„Częściowe” wzory niezarejestrowane – w poszukiwaniu przedmiotu ochrony nieformalnej
Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Nowe problemy unijnego prawa własności intelektualnej
W ciągu ostatnich 20 lat unijne prawo własności intelektualnej przeszło znaczącą rewolucję. Na początku nowego wieku podstawowe ramy prawne wyznaczały: dyrektywa 2001/29/WE o społeczeństwie informacyjnym, regulująca istotne problemy prawa autorskiego oraz dyrektywa 2004/48/WE o egzekwowaniu praw własności intelektualnej, wprowadzająca unijne ramy prawne dla zasad odpowiedzialności i dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia praw wyłącznych. Stopniowa rewolucja cyfrowa, rozwój mediów społecznościowych, gwałtowne przyspieszenie w dostępie do usług digitalnych wymusiły jednak rewizję tych postanowień i wprowadzenie nowszych rozwiązań. W roku 2019 Parlament Europejski i Rada przyjęły kontrowersyjną dyrektywę 2019/790 w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym (DSM), wywołując debatę na temat stanu aktualnych i planowanych rozwiązań tej gałęzi prawa.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
New Problems in EU Intellectual Property Law
Over the past twenty years, EU intellectual property law has undergone a significant revolution. At the start of the new century the basic legal framework was set by: Directive 2001/29/EC on the information society, which regulates major copyright issues, and Directive 2004/48/EC on the enforcement of intellectual property rights, which introduces an EU legal framework for principles of liability and for the pursuit of claims for infringement of exclusive rights. However, the gradual digital revolution, the development of social media, and the rapid acceleration in access to digital services made it necessary to revise these provisions and to introduce newer solutions. In 2019, the European Parliament and the Council adopted the controversial Directive 2019/790 on copyright and related rights in the Digital Single Market (DSM), triggering a debate on the state of existing and planned solutions in this branch of law.
dr hab. Anna Tischner, prof. UJ
Autorka jest wykładowcą prawa własności intelektualnej w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8297-4578).
„Częściowe” wzory niezarejestrowane – w poszukiwaniu przedmiotu ochrony nieformalnej
Istnieją wypracowane metody identyfikowania przedmiotu ochrony prawem do wzoru wspólnotowego w przypadku ochrony formalnej. Brakuje jednak dyrektyw co do tego, jak identyfikować przedmiot ochrony w przypadku wzorów częściowych niezrejestrowanych. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-123/20, Ferrari, zawiera istotne wskazówki interpretacyjne w tym zakresie. Choć ad casu interpretacja ta jest trafna, to jednak jej skutki dla poziomu pewności projektantów i przedsiębiorców mogą być negatywne. W artykule omówione zostały problemy związane z ustalaniem przedmiotu ochrony nieformalnej oraz możliwe konsekwencje praktyczne interpretacji zaproponowanej przez Trybunał Sprawiedliwości.
Słowa kluczowe: wzór niezarejestrowany, wzór wspólnotowy, wzór częściowy, postać części produktu, przedmiot ochrony prawem do wzoru niezarejestrowanego, naruszenie prawa do wzoru wspólnotowego niezarejestrowanego
dr hab. Anna Tischner, professor of the Jagiellonian University in Krakow
The author is a lecturer in intellectual property law at the Intellectual Property Law Chair, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8297-4578).
‘Partial’ Unregistered Designs: In Search of the Object of Informal Protection
There are well-established methods to identify the subject matter of formal protection under a registered Community design right. However, there are no guidelines as to how to identify the subject matter of protection in the case of unregistered partial Community designs. The judgment of the Court in case C-123/20, Ferrari SpA v. Mansory Design provides important interpretative guidance in this regard. While in the above case this interpretation is accurate, it may adversely affect the level of certainty for designers and entrepreneurs. The article discusses the problems of determining the subject matter of informal protection and the possible practical implications of the interpretation proposed by the Court of Justice.
Keywords: unregistered design, Community design, partial design, appearance of a part of a product, subject matter of protection for an unregistered design, infringement of the rights conferred by an unregistered Community design
Bibliografia / References
Fromer J.C., Claiming Intellectual Property, „University of Chicago Law Review” 2009/2.
Gottschalk E., Gottschalk S., Das Nicht Eingetragene Gemeinschaftsgeschmacksmuster: Eine Wunderwaffe Des Designschutzes?, „Journal of European and International IP Law” 2006/6.
Koffka K., Principles of Gestalt Psychology, London 1935.
Tischner A., Graficzne przedstawienie wzoru przemysłowego a przedmiot i zakres ochrony wzorniczej [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. T. Targosz, P. Podrecki, P. Kostański, Warszawa 2017.
Tischner A., Lost in communication. A few thoughts on the object and purpose of the EU design protection [w:] The Object and Purpose of Intellectual Property, red. S. Frankel, Cheltenham–Northampton 2019.
Tischner A., Niezarejestrowany wzór wspólnotowy, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/7.
Tischner A., W cudzysłowie cytat. O nietypowym cytowaniu wzorów przemysłowych [w:] Opus auctorem laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019.
dr Bohdan Widła
Autor jest asystentem w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2100-8506).
