Droga ku schyłkowi demokracji w Rzeczypospolitej Polskiej (rozważania na kanwie badań prowadzonych przez Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego – kontynuacja)dr Dobrochna Minich
adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego, Warszawa, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9987-7835
Droga ku schyłkowi demokracji w Rzeczypospolitej Polskiej (rozważania na kanwie badań prowadzonych przez Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego – kontynuacja)
Artykuł stanowi kontynuację rozważań podjętych na kanwie badań prowadzonych przez Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego. Analizie poddano zagadnienie wzmocnienia kompetencji organów władzy publicznej na przykładzie polskich rozwiązań legislacyjnych. Obserwowane marginalizacja zasady konstytucjonalizmu, centralizacja zarządzania państwem oraz konsolidacja władzy wiążą się z odejściem od wzorców demokratycznego państwa prawa i zwróceniem się ku autorytarnym formom rządów. Zmiana ekipy rządzącej po wyborach parlamentarnych w 2023 r. daje nadzieję na przywrócenie liberalnych podstaw demokracji.
Słowa kluczowe: demokracja, konstytucjonalizm, autorytaryzm, władza publiczna, polityka legislacyjna
Dr Dobrochna Minich
Assistant Professor, Faculty of Law and Administration, Lazarski University, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9987-7835
The path towards the decline of democracy in the Republic of Poland (considerations based on research conducted by the Legislative Process Research Centre of Lazarski University – continuation)
The article is a continuation of the considerations based on the research conducted by the Research Centre for the Legislative Process of Lazarski University. It presents an analysis of the strengthening of the competence of public authorities using the example of Polish legislative solutions. The marginalization of the principle of constitutionalism, the centralization of state management and the consolidation of power that are being observed are related to the move away from the models of a democratic state governed by the rule of law, turning towards authoritarian forms of government. The change of the ruling party after the 2023 parliamentary elections gives hope for the restoration of the liberal foundations of democracy.
Keywords: democracy, constitutionalism, authoritarianism, public authority, legislative policy
References / Bibliografia
Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, Warszawa 2021.
Atienza M., Constitutionalism, Globalization and Law, Warszawa 2009.
Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 2010.
Böckenförde E.-W., Constitutional and Political Theory. Selected Writings, Oxford 2017.
Comanducci P., Constitucionalizacion y neoconstitucionalismo [in:] Positivismo jurídico y neoconstitucionalismo, eds P. Comanducci, M. Ángeles Ahumada, D. González Lagier, Madrid 2009.
Dąbała J., Śmierć demokracji w 17 krokach, Onet, 18/04/2021, https://wiadomosci.onet.pl/opinie/smierc-demokracji-w-17-krokach-esej-prof-jacka-dabaly/hkyvhdk (accessed on: 27/08/2024).
Dippel H., Modern constitutionalism. An introduction to a history in need of writing, “Legal History Review” 2005/73.
Friedrich C.J., Verfassungsstaat der Neuzeit, Berlin 1953.
Gicquel J., Droit Constitutionnel et institutions politiques, Paris 1987.
Grimm D., Zur Bedeutung nationaler Verfassungen in einem vereinten Europa [in:] Handbuch der Grundrechte in Deutschland und Europa, eds D. Merten, H. Papier, vol. VI/2, Heidelberg 2009.
Guastini R., Lezioni di teoria del diritto e dello stato, Torino 2006.
Hayek F.A., Konstytucja wolności, Warszawa 2006.
Jamróz A., Demokracja współczesna. Wprowadzenie, Białystok 1993.
Jellinek G., Ogólna nauka o państwie, Warszawa 1921, 1924.
Kaczorowski P., Zrozumieć nowoczesność, Warszawa 2023.
Korab-Karpowicz W.J., Traktat polityczno-filozoficzny o dobrym państwie, szczęśliwym społeczeństwie i ewolucji ludzkości, Kraków 2022.
Kustra-Rogatka A., The Hypocrisy of Authoritarian Populism in Poland: Between the Facade Rhetoric of Political Constitutionalism and the Actual Abuse of Apex Courts, “European Constitutional Law Review” 2023/19 (1).
Locke J., Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 1992.
Ławniczak A., Geneza konstytucji, Wrocław 2015.
Merten D., Ustawodawstwo w państwie prawnym. Możliwości, wyzwania, zobowiązania [in:] Tworzenie prawa w demokratycznym państwie prawnym, ed. H. Suchocka, Warszawa 1992.
Minich D., Dokąd zmierza demokracja? Rozważania na kanwie polskiej praktyki legislacyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023/11.
Minich D., Dylematy współczesnej władzy – kryzys demokracji liberalnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2022/7–9.
Minich D., Konstytucjonalizm versus populizm. Rywalizacja idei w polskiej praktyce politycznej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/11.
Pichlak M., Polskie spory między populistycznym a prawnym konstytucjonalizmem wobec refleksyjności konstytucji, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2022/1.
Pizzorusso A., Europejskie dziedzictwo konstytucyjne, Warszawa 2013.
Sagan S., Dyktatura zakamuflowana casus Polski (Demokracja w kojcu, podziały, lęki), Warszawa 2024.
Schmitt C., Dyktatura. Od źródeł nowożytnej idei suwerenności do proletariackiej walki klas, Warszawa 2016.
Smolak M., Ustawy imitacyjne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/78 (4).
Sorokin P., Dynamika społeczna i kulturowa, Warszawa 2024.
Stambulski M., Czarnota A., Janusowe oblicze konstytucjonalizmu, „Krytyka Prawa” 2019/1.
Stępień M., Zarys koncepcji placebo legislacyjnego, Warszawa 2024.
Szlachta B., Demokracja liberalna. Źródła, ustanowienie (?) i kres (?), Warszawa 2022.
