Zmiana składu orzekającego sądu w toku procesu karnego w świetle nowelizacji z 7.07.2023 r.Monika Klejnowska
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, Kolegium Nauk Społecznych, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Rzeszowski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0025-0371
Zmiana składu orzekającego sądu w toku procesu karnego w świetle nowelizacji z 7.07.2023 r.
Ustawa z 7.07.2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw przez dodanie do Kodeksu postępowania karnego przepisów art. 402 § 2a, art. 404 § 2a i art. 404b wprowadziła do procesu karnego możliwość kontynuowania rozprawy mimo zmiany członka składu orzekającego kolegialnego po przerwie lub odroczeniu rozprawy. W artykule zaprezentowano przesłanki takiego rozpoznania sprawy po przerwie lub odroczeniu rozprawy, tryb podejmowania decyzji w tej kwestii oraz czynności polegające na uzupełniającym przeprowadzeniu dowodów na żądanie nowego członka składu. Na tle nowych przepisów art. 402 § 2a, art. 404 § 2a oraz art. 404b Kodeksu postepowania karnego w zestawieniu z zasadami prawdy materialnej, bezpośredniości i kolegialności orzekania pojawiają się skrajne pytania o to, czy te przepisy podważają dotychczasowe cechy modelowe procesu karnego, czy jedynie wprowadzają pragmatyczne rozwiązanie upraszczające procedowanie.
Słowa kluczowe: sąd, rozprawa, zmiana składu orzekającego, dowody
Dr hab. Monika Klejnowska, professor of the University of Rzeszów
College of Social Sciences, Institute of Legal Studies, University of Rzeszów, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0025-0371
Change in the membership of the bench in the course of a criminal trial in the light of the amendment of 7 July 2023
The Act amending the Civil Procedures Code, the Law on the Structure of the Ordinary Courts, the Criminal Procedures Code and certain other acts of 7 July 2023 introduced the possibility of continuing a hearing despite the replacement of a member of the bench after a stay or deferral of a trial into Articles 402 § 2a and 404 § 2a, 404b of the Criminal Procedures Code. The article presents the premises for such consideration of the case after a stay or deferral of a trial, the procedure for making decisions on this matter and activities involving the additional taking of evidence at the request of the new member of the bench. In the light of the new Articles 402 § 2a, 404 § 2a and 404b of the Criminal Procedures Code, in comparison with the principles of substantive truth, directness and collegiality of adjudication, extreme questions arise as to whether these provisions undermine the existing model features of the criminal process or merely introduce a pragmatic solution simplifying the proceedings.
Keywords: court, hearing, change in the membership of the bench, evidence
Bibliografia / References
Eichstaedt K. [w:]Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2024.
Kremer J. [w:] Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, red. A. Górski, LEX 2013.
Rogoziński P. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, red. S. Steinborn, LEX 2016.
Skorupka J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do art. 1–166, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Sobol E. (red.), Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1993.
Stefański R.A., Zabłocki S.[w:] Kodeks postępowania karnego. Tom. III. Komentarz do art. 297–424, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa2021.
Steinborn S. [w:] Komentarz aktualizowany do art. 1–424 Kodeksu postępowania karnego, red. L.K. Paprzycki, LEX 2015.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2023.
Świecki D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2024.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2023.
Wiliński P. [w:] Zasady procesu karnego. System Prawa Karnego Procesowego, t. III, cz. 1, red. nauk. P. Wiliński, red. nacz. P. Hofmański, Warszawa 2014.
Zagrodnik J., Opinia Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie propozycji zmian Kodeksu postępowania karnego przewidzianych w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy– Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 31 marca 2023 r., https://obsil.kirp.pl/wp-content/uploads/2023/09/Opinia-OBSiL-KRRP-do-projektu-UD262-w-zakresie-k.p.k..pdf.
Zgryzek K. [w:] Proces karny, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2019.