Programy komputerowe jako przedmiot eksploracji tekstów i danych w kontekście dyrektywy 2019/790
Przez blisko trzy dekady zharmonizowane przepisy o prawnoautorskiej ochronie oprogramowania pozostawały bez znaczących zmian na poziomie tekstu normatywnego. „Kodyfikacja” skutkująca przyjęciem obowiązującej obecnie dyrektywy 2009/24/WE miała raczej kosmetyczny charakter. Celem dyrektywy 2019/790 2 było m.in. rozszerzenie katalogu wyjątków i ograniczeń od praw wyłącznych, w tym tych odnoszących się do programów komputerowych. Wśród nowych rozwiązań na szczególną uwagę zasługują te z nich, których celem jest, w zamyśle prawodawcy unijnego, usunięcie wątpliwości związanych z dopuszczalnością eksploracji tekstów i danych (text and data mining). W artykule omówiono przesłanki dopuszczalności takiej eksploracji, jeżeli jej przedmiotem jest, chociażby ubocznie, program komputerowy chroniony jako utwór. Rozważania dotyczą zarówno przepisów wprowadzonych w dyrektywie 2019/790, jak i wcześniejszych przepisów dyrektywy 2009/24/WE.
Słowa kluczowe: programy komputerowe, dozwolony użytek, eksploracja tekstów i danych, jednolity rynek cyfrowy
dr Bohdan Widła
The author is a research and teaching assistant at the Intellectual Property Law Chair, Department of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2100-8506).
Text and Data Mining of Computer Programs in the Context of Directive 2019/790
For nearly three decades, harmonized rules on copyright protection for software have not seen any significant changes in the normative text. The ‘codification’ that resulted in the adoption of the currently applicable Directive 2009/24/EC was rather cosmetic in nature. One of the aims of Directive 2019/790 was to expand the list of exceptions to and limitations of exclusive rights, including those relating to computer programs. Among the new solutions, the most noteworthy are those with which the EU legislator intended to remove doubts about the permissibility of text and data mining. The article discusses the prerequisites for the permissibility of such mining if its object is, even just incidentally, a computer program protected as a work. The considerations concern both the provisions introduced by Directive 2019/790 and the earlier provisions of Directive 2009/24/EC.
Keywords: computer programs, copyright exceptions and limitations, text and data mining, Digital Single Market
Bibliografia / References
Ang D., The Web Scraper’s World Of Copyright Exceptions And Contractual Overrides, „Singapore Law Review Juris Illuminae” 2021/22.
Bensamoun A., Bouquerel Y., Transposition des Exceptions de Fouille de Textes et de Donnees: Enjeux et Propositions, https://www.culture.gouv.fr/Thematiques/Propriete-litteraire-et-artistique/Conseil-superieur-de-la-propriete-litteraire-et-artistique/Travaux/Missions/Mission-du-CSPLA-sur-les-exceptions-de-fouille-de-textes-et-de-donnees-text-and-data-mining (dostęp: 17.01.2023 r.).
Borghi M., Karapapa S., Non-display Uses of Copyright Works: Google Books and Beyond, „Queen Mary Journal of Intellectual Property” 2011/1.
Diamantopoulos T., Symeonidis A.L., Mining Software Engineering Data for Software Reuse, Cham 2020.
Ducato R., Strowel A., Ensuring text and data mining: remaining issues with the EU copyright exceptions and possible ways out, „European Intellectual Property Review” 2021/4.
Grützmacher M. [w:] Praxiskommentar zur Urheberrecht, red. A. Wandtke, W. Bullinger, Beck Online 2022.
Kiyak E.O., Data Mining and Machine Learning for Software Engineering [w:] Data Mining – Methods, Applications and Systems. London, red. D. Birand, 2020, https://www.intechopen.com/chapters/71283 (dostęp: 17.01.2023 r.).
Kupiec M., Amerykański fair use i japoński non-enjoyment – drogowskazy dla europejskich rozwiązań prawnych w zakresie TDM?, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2021/2.
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021.
Margoni T., Kretschmer M., A Deeper Look into the EU Text and Data Mining Exceptions: Harmonisation, Data Ownership, and the Future of Technology, „GRUR International” 2022/8.
Okoń Z., Prawnoautorska ochrona programów komputerowych, Warszawa 2022.
Polański P., Ochrona stron internetowych jako programów komputerowych [w:] Media elektroniczne. Współczesne problemy prawne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2016.
Praxiskommentar zur Urheberrecht, red. A. Wandtke, W. Bullinger, wyd. 6, 2022, Beck Online.
Raue B., Rechtssicherheit für die datengestützte Forschung Die Text und Data Mining-Schranken in Art. 3 und 4 UrhR-RL, „Zeitschrift für Urheber- und Medienrecht” 2019.
Rosati E., Copyright in the Digital Single Market: Article-by--article Commentary to the Provisions of Directive 2019/790, Oxford 2021.
Stamatoudi I., Torremans P., Karapapa S. [w:] EU Copyright Law. A commentary red. I. Stamatoudi, P. Torremans, Cheltehnam–Northampton 2021.
Stanisławska-Kloc S. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. 2, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021.
Synodinou T.E., Lawfulness for Users in European Copyright Law: Acquis and Perspectives, „Journal of Intellectual Property Information Technology and E-Commerce Law” 2019/1.
Yamaguchi F., Golde N., Arp D., Rieck K., Modeling and Discovering Vulnerabilities with Code Property Graphs, IEEE Symposium on Security and Privacy, Berkeley 2014.
