Nadzieje, rozczarowania, zagrożenia – próba ocalenia art. 1561 i 1562 k.p.c.Jacek Gudowski
sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku
Nadzieje, rozczarowania, zagrożenia – próba ocalenia art. 1561 i 1562 k.p.c.
Autor szczegółowo analizuje przepisy art. 1561 i 1562 k.p.c., podkreślając ich znaczenie dla urzeczywistniania konstytucyjnego prawa do sądu, a zwłaszcza prawa do rzetelnego procesu, opartego na sprawiedliwości proceduralnej, wykluczającej możliwość zaskakiwania stron wynikiem sprawy. W omawianych przepisach dostrzega także bodziec rozwoju nieznanego wcześniej w polskiej kulturze prawnej obyczaju sądowego. Jednocześnie poddaje surowej krytyce kształt zastosowanych unormowań, wytykając liczne błędy legislacyjne oraz eksponując poważne problemy interpretacyjne, utrudniające lub uniemożliwiające stosowanie analizowanych przepisów zgodnie z ich celem. Przedstawia w związku z tym – z zamiarem ich ocalenia i uzdrowienia – własną koncepcję wykładni i wdrażania do praktyki.
Słowa kluczowe: aktywność informacyjna sądu, sędziowskie materialne kierownictwo procesem, uprzedzanie i pouczanie stron o prawdopodobnym wyniku sprawy i jego podstawie prawnej
Pobierz treść artykułu
Jacek Gudowski
retired judge of the Supreme Court
Hopes, disappointments, threats – an attempt to save Articles 1561 and 1562 of the Civil Procedures Code
The author conducts a detailed analysis of the provisions of Articles 1561 and 1562 of the Civil Procedures Code, emphasizing their importance to the realization of the constitutional right to a court, especially the right to a fair trial based on procedural justice, excluding the possibility of surprising the parties with the outcome of the case. In these provisions, he also sees a stimulus for the development of a judicial custom which was previously unknown in Polish legal culture. The author simultaneously severely criticizes the shape of the norms that have been applied, pointing out numerous legislative errors and highlighting serious problems of interpretation, making it difficult or impossible to apply the provisions under review in accordance with their purpose. Consequently, he presents his own concept of interpretation and implementation in practice with the intention of saving and healing them.
Keywords: the court’s informational activity, judicial material management of the trial, prejudging and instructing the parties about the probable outcome of the case and its legal basis
Bibliografia / References
Baur F., Prawa strony i obowiązki sędziego w procesie cywilnym (tłum. J. Sobkowski), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1974/4.
Bodio J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, Warszawa 2019, LEX.
Ciepla A., Karolczyk B. [w:] Postępowanie cywilne po nowelizacji. Komentarz dla pełnomocników procesowych i sędziów, red. B. Karolczyk, Warszawa 2020.
Derlatka J., Wyłączenie sędziego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2016.
Dziurda M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. nacz. P. Rylski, red. cz. 3 A. Olaś, Warszawa 2023, Legalis.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–45816, red. T. Szanciło, Warszawa 2023, Legalis.
Gajda-Roszczynialska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Gajda-Roszczynialska K., Pouczenie o prawdopodobnym wyniku sprawy (art. 1561 k.p.c.) i możliwości rozstrzygnięcia na innej podstawie prawnej (art. 1562 k.p.c.), a zasada uprzywilejowania według wyboru konsumenta w tzw. sprawach frankowych [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021
Gmerek K., Rozprawa sądowa jako zdarzenie komunikacji społecznej, Szczecin 2019.
Gmerek K., Udzielanie pouczeń nieprofesjonalnym uczestnikom rozprawy sądowej. Problem komunikatywności, „Krytyka Prawa” 2022/4.
Gołaczyński J., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2023, Legalis.
Góra-Błaszczykowska A., Zasada równości stron w aspekcie zmiany przepisów art. 5 i 212 k.p.c. wynikających z nich obowiązków sądu w postępowaniu cywilnym (uwagi na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego), „Przegląd Sądowy” 2005/10.
Góra-Błaszczykowska A., Zasada równości stron w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Gromska-Szuster I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Grygutis J., Pouczenie o prawdopodobnym wyniku postępowania na tle przepisów Konstytucji [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. A. Orzeł-Jakubowska, T. Zembrzuski, Warszawa 2023.
Gudowski J., Kodeks postępowania cywilnego A.D. 2022. Esej o postmodernizmie, obskurantyzmie prawnym i niekompetencji [w:] Non omne quod licet honestum est. Studia z prawa cywilnego i handlowego w 50-lecie pracy naukowej Profesora Wojciecha Jana Katnera, red. S. Byczko, A. Kappes, B. Kucharski, U. Promińska, Łódź – Warszawa 2022 (przedruk „Przegląd Sądowy” 2023/2).
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Postępowanie rozpoznawcze. Artykuły 1–124, red. T. Ereciński, Warszawa 2023.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Gudowski J., Tradycja, postęp i coś jeszcze. Czy Konstytucja uratuje Kodeks postępowania cywilnego? [w:] Konstytucyjne aspekty procesu cywilnego, red. A. Orzeł-Jakubowska, T. Zembrzuski, Warszawa 2023 (przedruk „Palestra Świętokrzyska” 2023/63–64).