Bartosz Trocha
doktor nauk prawnych, radca prawny, Okręgowa Izba Radców Prawnych w Łodzi, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9548-871X
Przeprowadzanie dowodów z udziałem podmiotów zagranicznych w postępowaniu cywilnym
Artykuł jest poświęcony rozwiązaniom przewidzianym przez prawo procesowe cywilne na potrzeby spraw, w których przeprowadzenie dowodu przez sąd polski wiąże się z udziałem podmiotu zagranicznego. Analiza objęła przepisy szczególne dotyczące wzywania takiej osoby do polskiego sądu, przesłuchiwania jej, jak również dopuszczalności stosowania wobec niej środków przymusu oraz jej prawa do zwrotu kosztów. Zwrócono przy tym uwagę na problemy mogące wyniknąć w takich przypadkach w odniesieniu do przesłuchań zdalnych i zeznań na piśmie. Uwzględniono także możliwość przeprowadzenia dowodu w państwie obcym z pomocą zagranicznego sądu wezwanego. Wskazano też na sytuacje, w których problematyczne może okazać się ustalenie prawa właściwego.
Słowa kluczowe: podmioty zagraniczne, dowody, świadkowie, posiedzenia zdalne, zeznania pisemne, międzynarodowe postępowanie cywilne
Dr Bartosz Trocha
legal counsel, Regional Chamber of Legal Counsels in Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9548-871X
Taking of evidence involving foreign persons in civil proceedings
The article describes solutions provided for by the civil procedural law for cases in which the taking of evidence by a Polish court involves the involvement of a foreign person. The analysis encompasses the detailed provisions on summonsing such a person to a Polish court, examining that person, as well as the possibility of applying coercive measures with respect to them and their right to a reimbursement of costs. Attention has been drawn to the problems that can arise in such cases regarding remote hearings and written testimonies. Account has also been taken of the possibility of taking evidence in a foreign state with the support of a requested foreign court. Finally, the article describes situations in which the identification of the applicable law could be problematic.
Keywords: foreign persons, evidence, witnesses, remote hearing, written testimony, international civil procedure
Bibliografia / References
Banaszewska A., Kostwiński M. [w:] System postępowania cywilnego. Tom 2. Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, Warszawa 2021.
Błaszczak Ł., Kaczmarek-Templin B., Dowód z zeznań świadków [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, K. Markiewicz, E. Rudkowska-Ząbczyk, Warszawa 2010.
Broniewicz W. [w:] W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cichomska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2023.
Ciszewski J., Współpraca między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 lutego 2011 r. (C-283/09), „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2011/8.
Ciszewski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom VI, red. T. Ereciński, Warszawa 2017.
Ciszewski J. [w:] T. Ereciński, J. Ciszewski, Międzynarodowe postępowanie cywilne, Warszawa 2000.
Cudak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Demendecki T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 730–1217, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Dziurda M., Dowód z zeznań świadka na piśmie, „Palestra” 2019/11–12.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego 2023. Najważniejsze zmiany, Warszawa 2023.
Dziurda M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2023.
Dziurda M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, LEX 2022.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2024.
Górski K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–45816. Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Harast A., Współpraca Państw Członkowskich Unii Europejskiej w zakresie przeprowadzania dowodów w sprawach cywilnych i handlowych [w:] Dowody w postępowaniu cywilnym, red. Ł. Błaszczak, K. Markiewicz, E. Rudkowska-Ząbczyk, Warszawa 2010.
Homenda M., Pisemne zeznania świadka według nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego z 4.07.2019 r. Uwagi w świetle zasad postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2019/3.
Jaślikowski M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2023.
Knoppek K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Knoppek K. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego. Tom II. Cz. 2. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2016.
Korczak L. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
Krakowiak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IA. Komentarz do art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Krakowiak M., Muliński M., Przesłuchanie świadka w postępowaniu cywilnym za pomocą środków nowoczesnej techniki – postulat de lege ferenda, „Przegląd Sądowy” 2005/3.
Manikowski F., Biegły z UE – dopuszczalność, przesłanki, ryzyka [w:] Rozstrzyganie spraw cywilnych. Aktualne wyzwania i perspektywy, red. M. Białecki, S. Kotas-Turoboyska, F. Manikowski, J. Słyk, E. Szczepanowska, Warszawa 2022.
Manikowski F., Pozycja tłumacza w postępowaniu cywilnym, „Acta Iuridica Resoviensia” 2022/4.
Matejczuk P., Udzielenie pomocy prawnej na podstawie konwencji haskich z 1965 r. i 1970 r., „Przegląd Sądowy” 2001/5.