Waite W.M., Goos G., Compiler Construction, New York 1995.
Ziegler A., GitHub Copilot research recitation, https://github.blog/2021–06–30-github-copilot-research-recitation (dostęp: 17.01.2023 r.).
dr hab. Justyna Ożegalska-Trybalska
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0206-1918).
dr Sybilla Stanisławska-Kloc
Autorka jest wykładowcą w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4010-1917).
Udział w autorstwie tekstu:
Justyna Ożegalska-Trybalska – 35%
Sybilla Stanisławska-Kloc – 65%
Implementacja art. 5 dyrektywy DSM do prawa polskiego – przyszłość edukacji i badań naukowych w prawie autorskim
Instytucja dozwolonego użytku utworów umożliwia korzystanie z utworów w okresie, gdy trwają autorskie prawa majątkowe, bez konieczności uzyskiwania zgody uprawnionych z tych praw. Rozwój zdalnego nauczania związany z komputeryzacją społeczeństwa, a w ostatnich latach zintensyfikowany pandemią COVID-19, jak również obowiązek harmonizacji prawa krajowego z unijnymi standardami przewidzianymi w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z 17.04.2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (dyrektywa DSM) wymuszają stworzenie krajowych ram prawnych cyfrowego korzystania z utworów i przedmiotów praw pokrewnych w celach edukacyjnych i naukowych. Powinny one zapewniać rozsądny balans między interesami uprawnionych w zakresie normalnego korzystania z chronionych przedmiotów oraz potrzebami dostępu do chronionych treści w ramach nauczania i uczenia się. Inspirację do odpowiedzi, jak to osiągnąć w procesie krajowej implementacji art. 5 dyrektywy DSM, mogą stanowić rozwiązania już przyjęte w wyniku procesu implementacji dyrektywy DSM w krajach UE. Celem artykułu jest omówienie kształtujących się nowych ram prawnych wykorzystywania utworów na potrzeby działalności edukacyjnej w środowisku cyfrowym. Uzasadnieniem wyboru tej tematyki jest opublikowanie w 2022 r. projektów nowelizacji art. 27 ustawy z 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie dotyczącym dozwolonego użytku utworów dla celów naukowych i edukacyjnych (oświatowych), poprzedzonych konsultacjami społecznymi w sprawie implementacji dyrektywy DSM do prawa polskiego. Autorki przedstawiają ocenę projektu implementacji na tle unijnego rozwiązania z art. 5 DSM, a nadto wyników krajowych konsultacji społecznych w sprawie implementacji tego przepisu i wybranych przykładów rozwiązań ustawodawstw unijnych.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, edukacyjny (szkolny) dozwolony użytek utworów, naukowy dozwolony użytek utworów, fair use, dyrektywa 2001/29/WE, dyrektywa 2019/790
dr hab. Justyna Ożegalska-Trybalska
The author is an assistant professor at the Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0206-1918).
dr Sybilla Stanisławska-Kloc
The author is a lecturer at the Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4010-1917).
Authors’ contributions:
Justyna Ożegalska-Trybalska – 35%
Sybilla Stanisławska-Kloc – 65%
Implementation of Article 5 of the Single Digital Market Directive into the Polish Law. The Future of Education and Scientific Research in Copyright Law
The institution of ‘permitted use of works’ (i.e., exception/limitation to copyright) allows the use of works while the author’s economic rights last without the need to obtain the consent of the holders of these rights. The development of distance learning, associated with the computerization of society and, in recent years, intensified by the COVID-19 pandemic, as well as the obligation to harmonize national law with EU standards provided for in Directive 2019/790 of the European Parliament and of the Council (EU) of 17 April 2019 on copyright and related rights in the Single Digital Market (DSM) require the creation of a national legal framework for the digital use of works and objects of related rights for educational and research purposes. This framework should strike a reasonable balance between the interests of right holders in the normal use of protected works and the need for access to protected content for teaching and learning. Helpful guidelines for achieving this aim in the national implementation of Article 5 of the DSM Directive can be provided by solutions adopted in other EU countries, which already completed the implementation process.
This article discusses the emerging legal framework for using works for educational activities in the digital environment. The justification for choosing this topic is the bills to amend Article 27 of the Polish Law on Copyright and Related Rights, published in June 2022, regarding the exception to copyright for research and educational (teaching) purposes, preceded by public consultations on the implementation of the DSM Directive into Polish law.Against the background, under Article 5 of the DSM Directive, the results of national public consultations on the implementation of this provision, and examples of selected solutions from EU countries, the authors present their evaluation of the published versions of the implementation proposal and conclusions as regards the desired amendments in Polish law.
Keywords: copyright, educational and teaching exception/limitation to copyright, scientific research exception/limitation to copyright, fair use, Directive 2001/29, Directive 2019/790
Bibliografia / References
Bannerman S., International Copyright and Access to Knowledge, Cambridge 2016.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
Keller P., Hungary’s fast tracked implementation of Article 5 DSM directive in response to the pandemic, http://copyri-ghtblog.kluweriplaw.com/2020/06/23/hungarys-fast-tracked-implementation-of-article-5-DSM-directive-in-response-to-the-pandemic/?doing_wp_cron=1594887434.8548209667205810546875 (dostęp: 12.11.2020 r.).