dr Renata Śliwa, prof. UKEN
Instytut Praw, Ekonomii i Administracji, Katedra Ekonomii Instytucjonalnej, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5029-8798
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr Piotr Waląg
adiunkt, Katedra Inżynierii Bioprocesów, Energetyki i Automatyzacji, Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5199-9449
udział w autorstwie tekstu – 50%
Koszty i bariery przedsiębiorcy w Polsce. Analiza lexometryczna dla lat 1990–2023
Regulacje państwa powodujące narastanie utrudnień w prowadzeniu działalności gospodarczej poprzez obciążenia finansowe, formalne i organizacyjne kwalifikowane są w przyjętej metodyce badań jako zwiększanie kosztów lub podnoszenie barier wejścia na rynki. Utrudnianie osiągania przez przedsiębiorców wyznaczonego sobie przez nich celu może odbywać się poprzez nakładanie obowiązku w postaci: większych zobowiązań publicznych (podatków, składek, zezwoleń), konieczności zatrudnienia dodatkowych osób, spełnienia dodatkowych wymogów, zwiększenia czasu przeznaczanego na załatwienie sprawy. Tworzenie przez regulacje państwa nowych utrudnień w osiąganiu przez przedsiębiorców celów – traktowane jako podnoszenie kosztów i barier – oznaczane jest w badaniach jako ocena dodatnia (1, 2, 3). Działanie państwa prowadzące do obniżenia istniejących wcześniej kosztów i barier (obciążeń w osiąganiu celów przedsiębiorców) oznaczane jest w badaniach wynikiem ujemnym (-1, -2, -3). Okres badawczy 1990–2022 odznaczał się różnorodnością przyczyn zachodzenia zmian regulacyjnych oddziałujących na koszty i bariery prowadzenia działalności gospodarczej. Był on naznaczony tak ważnymi dla rozwoju przedsiębiorczości w Polsce wydarzeniami, jak: szok transformacji ustrojowej, azjatycki kryzys finansowy 1997–1998, zakończenie procesu wstępowania Polski do Unii Europejskiej w 2004 r., wstąpienie do struktur unijnych, globalny kryzys bankowy – 2007/2008–2009, pandemia COVID-19 – 2020–2023, wojna na Ukrainie – luty 2022 r. Na podstawie analiz lexometrycznych ustaw przyjmowanych w okresie 1990–2023 wykazuje się, że regulacje związane z kosztami i barierami działalności gospodarczej w Polsce odznaczały się trendem wzrostowym – bardziej zwiększały koszty i bariery, niż je obniżały. Ostatni rok analiz, rok 2023, wykazywał „sumę ewaluacji” nieznacznie ujemną. W jej ramach wzrost obciążeń następował głównie poprzez wpływ na zachowania przedsiębiorców niż na strukturę rynkową, bardziej poprzez społeczne regulacje niż ekonomiczne, obejmujące regulacje środowiskowe (prawie 14% z 22 ustaw o odziaływaniu na wzrost obciążeń, w tym jedna najsilniej oddziałująca), odnoszące się do obowiązków informacyjnych (36%) oraz do kwestii bezpieczeństwa (68%).
Słowa kluczowe: analiza lexometryczna, regulacje działalności gospodarczej, bariery przedsiębiorczości
Dr Renata Śliwa, professor of the University of the National Education Commission
Institute of Law, Economics and Administration, Department of Institutional Economics, Faculty of Social Sciences, University of the National Education Commission in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5029-8798
contribution to the preparation of the article – 50%
Dr Piotr Waląg
assistant professor, Department of Bioprocess Engineering, Energy and Automation, Faculty of Production Engineering and Energy, University of Agriculture in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5199-9449
contribution to the preparation of the article – 50%
The entrepreneur’s costs and barriers in Poland. A lexometric analysis for the period 1990–2023
State regulations that increase the obstacles to doing business through financial, formal and organizational burdens are qualified in the adopted research methodology as increasing costs or raising barriers to entry onto markets. The imposition of obligations in the form of higher public liabilities (taxes, contributions and permits), the need to hire additional people, the need to meet additional requirements, the need to increase the time spent on dealing with matters can make it more difficult for entrepreneurs to achieve their self-imposed goal. The creation of new impediments to the achievement of goals by entrepreneurs through state regulation, which is treated as raising costs and barriers for the entrepreneur, is marked in studies as a positive assessment (1, 2, 3). The studies give state action leading to the reduction of pre-existing costs and barriers (burdens on the achievement of entrepreneurs’ goals) a negative score (-1, -2, -3). The 1990–2022 research period had a wide variety of possible causes of regulatory changes affecting the costs and barriers to doing business. It was marked by such important events for the development of entrepreneurship in Poland, such as the shock of the system transformation, the Asian financial crisis of 1997–1998, the completion of Poland’s accession to the EU in 2004, accession to the European Union’s structures, the global credit crisis of 2007/2008–2009, the 2020–2023 Covid-19 pandemic and the war in Ukraine started in February 2022. The lexometric analyses of the laws adopted in 1990–2023 shows that regulations related to costs and barriers to business in Poland saw a rising trend – they increased costs and barriers more than they lowered them. The last year of the analysis, namely 2023, showed a slightly negative ‘sum of evaluations’. Within this, burdens increased primarily through impacts on the behaviour of businesses rather than on the market structure, more through social regulations than economic regulations, including environmental regulations (almost 14% of the 22 laws that contributed to increasing the burdens, including the one with the strongest impact), regarding information duties (36%) and security issues (68%).
Keywords: lexometric analysis, business regulation, barriers to entrepreneurship
References / Bibliografia
Bartlett W., Bukvič V., Barriers to SME growth in Slovenia, “MOCT-MOST: Economic Policy Transitional Economies” 2001/11 (2).
Bartlett W., Prasnikar J., Small firms and economic transformation in Slovenia, “Communist Economies and Economic Transformation” 1995/7 (1).
Caballero G., Arias X.C., Transaction cost politics in the map of the new institutionalism [in:] Advances in Political Economy: Institutions, Modelling and Empirical Analysis, eds N. Schofield, G. Caballero, D. Kselman, New York 2013.
Hayek F.A. von, Konstytucja wolności, Warszawa 2011.
Khanin D., Rosenfield R., Mahto R.V., Singhal Ch., Barriers to entrepreneurship: opportunity recognition vs. opportunity pursuit, “Review of Managerial Science” 2022/16 (4).
Klapper L., Laeven L., Rajan R., Entry Regulation as a Barrier to Entrepreneurship, NBER Working Paper 10380, 2004, https://www.nber.org/system/files/working_papers/w10380/w10380.pdf (accessed on: 20/08/2024).
Lazarski University Legislative Process Research Centre, Social, economic and political motives of laws enacted during the 8th and 9th terms of the Polish Parliament, Report from lexometric research, Warszawa 2023.
McCloskey D.N., Bourgeois Equality: How Ideas, Not Capital or Institutions, Enriched the World, Chicago 2016.
Ménard C., Shirley M.M., Advanced Introduction to New Institutional Economics, Northampton, MA 2022.
Ricketts M., The Economics of Business Enterprise, Cheltenham, Northampton, MA 2019.
Statistics Poland, Labour market, Macroeconomic indicators, 12/11/2024, https://stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/ (accessed on: 13/11/2024).
Statistics Poland, National Accounts according to ESA 2010, Macroeconomic indicators, 12/11/2024, https://stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/ (accessed on: 13/11/2024).
Viscusi W.K., Harrington J.E. jr., Sappington D.E.M., Economics of Regulation and Antitrust, Cambridge, MA 2018.