Radwan M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 478–1217, red. M. Manowska, LEX 2022.
Rodziewicz P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszłkowska-Krześ, Legalis 2023.
Rudkowska-Ząbczyk E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2023.
Rylski P., Przesłuchanie przed konsulem w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2019/6.
Rylski P., Zabezpieczenie dowodu na gruncie rozporządzeń nr 44/2001 i 1206/2001 [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. K. Weitz, P. Grzegorczyk, Warszawa 2012.
Rylski P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Art. 1096–1217, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Skibińska M., Tłumacz jako gwarant dostępu strony do ochrony prawnej w rozpoznawczym postępowaniu cywilnym [w:] Dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Trocha B., Czy naruszenie prawa procesowego przez sąd zagraniczny wykonujący wniosek sądu polskiego o pomoc prawną może być podstawą zarzutu w środku zaskarżenia od wyroku?, „Polski Proces Cywilny” 2016/1.
Trocha B., Dokonywanie czynności procesowych przez podmioty zagraniczne inne niż osoby fizyczne w postępowaniu cywilnym przed sądem polskim, „Monitor Prawniczy” 2023/3.
Trocha B., Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu w sprawach gospodarczych do spraw z udziałem podmiotów zagranicznych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/6.
Trocha B., Uprzywilejowanie podmiotów zagranicznych pod względem wymiaru terminów procesowych w polskim postępowaniu cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2023/7–8.
Trocha B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730–1217, red. J. Jankowski, Warszawa 2019.
Weitz K., Współpraca państw członkowskich UE w zakresie przeprowadzania dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2005/2.
Ziemianin K., Dowód z zeznań świadka w procesie cywilnym, Warszawa 2019.
Ziemianin K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2023.
Bartosz Wołodkiewicz
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski; radca prawny; członek Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa i Prokuratury, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3571-4615
Jurysdykcja krajowa w sprawie o przyjęcie oświadczenia dotyczącego odpowiedzialności za długi spadkowe
Przedmiotem artykułu jest ocena pozycji prawnej polskiego notariusza na tle art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (rozporządzenie spadkowe). W piśmiennictwie prezentowane jest stanowisko, że polski notariusz, przyjmując oświadczenia dotyczące odpowiedzialności za długi spadkowe, stosuje art. 13 rozporządzenia spadkowego. Prezentowane rozważania proponują odmienną wykładnię, zgodnie z którą polski notariusz, odbierając oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, zapisu lub udziału obowiązkowego lub oświadczenie mające na celu ograniczenie odpowiedzialności danej osoby za długi spadkowe, nie jest związany art. 13 rozporządzenia spadkowego, w szczególności nie spoczywa na nim obowiązek badania jurysdykcji krajowej. Nie stanowi to jednak przeszkody dla odbierania przez polskich notariuszy oświadczeń dotyczących odpowiedzialności za długi spadkowe, ponieważ taka kompetencja ma źródło w prawie krajowym. Ważność pod względem formy wskazanych oświadczeń złożonych przed polskim notariuszem jest – zgodnie z art. 28 rozporządzenia spadkowego – uwarunkowana spełnieniem wymagań prawa właściwego dla dziedziczenia lub prawa państwa, w którym osoba składająca oświadczenie ma miejsce zwykłego pobytu.
Słowa kluczowe: jurysdykcja krajowa w sprawach spadkowych, prawo właściwe dla dziedziczenia, odpowiedzialność za długi spadkowe, pojęcie sądu w rozporządzeniu spadkowym
Dr Bartosz Wołodkiewicz
assistant professor, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw; legal counsel; member of the Commission for the Codification of the System of Judiciary and Public Prosecution, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3571-4615
National jurisdiction over declarations regarding liability for succession debts
This article assesses the legal position of Polish notaries public in the light of Article 13 of Regulation (EU) No 650/2012 of the European Parliament and of the Council on jurisdiction, applicable law, recognition and enforcement of decisions and acceptance and enforcement of authentic instruments in matters of succession and on the creation of a European Certificate of Succession (Succession Regulation). The legal literature suggests that, when accepting declarations regarding debts under succession, a Polish notary public applies Article 13 of the Succession Regulation. This article presents an alternative interpretation, arguing that a Polish notary, who accepts a declaration regarding the acceptance or rejection of a succession, a legacy or an obligatory share, or a declaration intended to limit a given person’s liability for debts under the succession, is not bound by Article 13 of the Succession Regulation and in particular, is not required to examine national jurisdiction. However, this does not preclude Polish notaries public from accepting declarations regarding liability for debts under succession, as their competence in this area is determined by national law. In accordance with Article 28 of the Succession Regulation, the formal validity of such declarations made before a Polish notary public is governed by the requirements of the law that applies to succession or the law of the declarant’s habitual residence.