Klafkowska-Waśniowska K., History will teach us nothing? Evolution of the copyright framework for educational uses, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020/2.
von Lewinski S., Walter M.M. [w:] European Copyright Law. A Commentary, red. M.M. Walter, S. von Lewinski, Oxford 2010.
Machała W., ACTA 2 czy Nihil novi? Pierwsze refleksje na temat dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym, „Monitor Prawniczy” 2019/18.
Machała W., Stanisławska-Kloc S., E-learning w prawie autorskim (nie tylko w czasie pandemii), „Monitor Prawniczy” 2020/14.
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021.
Ożegalska-Trybalska J., Stanisławska-Kloc S., Cyfrowy dozwolony użytek edukacyjny – potrzeba chwili czy potrzeba zmian w obliczu nowych realiów nauczania?, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2020/4.
Priora G., Jütte B.J., Mezei P., Copyright and Digital Teaching Exemptions in the EU: Legislative Developments and Implementation Models of Art. 5 CDSM, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2022/53.
Rosati E., Copyright in the Digital Single Market. Article-by-Article Commentary to the Provisions of Directive 2019/790, Oxford 2021.
Szaroma M., Korzystanie z utworów i innych przedmiotów objętych ochroną w cyfrowej i transgranicznej działalności dydaktycznej w świetle art. 5 dyrektywy 2019/790, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2019/3.
Ujhelyi D., A third take on the Hungarian implementation of Art 5 of the DSM Directive, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2020/08/31/a-third-take-on-the-hungarian-implementation-of-art-5-of-the-DSM-directive/ (dostęp: 12.11.2020 r.).
dr Konrad Gliściński, LL.M.
Autor jest pracownikiem badawczo-naukowym w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2532-3856).
Gwarancje ex ante praw użytkowników na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 26.04.2022 r., C-401/19, Rzeczpospolita Polska przeciwko Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej
Wyrok C-401/19, Polska przeciwko Parlamentowi i Radzie, dotyczy nowego reżimu odpowiedzialności dla największych dostawców usług udostępniania treści online. Zdaniem Trybunału naruszenie praw podstawowych użytkowników dokonywane przez ten reżim jest dopuszczalne pod pewnymi warunkami. W szczególności chodzi o stworzenie systemu gwarancji ex ante ochrony tych praw przed potencjalnymi naruszeniami, który dodatkowo jest uzupełniony gwarancjami na wypadek już dokonanych naruszeń (ex post). Celem artykułu jest wskazanie, że obowiązek stworzenia systemu gwarancji ex ante spoczywa pierwotnie na państwach członkowskich implementujących przepisy dyrektywy DSM, nie zaś jedynie na dostawcach usług udostępniania treści online.
Słowa kluczowe: dyrektywa DSM, gwarancje ex ante/ex post praw podstawowych użytkowników, wolność słowa w Internecie, Digital Constitutionalism
dr Konrad Gliściński, LL.M.
The author is a researcher at the Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2532-3856).
Ex Ante Guarantees of Users’ Rights Against the Background of the Judgment of the Court of Justice of 26 April 2022, C-401/19, Republic of Poland v. European Parliament and Council of the European Union
Judgment C-401/19, Poland v. Parliament and Council, concerns a new liability regime for the largest providers of online content sharing services. According to the Court, violating users’ fundamental rights by this regime is permissible under certain conditions. In particular, it requires creating a system of ex ante guarantees of protection of these rights against potential violations, the system being additionally supplemented by guarantees in case of already committed violations (ex post). Two approaches to the implementation of the DSM Directive are presented. The first is based on the copy-paste approach, while the second provides for the need to introduce direct ex ante guarantees of users’ rights at the level of national laws. Against this background, the required scope of state supervision over the establishment of ex ante guarantee system is indicated. In particular, it is emphasized that the copy-paste approach significantly threatens the fundamental rights of users and may be considered as violating constitutional standards. The analysis carried out indicates that the obligation to create an ex ante guarantee system lies primarily with the Member States implementing the DSM Directive, and not only with online content sharing service providers. States have an obligation not only to respond to violations of individual rights, but also to prevent them.
Keywords: DSM Directive, ex ante/ex post guarantees of fundamental rights of users, freedom of expression on the Internet, digital constitutionalism
Bibliografia / References
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Bosek L., Wild M., Kontrola konstytucyjności prawa. Komentarz praktyczny dla sędziów i pełnomocników procesowych. Wzory pism procesowych, Warszawa 2014.
Celeste E., What is digital constitutionalism?, https://digi-con.org/what-is-digital-constitutionalism/ (dostęp: 24.01.2023 r.).
Florczak-Wątor M., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych, Kraków 2014.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
Geiger C., Jütte B., Constitutional Safeguards in the „Freedom of Expression Triangle” – Online Content Moderation and User Rights after the CJEU’s Judgement on Article 17 Copyright DSM Directive, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2022/06/06/constitutional-safeguards-in-the-freedom-of-expression-triangle-online-content-moderation-and-user-rights-after-the-cjeus-judgement-on-article-1-7-copyright-dsm-directive/ (dostęp: 24.01.2023 r.).
Geiger R., Khan D., Kotzur M., European Union Treaties. Treaty of the European Union. Treaty on the Functioning of the European Union. Charter of Fundamental Rights of European Union. A Commentary, Beck/Hart, Oxford 2015.
