection with the change in its approach to mediation cast doubt over the validity of the concern of introducing elements of compulsory mediation. Descriptive, historical and comparative law methods have been used to demonstrate these theses.
Keywords: mediation, settlement, compulsory mediation, voluntariness, the right to a trial in court
Bibliografia / References
Anioł E., Błaszczak A., Upowszechnienie instytucji mediacji i zasada dobrowolności postępowania mediacyjnego w świetle zmian regulacji prawnych, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2019/1.
Antolak-Szymanski K. [w:] O.M. Piaskowska, K. Antolak-Szymanski, Mediacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz, Warszawa 2017.
Arkuszewska A., Postępowanie mediacyjne – elastyczne czy sformalizowane? Zagadnienia wybrane, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2014/4.
Barabas M., Mediacja cywilna w polskim i włoskim systemie prawnym – próba porównania. Analiza pomysłu wprowadzenia obligatoryjnej mediacji cywilnej w Polsce, „Studia Iuridica” 2019/76.
Bartoszewicz J., Obowiązkowe mediacje z zakresu prawa pracy to krok w dobrym kierunku, „Gazeta Prawna” z 4.05.2023 r., https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/8709302,prawo-pracy-obowiazkowe-mediacje.html.
Bednarczyk K., Perspektywa modyfikacji zasady dobrowolności mediacji w polskim prawie, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2022/3.
Biały S., Obligatoryjny charakter mediacji z perspektywy greckiego ustawodawstwa, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2022/1.
Bokwa K., Jarosz I., Mediation: its incorporation into civil procedure in Poland in a comparative perspective and in the light of the coming reforms, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2019/3.
Chyla Ł., Co z tą mediacją? Rozważania dotyczące upowszechnienia mediacji gospodarczej w Polsce – część I, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2022/3.
Cyrol T., Fuchs D., Mediacja cywilna. Komentarz, Warszawa 2022.
Derlatka J., Czy dążenie do ugodowego załatwienia sprawy cywilnej stanowi obowiązek sądu? – głos w dyskusji, „Monitor Prawniczy” 2018/20.
Derlatka J., Zasady mediacji w postępowaniu cywilnym – uwagi prakseologiczne i prawnoporównawcze, „Polski Proces Cywilny” 2018/3.
Dolniak P., Ugoda mediacyjna w zakresie roszczeń nieobjętych przedmiotem sporu – uwagi na tle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 9 marca 2023 r., „Roczniki Prawa i Administracji” 2023/23 (2).
Dolniak P., Zwrot kosztów sądowych w przypadku zawarcia ugody, „Palestra” 2018/10.
Drabik M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–45816. Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2023.
Fik P., Mediacja cywilna [w:] Mediacja w praktyce mediatora i pełnomocnika, red. C. Rogula, A. Zemke-Górecka, Warszawa 2021.
Golema K., Sławicki P., Zasada dobrowolności mediacji w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z dnia 10.09.2015 r., „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2017/4.
Gajda-Roszczynialska K., Mediacja obligatoryjna, „Polski Proces Cywilny” 2012/3.
Jurewicz-Bakun K., Mediacja jako jedna z form rozwiązywania sporów indywidualnych w prawie pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2021/33.
Kaczmarek D., Mediacja obligatoryjna w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „Studia Administracyjne” 2017/9.
Koumpli V., Greece: Institutionalizing Mediation Through Mandatory Initial Mediation Session (Law 4640/2019), https://mediationblog.kluwerarbitration.com/2020/01/20/greece-institutionalizing-mediation-through-mandatory-initial-mediation-session-law-4640-2019/.
Matteucci G., Mandatory mediation, the Italian experience, „Revista Eletronica de Direito Processual – RDP” 2015/16, Julho e dezembro.
Mądrzycki B., Mediacja w prawie pracy – fikcja czy fakt?, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2021/10 (62).
Morek R., Mandatory Mediation in Italy, 2013, https://mediationblog.kluwerarbitration.com /2013/10/.
Opinia Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” o projekcie z 14.12.2020 r. ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, https://www.iustitia.pl/dzialalnosc/opinie-i-raporty/4150-opinia-stowarzyszenia-sedziow-polskich-iustitia-o-projekcie-z-dnia-14-grudnia-2020-r-ustawy-o-zmianie-ustawy-kodeks-postepowania-cywilnego-oraz-niektorych-innych-ustaw-dlpc-v-4190-1-21.