Keywords: national jurisdiction in succession matters, applicable law in succession matters, liability for debts under the succession, the notion of a court in the Succession Regulation
Bibliografia / References
Czubik P., Szöcs T., Odrzucenie spadku w świetle węgierskiego prawa spadkowego, „Rejent” 2018/12.
Czubik P., Transgraniczne odrzucenie spadku w świetle rozporządzenia nr 650/2012 – zagadnienia wybrane, „Rejent” 2017/2.
Duta A. [w:] Münchener Kommentar zum BGB. Internationales Privatrecht I, t. 12, red. J. von Hein, München 2024.
Dzienis P., Wpływ przyjęcia spadu z dobrodziejstwem inwentarza na przebieg egzekucji sądowej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2017/4
Gołąb A., Weitz K., Wołodkiewicz B., Przegląd orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z zakresu europejskiego prawa procesowego cywilnego (2019–2020) – rozporządzenia nr 2201/2003, nr 4/2009, nr 805/2004, nr 1896/2006, nr 2015/848, nr 861/2007, nr 650/2012, nr 1346/200, nr 1393/2007 i nr 655/2014, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2021/4.
Hess B., Europäisches Zivilprozessrecht, Berlin–Boston 2021.
Konieczna K., Pozycja prawna notariusza w sprawach spadkowych o charakterze transgranicznym. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-658/17 WB, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2020/27.
Kubicka-Grupa Z., Miejsce zwykłego pobytu dziecka jako podstawa jurysdykcji krajowej w rozporządzeniu Bruksela II ter, Warszawa 2024.
Machnij P., Jurysdykcja krajowa przemienna a ważność pod względem formy oświadczenia o odrzuceniu albo przyjęciu spadku na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r., „Gdańskie Studia Prawnicze” 2023/1.
Margoński M. [w:] Komentarze Prawa Prywatnego, T. IVB, Prawo i postępowanie spadkowe. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2018.
Margoński M., Europejskie poświadczenie spadkowe. Charakter i konstrukcja prawna, Warszawa 2022.
Nekrošius V., Matters of Cross-Border Implications and the Concept of Court in the Succession. Case under EU Regulation 650/2012, „Polski Proces Cywilny” 2022/2.
Pazdan J., Odrzucenie spadku w świetle wyroku TSUE z 2 czerwca 2022 r. (C-617/20), „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2022/30.
Pazdan J., Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w prawie prywatnym międzynarodowym: glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2005 r. (IV CK 20/05), „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2008/3.
Pazdan J., Przyjęcie i odrzucenie spadku według rozporządzenia spadkowego UE z 2012 r. (z wyłączeniem problematyki formy) [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Jagielska, M. Pazdan, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017 .
Pazdan M., Aspekty kolizyjnoprawne odpowiedzialności za długi spadkowe, „Rejent” 2017/9.
Pazdan M., Czy polski notariusz może być uważany za sąd w rozumieniu art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012, „Rejent” 2021/9.
Pilich M., Jurysdykcja i prawo właściwe w sprawach spadkowych załatwianych przed notariuszem w państwie członkowskim Unii Europejskiej – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16.07.2020 r., C-80/19, Postępowanie zainicjowane przez E.E., „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/8.
Reichel P., Treść i forma oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, „Rejent” 2013/9.
Safjan M., O wykładni prawa i autonomii pojęć uwag kilka [w:] Ius et Ratio. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Elżbiecie Skowrońskiej-Bocian, red. W. Borysiak et al., Warszawa 2022.
Turłukowski J. [w:] Unijne Rozporządzenie spadkowe Nr 650/2012. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2018.