Williamson O.E., Transaction cost economics [in:] Handbook of Industrial Organization, eds R. Schmalensee, R. Willing, New York 1989.
Karol Strzała, LL.M., MBA
Katedra Finansów i Bankowości, Wydział Ekonomii i Zarządzania, Uczelnia Łazarskiego, Warszawa, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7883-0771
Wpływ globalnych kryzysów na politykę fiskalną Polski w latach 2016–2023. Analiza tendencji ustawodawstwa generującego wzrost wydatków publicznych
W artykule przedstawiono analizę wpływu globalnych kryzysów, takich jak: pandemia COVID-19, konflikt zbrojny na Ukrainie oraz kryzys energetyczny, na politykę fiskalną Polski w latach 2016–2023. Omówiono konsekwencje tych zdarzeń dla finansów publicznych i gospodarki, ukazując, jak decyzje ustawodawcze wpływały na wydatki publiczne w obliczu rosnącej inflacji i niestabilności geopolitycznej. Zwrócono uwagę na fakt, że interwencje mające na celu złagodzenie skutków kryzysów prowadziły do zwiększenia obciążeń budżetowych, co może wpłynąć na długoterminową stabilność finansową państwa. Mimo pewnych działań oszczędnościowych, które miały miejsce w 2023 r., wciąż dominowały regulacje zwiększające wydatki publiczne, w tym na wsparcie emerytalno-rentowe, transport publiczny oraz inwestycje w energię odnawialną. Artykuł podkreśla potrzebę opracowania długoterminowych strategii zarządzania wydatkami publicznymi, monitorowania ich realizacji i wprowadzania korekt w celu osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego oraz poprawy jakości życia obywateli.
Słowa kluczowe: wydatki publiczne, budżet, polityka fiskalna, COVID-19, wojna, Ukraina, legislacja, kryzys energetyczny, inflacja, deficyt
Karol Strzała, MBA, LL.M.
Department of Finance and Banking, Faculty of Economics and Management, Lazarski University, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7883-0771
The impact of global crises on Poland’s fiscal policy in 2016–2023. An analysis of legislation generating increased public expenditures
The article presents an analysis of the impact of global crises, such as the Covid-19 pandemic, the armed conflict in Ukraine and the energy crisis, on Poland’s fiscal policy in 2016–2023. It discusses the consequences of these events for public finance and the economy, illustrating how legislative decisions influenced public expenditure in the face of rising inflation and geopolitical instability. It points out that interventions intended to mitigate the effects of these crises led to increased budgetary burdens, which could affect the long-term financial stability of the state. Despite certain cost-saving measures implemented in 2023, legislation increasing public spending, including support for pensions and disability annuities, public transport and investments in renewable energy, still dominated. The article emphasizes the need to develop long-term strategies for managing public expenditure, monitor their implementation and introduce adjustments to achieve sustainable economic growth, while improving the quality of life for the citizens.
Keywords: public expenditure, budget, fiscal policy, Covid-19, war, Ukraine, legislation, energy crisis, inflation, deficit
References / Bibliografia
Alińska A., Antykryzysowa polityka fiskalna – cele, uwarunkowania i instrumenty, “Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H – Oeconomia” 2016/50 (1).
Borodo A., Finanse publiczne. Zagadnienia ustrojowe i prawne, Warszawa 2019.
Eurostat, General government deficit (-) and surplus (+) – annual data, https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/teina200 (accessed on: 22/10/2024).
Fajferek A., Polityka ekonomiczna, Kraków 1999.
Pustoła M., Instrumenty zarządzania finansami publicznymi, Warszawa 2015.
Raczkowski K., Bezpieczeństwo finansowe [in:] Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie, ed. J. Płaczek, Warszawa 2014.
Statistics Poland, Small Statistical Yearbook 2010, Warszawa 2010.
Statistics Poland, Statistical Yearbooks for 1993–2008, Warszawa 1993–2008.
System Prawa Unii Europejskiej, vol. 7, Prawo rynku wewnętrznego, ed. D. Kornobis-Romanowska, Warszawa 2020.
Żyżyński J., Budżet i polityka podatkowa. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2009.
Adam Płusa
Wydział Prawa i Administracji, Centrum Badań Procesu Legislacyjnego, Uczelnia Łazarskiego, Warszawa, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0003-1870-1681
Regulacje prawne wpływające na sytuację podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym w latach 2015–2023
Artykuł stanowi próbę zaprezentowania tendencji ustawodawcy do wpływania na sytuację podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym poprzez wprowadzanie regulacji prawnych sprzyjających ich pozycji na wolnym rynku bądź ją osłabiających. Analiza obejmuje ustawy uchwalone przez polski parlament w latach 2015–2023 i polega na weryfikacji konkretnych regulacji zawartych w tych aktach według skali od +3 (wysoki wpływ na korzyść podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym) do -3 (wysoki wpływ na korzyść pozostałych podmiotów istniejących na rynku). W ocenie autora ogólną tendencją ustawodawcy w długoletniej perspektywie jest dążenie do zapewnienia konkurencyjności rynku, co widać również w omawianym okresie. Autor zwraca uwagę na wydarzenia z ostatnich lat, które mogły być przyczyną podjęcia przez ustawodawcę decyzji o ochronie interesów konkretnych grup podmiotów na rynku.
Słowa kluczowe: dominacja ekonomiczna, podmioty o dużym potencjale ekonomicznym, mechanizmy rynkowe, konkurencyjność na rynku
Adam Płusa
Faculty of Law and Administration, Legislative Process Research Centre, Lazarski University, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0003-1870-1681
Legal regulations affecting the situation of entities with significant economic potential in 2015–2023
The article is an attempt to present the tendency of the legislature to influence the situation of entities with significant economic potential by introducing legal regulations supporting or weakening their position on the free market. The analysis encompasses legislation enacted by the Polish parliament in 2015–2023 and involves an examination of specific regulations contained in these acts based on a scale of +3 (high impact in favour of entities with high economic potential) -3 (high impact in favour of other entities on the market). According to the author, the general tendency of the legislature in the long term is to strive to ensure market competitiveness, which is also visible in the period in question. The author draws attention to the events of recent years, which could have led the legislature to the decision to protect the interests of specific groups of entities on the market.
Keywords: economic dominance, entities with significant economic potential, market mechanisms, competition on the market
References / Bibliografia
Izdebski H., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 20, 21, 22, Warszawa 2022.
Kowalski A.M., Weresa M.A., Polska. Raport o konkurencyjności 2021, Warszawa 2021, chap. „Podsumowanie. Pozycja konkurencyjna Polski na początku 2021 r.”.