Hummer F.J., The German transposition of Article 17 of the Copyright DSM Directive and its ‘presumed legal use’: incompatible with EU law or a model for balancing fundamental rights in the age of upload filters?, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2022/1.
Husovec M., (Ir)Responsible Legislature? Speech Risks under the EU’s Rules on Delegated Digital Enforcement, https://ssrn.com/abstract=3784149 (dostęp: 24.01.2023 r.).
Klafkowska-Waśniowska K., Rozpowszechnianie utworów a autorskie prawa majątkowe jako przedmiot harmonizacji w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/2.
Kowalik-Bańczyk K., Dąbrowska-Kłosińska P. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 2, red. A. Wróbel, Warszawa 2012.
Lambrecht M., Free Speech by Design – Algorithmic protection of exceptions and limitations in the Copyright DSM directive, „Journal of Intellectual Property, Information Technology and E-Commerce Law” 2020/1.
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021.
Nobre T., Case C-401/19: CJEU limits the use of automated filters and protects user rights at upload , https://www.com-munia-association.org/2022/04/26/case-c-401–19-cjeu-limits-the-use-of-automated-filters-and-protects-user-rights-at-upload/ (dostęp: 24.01.2023 r.).
Nordemann J.B., Waiblinger J., Art. 17 DSM Directive: International Application in EU cross-border scenarios – Or: Why the EU needs a faithful implementation into national law, https://copyrightblog.kluweriplaw.com/2021/06/21/art-17-dsm-directive-international-application-in-eu-cross-border-scenarios-or-why-the-eu-needs-a-faithful-implementation-into-national-law/ (dostęp: 23.01.2023 r.).
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Quintais J., G. Frosio, van Gompel S. i in., Safeguarding User Freedoms in Implementing Article 17 of the Copyright in the Digital Single Market Directive: Recommendations From European Academics, https://www.jipitec.eu/issues/jipi-tec-10–3-2019/5042 (dostęp: 24.01.2023 r.).
Reda F., Keller P., CJEU upholds Article 17, but not in the form (most) Member States imagined, http://copyrightblog.kluweri-plaw.com/2022/04/28/cjeu-upholds-article-17-but-not-in-the-form-most-member-states-imagined/ (dostęp: 24.01.2023 r.).
Rosati E., The legal nature of Article 17 of the Copyright DSM Directive, the (lack of) freedom of Member States and why the German implementation proposal is not compatible with EU law, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2020/11.
Rosati E., What does the CJEU judgment in the Polish challenge to Article 17 (C-401/19) mean for the transposition and application of that provision? https://ipkitten.blogspot.com/2022/05/what-does-cjeu-judgment-in-polish.html (dostęp: 24.01.2023 r.).
Sadomski J. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Senftleben M., The Meaning of „Additional” in the Poland ruling of the Court of Justice: Double Safeguards – Ex Ante Flagging and Ex Post Complaint Systems – are Indispensable, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2022/06/01/the-meaning-of-additional-in-the-poland-ruling-of-the-court-of-justice-double-safeguards-ex-ante-flagging-and-ex-post-complaint-systems-are-indispensable/ (dostęp: 24.01.2023 r.).
Stamatoudi I., Torremans P., EU Copyright Law. A Commentary, Cheltenham 2021.
Wróbel A., Kurcz B. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 3, red. A. Wróbel, Warszawa 2012.
dr Ewa Laskowska-Litak
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2400-4156).
Technicyzacja a unifikacja prawa autorskiego
Początki regulacji prawa autorskiego odnosiły się wyłącznie do tych przejawów eksploatacji utworów, które miały znaczenie ekonomiczne dla obrotu handlowego. Z czasem jednak próby ujednolicenia regulacji prawa autorskiego na poziomie międzynarodowym przyczyniły się do znaczącej technicyzacji postanowień prawnych, które teraz stanowią punkt wyjścia dla kolejnych interpretacji dokonywanych przez Trybunał Sprawiedliwości UE. Poniższe opracowanie ma na celu bliższą analizę przebiegu i charakteru dyskursu prawnoautorskiego, od jego początkowych prób ujednolicenia w ramach Unii Europejskiej (w szczególności w odniesieniu do dyrektywy o społeczeństwie informacyjnym) aż do niedawnych rozwiązań wypracowanych w kazuistycznej wykładni TS. Całość opracowania zamykają krótkie rozważania odnośnie do przyszłości modelu ochrony prawnoautorskiej: jako rozwiązania technicznego, zunifikowanego bądź też w ramach systemu rozproszonego.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, nowe technologie, linkowanie, media społecznościowe
dr Ewa Laskowska-Litak
The author is an assistant professor at the Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2400-4156).
Technicization and Copyright Unification
The origins of copyright regulation concerned exclusively those manifestations of exploitation of works that were of economic relevance to commercial trade. Over time, however, attempts to harmonize copyright regulation at the international level have contributed to a significant technicization of the provisions of law, which now form the point of departure for subsequent interpretations made by the Court of Justice of the EU. The present paper seeks to take a closer look at the course and nature of the copyright law discourse, from its initial attempts at harmonization within the European Union (in particular with regard to the Information Society Directive) to the recent solutions developed in the CJEU’s casuistic interpretation. The entire study concludes with a brief consideration of the future of the copyright protection model: as a technical solution, a unified solution or within a distributed system.