Walasik M., Pozycja prawna polskiego notariusza w sprawach międzynarodowych z zakresu prawa spadkowego [w:] Znad granicy ponad granicami. Księga jubileuszowa Profesora Dietera Martiny, red. M. Krzymuski, M. Margoński, Warszawa 2014.
Weitz K., Jurysdykcja krajowa w sprawach spadkowych w świetle rozporządzenia spadkowego [w:] Nowe europejskie prawo spadkowe, red. M. Pazdan, J. Górecki, Warszawa 2015.
Wołodkiewicz B., Prorogacja jurysdykcji krajowej w sprawach spadkowych w świetle prawa unijnego, „Polski Proces Cywilny” 2019/2.
Wysocka-Bar A., Jurysdykcja krajowa sądów polskich a kolizyjna jednolitość spadku, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2016/14.
Wysocka-Bar A., Polski notariusz nie jest sądem, a akt poświadczenia dziedziczenia – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 23.05.2019 r., C-658/17, WB, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/12.
Zanobetti A. [w:] The EU Succession Regulation, red. A-L. Calvo Caravaca, H-P. Mansel, Cambridge 2016.
Krystian Górniak
adwokat; uczestnik seminarium doktorskiego w Katedrze Postępowania Cywilnego II, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
Cele (funkcje) posiedzenia przygotowawczego w postępowaniu cywilnym
Artykuł dotyka kwestii celu i funkcji posiedzenia przygotowawczego. Autor dokonuje analizy pojęć celu i funkcji postępowania cywilnego w ogólności, dochodząc do wniosku, że są to pojęcia tożsame. W artykule poruszane są kwestie celów (funkcji) postępowania cywilnego w ogólności, a następnie posiedzenia przygotowawczego. Celem (funkcją) posiedzenia przygotowawczego jest doprowadzenie do zakończenia sporu, a w braku osiągnięcia tego celu (funkcji) – sporządzenie planu rozprawy. Plan rozprawy powinien być sporządzony po ustaleniu przez przewodniczącego wespół ze stronami przedmiotu sporu i wyjaśnienia stanowisk stron, także w zakresie aspektów prawnych w taki sposób, by nie było przeszkód do rozstrzygnięcia sprawy na pierwszym posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę. Autor wskazuje także na przyczyny wyodrębnienia postępowania przygotowawczego w rozdziale 2a zatytułowanym „Organizacja postępowania”, w którym poza organizacją postępowania określono także zasady i sposoby gromadzenia materiału procesowego.
Słowa kluczowe: cel, funkcja, rozprawa, posiedzenie przygotowawcze, postępowanie cywilne, proces cywilny, postępowanie nieprocesowe
Krystian Górniak
attorney-at-law; participant of a doctoral seminar at the Civil Proceedings Department II, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
Objectives (functions) of a pre-trial hearing in civil proceedings
The article addresses the objective and function of a pre-trial hearing. The author analyses the notion of the objective and the function of civil proceedings in general, concluding that these are identical concepts. The article discusses the objectives (functions) of civil proceedings in general, followed by the objective of a pre-trial hearing. The objective (function) of a pre-trial hearing is to bring the dispute to an end or, in if this objective (function) if not achieved, to prepare a trial plan. The trial plan should be prepared by the presiding judge, together with the parties after establishing the subject matter of the dispute and clarifying the positions of the parties, including in legal terms, in such a way that there are no obstacles for the case to be settled at the first session scheduled for the hearing. The author also mentions the reasons for the separation of the regulations on pre-trial proceedings in Chapter 2a entitled ‘Organisation of proceedings’, which, in addition to describing the organization of proceedings, also specifies the principles and methods of gathering process materials.
Keywords: objective, function, hearing, the pre-trial hearing, civil procedure, civil case, non-contentious proceedings
Bibliografia / References
Berutowicz W., Funkcja postępowania cywilnego w Polsce Ludowej [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, Ossolineum 1974.
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2006.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2014.
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2016.
Dziurda M., Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz do nowelizacji z 2023 roku, Warszawa 2023.
Dziurda M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2022.
Dziurda M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. nacz. P. Rylski, red. cz. III A. Olaś, Legalis 2023.