Tuleja P. [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, ed. P. Tuleja, Warszawa 2023.
prof. dr hab. Paweł Chmielnicki
Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3161-9397
Komunikowanie potrzeby niwelowania efektu gapowicza w przestrzeni medialnej i w procesie legislacyjnym
Artykuł jest przyczynkiem do analizy wpływu mediów na proces ustawodawczy w Polsce. Autor stawia tezę, że proces legislacyjny obciążają przeoczenia i zaniechania dysponentów tego procesu, które można określić jako „publiczne koszty osierocone”. Zjawisko to wynika z faktu, że brakuje podmiotów, które zgłaszałyby dysponentom postulaty dotyczące kosztów realizacji zadań publicznych równie często i skutecznie, jak w przypadku kosztów regulacyjnych ponoszonych przez podmioty prywatne. W artykule postawiono tezę, że sytuacja może ulec zmianie, jeżeli problem kosztów ponoszonych przez podmioty publiczne będzie skutecznie komunikowany w przestrzeni medialnej. Warunkiem jest jednak właściwe rozeznanie problemu przez autorów publikacji medialnych. Tezę tę poddano egzemplifikacji na kanwie jednego z bardziej znanych przypadków „publicznych kosztów osieroconych”, jakie powstają na skutek tzw. efektu gapowicza.
Słowa kluczowe: media, rola dziennikarzy, efekt gapowicza, źródła prawa, proces ustawodawczy
Professor Dr Hab. Paweł Chmielnicki
Faculty of Journalism, Information and Bibliology, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3161-9397
Communicating the need to eliminate the free rider effect in the media and the legislative process
The article is a contribution to the analysis of the influence of the media on the legislative process in Poland. The author puts forward the thesis that the legislative process is burdened by the oversights and omissions of the administrators of this process, which can be described as ‘public stranded costs’. This phenomenon arises from the fact that there are no entities that would make demands on the administrators regarding the costs of implementing public tasks as often and effectively as in the case of regulatory costs incurred by private entities. The article presents the thesis that the situation may change if the problem of costs incurred by public entities is effectively communicated in the media. However, the condition is that the authors of media publications have a proper understanding of the problem. This thesis was exemplified on the basis of one of the more well-known cases of ‘public stranded costs’, which arise as a result of the so-called free rider effect.
Keywords: media, the role of journalists, free rider effect, sources of law, legislative process
References / Bibliografia
Baumol W., Welfare Economics and the Theory of the State, Cambridge, MA 1952.
Chmielnicki P. [in:] Pochodzenie, tworzenie i efektywność prawa, ed. P. Chmielnicki, Warszawa 2014.
Chmielnicki P., “Macro” and “Micro” Approach to Research on Law as a Part of Socio-Economic System [in:] New Perspectives on Legislation. A Comparative Approach, eds P. Chmielnicki, A. Sulikowski, Berlin 2020.
Gaughan J., Kasteridis P., Mason A., Street A., Why are there long waits at English emergency departments?, “European Journal Health Economics” 2019/21 (2).
Groves T., Ledyard J., Optimal allocation of public goods: A solution to the „free-rider” problem, “Econometrica” 1977/4.
Hendriks C.M., When the forum meets interest politics: Strategic uses of public deliberation, “Politics & Society” 2006/34 (4).
Leśniak G.J., FPP o skutkach wydłużenia ważności orzeczeń o niepełnosprawności oraz stopniu niepełnosprawności [Federation of Polish Entrepreneurs on the consequences of extending the validity of disability certificates and certificates of the degree of disability], Prawo.pl, 3/01/2024, https://www.prawo.pl/kadry/skutki-wydluzenia-waznosci-orzeczen-o-niepelnosprawnosci-oraz-stopniu-niepelnosprawnosci,524727.html (accessed on: 21/10/2024).
mb/ams, Jeden dzień może kosztować kilkaset złotych. Przestroga dla spóźnialskich [One day can cost several hundred zlotys. Warning for late payers], TVN24 Biznes, 11/07/2023, https://tvn24.pl/biznes/pieniadze/bezpieczny-kredyt-2-procent-doplaty-brak-zaplaty-w-terminie-moze-kosztowac-kilkaset-zlotych-st7216808 (accessed on: 21/10/2024).
Olson M., The Logic of Collective Action, Cambridge 1965.
Otto P., Emerytury pomostowe od lupą inspekcji. Co to oznacza dla zatrudnionych? [Bridging pernsions to be audited. What does this mean for employees?], “Dziennik Gazeta Prawna”, 20/12/2023, https://www.gazetaprawna.pl/praca/artykuly/9385429,emerytury-pomostowe-od-lupa-inspekcji-co-to-oznacza-dla-zatrudnionych.html (accessed on: 21/10/2024).
Panek A., Koszty osierocone w Polsce i krajach UE, “Biuletyn URE” 2002/5.
Reader entries, https://www.money.pl/emerytury/tysiace-osob-straci-prawo-do-emerytury-posypie-sie-lawina-pozwow-6943237250292480a.html (accessed on: 21/10/2024).
Ringelmann M., Recherches sur les moteurs animés: Travail de l’homme, “Annales de l’Institut National Agronomique” 1913/12.
Szewioła P., Zmiany w emeryturach pomostowych: pracownicy skorzystają przed wyborami [Changes in brigding pensions: employees will benefit before the elections], “Rzeczpospolita”, 12/06/2023, https://www.rp.pl/praca-emerytury-i-renty/art38594211-zmiany-w-emeryturach-pomostowych-pracownicy-skorzystaja-przed-wyborami (accessed on: 21/10/2024).
Świder J., Emerytury pomostowe czekają kontrole. Ich odwiedzą inspektorzy [Bridge pensions are subject to inspections. They will be visited by inspectors], Interia Biznes, 20/12/2023, https://biznes.interia.pl/emerytury/news-emerytury-pomostowe-czekaja-kontrole-ich-odwiedza-inspektorz,nId,7220821 (accessed on: 21/10/2024).
Wójcik K., Dobra wiadomość dla niepełnosprawnych. Ich orzeczenia wciąż są ważne [Good news for the disabled. Their certificates are still valid], “Rzeczpospolita”, 30/12/2023, https://www.rp.pl/niepelnosprawni/art39638861-dobra-wiadomosc-dla-niepelnosprawnych-ich-orzeczenia-wciaz-sa-wazne (accessed on: 21/10/2024).
dr Magdalena Malinowska-Wójcicka
kierownik studiów podyplomowych Legislacja w Praktyce – Centrum Kształcenia Podyplomowego, pracownik Centrum Badań Procesu Legislacyjnego, Uczelnia Łazarskiego, Warszawa, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1757-3935
Formalizacja bardziej złożonych modeli działania człowieka w świetle danych lexometrycznych
Celem publikacji jest zbadanie zagadnienia: czy i w jakim stopniu wprowadzone przez polskiego ustawodawcę regulacje przyczyniły się do uproszczenia albo komplikacji systemu prawnego w kontekście coraz częściej wprowadzanych specustaw. Przedstawione wyniki analiz są efektem szerszego projektu, którego celem jest zidentyfikowanie długookresowych tendencji w polskiej legislacji. W procesie zbierania danych wykorzystano innowacyjną metodę badawczą opierającą się na założeniu, że tworzenie prawa podlega takim samym tendencjom długookresowym, jak każdy inny towar, czyli prawu podaży i popytu. W artykule przedstawiono ogólne wyniki badań, a następnie dokonano analizy i oceny tych ustaw, w których wystąpiło zjawisko komplikacji systemu prawnego.