Keywords: copyright law, new technologies, linking, social media
Bibliografia / References
Alter K.J., Who are the ‘’Masters of the Treaty’’?: European Governments and the European Court of Justice, „International Organisation” 1998/52(1).
Barta J., Markiewicz R., Matlak A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017.
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016.
Bateman A., Case Comment The use of televisions in hotel rooms Advocate General Sharpston’s Opinion, „European Intellectual Property Law Review” 2007/1.
Bechtold S. [w:] Concise European Copyright Law, red. P.B. Hugenholtz, T. Dreier, Karslruhe–Amsterdam–London 2016.
Bently L.A.F. i in., The Reference to the CJEU in Case C-466/12, Svensson, „University of Cambridge Faculty of Law Research Paper” 2013/6.
Brown I., The Evolution of Anti-circumvention Law, „International Review of Law, Computer & Technology” 2006/3.
Clark Ch., The Answer to the Machine is in the Machine [w:] The Future of Copyright in a Digital Environment, red. P.B. Hugenholtz, Hague 1996.
Cook T., Derclaye E., An EU Copyright Code: what and how, if ever?, „Intellectual Property Quaterly” 2011/3.
Derclaye E., The Court of Justice copyright case law: quo vadis?, „European Intellectual Property Review” 2014/11.
van Eechoud M., Hugenholtz P.B., van Gompel S., Guibault L., Helberger N., Harmonising European Copyright Law. The Challenges of Better Lawmaking, Alphen aan den Rijn 2009.
Ferenc-Szydełko E., Prawo autorskie na ziemiach polskich do 1926 roku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2000/75.
Ficsor M., Copyright for the digital era: the WIPO „Internet” treaties, „Columbia-VLA journal of law & the arts” 1997/3–4.
Ficsor M., The Law of Copyright and the Internet, Oxford 2002.
Geiger Ch., Schönherr F., Stamatoudi I., Torremans P., Karapapa S., The Information Society Directive [w:] EU Copyright Law, red. I. Stamatoudi, P. Torremans, Oxford 2021.
Georgopoulos T., The Legal Fundations of European Copyright Laws [w:] Codification of European Copyright Law, red. T.-E. Synodinou, Alphen aan den Rijn 2012.
Górnicki L., Rozwój idei praw autorskich: od starożytności do II wojny światowej, Wrocław 2013.
Hugenholtz P.B., Is Harmonization a Good Thing? The Case of the Copyright Acquis [w:] The Europeanization of Intellectual Property Law. Towards a European Legal Methodology, red. A. Ohly, J. Pila, Oxford 2013.
Hugenholtz P.B., van Velze S.C., Communication to a New Public? Three Reasons Why EU Copyright Law Can Do Without a “New Public,” „IIC International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2016/7(47).
Karapapa S., The requirement for a „new public” in EU copyright law, „European Law Review” 2017/1.
Karnell G., A Refutation of the Bogsch Theory on Direct Satellite Broadcasting Rights, „International Business Lawyer” 1990/18.
Laskowska-Litak E., Prawo autorskie w Unii Europejskiej [w:] Kamienie milowe orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2019.
Lucas-Schloetter A., Is There a Concept of European Copyright Law? History, Evolution, Policies, and Politics and the Acquis Communautaire [w:] EU Copyright Law, red. P. Torremans, I. Stamataudi, Cheltenham-Northampton 2014.
Markiewicz R., Svensson a sprawa polska, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2014/4.
Markiewicz R., Zdezorientowany prawnik o publicznym udostępnianiu utworów, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2016/4.
Mezei P., Enter the matrix: the effects of the CJEU’s case law on linking and streaming technologies, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2016/10.
Patry W., How to Fix Copyright, Oxford–New York 2012.
Reinbothe J., ‘A Review of the Last Ten Years and A Look at What Lies Ahead: Copyright and Related Rights in the European Union’, paper given at Tenth Annual Conference on International IP Law & Policy, Fordham University School of Law (New York, April 2002), www.europa.eu.int/comm/internal_market/copyright/documents/2002-fordhamspeech-reinbothe_en.htm (dostęp: 9.02.2023 r.).
Riesenhuber K., Systembildung im Europäischen Urheberrecht, Berlin 2007.
Roder V., Die Methodik des EuGH im Urheberrecht. Die autonome Auslegung des Gerichtshofs der Europäischen Union im Spannungsverhältnis zum nationalen Recht, Mohr Siebeck Tübingen 2016.
Rosati E., When does a communication to the public under EU copyright law need to be to a ‘new public’?, „European Law Review” 2020/6.
Senftleben M. [w:] Concise European Copyright Law, red. P.B. Hugenholtz, T. Dreier, Karslruhe–Amsterdam–London 2016.
Traple E., Europeizacja prawa autorskiego w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2014/126.
Maciej Janik
Autor jest adwokatem, doktorantem Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie Łódzkim (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4034-5367).
Filip Wiaderek
Autor jest pracownikiem Departamentu Ochrony Konkurencji w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów, doktorantem Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie Łódzkim (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5267-8206).