Dziurda M., Posiedzenie przygotowawcze i plan rozprawy [w:] Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, red. P. Rylski, Warszawa 2020.
Dziurda M., W sądzie jak w arbitrażu – czy to może się udać? [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego – konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Feliga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Szanciło, Legalis 2023.
Gajda-Roszczynialska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Gapska E. [w:] E. Gapska, J. Studzińska, Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2017.
Gapska E., Przygotowanie rozprawy cywilnej – niewykorzystana szansa [w:] Postępowanie cywilne w dobie przemian, red. I. Gil, Warszawa 2017.
Gil I., Pisma przygotowawcze i postępowanie w celu przygotowania rozprawy [w:] Regulacje służące usprawnieniu cywilnego postępowania rozpoznawczego, red. I. Gil, Warszawa 2020.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. II, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Hanausek S., Przygotowanie procesu cywilnego, „Nowe Prawo” 1964/2.
Hanausek S., Wady orzeczeń sądowych i ich przyczyny [w:] Księga Pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa–Wrocław 1967.
Jagieła J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, T. I, red. A. Marciniak, Legalis 2019.
Jagieła J., Tymczasowa ochrona prawna w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2007.
Karolczyk B., Koncentracja materiału procesowego w postępowaniu cywilnym przed sądem pierwszej instancji, Warszawa 2013.
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1997.
Kotas S., Realizacja zasady szybkości postępowania w polskim procesie cywilnym w świetle projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw [w:] Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany, red. G. Jędrejek, S. Kotas, F. Manikowski, Warszawa 2019.
Kulski R., Cel i funkcje postępowania cywilnego [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym Kodeksie postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Katowicach–Kocierzu (26–29 września 2013 r.), red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Laskowska-Hulisz A., Zakres orzekania sądu pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Łazarska Ł., Sędziowskie kierownictwo postępowaniem cywilnym przez sądem pierwszej instancji, Warszawa 2013.
Machnikowska A., Organizacja procesu cywilnego przed sądem pierwszej instancji z perspektywy posiedzenia przygotowawczego, „Palestra” 2019/11–12.
Orzeł-Jakubowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. nacz. P. Rylski, red. cz. III A. Olaś, Legalis 2023.
Orzeł-Jakubowska A., Plan rozprawy jako narzędzie efektywnego zarządzania postępowaniem [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego – konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Osowy P., Zapobieganie przewlekłości postępowania cywilnego z uwzględnieniem znaczenia zasady koncentracji materiału procesowego (zagadnienia wybrane), „Rejent” 2002/11.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2011.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z., Poznanie prawdy w procesie cywilnym, Warszawa 1958.
Resich Z. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, Postępowanie cywilne, Warszawa 1987.
Rylski P., O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 4.7.2019 r. w ogólności, „Palestra” 2019/11–12.
Siedlecki W., Uchybienia procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1971.
Szanciło T., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2023.
Trammer M., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Warszawa 1950.
Uliasz M., Posiedzenie przygotowawcze i plan rozprawy, „Monitor Prawniczy” 2019/21.
Warzocha E., Problematyka sprawności postępowania rozpoznawczego w sprawach cywilnych [w:] Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Korzana, red. A. Nowak, Katowice 2001.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., System procesu cywilnego. Wstęp teoretyczny. Zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, t. I, Wilno 1932.
Wengerek E., Koncentracja materiału procesowego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1958.
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2013.
Włodyka S., Pojęcie postępowania i jego rodzaje [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Ossolineum 1974.