Kisiel A., O wyrażeniach w miarę i na miarę. Rozważania na marginesie opisów słownikowych, „Poradnik Językowy” 2021/9.
Kłos M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2019, Legalis.
Korzan K., Cel i przyczyny wpływu ustawodawstw obcych na kształtowanie się systemu prawa postępowania cywilnego w Polsce a zagadnienie odrębności narodowych [w:] Jednolitość prawa sądowego cywilnego a jego odrębności krajowe, red. M. Sawczuk, Lublin 1997.
Koszowski M., Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019.
Kuczyńska H., Analiza porównawcza modelu rozprawy głównej. Między kontradyktoryjnością a inkwizycyjnością, Warszawa 2022.
Kulski R., Upadek polskiego Kodeksu postępowania cywilnego, „Monitor Prawniczy” 2023/8.
Kunicki I., Doręczenie pisma za pośrednictwem komornika, rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym oraz pouczenia stron. Komentarz do art. 1392 k.p.c., 1481 k.p.c. i 1561 k.p.c. zmodyfikowanych ustawą z dnia 9 marca 2023 r., „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2023/12.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Łazarska A., Sędziowskie kierownictwo postępowaniem, „Przegląd Sądowy” 2012/5.
Łazarska A., Sędziowskie kierownictwo postępowaniem cywilnym przed sądem pierwszej instancji, Warszawa 2013.
Manowska M., Działania instrukcyjne sądu pierwszej instancji w postępowaniu dowodowym w procesie cywilnym po nowelizacji ustawą z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, „Prawo w Działaniu” 2022/52.
Manowska M., Sędziowskie kierownictwo postępowaniem dowodowym w polskim procesie cywilnym, Warszawa 2023.
Michałowski A., Milart P., Pouczenie przewodniczącego o prawdopodobnym wyniku sprawy – pożegnanie z sędzią Sfinksem, „Palestra” 2019/11–12.
Olaś A., Podstawa zarzutu potrącenia po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 9.03.2023 r. jako exemplum prawnego obskurantyzmu w najnowszej praktyce polskiego prawodawcy, „Przegląd Sądowy” 2023/9.
Osowy P., Aktywność informacyjna sądu a ustawowe granice pomocy stronie – rozważania na tle art. 5 k.p.c., „Rejent” 2003/7–8.
Ożóg K., Ustna odmiana języka ogólnego [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2022.
Parafianowicz J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O.M. Piaskowska, Warszawa 2020, LEX.
Peiper L., Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego (część pierwsza), t. 1, Kraków 1934.
Pietrzkowski H., Prawo do rzetelnego procesu w świetle zmienionej procedury cywilnej, „Przegląd Sądowy” 2005/10.
Reiwer R., Wyłączenie sędziego w procesie cywilnym, Warszawa 2016, Legalis.
Rodziewicz P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021, Legalis.
Rot H., Wstęp do nauk prawnych, Wrocław 1993.
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego, Warszawa 2009.
Sorysz M., Kaczyński M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. I A, Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020, Legalis.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. D. Świecki, Warszawa 2018.
Świeczkowski J., Zakres stosowania art. 5 k.p.c. w postępowaniu egzekucyjnym (zagadnienia wybrane), „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2003/9–10.
Uruszczak W., Prawo a prawda, czyli o fikcjach prawnych uwagi historyka prawa, „Dzieje Prawa” 2020/13.
Weitz K., Między integracją a dezintegracją prawa cywilnego materialnego i procesowego: emancypacja bez separacji, „Polski Proces Cywilny” 2023/2.
Weitz K., Między systemem dyskrecjonalnej władzy sędziego a systemem prekluzji – ewolucja prawa polskiego [w:] Ewolucja polskiego postępowania cywilnego wobec przemian politycznych, społecznych i gospodarczych. Materiały konferencyjne Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Postępowania Cywilnego Szczecin – Niechorze 28–29.09.2007 r., red. H. Dolecki, K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2009.