Udział w autorstwie tekstu:
Maciej Janik – 50%
Filip Wiaderek – 50%
Wykorzystywanie procedur prawnych w antykonkurencyjnym celu: doktryna sham litigation w unijnym prawie antymonopolowym i jej amerykański rodowód – cz. 2
Zarówno unijne, jak i polskie reguły konkurencji nie przewidują zamkniętego katalogu praktyk, które mogą doprowadzić do ograniczenia konkurencji. Autorzy opisują nietypową praktykę polegającą na wszczynaniu procedur prawnych w antykonkurencyjnym celu, którą w literaturze prawniczej określa się jako sham litigation lub vexatious litigation. W drugiej części skoncentrowano się na przedstawieniu, jak zagadnienie to postrzegane było dotychczas w praktyce organów stosujących unijne prawo konkurencji. W artykule dokonano również porównania amerykańskiej i unijnej doktryny sham litigation.
Słowa kluczowe: sham litigation, vexatious litigation, nadużywanie pozycji dominującej, prawo konkurencji
Maciej Janik
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland, and an advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4034-5367).
Filip Wiaderek
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland, and an employee of the Department of Competition Protection of the Polish Office of Competition and Consumer Protection (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5267-8206).
Authors’ contributions:
Maciej Janik – 50%
Filip Wiaderek – 50%
Using Legal Procedures for Anticompetitive Aims: The Sham Litigation Doctrine in the EU and Its Origins in US Law. Part 2
The two-part article explores the subject of sham litigation, an interesting type of unilateral antitrust infringement, which consists in initiating legal procedures before courts or administrative bodies but with an anticompetitive intent, i.e., not so much to assert one’s rights but to harm one’s competitors. The second part of the article focuses on further evolution of the EU’s own sham litigation doctrine after the seminal judgment in the ITT Promedia case. It is especially interesting to see how the CJEU issued decisions which developed the conditions set out in the earlier case law, but also ones which clearly prohibited the doctrine from being applied to certain types of conduct, as in the AstraZeneca case. Consequently, sham litigation is contrasted with other abuses of exclusive rights which manifest through the use of administrative or court procedures, such as pay-for-delay. The article then goes on to compare the US and EU approaches towards anticompetitive litigation strategies in order to establish what makes them similar and what sets them apart.
Keywords: sham litigation, vexatious litigation, abuse of dominant position, competition law
Bibliografia / References
Carrier M. A., Back to 2012: The Seventh Circuit’s Reliance on Pre-Actavis Law in Dismissing Patent-Thicket Claims, „Competition Policy International”, dostępny pod adresem: https://www.competitionpolicyinternational.com/back-to-2012-the-seventh-circuits-reliance-on-pre-actavis-law-in-dismissing-patent-thicket-claims/.
Gallasch S., Astrazeneca v. the Walker Process – A Real EU–US Divergence or Just an Attempt to Compare Apples to Oranges?, „European Competition Journal” 2011/3.
Guimarães de Lima e Silva V., Sham Litigation in the Pharmaceutical Sector, „European Competition Journal” 2011/3.
Janik M., Wiaderek F., Wykorzystywanie procedur prawnych w antykonkurencyjnym celu: doktryna sham litigation w unijnym prawie antymonopolowym i jej amerykański rodowód, cz. 1, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/1.
Kostecka-Jurczyk D., Glosa do wyroku Sądu Generalnego z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie T-321/05 AstraZeneca przeciwko Komisji Europejskiej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2013/1.
Kozieł T., Nadużycie procedur regulacyjnych jako naruszenie art. 102 TFUE. Glosa do wyroku S(PI) z dnia 1 lipca 2010 r., T-321/05, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/7.
Kulesza M., Wyrok TSUE: nie każdą skargą na praktykę ograniczającą konkurencję Komisja musi się zająć, https://codozasady.pl/p/wyrok-tsue-nie-kazda-skarga-na-praktyke-ograniczajaca-konkurencje-komisja-musi-sie-zajac (dostęp: 24.10.2022 r.).
Lianos P.I., „Vexatious”/ „Sham” Litigation in EU and US Antitrust Law: A Mechanism Design Approach, „Centre for Law, Economics and Society Research Paper Series” 2017/1.
Luterkort E., Vexatious (Patent) Litigation & Art. 82 EC Following AstraZeneca — EC and US Converging Approaches?, https://lup.lub.lu.se/luur/download?func=downloadFile&recordOId=1559936&fileOId=1565148 (dostęp: 22.10.2022 r.).
Miąsik D., Stosunek prawa ochrony konkurencji do prawa własności intelektualnej, LEX 2012.
Negrinotti M., The AstraZeneca Case, „College of Europe Research Paper in Law” 2007/4.
Olivera C., Is the End Near for Pharmaceutical Pay-for-Delay Deals?, https://lawreview.law.miami.edu/pharmaceutical-pay-for-delay-deals/ (dostęp: 24.10.2022 r.).
Preece S., Establishing an Abuse of Predatory Litigation, „European Competition Law Review” 1999/2.
Salgado L.H., Zucoloto G.F., Barbosa D.B., Study on the Anti-Competitive Enforcement of Intellectual Property (IP) Rights: Sham Litigation, (CDIP/9/INF/6), (2012), https://www.wipo.int/meetings/en/doc_details.jsp?doc_id=199801&usg= (dostęp: 24.10.2022 r.).