Żyznowski Ż. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Żyznowski Ż. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Błażej Bugajski
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Cywilnego, Gospodarczego i Prywatnego Międzynarodowego, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie; wykładowca (Lehrbeauftragter), Wydział Prawa Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium, Niemcy; radca prawny (OIRP w Krakowie), Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8243-5301
Dopuszczalność wyboru waluty spełnienia świadczenia z tytułu odszkodowania za opóźniony lub odwołany lot
W artykule podjęto rozważania na temat poglądów dotyczących wyboru waluty spełnienia świadczenia z tytułu odszkodowania za opóźniony lub odwołany lot, które prezentowane są w orzecznictwie sądów powszechnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W pierwszej kolejności rozważono dopuszczalność spełnienia świadczenia z tytułu odszkodowania za opóźniony lub odwołany lot w polskiej walucie. Następnie analizie poddana została możliwość domagania się przez pasażera od przewoźnika lotniczego spełnienia świadczenia w euro z tytułu odszkodowania za opóźniony lub odwołany lot. Niniejsza wypowiedź obejmuje krytyczną analizę stanowisk prezentowanych w orzecznictwie sądów powszechnych i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz przedstawia postulat de lege ferenda, którego realizacja może przyczynić się do bardziej stabilnej ochrony w prawie polskim praw pasażerów gwarantowanych przez prawo Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: waluta spełnienia świadczenia, odszkodowanie za opóźniony lub odwołany lot, rozporządzenie nr 261/2004, prawo lotnicze, ochrona praw pasażerów
Dr Błażej Bugajski
assistant professor, Department of Civil, Economic and Private International Law, Institute of Law, College of Economics, Finance and Law, Kraków University of Economics, lecturer (Lehrbeauftragter), Faculty of Law of the Ludwig-Maximilian University in Munich, Germany; legal counsel (Kraków Bar Association of Legal Counsels), Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8243-5301
Admissibility of choosing the currency of payment of compensation for a delayed or cancelled flight
The article considers the views on the choice of currency of payment of compensation for a delayed or cancelled flight, which are presented in the case law of the ordinary courts and the Court of Justice of the European Union. The admissibility of paying compensation for a delayed or cancelled flight in the Polish currency was first considered. Next, the possibility of a passenger claiming compensation in euros from an air carrier for a delayed or cancelled flight was analysed. The article also contains an analysis of the positions presented in the case law of the ordinary courts and of the Court of Justice of the European Union, and presents a de lege ferenda proposal, the implementation of which can contribute to more stable protection under Polish law of the rights of passengers guaranteed by European Union law.
Keywords: currency of payment, compensation for a delayed or cancelled flight, Regulation (EC) no. 261/2004, aviation law, protection of passenger rights
Bibliografia / References
Brzozowski A. [w:] Kodeks cywilny. Tom. I–II. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Legalis 2020.
Brodowski L., Pączek M., Problemy techniczne statku powietrznego a klauzula „nadzwyczajnych okoliczności” jako podstawa zwolnienia przewoźnika lotniczego z obowiązku zapłaty odszkodowania w przypadku dużego opóźnienia lotów. Glosa do wyroku TS z dnia 17 września 2015 r., C-257/14, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2016/2.
Bugajski B., Wybrane aspekty dochodzenia roszczeń majątkowych wynikających z rozporządzeń nr 261/2004 oraz nr 2111/2005 w znowelizowanym Prawie lotniczym [w:] Verba volant, scripta manent. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bogusławie Gneli, red. A. Kaźmierczyk, K. Michałowska, M. Szaraniec, Warszawa 2023.
Jurkowska-Gomułka A., Glosa do wyroku TS z dnia 19 listopada 2009 r., C-402/07 i C-423/07, LEX 2010.
Kęska-Leszyński T., Rozporządzenie 261/2004 ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Komentarz, Legalis 2019.
Konert A., Glosa do wyroku TS z dnia 10 lipca 2008 r., C-173/07, LEX 2010.
Konert A., Glosa do wyroku TS z dnia 17 września 2015 r., C-257/14, LEX 2016.
Konert A., Glosa do wyroku TS z dnia 19 listopada 2009 r., C-402/07, C-432/07, LEX 2010.
Konert A., Zakres zastosowania rozporządzenia nr 261/2004. Glosa do wyroku TS z dnia 10 lipca 2008 r., C-173/07, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/4.
Konert A. Zryczałtowane odszkodowanie za opóźniony lot. Glosa do wyroku TS z dnia 19 listopada 2009 r., C-402/07 i C-432/07, „Glosa” 2013/2.
Luzak J. [w:] Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Komentarz, red. P. Mikłaszewicz, Legalis 2023.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Legalis 2023.
Morek R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. W. Borysiak, Legalis 2023.
Rejnowicz-Janowska P., Za opóźniony lot przewoźnik może zapłacić w złotych. Omówienie wyroku TS z dnia 3 września 2020 r., C-356/19 (Delfly), LEX 2020.