Słowa kluczowe: komplikacja systemu, legislacja, lexometria
Dr Magdalena Malinowska-Wójcicka
Head of the Legislative Process Research Centre – Postgraduate Education Centre, Employee of the Legislative Process Research Centre, Lazarski University, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1757-3935
Formalization of more complex models of human action in the light of lexometric data
The objective of the article is to analyse and assess whether and to what extent the regulations introduced by the Polish legislature contributed to the simplification or complication of the legal system in the context of the increasingly frequent enactment of special-purpose acts. The research results presented in the article are a result of a greater research project intended to analyse long-term trends in Polish legislation. An innovative research method was used in the data collection process, which was based on the assumption that law-making is subject to the same long-term trends as any other commodity, namely the law of supply and demand. The article presents general research results on the issue of system complication, and then analyses and assesses those acts in which the phenomenon of legal system complication under review appeared.
Keywords: complication of the system, legislation, lexometry
References / Bibliografia
Biernat T., Stabilność prawa w kontekście wartości, instytucji i funkcjonowania systemu prawnego, Kraków 2016.
Chmielnicki P., “Macro” and “Micro” Approach to Research on Law as a Part of Socio-Economic System [in:] New Perspectives on Legislation. A Comparative Approach, eds P. Chmielnicki, A. Sulikowski, Berlin 2020.
Wardyński T., Wojdyło K., Technologia jako źródło wyzwań, newtech.law, 10/10/2017, http://www.codozasady.pl/technologia-jako-zrodlo-wyzwan/ (accessed on 9/11/2024).
Wojdyło K., Mazur K., Prawo nie nadąża za rzeczywistością, Klub Jagielloński, 26/03/2017, https://klubjagiellonski.pl/2017/03/26/prawo-nie-nadaza-za-rzeczywistoscia/ (accessed on 10/11/2024).
dr hab. Krzysztof Kowalik
adiunkt, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8511-6851
Przyszłe wektory działań legislacyjnych a wizja wykorzystania generatywnej sztucznej inteligencji w mediach. Perspektywa osób studiujących kierunki związane z komunikacją społeczną
Sektor kreatywny stoi przed istotnymi wyzwaniami związanymi z dynamicznym rozwojem sztucznej inteligencji (AI, ang. Artificial Intelligence). Obowiązujące regulacje, zwłaszcza w szeroko rozumianej branży medialnej (dziennikarstwo, reklama, PR itd.), nie nadążają za skutkami mechanizmów funkcjonowania algorytmów AI. W Polsce trwa dyskusja nad założeniami nowej ustawy medialnej oraz wdrożeniem nowoczesnych mechanizmów kreujących i regulujących rynek. Jest to okazja do komplementarnego podejścia do wyzwań stojących przed sektorem kreatywnym. Przykładem istotności problemu jest casus publicznego Radia Kraków, w którym jeden z programów był prowadzony i kreowany przez sztuczną inteligencję. Celem badania było zarysowanie możliwych wektorów działań regulacyjnych, jakie należałoby podjąć, aby dostosować je do dynamiki rozwoju AI w sektorze kreatywnym. Przeprowadzono ankietę wśród 351 osób z sześciu polskich uczelni, studiujących kierunki związane z komunikacją społeczną (m.in. dziennikarstwo, PR, multimedia, marketing, zarządzanie mediami). Ta społeczność to przyszli uczestnicy rynku pracy, na który AI będzie miała istotny wpływ. Wyniki badania i wnioski wskazują na wektory działań regulacyjnych, jakie powinny być rozważane w ramach dyskusji nad tworzonym nowym porządkiem sektora kreatywnego, zwłaszcza branży medialnej.
Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja, regulacje sektorów kreatywnych, dziennikarstwo, komunikacja społeczna
Dr Hab. Krzysztof Kowalik
assistant professor, Faculty of Journalism, Information and Book Studies, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8511-6851
Future vectors of legislative activities and the vision of using generative artificial intelligence in the media. Perspective of people studying social communication
The creative sector faces significant challenges related to the dynamic development of artificial intelligence (AI). The existing regulations, especially in the broadly understood media industry (journalism, advertising, PR, etc.) do not keep up with the effects of the mechanisms of operation of AI algorithms. A discussion is taking place in Poland on the assumptions to the new media law and the implementation of modern mechanisms creating and regulating the market. This is an opportunity for a complementary approach to the challenges facing the creative sector. An example of the significance of the problem is the case of public Radio Kraków, in which one of the programmes was hosted and created by artificial intelligence. The objective of the study was to outline possible vectors of regulatory activities that should be taken to adapt them to the dynamics of AI development in the creative sector. A survey was conducted among 351 people from six Polish universities studying social communication subjects (including journalism, PR, multimedia, marketing and media management). This community constitutes the future participants of the labour market, on which AI will have a significant impact. The research results and conclusions indicate the vectors of regulatory actions that should be considered in the discussion on the new order being formed in the creative sector, especially the media industry.
Keywords: artificial intelligence, regulation of the creative industries, journalism, social communication
Bibliografia / References
AI research and products that put safety at the frontier, Anthropic, 2024, https://www.anthropic.com/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
Bärgslagsbladet/Arboga Tidning, https://www.bblat.se/skribent/adaee93a-3ee1-49a1-8852-57ba8e811461 (dostęp: 30.09.2024 r.).
Bickert M., Our Approach to Labeling AI-Generated Content and Manipulated Media, Meta, 5.04.2024 r., https://about.fb.com/news/2024/04/metas-approach-to-labeling-ai-generated-content-and-manipulated-media/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
Blom J.N., Hansen K.R., Click bait: Forward-reference as lure in online news headlines, „Journal of Pragmatics” 2015/76 (3).
Bovet A., Makse H.A., Influence of fake news in Twitter during the 2016 US presidential election, „Nature Communications” 2019/10 (1).