Orzeł-Jakubowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Warszawa 2022.
de Palo G., A Ten-Year-Long “EU Mediation Paradox”. When an EU Directive Needs To Be More... Directive,
https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2018/608847/IPOL_BRI(2018)608847_EN.pdf.
de Palo G., Mandatory mediation is back in Italy with new parliamentary rules, „Alternatives” 2013/31 (9).
Plevri A., Mandatory initial mediation session in the legal order of Greece: a step forward for a balanced relationship between mediation and judicial proceedings? [w:] Yearbook on International Arbitration and ADR, red. M. Roth, M. Geistlinger, Zurich – Vienna 2021.
Plevri A., Medical Mal Practice and Mediation in Cyprus: Mediation as a Potential Way of Resolving Medical Mal Practice Disputes [w:] Compensation Schemes for Damages Caused by Healthcare and Alternatives to Court Proceedings: Comparative Law Perspectives, Springer International Publishing 2021.
Rogula C., Mediacja w prawie polskim [w:] Mediacja w praktyce mediatora i pełnomocnika, red. C. Rogula, A. Zemke-Górecka, Warszawa 2021.
Samoiłło-Dąbrowska E., Procedura zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem – praktyczne problemy, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2019/2.
Skibińska M., Rola prawa i prawników w mediacjach rodzinnych, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2015/4.
Sobolewski P., Mediacja w sprawach cywilnych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/2.
Szwaja J., Jasińska K., Mediacja w postępowaniu cywilnym: czy wciąż dobrowolna?, „Monitor Prawniczy” 2017/7.
Uliasz M., Posiedzenie przygotowawcze i plan rozprawy, „Monitor Prawniczy” 2019/21.
Wąsowicz A., Włoskie laboratorium mediacji, Warszawa 2016, Forum Obywatelskiego Rozwoju, https://for.org.pl/pliki/artykuly/1866_1944-analiza-for-wloskie-laboratorium-mediacji.pdf.
Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej, Departament Strategii i Funduszy Europejskich, Ministerstwo Sprawiedliwości, Postępowanie mediacyjne w świetle danych statystycznych. Sądy rejonowe i okręgowe w latach 2006–2019, Warszawa, marzec 2020 r.
Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej Departament Strategii i Funduszy Europejskich, Ministerstwo Sprawiedliwości, Postępowanie mediacyjne w świetle danych statystycznych. Sądy rejonowe i okręgowe w latach 2006–2019, Warszawa, październik 2021 r.
Zachorowska J., Glosa do postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z 15.5.2018 r., III C 1381/14, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2020/3.
Oskar Kubacki
aplikant adwokacki, Szczecin, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5515-0063
Odpowiedzialność karna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za promulgację niekonstytucyjnej ustawy
Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za niedopełnienie obowiązku czuwania nad przestrzeganiem Konstytucji poprzez promulgację niekonstytucyjnej ustawy. Autor analizuje zadanie prezydenta czuwania nad przestrzeganiem ustawy zasadniczej oraz prerogatywy przysługujące prezydentowi wobec uchwalonej ustawy. Następnie omawia znamiona czynu zabronionego z art. 231 § 1 Kodeksu karnego. W konkluzjach wskazuje, że prezydent może ponosić odpowiedzialność karną za promulgację niekonstytucyjnej ustawy, jeśli nie dopełni obowiązku jej zawetowania lub zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o przeprowadzenie prewencyjnej kontroli konstytucyjności.
Słowa kluczowe: kontrola konstytucyjności, niedopełnienie obowiązku, prezydent, ustawa, promulgacja
Oskar Kubacki
attorney-at-law trainee, Szczecin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5515-0063
Criminal liability of the Polish President for the promulgation of an unconstitutional Act
The objective of the article is to answer the question of whether the Polish President can be held criminally liable for failing to fulfil the duty of ensuring observance of the Constitution through the promulgation of an unconstitutional Act. The author analyses the President’s task of ensuring observance of the Constitution and his prerogatives with respect to an enacted bill. He then discusses the delict from Article 231 § 1 of the Penal Code. In the conclusions, the author demonstrates that, the President can be held criminally liable for the promulgation of an unconstitutional Act if he fails to fulfil his duty of vetoing a bill or to refer a bill to the Constitutional Tribunal for it to conduct a preventive examination of its constitutionality.