Ullrich H., Patent Pools: Approaching a Patent Law Problem Via Competition Policy [w:] European Competition Law Annual 2005: The Interaction between Competition Law and Intellectual Property Law, red. C. Ehlermann, I. Atanasiu, London 2007.
Wiśniewska W., Stosowanie praktyk ograniczających konkurencję w sektorze farmaceutycznym na tle prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2012.
Wosik P., Porozumienia pay-for-delay jako ograniczenie konkurencji ze względu na cel. Glosa do wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 8 września 2016 r. w sprawie T-472/13 H. Lundbeck A/S i Lundbeck Ltd. przeciwko Komisji Europejskiej, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2016/8.
Zegler B., By Object or Effect Restrictions – Reverse Payment Settlement Agreements in light of Lundbeck, Servier, and Generics, „Journal of European Competition Law & Practice” 2021/4.
dr hab. Agnieszka Grzelak, prof. ALK
Autorka jest profesorką w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
Wzajemne uznawanie orzeczeń podstawą współpracy państw członkowskich w sprawach karnych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3.05.2007 r., C-303/05, Advocaten voor de Wereld VZW przeciwko Leden van de Ministerraad
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-303/05, Advocaten voor de Wereld, ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju współpracy państw członkowskich w sprawach karnych. Jest to pierwszy wyrok, w którym TS wprost odniósł się do ważności decyzji ramowej w sprawie europejskiego nakazu aresztowania (ENA). Podobnie jak we wcześniejszych sprawach dotyczących zasady ne bis in idem, TS dokonał wykładni funkcjonalnej i systemowej kwestionowanych przepisów, podkreślając, że istota współpracy wynika z zasady wzajemnego uznawania orzeczeń. Tym samym wskazał na kluczową rolę wzajemnego zaufania i zasady lojalności w stosowaniu przepisów prawa UE dla tworzonej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE (PWBiS).
Słowa kluczowe: europejski nakaz aresztowania, decyzja ramowa, wzajemne zaufanie, współpraca w sprawach karnych, uznawanie orzeczeń
dr hab. Agnieszka Grzelak, professor of the Kozminski University
The author is an associate professor at the College of Law, Kozminski University in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
Mutual Recognition of Judgments as Basis for Cooperation Between Member States in Criminal Matters. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 3 May 2007, C-303/05, Advocaten voor de Wereld VZW v. Leden van de Ministerraad
The judgment of the Court of Justice in the Advocaten voor de Wereld case is fundamental to the development of cooperation between Member States in criminal matters. It is the first judgment in which the Court of Justice explicitly addressed the validity of the Framework Decision on the European Arrest Warrant (EAW). As in previous cases on the of the ne bis in idem principle, the Court of Justice interpreted the contested provisions functionally and systemically, emphasizing that the essence of cooperation derives from the principle of mutual recognition of judgments. Thus, it pointed out the key role of mutual trust and the principle of loyalty in the application of EU law for the created EU area of freedom, security and justice (AFSJ).
Keywords: European arrest warrant, framework decision, mutual trust, cooperation in criminal matters, recognition of judgments
Bibliografia / References
Fichera M., The implementation of the European Arrest Warrant in the European Union: law, policy and practice, Cambridge 2011.
Fuglsang-Sorensen H., Advocaten voor de Wereld: The Salvation of Mutual Trust [w:] The Court of Justice and European Criminal Law. Leading cases in a contextual Analysis, red. V. Mitsilegas, A. Di Martino, L. Mancano, Hart 2019.
Geyer F., European arrest warrant: Court of Justice of the European Communities: judgment of 3 rd May 2007, case C-303/05, Advocaten voor de Wereld VZW v. Leden van de Ministerraad, „European Constitutional Law Review” 2008/1.
Grzelak A., Trzeci filar Unii Europejskiej. Instrumenty prawne, Warszawa 2008.
Grzelak A., Zasada ne bis in idem na gruncie dorobku prawnego Schengen – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 11.02.2003 r., sprawy połączone C-187/01 i C-385/01,
Postępowania karne przeciwko Hüseyinowi Gözütok oraz Klausowi Brügge, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/1.
Hofmański P. (red.), Europejski nakaz aresztowania w teorii i praktyce państw członkowskich Unii Europejskiej, Warszawa 2008.
Kierzynka R., Ostropolski T., Zasada podwójnej karalności w III filarze UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008/9.
Lach A., Problemy funkcjonowania europejskiego nakazu aresztowania, „Europejski Przegląd Sądowy” 2006/11.
Leczykiewicz D., Constitutional conflicts and the third pillar, „European Law Review” 2008/2.
Mitsilegas V., The limits of Mutual Trust in Europe’s Area of Freedom, Security and Justice: From Automatic Inter-State Cooperation to the Slow Emergence of the Individual, „Yearbook of European Law” 2012/31.
O’Reilly P., The Exit of the Elephant from the European Arrest Warrant Parlour. (a note on the judgment of European Court of Justice delivered 3 May 2007 in Advocaten Voor de Wereld Vzw v. Leden Van De Ministerraad), „Journal of European Criminal Law” 2007/1.
Ostropolski T., Zasada proporcjonalności a europejski nakaz aresztowania, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/3.
Sarmiento D., European Union: The European Arrest Warrant and the quest for constitutional coherence, „International Journal of Constitutional Law” 2008/1.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauko oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