Brunner K. i in., AI Guidelines at Bavarian Broadcasting, BR24, 16.07.2024 r., https://www.br.de/extra/ai-automation-lab-english/ai-ethics100.html (dostęp: 30.09.2024 r.).
Chauvin T, Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2014.
Chmielnicki P., Metodyka badań nad źródłami powstania prawa, cz. 1, Podstawy, „Przegląd Prawa Publicznego” 2012/3.
Chmielnicki P., Metodyka badań nad źródłami powstania prawa, cz. 2, Uzasadnienie i objaśnienie poszczególnych faz badań, „Przegląd Prawa Publicznego” 2012/4.
Cools H., Diakopoulos N., Writing guidelines for the role of AI in your newsroom? Here are some, er, guidelines for that, NiemanLab, 11.07.2023 r., https://generative-ai-newsroom.com/towards-guidelines-for-guidelines-on-the-use-of-generative-ai-in-newsrooms-55b0c2c1d960 (dostęp: 30.09.2024 r.).
Countering disinformation in an era of AI-driven risks, Edelman, 2024, https://www.edelman.com/expertise/crisis-reputation-risk/counter-disinformation-unit (dostęp: 30.09.2024 r.).
Cybenko G., Giani A., Thompson P., Cognitive hacking: a battle for the mind, „IEEE: Computer” 2002/35 (8).
Deuze M., Media Work, Cambridge 2007.
Deuze M., What is journalism?: Professional identity and ideology of journalists reconsidered, „Journalism” 2005/6 (4).
Doktorowicz K., Dziennikarstwo cyfrowe: koniec profesjonalizmu czy nowa misja dziennikarstwa dla każdego? [w:] Nie bądźmy obojętni. Człowiek, społeczeństwo, polityka. Prace ofiarowane prof. dr hab. Teresie Sasińskiej-Klas, red. A. Hess, W. Świerczyńska-Głownia, Kraków 2020.
Duffy A., Ang P.H., Digital journalism: defined, refined, or re-defined, „Digital Journalism” 2019/7 (3).
Frontier AI in your hands, Mistral AI, [2024], https://mistral.ai/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
Gemini, [2024], https://gemini.google.com/?hl=pl (dostęp: 30.09.2024 r.).
A Handbook for Journalism Educators. Reporting on Artificial Inteligence, red. M. Jaakkola, UNESCO, Paris 2023, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000384551 (dostęp: 30.09.2024 r.).
Hudnall H., AI behind image of flooded Gatlinburg. Fact check, USA Today News, [30.09.2024 r.], https://eu.usatoday.com/story/news/factcheck/2024/10/04/image-tennessee-city-after-helene-fact-check/75502857007/?sfnsn=mo (dostęp: 30.09.2024 r.).
Introducing GPT-4o: OpenAI’s new flagship multimodal model now in preview on Azure, Azure, 14.05.2024 r., https://azure.microsoft.com/en-us/blog/introducing-gpt-4o-openais-new-flagship-multimodal-model-now-in-preview-on-azure/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
jd, Meta testuje wpisy generowane przez sztuczną inteligencję, Wirtualne Media, 30.09.2024 r., https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/facebook-wpisy-sztuczna-inteligencja (dostęp: 30.09.2024 r.).
Kaleta M., Dziennikarstwo jako zawód sektora kreatywnego, „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie” 2023/18.
Kieslich K., Došenović P., Starke C., Lünich M., Marcinkowski F., Artificial Intelligence in journalism. How does the public perceive the impact of artificial intelligence on the future of journalism?, „Meinungsmonitor Künstliche Intelligenz”, Factsheet No. 4, January 2021, https://www.cais.nrw/en/factsheet-4-ai-journalism/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
Kojzar K., Wandas M., Eter już bez sztucznej inteligencji. Off Radio Kraków rezygnuje z AI po tygodniu kryzysu, Oko.press, 28.10.2024 r., https://oko.press/off-radio-krakow-rezygnuje-z-ai (dostęp: 28.10.2024 r.).
Korybski A., Leszczyński L., Stanowienie i stosowanie prawa. Elementy teorii, Warszawa 2021.
Kowalik K., Algorytm i sztuczna inteligencja w mediach. Diagnoza funkcjonalności i kategoryzacja wdrożeń na podstawie źródeł branżowych i literatury przedmiotu [w:] Polski system medialny w procesie zmian, t. 3, red. J. Kępa-Mętrak, P. Ciszek, Kielce (w druku).
Kowalik K., Wykorzystanie sztucznej inteligencji w mediach lokalnych i regionalnych. Próba kategoryzacji narzędzi i trendów na podstawie przegląd literatury i raportów, „Media i Społeczeństwo” 2024/20 (1/1).
Lazer D. i in., The science of fake news, „Science” 2018/359 (6380).
Leksykon terminów medialnych, t. 1, Toruń 2024.
Malik A., Shapiro I., What’s digital? What’s journalism? [w:] The Routledge Companion to Digital Journalism Studies, red. S.A. Eldridge II, B. Franklin, London 2017.
Marsili M., Guerre à la Carte: Cyber, Information, Cognitive Warfare and the Metaverse, „ACIG. Applied Cybersecurity & Internet Governance” 2023/2 (1).
Meier K. i in., Examining the Most Relevant Journalism Innovations: A Comparative Analysis of Five European Countries from 2010 to 2020, „Journal Media” 2022/3 (4).
Meta AI, [2024], https://ai.meta.com/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
Microsoft AI, [2024], https://www.microsoft.com/pl-pl/ai (dostęp: 30.09.2024 r.).
Overview of selected guidelines on generative AI, Guidelines on Generative AI, [2024], https://docs.google.com/document/d/1-jm9BB9WYZe570tn2VgDH-hrgk-_ab4EJLGCegz-RTQ/edit?tab=t.0#heading=h.p3gxl2w4llpa (dostęp: 30.09.2024 r.).
Oznaczanie materiałów SI na Instagramie, Instagram, Centrum pomocy, [2024], https://help.instagram.com/761121959519495 (dostęp: 30.09.2024 r.).
Pause Giant AI Experiments: An Open Letter, Future of Life, 22.03.2024 r., https://futureoflife.org/open-letter/pause-giant-ai-experiments/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
Performance updates to ChatGPT (Dec 15, 2022), OpenAI, https://help.openai.com/en/articles/6825453-chatgpt-release-notes (dostęp: 30.09.2024 r.).
Perreault G.P., Ferrucci P., What is digital journalism? Defining the practice and role of the digital journalist, „Digital Journalism” 2020/8 (10).
Pulit M., Czego dowiedzieliśmy się o AI i nas samych – podsumowanie eksperymentu OFF Radia Kraków, Off. Radio Kraków, 28.10.2024 r., https://off.radiokrakow.pl/newsy/czego-dowiedzielismy-sie-o-ai-i-nas-samych-podsumowanie-eksperymentu-off-radia-krakow (dostęp: 28.10.2024r.).