Weitz K., Związanie sądu granicami żądania w procesie cywilnym [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Artykuły 367–50539, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Zawadowski A., Sędzia „sfinks”, „Monitor Prawniczy” 2010/3, dodatek.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Zembrzuski T., Pouczanie strony występującej w procesie cywilnym bez zawodowego pełnomocnika co do wnoszenia środków zaskarżenia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Christian Johnson
dyrektor departamentu „Międzynarodowa pomoc prawna w sprawach karnych; pomoc finansowa dla rodzin osób zmarłych w wyniku popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym; statystyka sądowa” (niem. Internationale Rechtshilfe in Strafsachen, Härteleistungen, Justizforschung) w Federalnym Urzędzie Sprawiedliwości (niem. Bundesamt für Justiz) z siedzibą w Bonn, [email protected], Niemcy
udział w autorstwie tekstu – 50%
Marlena Kunzemann, LLM
absolwentka prawa na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie oraz prawniczych studiów podyplomowych na Uniwersytecie w Kolonii; specjalista prawny w Federalnym Urzędzie Sprawiedliwości, [email protected], Polska/Niemcy
udział w autorstwie tekstu – 50%
Niemiecko-polska współpraca na podstawie decyzji ramowej Rady 2005/214/WSiSW w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym
Artykuł stanowi kompleksowe spojrzenie na współpracę polsko-niemiecką w oparciu o decyzję ramową Rady 2005/214/WSiSW w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym. W przypadku obu państw omówiono implementację decyzji ramowej do polskiego porządku prawnego, właściwość organów oraz postępowanie dotyczące wniosków wpływających i wychodzących o pomoc w egzekucji. Wzajemną współpracę przedstawiono w kontekście znacznej liczby spraw (przede wszystkim wniosków dotyczących wykroczeń drogowych kierowanych z Niemiec do Polski) oraz praktycznych zagadnień dotyczących uznawania i wykonywania kar o charakterze pieniężnym. Autorzy podkreślają, że w szczególności opracowane na poziomie UE standardowe formularze, poprzez zmniejszenie nakładu pracy związanej z tłumaczeniami, znacznie uprościły i przyspieszyły międzynarodową współpracę w egzekucji kar. Na koniec, z uwagi na znikome dane liczbowe, krótko pochylono się nad współpracą między Niemcami, Polską i innymi państwami członkowskimi. Autorzy dochodzą do wniosku, że współpraca niemiecko-polska na podstawie decyzji ramowej układa się bardzo dobrze i może służyć jako wzór dla Europy. W przyszłości, aby zapewnić efektywny przebieg postępowania rozpowszechnionego na masową skalę w UE, musi zostać stworzona możliwość cyfrowej wymiany wniosków i informacji zwrotnych.
Słowa kluczowe: decyzja ramowa Rady 2005/214/WSiSW, zasada wzajemnego uznawania, kary o charakterze pieniężnym, wykroczenia drogowe, wykonanie kary, standardowe formularze
Dr. Christian Johnson
Head of Department ‘International legal assistance in criminal matters; Hardship payments; Research’ at the Federal Office of Justice in Bonn, Germany
Commitment to the preparation of the article – 50%
Marlena Kunzemann, LLM
law graduate from the University of Warmia and Mazury in Olsztyn and postgraduate legal studies at the University of Cologne, caseworker at the Federal Office of Justice, Poland/Germany
Commitment to the preparation of the article – 50%
German-Polish cooperation on the basis of Council Framework Decision 2005/214/JHA on the application of the principle of mutual recognition to financial penalties
The article takes a broad look at the cooperation between Poland and Germany on the terms of Council Framework Decision 2005/214/JHA on the application of the principle of mutual recognition to financial penalties. It investigates the way in which the Framework Decision has been implemented by each of the two countries on a national level, how competences are allocated and the procedures used for incoming and outgoing requests. Case numbers (primarily the requests made by Germany to Poland regarding road traffic offences) are used to illustrate the cooperation, as are several individual issues related to recognition and enforcement of a financial nature. The authors emphasize that a key factor in improving cooperation even further has been the use of standardized forms developed at EU level, which has led to expedited procedures and has reduced the need for translations. Finally, the authors briefly address the cooperation between Germany, Poland and other EU Member States, to the extent to which statistics and other facts are available. They come to the conclusion that Germany and Poland work very well together under the terms of the Framework Decision and that this can serve as a positive example for others within Europe. In future, the possibility of digitizing the exchange of requests and feedback will need to be created to ensure that such procedures progress efficiently on a mass scale within the EU.
Keywords: Council Framework Decision 2005/214/JHA, principle of mutual recognition, financial penalties, road traffic offences, enforcement, standardized forms
Bibliografia / References
Johnson C., Liweń M., Transgraniczne egzekwowanie kar pieniężnych – praktyczne doświadczenia w zakresie stosowania Decyzji ramowej Rady 2005/214/WSiSW w Niemczech ze szczególnym uwzględnieniem współpracy z Polską, „Studia Prawnoustrojowe” 2015.
Johnson C., Loroch S., Mehr Effizienz bei der Vollstreckungshilfe für EU-Geldsanktionen, „Zeitschrift für internationale Strafrechtsdogmatik” 2021.
Kierzynka R., Wzajemne uznawanie kar o charakterze pieniężnym, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/8.
Kuczyńska H., Współpraca międzynarodowa w sprawach o wykroczenia [w:] Węzłowe problemy prawa wykroczeń – czy potrzebna jest reforma?, red. M. Kolendowska-Matejczuk, V. Vachev, Warszawa 2016.
Malolepszy M., Współpraca polsko-niemiecka w zakresie wykonywania sankcji o charakterze pieniężnym, „Collegium Polonicum”, Frankfurt – Oder 2015.
Szczechowicz K., Dziembowski R., Występowanie do państw członkowskich UE o wykonanie kar o charakterze pieniężnym w świetle decyzji ramowej Rady 2005/214, „Studia Prawnoustrojowe” 2012/15.
Zielińska E., Serzysko A., Wzajemne uznawania kar o charakterze pieniężnym, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2012.