Keywords: examination of constitutionality, failure to fulfil a duty, President, Act, promulgation
Bibliografia / References
Balicki R., Weto prezydenckie jako element postępowania legislacyjnego, „Przegląd Sejmowy” 1999/3 (32).
Barczak-Oplustil A., Iwański M. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.
Barczak-Oplustil A., Naruszenia Konstytucji RP a zakres odpowiedzialności funkcjonariusza publicznego z art. 231 k.k., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2017/4.
Bożyk S., Tryb ustawodawczy w Sejmie RP i w parlamentach państw Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
Chmaj M., O możliwości wycofania przez prezydenta wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej oraz wniosku o ponowne rozpatrzenie ustawy, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022/6 (70).
Chybalski P. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Czarny P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2021.
Dudek D., Harce wokół ustawy zasadniczej, „Rzeczpospolita” z 26.07.2010 r., https://www.rp.pl/opinie-prawne/art15083391-harce-wokol-ustawy-zasadniczej.
Działocha K. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom I, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Florczak-Wątor M., O legitymacji prezydenta do inicjowania procedury zmiany konstytucji [w:] Konstytucja. Praworządność. Władza Sądownicza. Aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce, red. Ł. Bojarski, K. Grajewski, J. Kremer, G. Ott, W. Żurek, Warszawa 2019.
Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Guzik-Makaruk E.M., Pływaczewski E.W. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2018.
Kubacki O., Obejście konstytucji w procesie ustawodawczym – analiza możliwych zagrożeń, „Temidium” 2020/4 (103).
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2015.
Ławniczak A. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Mączyński A., Podkowik J. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Nałęcz T., Strażnicy Rzeczypospolitej. Prezydenci Polski w latach 1989–2017, Warszawa 2017.
Pach M., Małecki M., Stan wyższej konieczności konstytucyjnej, „Państwo i Prawo” 2018/7.
Prezydent RP podpisał ustawę dotyczącą powołania komisji do zbadania wpływów Rosji na bezpieczeństwo Polski, „Prezydent.PL” z 29.05.2023 r., https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/prezydent-rp-zapowiedzial-podpisanie-ustawy-dotyczacej-powolania-komisji-do-zbadania-wplywow-rosji-na-bezpieczenstwo-pol,69148.
Radziewicz P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2021.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
Szwarczyk M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2016.
Agata Cebera
doktor nauk prawnych, Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7921-8779
udział w autorstwie tekstu – 50%
Jakub G. Firlus
doktor nauk prawnych, Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5360-1833
udział w autorstwie tekstu – 50%
Bezstronność sędziego sądu administracyjnego „na nowo”. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9.10.2023 r., II GZ 134/23
W artykule autorzy podejmują analizę zastanej instytucji postępowania sądowoadministracyjnego, jaką jest tryb wyłączenia sędziego na jego żądanie lub żądanie stron i innych uczestników postępowania (iudex suspectus). Inspirację dla tego, jakby mogło się wydawać, wyczerpująco omówionego zagadnienia nie tylko na kartach literatury, lecz także w orzecznictwie krajowym i europejskim stanowiło postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9.10.2023 r., II GZ 134/23. Orzeczenie to zostało podjęte w szczególnych okolicznościach znamiennych z jednej strony zarzucaną bliskością towarzyską lub/i prawną sędziego do piastuna funkcji organu, którego działanie podlega weryfikacji, a z drugiej strony – funkcjonowaniem sędziego oraz osób bliskich stronie w ramach tego samego środowiska (tu: akademickiego). Autorzy podejmują także problematykę systemowej relacji ustawowego testu niezawisłości i bezstronności sędziego sądu administracyjnego. W artykule wykorzystano dorobek teorii prawa i postępowania administracyjnego uzupełniony orzecznictwem sądowym, w tym relewantnymi wyrokami ETPC.