Pulit M., Radio AI. Jakie były założenia projektu?, Off. Radio Kraków, 21.10.2024 r., https://off.radiokrakow.pl/newsy/posluchaj-jak-brzmi-off-radio-krakow-tworzone-przy-udziale-narzedzi-sztucznej-inteligencji (dostęp: 21.10.2024r.).
Reklamy pod znakiem AI. Jak sztuczna inteligencja i social media zmieniają marketing, Wirtualne Media, 24.09.2024 r., https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/reklamy-pod-znakiem-ai-jak-sztuczna-inteligencja-i-social-media-zmieniaja-marketing (dostęp: 30.09.2024 r.).
Responsible AI at the BBC: Our machine learning engine principles, BBC, 23.05.2021 r., https://www.bbc.co.uk/rd/publications/responsible-ai-at-the-bbc-our-machine-learning-engine-principles (dostęp: 30.09.2024 r.).
Robitalle G., Eighty percent of brands have concerns about agency use of GenAI, WFA, 17.09.2024 r., https://wfanet.org/knowledge/item/2024/09/17/eighty-percent-of-brands-have-concerns-about-agency-use-of-genai (dostęp: 30.09.2024 r.).
Rozpoczynamy konsultacje założeń ustawy medialnej, MKiDN, 24.06.2024 r., https://www.gov.pl/web/kultura/rozpoczynamy-konsultacje-zalozen-ustawy-medialnej (dostęp: 30.09.2024 r.).
Stenbom A. i in., AI transparency in journalism, Nordic AI Journalism, Utggivarna, 2024, https://www.nordicaijournalism.com/_files/ugd/efd447_06c5eb91a6084cf78da840af828ce845.pdf (dostęp: 30.09.2024 r.).
Tandoc E.C., Journalism is twerking? How web analytics is changing the process of gatekeeping, „New Media & Society” 2014/16 (4).
The Use of Algorithms & Artificial Intelligence in Media Outlets, PressCouncils.eu, 24.01.2020 r., https://www.presscouncils.eu/the-use-of-algorithms-artificial-intelligence-in-media-outlets/ (dostęp: 30.09.2024 r.).
Vaccari C., Chadwick A., Deepfakes and Disinformation: Exploring the Impact of Synthetic Political Video on Deception, Uncertainty, and Trust in News, „Social Media + Society” 2020/6.
Waisbord S., The 5Ws and 1H of digital journalism, „Digital Journalism” 2019/7 (3).
What are large language models (LLMs)?, IBM, [2024], https://www.ibm.com/topics/large-language-models (dostęp: 30.09.2024 r.).
Wittenberg A., Nowy ład medialny pozwoli śledzić dziennikarzy?, „Dziennik Gazeta Prawna” z 18.09.2024 r., https://serwisy.gazetaprawna.pl/media/artykuly/9609383,nowy-lad-medialny-pozwoli-sledzic-dziennikarzy.html (dostęp: 30.09.2024 r.).
Wittenberg Ch., Epstein Z., Berinsky A.J., Rand D.G, Labeling AI-Generated Content: Promises, Perils, and Future Directions, „An MIT Exploration of Generative AI”, March 2024.
dr hab. Barbara Zbroińska, prof. UJK
Instytut Zarządzania, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1724-0786
Implikacje włączenia pojęcia kosztów transakcyjnych do przepisów prawnych
Kategoria kosztów transakcyjnych przekroczyła ramy koncepcji teoretycznej, znajdując praktyczne zastosowanie w decyzjach zarządczych. Koszty transakcyjne, często wyrażane w jednostkach naturalnych, nie są uwzględniane w rachunku ekonomicznym. Rozważania koncentrują się wokół odpowiedzi na pytania: w jakich aktach prawnych i oficjalnych dokumentach używa się pojęcia koszty transakcyjne, jak je zdefiniowano, jaką przyjęto metodę ich szacowania w przepisach dotyczących rekompensaty obciążenia, jak mierzy je rachunkowość zarządcza? Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na konieczność wypracowania jednolitego podejścia do definiowania i mierzenia kosztów transakcyjnych na potrzeby uwzględnienia obciążenia ponoszonego z tego tytułu przez przedsiębiorcę. Zastosowano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa, badania aktów prawnych i innych oficjalnych dokumentów. Koszty transakcyjne zostały włączone do przepisów prawa w celu ochrony uczestników rynku oraz oszacowania rekompensaty obciążeń nieujętych w kosztach działalności i należy oczekiwać rozwoju tego procesu. Niejednoznaczność definicji kosztów transakcyjnych w teorii oraz różnorodność przedmiotu regulowanej działalności powodują, że w aktach prawnych brak jednolitego podejścia do pojęcia i pomiaru tych kosztów. Rozbieżności dotyczą utożsamiania kosztów transakcyjnych z kosztami utraconych korzyści i wydatkami nieujętymi w kosztach lub ich ujmowania jako odrębnej kategorii. Pożądane jest osiągnięcie spójności w tym zakresie.
Słowa kluczowe: koszty transakcyjne, mierzenie kosztów
Dr Hab. Barbara Zbroińska, professor of the Jan Kochanowski University
Institute of Legal Studies, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1724-0786
Implications of including the notion of transaction costs in the provisions of the law
The category of transaction costs has exceeded the framework of the theoretical concept, which has practical application in management decisions. Transaction costs, often expressed in natural units, are not taken into account in economic calculations. Considerations focus on answering the questions: in what legal acts and official documents is the concept of transaction costs used? how are they defined? what method has been adopted for estimating them in the burden compensation regulations? how does management accounting measure them? The objective of the article is to draw attention to the need to develop a unified approach to defining and measuring transaction costs for the purpose of considering the burden of this that is borne by the entrepreneur. The method of analysis and criticism of the literature, as well as the study of acts of law and other official documents were used. Transaction costs have been included in the provisions of the law to protect market participants and to estimate compensation for burdens not included in business costs, and this process is expected to develop. The ambiguity of the definition of transaction costs in theory and the diversity of the subject matter of regulated activities result in a lack of a uniform approach to the concept and measurement of these costs in acts of law. The discrepancies apply to the identification of transaction costs with the costs of lost benefits and expenditure not included in costs, or their recognition as a separate category. The achievement of consistency in this respect is desirable.
Keywords: transaction costs, measuring costs
Bibliografia / References
Analiza poziomu kosztów rynkowych na polskim rynku kapitałowym. Realizacja działania 79 SRRK, Warszawa 2022.
Begg D., Fischer S., Dornbusch R., Mikroekonomia, Warszawa 2007.