Mateusz Wiktorek
student kierunku prawo, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8476-4926
Dowody pozyskiwane przez łowców pedofilów. Aspekty materialnoprawne i procesowoprawne
Artykuł wychodzi naprzeciw problemom, z jakimi mierzą się organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości, które dotyczą materiału dowodowego, gromadzonego w toku działalności tzw. łowców pedofilów. Celem rozważań, prowadzonych w szczególności na tle przestępstwa groomingu z art. 200a § 2 k.k., jest analiza tzw. dowodów prywatnych z wirtualnej i rzeczywistej części wskazanego procederu. Biorąc pod uwagę pojawiające się wieloaspektowe wątpliwości, tzw. zrzuty ekranu, zdjęcia oraz nagrania (w tym z transmisji na żywo), uzyskiwane w wyniku „prowokacji obywatelskiej” i ujęcia obywatelskiego, należy badać przez pryzmat art. 168a k.p.k., z uwzględnieniem praw i wolności człowieka, bowiem mogą to być dowody nielegalne. Analiza dopuszczalności, a także ich wartości jest ściśle uzależniona od rozstrzygnięć materialnoprawnych, odnoszących się do zachowań „łowców” i „złowionych”. W praktyce nie każdy z tych dowodów może być wprowadzony do postępowania karnego, co wpływa na konkretne decyzje procesowe i powinno wpływać na ogólną ocenę sposobów ich zdobywania przez obywateli.
Słowa kluczowe: łowcy pedofilów, grooming, prowokacja, prowokacja obywatelska, dowody nielegalne, dowody prywatne, zrzuty ekranu, zdjęcia, nagrania, ujęcie obywatelskie, transmisja na żywo, dopuszczalność dowodów, prawa i wolności człowieka, wartość dowodów
Mateusz Wiktorek
law student, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8476-4926
Evidence obtained by paedophile hunters. Substantive and procedural aspects
The article addresses the problems faced by the law enforcement agencies and the judiciary, which apply to the evidence gathered in the course of the activities of the so-called paedophile hunters. The objective of the deliberations conducted in particular in the light of the crime of grooming under Article 200a § 2 of the Polish Penal Code, is to analyse the so-called private evidence from the virtual and real part of this procedure. Taking into account the emerging multifaceted doubts, the so-called screenshots, photographs and recordings (including live streaming), obtained as a result of a ‘citizen’s entrapment’ and a citizen’s arrest, need to be examined from the point of view of Article 168a of the Polish Criminal Procedures Code, taking into account human rights and freedoms, because it may be illegal evidence. The analysis of the admissibility, as well as their value, strictly depends on substantive law decisions related to the conduct of the ‘hunters’ and the ‘caught’. In practice, not all of this evidence can be introduced into criminal proceedings, which affects specific procedural decisions and should affect the overall assessment of how citizens obtain it.
Keywords: paedophile hunters, grooming, entrapment, citizen’s entrapment, illegal evidence, private evidence, screenshots, photographs, recordings, citizen’s arrest, live streaming, admissibility of evidence, human rights and freedoms, value of evidence
Bibliografia / References
Banasik K., Głos w dyskusji o art. 200a k.k. (przestępstwo groomingu), „Palestra” 2010/3.
Berent M., Filar M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Bielski M., Rzecz o granicach usiłowania przestępstw formalnych i materialnych – na przykładzie art. 200 § 1 k.k. i art. 200a k.k., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010/3.
Bielski M. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll., Warszawa 2017.
Bułat A., Materiały pozyskane w wyniku „prowokacji obywatelskiej” a rzetelność procesu karnego, „Palestra” 2022/9.
Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1990.
Cora Ł., Aksjologia procesowa a dopuszczalność dowodu z art. 168a k.p.k., „Państwo i Prawo” 2018/10.
Dąbrowska M., Grooming – wybrane aspekty prawnokarne i kryminologiczne, Warszawa 2018.
Fijałkowska A., Jahl I., Uwodzenie małoletnich w Internecie – analiza przestępstwa z art. 200a k.k., problematyka odpowiedzialności rodzica związana z uwiedzeniem internetowym oraz ocena prawna zjawiska „łowców pedofilów” [w:] Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej w sieci. Ochrona praw dziecka w przestrzeni Internetu, red. B. Kmieciak, H. Elżanowska, J. Kotowska, Warszawa 2022.
Frąckowiak K., O problemach z granicami kryminalizacji przestępstwa groomingu z art. 200a Kodeksu karnego [w:] Zbrodnia i kara. Refleksje o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości prawa karnego. Księga upamiętniająca Profesora Władysława Warylewskiego, red. W. Zalewski, J. Potulski, T. Snarski, Gdańsk 2022.
Garwol M., Odpowiedzialność karna łowców pedofilów – zarys problematyki, „Acta Iuridica Resoviensia” 2022/4.
Hofmański P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2020.
Jagodzińska K., Jak nie chronić dzieci przed groomingiem? Analiza prawnokarna i kryminologiczna działań grup znanych jako „łowcy pedofilów” [w:] Prawo karne i kryminologia wobec kryzysów XXI wieku, red. E.W. Pływaczewski, D. Dajnowicz-Piesiecka, E. Jurgielewicz-Delegacz, Warszawa 2022.
Karlik P., Sroka T., Wiliński P. [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Kogo łowią łowcy pedofilów? Prawne aspekty groomingu, zebranie naukowe Koła Naukowego Kryminalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego im. prof. Tadeusza Hanauska, 9.12.2021 r., https://www.facebook.com/KNKryminalistykiUJ/videos/233591835512636.