Słowa kluczowe: bezstronność sędziego, sąd ustanowiony ustawą, wadliwa procedura poprzedzająca powołanie sędziego, test niezawisłości i bezstronności sędziego, niezależna kontrola administracji publicznej
Agata Cebera
doctor of law, Department of Administrative Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7921-8779
commitment to the preparation of the article – 50%
Jakub G. Firlus
doctor of law, Department of Administrative Proceedings, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5360-1833
commitment to the preparation of the article – 50%
The impartiality of an administrative court judge ‘anew’. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 9 October 2023, II GZ 134/23
In the article, the authors analyse the existing institution of administrative court proceedings, which is the procedure for disqualifying a judge at his or her request or at the request of the parties and other participants of the proceedings (iudex suspectus). The inspiration for this issue, which has seemingly been exhaustively discussed in the literature, as well as in national and European judgments, was the procedural decision of the Supreme Administrative Court of 9 October 2023, II GZ 134/23. This judgment was issued in peculiar circumstances characterized, on the one hand, by the alleged social and/or legal relationship of the judge to the holder of the powers of the authority, the activity of which is verifiable and, on the other, by the functioning of the judge and persons close to the party within the same environment (in this case, the academia). The authors also address the issue of the systemic relationship of the statutory test of independence and the impartiality of an administrative court judge. The article was based on the theory of administrative law and procedure, supplemented by judicial decisions, including relevant judgments of the ECtHR.
Keywords: impartiality of a judge, court established by law, defective procedure preceding the appointment of a judge, test of a judge’s independence and impartiality, impartial judicial review of administrative actions
Bibliografia / References
Daniel P., Geburczyk F., Wyłączenie sędziego w postępowaniu sądowoadministracyjnym (uwagi na tle prawnoporównawczym), „Państwo i Prawo” 2015/4.
Firlus J.G., Test niezawisłości i bezstronności sędziego sądu administracyjnego – aspekt procesowy, „Przegląd Sądowy” 2023/5.
Garlicki L., Stosowanie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka przez sądy krajowe a podporządkowanie sędziego Konstytucji i ustawie, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/11.
Garlicki L., Trybunał Strasburski a kryzys polskiego sądownictwa. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r., Ástráđsson przeciwko Islandii, „Przegląd Sądowy” 2021/4.
Giezek J., Zarys modelowego ujęcia bezstronności sędziego w aspekcie instytucjonalnym [w:] Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, red. P. Wiliński, R. Zawłocki, Warszawa 2022.
Górski M., Perspektywa prawa jednostki do sądu należycie ustanowionego: zastosowanie testu Ástráðsson w Polsce, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/11.
Gudowski J., Iudex impurus. Wyłączenie z mocy samej ustawy sędziego objętego zarzutem wadliwego powołania lub przejścia na wyższe stanowisko sędziowskie, „Przegląd Sądowy” 2022/5.
Hermeliński W., Nita-Światłowska B., Orzeczenie sądowe wydane z udziałem sędziego powołanego wadliwie a naruszenie prawa do sądu gwarantowanego przez art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka – glosa do wyroku Wielkiej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 1.12.2020 r., 26374/18, Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/5.
Justice Scalia and Mr. Cheney (2004), „The New York Times” z 28.02.2004 r.
Kmieciak Z., Konsekwencje powołania do pełnienia urzędu sędziego sądu administracyjnego lub asesora w wojewódzkim sądzie administracyjnym po przeprowadzeniu postępowania, które mogło być dotknięte wadą prawną. Glosa do wyroku NSA z 4.11.2021 r., III FSK 3626/21, „Państwo i Prawo” 2022/4.
Kmiecik Z.R., Wyłączenie sędziego. Uwagi prawnoporównawcze, „Prokuratura i Prawo” 2023/7–8.
Kozielewicz W., Odpowiedzialność dyscyplinarna – uwagi ogólne [w:] Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych i notariuszy, Warszawa 2012.
Pierwsze represje sędziów po wyborach za stosowanie prawa UE. Schab uderza w KPO, „OKO.press” z 7.11.2023 r., https://oko.press/pierwsze-represje-po-wyborach-za-stosowanie-prawa-ue-schab-uderza-w-kpo.
Riffle C., Ducking Recusal: Justice Scalia's Refusal to Recuse Himself from Cheney v. United States District Court for the District of Columbia, 541 U.S. 913 (2004), and the Need for a Unique Recusal Standard for Supreme Court Justices, „Nebraska Law Review” 2005/84 (2).
Roszkiewicz J., Indywidualny test niezawisłości sędziego powołanego z naruszeniem prawa – uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, „Przegląd Sądowy” 2022/11–12.
Skwarcow M., Status prawny Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego oraz test bezstronności sędziego – uwagi do ustawy z 9.06.2022 r., „Przegląd Sądowy” 2023/1.
Wiącek M. [w:] Prawa człowieka, red. W. Brzozowski, A. Krzywoń, M. Wiącek, Warszawa 2023.
Zimmermann J., Kontrola uchwał KRS przez sąd administracyjny. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 sierpnia 2022 r., II GSK 1396/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023/9.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