Coase R.H., The nature of the firm, „Economica” 1937/4 (16).
Czubakowska K., Gabrusewicz W., Nowak E., Przychody. Koszty. Wynik finansowy przedsiębiorstwa, Warszawa 2009.
Furubotn E.G., Richter R., Institutions and Economic Theory. The Contribution of the New Institutional Economics, Michigan 2005.
Hard Ł., Rozwój ekonomii kosztów transakcyjnych. Od koncepcji do operacjonalizacji, Warszawa 2008.
Janik W., Paździor M., Rachunkowość zarządcza i controlling, Lublin 2012.
Jaworska E., Kiziukiewicz T., Behawioralne implikacje wdrożenia i stosowania rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2018/4, cz. 1.
Księżyk M., Koszty jako kategoria rachunku ekonomicznego w podejmowaniu decyzji przez producentów dóbr rynkowych, „Ekonomia Menedżerska” 2011/10.
Lissowska M., Instytucje gospodarki rynkowej w Polsce, Warszawa 2008.
Nadolna B., Koszty utraconych korzyści jako element analizy na bazie kosztów relewantnych w badaniach rachunkowości zarządczej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2015/77.
Nanka-Bruce D., From Transaction Cost Economics to Organization Theory: A Review of the Literature, 2004, https://www.academia.edu/75866120/From_Transaction_Cost_Economics_to_Organization_Theory_A_Review_of_the_Literature (dostęp: 9.11.2024 r.).
North D.C., Wallis J.J., American Government Expenditures: A Historical Perspective, „The American Economic Review” 1982/72 (2).
Olchowicz I., Podstawy rachunkowości, t. I, Warszawa 2022.
Plichta J., Pomiar kosztów transakcyjnych – różne podejścia i perspektywa badawcza, „Ekonomista” 2019/3.
Raulinajtys M., Świderska G., Identyfikacja kosztów transakcyjnych przez rachunkowość, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2011/62 (118).
Sobańska I., Zmiany w rachunkowości zarządczej w kontekście teorii kosztów transakcyjnych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 2011/249.
Wiliamson O.E., Ekonomiczne instytucje kapitalizmu. Firmy, rynki, relacje kontraktowe, Warszawa 1998.
Ząbkowicz A., Współczesna ekonomia instytucjonalna wobec głównego nurtu ekonomii, „Ekonomista” 2003/6.
dr hab. Monika Augustyniak, prof. ALK
Katedra Administracji i Prawa Administracyjnego, Akademia Leona Koźmińskiego, Warszawa, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6196-1989
Polityka senioralna we Francji – wybrane zagadnienia administracyjnoprawne
Fundamentalnym problemem społecznym współczesnej Europy jest starzenie się społeczeństwa. Zjawisko to jest powszechne, dlatego stanowi ono wyzwanie stojące również przed Francją. Autorka analizuje francuską politykę senioralną przez pryzmat wybranych instrumentów ochrony praw seniorów w aspekcie polityki społecznej. Artykuł stanowi próbę oceny aktualnej polityki senioralnej na podstawie przedstawionych instrumentów prawnych, co pozwoli na wysunięcie wniosków dotyczących badanej problematyki. W publikacji zastosowano metody dogmatycznoprawną i empiryczną.
Słowa kluczowe: instrumenty polityki senioralnej, departament, pomoc społeczna, osoby starsze
Dr Hab. Monika Augustyniak, professor of the Koźminski University
Department of Administration and Administrative Law, Koźminski University, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6196-1989
Ageing policies in France – selected administrative law issues
A fundamental social problem in contemporary Europe is the ageing of the population. This phenomenon is widespread and is therefore also a challenge facing France. The objective of this article is to analyse ageing policy in France from the point of view of selected instruments for protecting the rights of senior citizens in terms of social policy. The article attempts to assess the current ageing policy on the basis of the legal instruments presented, which will enable conclusions to be drawn regarding the issue under examination. The dogmatic law and empirical methods were used in the article.
Keywords: ageing policy instruments, department, social welfare, older people
Bibliografia / References
Aide-sociale.fr, https://www.aide-sociale.fr/aide-personne-agee/ (dostęp: 26.06.2024 r.).
Athari E., Papon S., Robert-Bobée I. (Insee), Quarante ans d’évolution de la démographie française : le vieillissement de la population s’accélère avec l’avancée en âge des baby-boomers, Insee, 2019, Éclairage, https://www.insee.fr/fr/statistiques/4238437 (dostęp: 22.06.2024 r.).
Augustyniak M., Medycyna geriatryczna [w:] System Prawa Medycznego, t. 3, Organizacja systemu ochrony zdrowia, red. D. Bach-Golecka, R. Stankiewicz, Warszawa 2020.
Augustyniak M., Ochrona praw osób starszych – wybrane zagadnienia administracyjnoprawne, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 2024, nr specj. „W trosce o godność, życie i zdrowie człowieka – zagadnienia administracyjnoprawne”, red. Z. Duniewska, A. Kaźmierska-Patrzyczna, A. Rabiega-Przyłęcka.
Augustyniak M., Protection of the Rights of the Elderly – Selected Administrative Law Issues, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 2024.
Bécet J.-M., Les compétences du département [w:] Les collectivités territoriales, red. M. Bonnard, Paris 2009.
Breton D., Belliot N., Barbieri M., Chaput J., d’Albis H., L’évolution démographique récente de la France 2023. Les comportements des femmes et des hommes sont-ils si différents?, Collection: Conjoncture démographique, „Population” 2023/3.
Breton D., Belliot N., Barbieri M., d’Albis H., Mazuy M., L’évolution démographique récente de la France. Moins de naissances, de mariages et de migrations, plus de décès... la Covid-19 bouleverse la dynamique de la population française, „Population” 2021/4.
Carsat, https://www.carsat-ra.fr/home/retraites/etre-aide-au-quotidien/conditions-et-demarches-1.html (dostęp: 5.08.2024 r.).
Eurostat, Population structure and ageing, luty 2024, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Population_structure_and_ageing (dostęp: 25.06.2024 r.).
Insee, https://www.insee.fr/fr/statistiques/7750004#titre-bloc-1 (dostęp: 22.06.2024 r.).
Mon Parcours Handicap.gov.fr, https://www.monparcourshandicap.gouv.fr/glossaire/coderpa (dostęp: 17.07.2024 r.).
Morand-Deviller J., Droit administratif, Paris 2015.
Service-Public.fr, https://www.service-public.fr/particuliers/actualites/A15712 (dostęp: 26.06.2024 r.).
Verpeaux M., Janicot L., Droit des collectivités territoriales, Paris 2021.
Waline J., Droit administratif, Paris 2018.