Konarska-Wrzosek V. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Krajewski R., Prawnokarne wątpliwości dotyczące aktywności łowców pedofili, „Palestra” 2022/7–8.
Kuczyńska H., Stosowanie mechanizmów prawa procesowego do eliminacji dowodów niepożądanych w procesie karnym, „Palestra” 2022/6.
Lach A., Dopuszczalność dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa, „Państwo i Prawo” 2014/10.
Lipiński K. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Liszewska A., Formy stadialne popełnienia czynu zabronionego [w:] System Prawa Karnego. Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, Warszawa 2013.
Małecki M., Fazy groomingu. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 17.03.2016, IV KK 380/15, „Przegląd Sądowy” 2018/1.
Małecki M., Granice usiłowania przestępstw pedofilskich w świetle art. 200a § 1 i § 2 k.k., „Przegląd Sądowy” 2011/6.
Małecki M., Grooming (karalne przygotowanie do przestępstwa pedofilskiego), „Państwo i Prawo” 2011/7–8.
Małecki M., Grooming. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 1 września 2011 r., V KK 43/11, „Przegląd Sądowy” 2012/11–12.
Małecki M., Karalne czy niekaralne formy form stadialnych? [w:] Granice kryminalizacji i penalizacji, red. S. Pikulski, M. Romańczuk-Grącka, Olsztyn 2013.
Małecki M., Kryminalizacja kreowana w praktyce sądowej na przykładzie odpowiedzialności karnej za nieudolne przygotowanie do przestępstwa, „Horyzonty Polityki” 2023/48.
Małecki M., Wiktorek M., Kwalifikacja prawna prowokacji (na przykładzie łowców pedofilów), „Państwo i Prawo” 2023/9.
Małecki M., Łowienie pedofilów może być przestępstwem. Analiza odpowiedzialności karnej złowionego i łowcy, „Dogmaty Karnisty”, 15.05.2021 r., https://www.dogmatykarnisty.pl/2021/05/lowienie-pedofilow-moze-byc-przestepstwem.
Małecki M., Nieudolny grooming. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 23 lipca 2020 r., III KK 281/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2022/7–8.
Małecki M., Nieudolny grooming: o sztuce argumentacji prawniczej w orzecznictwie [w:] Współczesne oblicze prawa karnego, prawa wykroczeń, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Violetcie Konarskiej-Wrzosek, red. J. Bojarski, N. Daśko, J. Lachowski, T. Oczkowski, A. Ziółkowska, Warszawa 2023.
Małecki M., Odpowiedzialność karna za nieudolny grooming [w:] Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej w sieci. Ochrona praw dziecka w przestrzeni Internetu, red. B. Kmieciak, H. Elżanowska, J. Kotowska, Warszawa 2022.
Małecki M., Przygotowanie do przestępstwa. Analiza dogmatycznoprawna, Warszawa 2016.
Małecki M., Wokół działalności łowców pedofili – polemika, „Palestra” 2022/10.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
Nagranie z transmisji na żywo jednej z grup tzw. łowców pedofilów, 1.05.2021 r., https://fb.watch/qgAngfbjHw.
Nagranie z transmisji na żywo jednej z grup tzw. łowców pedofilów, 15.05.2021 r., https://fb.watch/kTsbjaYcG9.
Nagranie z transmisji na żywo jednej z grup tzw. łowców pedofilów, 22.12.2021 r., https://fb.watch/iLstJ8toHS.
Nagranie z transmisji na żywo jednej z grup tzw. łowców pedofilów, 4.08.2022 r., https://fb.watch/iLsREvx5qO.
Ogłosili, że jest pedofilem. 28-letni Jacek popełnił samobójstwo, „O2”, 12.08.2021 r., https://www.o2.pl/informacje/oglosili-ze-jest-pedofilem-28-letni-jacek-popelnil-samobojstwo-6671523695929888a.
Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Komendanta Głównego Policji ws. działalności tzw. łowców pedofilów, 14.09.2021 r., https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2021-09/Do_KGP_lowcy_pedofili_14.09.2021.pdf.
Post i nagranie z transmisji na żywo jednej z grup tzw. łowców pedofilów, 12.11.2022 r., https://fb.watch/iLtpA5AkJz.
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, https://rps.ms.gov.pl.
Romańczuk-Grącka M., Frąckowiak K., Sprawność a legalność czynności operacyjno-rozpoznawczych Policji w zakresie zwalczania przestępstwa groomingu [w:] Sprawność a legalność działania administracji publicznej w sferze ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego, red. P. Stanisz, M. Czuryk, K. Ostaszewski, J. Święcki, Lublin 2014.
Rychlewska A., O przepisie art. 168a k.p.k. jako przyzwoleniu na korzystanie w ramach procesu karnego z dowodów zdobytych w sposób nielegalny, „Palestra” 2016/5.
Siemkowicz P., Przestępstwa o charakterze pedofilskim i przeciwko wolności seksualnej popełniane przez internet, w ujęciu polskiego kodeksu karnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2011/1.
Sosik R., Odpowiedzialność karna za usiłowanie nieudolne groomingu a prowokacja obywatelska. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 23.07.2020 r., III KK 281/19, „Przegląd Sądowy” 2022/3.
Sosik R., Problematyka stosowania prowokacji w celu ujawnienia przestępstw o charakterze pedofilskim, „Studia Iuridica Lublinensia” 2017/4.
Sosik R., Prowokacja z udziałem łowcy pedofilów a odpowiedzialność karna, „Państwo i Prawo” 2022/7.
Stefański R.A., Zabłocki S. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz do art. 167–296, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2019.
Truskolaska E.M., Grooming, czyli uwodzenie małoletnich przez internet – aspekty kryminologiczne oraz prawne, „Prawo w Działaniu” 2021/47.
Wierzbicki K., Stańczuk M., Przestępstwo child groomingu. Analiza problemu w ujęciu kryminologicznym i penitencjarnym [w:] Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej w sieci. Ochrona praw dziecka w przestrzeni Internetu, red. B. Kmieciak, H. Elżanowska, J. Kotowska, Warszawa 2022.
Wiktorek M., Czynności operacyjno-rozpoznawcze organów ścigania na tle działalności łowców pedofilów, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2023/2.
Wiktorek M., Karalność myślozbrodni – ŁĄCZY NAS KARNE z dr Dagmarą Gruszecką, „Karne24.com”, 23.12.2022 r., https://karne24.com/karalnosc-myslozbrodni.
Wiktorek M., Łowcy pedofilów – ŁĄCZY NAS KARNE z Mateuszem Wiktorkiem, „Karne24.com”, 22.05.2023 r., https://karne24.com/lowcy-pedofilow.
Wiktorek M., Nieumyślna schadzka z prowokatorem. Karalna? – ŁĄCZY NAS KARNE z Mateuszem Wiktorkiem, „Karne24.com”, 22.05.2023 r., https://karne24.com/nieumyslna-schadzka-z-prowokatorem-karalna.
Wojciechowski P., Łowcy pedofilów doprowadzają do linczów. „Groźne medialne show”, „Wyborcza.pl”, 10.06.2021 r., https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,27180903,lowcy-pedofili-do-linczow-dochodzilo-nie-tylko-w-polsce-ekspert.html.
Wojciechowski P., Widowisko z pedofilem. Po transmisji na Facebooku Antoni rzucił się pod pociąg, „Wyborcza.pl”, 8.06.2021 r., https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,27172314,widowisko-z-pedofilem.html.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1–116 k.k., red. A. Zoll, Kraków 2004.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Zoll A., Odpowiedzialność karna za czyn niesprowadzający zagrożenia dla dobra prawnego w świetle Konstytucji [w:] Formy stadialne i postacie zjawiskowe popełnienia przestępstwa, red. J. Majewski, Toruń 2007.
Żytnicki P., Transmitowali na Facebooku ujęcie pedofila. Widzowie przybiegli go zlinczować, „Wyborcza.pl”, 20.03.2021 r., https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,26902982,grupa-wyrostkow-chciala-zlinczowac-pedofila-transmisje-na-facebooku.html.
Jacek Świecki
student IV roku prawa, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0001-5265-0780
Zdanie odrębne w procesie karnym po nowelizacji z 7.07.2022 r.
Przedmiotem artykułu jest omówienie wprowadzonych nowelizacją z 7.07.2022 r. zmian, jakie zaszły w instytucji zdania odrębnego. Ustawodawca kontynuuje tendencje umacniania funkcji gwarancyjnej instytucji zdania odrębnego, co czyni poprzez rozszerzenie zakresu ogłaszania faktu zgłoszenia zdania odrębnego oraz możliwość podania najważniejszych motywów jego zgłoszenia. Novum stanowi doręczenie uzasadnienia zdania odrębnego, gdy ustawa wymaga doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Zmianie uległa także zasada sporządzania pisemnego uzasadnienia orzeczenia w wypadku zgłoszenia zdania odrębnego. Dodany art. 114 § 4 k.p.k. nasuwa wątpliwości co do biegu terminu na sporządzenie uzasadnienia zdania odrębnego do orzeczenia. Autor de lege ferenda proponuje, aby obowiązkowe było ogłoszenie ustnych motywów zdania odrębnego dla sędziów zawodowych, co wiąże się także ze zmianą w zakresie prawa do zachowania anonimowości członka składu orzekającego, który zgłosił zdanie odrębne.
Słowa kluczowe: zdanie odrębne, jawność zdania odrębnego, termin do sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku, termin do sporządzenia uzasadnienia zdania odrębnego do orzeczenia, ustne motywy zgłoszenia zdania odrębnego
Jacek Świecki
4th year law student, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0001-5265-0780
Dissenting opinion in a criminal trial after the amendment of 7 July 2022
The objective of the article is to discuss the changes that have taken place in the institution of the dissenting opinion, which were introduced by the amendment of the Criminal Procedures Code of 7 July 2022. The legislator maintains the trend of strengthening the guarantee function of the institution of the dissenting opinion by extending the scope of announcing the submission of a dissenting opinion and the possibility of providing reasons for its submission. The new change is the provision of the reasons for the dissenting opinion, as the Act requires service of the judgment together with its reasons. The principle of preparing the reasons for the dissenting opinion in writing has also changed. Article 114 § 4 of the Criminal Procedures Code, which was added, raises doubts as to the timing for the preparation of a dissenting opinion to a judgment. The author proposes de lege ferenda that it should be obligatory for professional judges to announce the oral reasons for a dissenting opinion, which also involves a change in the right to anonymity of the member of the bench who submitted the dissenting opinion.
Keywords: dissenting opinion, public nature of the dissenting opinion, timing of the preparation of the reasons for the judgment, timing of the preparation of the reasons for the dissenting opinion to the judgment, oral reasons for submitting a dissenting opinion
Bibliografia / References
Bojańczyk A., Zdanie odrębne w postępowaniu karnym, „Forum Prawnicze” 2012/6 (14).
Bratoszewski J., Zdanie Odrębne, „Nowe Prawo” 1961/11.
Bratoszewski J., Zdanie odrębne w procesie karnym, Warszawa 1973.
Gostyński Z. [w:] J. Bratoszewski, L. Gardocki, S.M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki,
Z. Gostyński, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, LEX 1998.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Tom I. Artykuły 1–467. Komentarz, Warszawa 2014.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Komentarz do artykułów 1–296, Warszawa 2007.
Kempisty H., Votum separatum, „Państwo i Prawo” 1963/2.
Kruk E., Zdanie odrębne sędziego w polskim procesie karnym. Zagadnienia wybrane [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, Lublin 2005.
Kubec Z., Votum separatum, „Nowe Prawo” 1960/2.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–424, red. D. Świecki, Warszawa 2022.
Lipczyńska M., Votum separatum we współczesnym polskim ustawodawstwie karnoprocesowym oraz w praktyce [w:] Księga Pamiątkowa ku czci Prof. dra Witolda Swidy, Warszawa 1969.
Mogilnicki A., Rappaport E.S., Kodeks postępowania karnego – cz. II pt. „Motywy ustawodawcze”, Warszawa 1929.
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
Skrętowicz E., O jawności zdania odrębnego w postępowaniu karnym, „Nowe Prawo” 1971/3.
Szerer M., Votum separatum, „Nowe Prawo” 1956/7–8.
Szumiło-Kulczycka D. [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Zasady procesu karnego, t. 3, cz. 2, red. P. Hofmański, P. Wiliński, Warszawa 2014.
dr Marcin Mrowicki
adiunkt, Centrum Europejskie, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2072-3850
Wolność wypowiedzi dziennikarza. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.05.2023 r., III KK 433/22
Sąd Najwyższy w wyroku z 9.05.2023 r., III KK 433/22, uniewinnił oskarżonego – lokalnego dziennikarza – od popełnienia czynu dotyczącego zniesławienia burmistrza i członka rady nadzorczej spółki energetycznej powiązanej z gminą umową. Zgadzając się z rozstrzygnięciem Sądu Najwyższego, autor glosy zgłasza postulat nazywania tego typu spraw SLAPP i wskazuje na możliwości skorzystania z istniejących rozwiązań pozwalających na szybsze ich zakończenie z uwagi na nadużycie prawa. Autor również wskazuje, jak powinno być skonstruowane uzasadnienie Sądu Najwyższego, by odzwierciedlało rozumowanie wynikające z art. 10 ust. 2 EKPC.
Słowa kluczowe: wolność wypowiedzi, Europejska Konwencja Praw Człowieka, zniesławienie, dziennikarze, nadużycie prawa, SLAPP
Dr Marcin Mrowicki
assistant professor, Centre for Europe, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2072-3850
SLAPP against a journalist. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 9 May 2023, III KK 433/22
In its judgment of 9 May 2023, III KK 433/22, the Supreme Court acquitted the accused – a local journalist – of committing an act of defaming the mayor and a member of the supervisory board of an energy company that was contractually related to the municipality. The author of the commentary agrees with the Supreme Court’s decision and proposes calling such cases SLAPP, specifying that it is possible to use the existing solutions enabling their faster completion because of an abuse of the law. The author also points out how the Supreme Court’s justification should be designed to reflect the reasoning arising from Article 10 § 2 ECHR.
Keywords: freedom of expression, European Convention on Human Rights, defamation, journalists, abuse of the law, SLAPP
Bibliografia / References
Bard P., Bayer J., Luk N.G., Vosyliūtė L., Ad-Hoc Request. SLAPP in the EU Context, „Eu-Citzen: Academic Network On European Citizenship Rights” 2020, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4092853.
Canan P., Pring G.W., Strategic Lawsuits against Public Participation, „Social Problems” 1988/5 (35).
Milewska P., Countering SLAPPs in Hungary, Poland, and the Rest of the EU, https://www.gmfus.org/news/countering-slapps-hungary-poland-and-rest-eu.
Mrowicki M., Granice happeningu. Glosa do wyroku ETPC z dnia 27 lutego 2018 r., 39496/11, LEX 2018.
Nowicki M.A. [w:] Komentarz do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [w:] Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2021.
Piórkowska-Flieger J., Odpowiedzialność karna za przestępstwo zniesławienia (art. 212 k.k.) [w:] Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej, red. M. Mozgawa, Warszawa 2013
Wiliński P., Nadużycie uprawnień przez prokuratora i sędziego w procesie karnym, Warszawa 2023.
Wyrzykowski M., Materialne prawo administracyjne przyszłości. Od aktualnych problemów ku nowym wyzwaniom [w:] Kryzys, stagnacja, renesans? Prawo administracyjne przyszłości. Księga jubileuszowa profesora dr hab. Jacka Jagielskiego, red. M. Cherka, P. Gołaszewski, J. Piecha, M. Wierzbowski, Warszawa 2021.
dr hab. Kinga Bączyk-Rozwadowska, profesor UMK
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6545-2671
Przegląd orzecznictwa europejskiego w sprawach medycznych (w latach 2020–2021 – wybrane orzeczenia)
Autorzy przedstawiają najważniejsze wyroki w tzw. sprawach medycznych, wydane przez sądy krajów Unii Europejskiej oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka w latach 2020–2021. Wyroki te dotyczą takich kwestii, jak: błąd lekarski, odpowiedzialność szpitala za czyny cudze (lekarzy), odszkodowanie za wypadki medyczne, koncepcja utraty szansy na uniknięcie szkody lub poprawę stanu zdrowia, roszczenia osób pośrednio poszkodowanych o zadośćuczynienie pieniężne, przyczynienie się poszkodowanego, świadomej (tzw. informowanej) zgody na leczenie, prokreacja medycznie wspomagana, odpowiedzialność za wadliwe implanty piersi.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność za szkodę (szpitala, lekarza), zadośćuczynienie, informacja medyczna a odpowiedzialność cywilna, chirurgia plastyczna, prokreacja medycznie wspomagana, uznanie surogacji zagranicznej, szczepienia ochronne, odpowiedzialność za wadliwy produkt medyczny
Dr Hab. Kinga Bączyk-Rozwadowska, professor of the Nicolaus Copernicus University of Toruń
Department of Law and Administration, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6545-2671
Review of European case law in medical liability cases (in 2020–2021 – selected judgments)
The authors present the most important judgments in medical liability cases issued by the courts of the EU Member States and the European Court of Human Rights in 2020–2021. These judgments apply to such issues as medical malpractice, a hospital’s vicarious liability, compensation for medical accidents, the theory of the loss of the chance of avoiding injury or an improvement in health, claims of indirectly injured parties for monetary redress, contributory negligence, informed consent, medically assisted procreation and liability for defective breast implants.
Keywords: liability for damages (of a hospital, of a doctor), redress, medical information and third party liability, plastic surgery, medically assisted procreation, recognition of foreign surrogacy, vaccinations, liability for a defective medical product
Bibliografia / References
Adrych-Brzezińska I. [w:] System Prawa Medycznego. Tom V. Odpowiedzialność prywatnoprawna, red. E. Bagińska, Warszawa 2021.
Bagińska E., Odpowiedzialność deliktowa w razie niepewności związku przyczynowego. Studium prawnoporównawcze, Toruń 2013.
Bagińska E., Odpowiedzialność za niekorzystne skutki silikonowych implantów piersi w systemie prawnym USA, „Prawo i Medycyna” 2002/11.
Bargelli E., Pulleio G., Italy, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
Bączyk-Rozwadowska K., Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone w następstwie szczepień ochronnych, „Studia Prawa Prywatnego” 2021/2.
Bączyk-Rozwadowska K., Prawo pacjenta do informacji w polskim prawie medycznym, „Studia Iuridica Toruniensia” 2011/9.
Bączyk-Rozwadowska K., Prokreacja medycznie wspomagana. Studium z dziedziny prawa, Toruń 2018.
Bączyk-Rozwadowska K. [w:] System Prawa Medycznego. Tom V. Odpowiedzialność prywatnoprawna, red. E. Bagińska, Warszawa 2021.
Dias A., de Oliveira Martins I., Portugal, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
van Dongen E., Keirse A., The Netherlands, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
Drozdowska U., Ustawowa konstrukcja obowiązku szczepień ochronnych u dzieci na tle prawa polskiego – uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Białostockie Studia Prawnicze” 2022/3.
Durant I.C., Belgium, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
Gibiński K., Rybicka J., Dylematy świadomej zgody, „Polski Tygodnik Lekarski” 1994/25–26.
Hogg M., Scotland, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
Hràdek J., The Czech Republic, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
Jasudowicz T., Orzecznictwo Strasburskie. Tom II, Toruń 1998.
Krupa-Lipińska K., Związek przyczynowy jako przesłanka odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych, Warszawa 2020.
Krupa-Lipińska K., Związek przyczynowy w „procesach lekarskich”, „Prawo i Medycyna” 2012/48.
Menyhard A., Hungary, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
Nesterowicz M., Prawo medyczne, Toruń 2019 .
Pereira A., Responsabilidade civil em saùde e violaꞔão de consentimento informado na jurisprudência portugesa recente, „Julgar” 2020/42.
Robert A., Responsabilité médicale et hospitalière, „Droit, Déontologie & Soin” 2021/21.
Świderska M., Zgoda pacjenta na zabieg medyczny, Toruń 2007.
Tande K.M., Norway, „European Tort Law Yearbook” 2020/1.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