Stec M., Prawo do odszkodowania w przypadku odmowy przyjęcia pasażera na pokład samolotu. Glosa do wyroków TS: z dnia 4 października 2012 r., C-321/11 oraz z dnia 4 października 2012 r., C-22/11, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/2.
Stec M., Prawo do odszkodowania w przypadku opóźnienia lotu. Glosa do wyroku TS z dnia 19 listopada 2009 r., C-402/07, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/2.
Wojciechowska K., Prawo lotnicze. Komentarz [w:] Prawo lotnicze. Ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego. Komentarz, Legalis 2022.
Jakub Rumian
doktor nauk prawnych, adiunkt, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski; radca prawny, Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9482-4929
Koszty sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy w świetle nowelizacji ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
Przedmiotem artykułu są koszty sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy. Autor skupia się na nowelizacji ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, która objęła również sprawy z zakresu prawa pracy. W artykule omówiono kwestię kosztów ponoszonych przez pracownika oraz przez pracodawcę i dokonuje komparatystycznego zestawienia sprzed i po nowelizacji. Artykuł – oprócz teoretyczno-prawnej analizy przepisów – omawia także ich praktyczne zastosowanie w sprawach z zakresu prawa pracy.
Słowa kluczowe: postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy, koszty sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy, postępowanie cywilne, prawo pracy, procesowe prawo pracy
Dr Jakub Rumian
assistant professor, Faculty of Management, University of Warsaw, legal counsel, Warsaw Bar Association of Legal Counsels, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9482-4929
Court fees in labour law cases in the light of the amendment to the Act on Court Fees in Civil Cases
This article addresses court fees in labour law cases. The author focuses on the amendment to the Act on Court Fees in Civil Cases, also encompassing labour law cases. The article discusses the issue of costs incurred by the employee and the employer and makes a comparative law comparison of the situation from before and after the amendment. In addition to the theoretical analysis of the regulations, the article also discusses their practical application in labour law cases.
Keywords: proceedings in labour law cases, court fees in labour law cases, civil proceedings, labour law, procedural labour law
Bibliografia / References
Gonera K., Koszty procesu w sprawach z zakresu prawa pracy [w:] Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2021.
Gonera K., Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, LEX 2011.
Litowski J., Opłaty w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Komentarz do art. 35 i art. 36 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Warszawa 2021.
Manowska M., Koszty postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy [w:] System prawa pracy. Tom VI. Procesowe prawo pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2016.
Prusinowski P., Rozstrzyganie indywidualnych sporów ze stosunku pracy, LEX 2013.
Prusinowski P. [w:] Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2021.
Rycak A., Problemy wykładni przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2007/4.
Sadlik R., Nowe zasady ponoszenia kosztów sądowych w sprawach pracowniczych i ubezpieczeniowych, „Monitor Prawa Pracy” 2006/3.
Stasiak J. [w:] Ł. Błaszczak, M. Nowocień, S. Sołtysik, A.J. Szereda, K. Ziemianin, J. Stasiak, Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II, Warszawa 2020.
Świątkowski A.M., Zasady prawa pracy, Warszawa 1997.
Trejgel G., Koszty w sprawach z zakresu prawa pracy [w:] Prawo pracy dla sędziów i pełnomocników, red. K. Walczak, M. Wojewódka, Legalis 2023.
Uliasz M. [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, red. P. Feliga, Warszawa 2020.
Wolińska A., Koszty sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Monitor Prawa Pracy” 2009/12.
Cezary Kąkol
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Karnego i Postępowania Karnego, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Zielonogórski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6303-2542
Przepadek jako prawnokarna reakcja na popełnione przestępstwo przeciwko ochronie zwierząt
Prawnokarna ochrona zwierząt realizowana jest na różnych płaszczyznach i służy różnym celom w stosunku do sprawcy i zwierzęcia. Jedną z konsekwencji skazania za przestępstwo przeciwko ochronie zwierząt jest orzeczenie przepadku zwierzęcia, a także przedmiotów służących lub przeznaczonych do popełnienia tego przestępstwa. W artykule omówiono regulacje prawne odnoszące się do instytucji przepadku, które funkcjonują na gruncie ustawy o ochronie zwierząt. W tym celu przybliżono normatywne przesłanki orzeczenia przepadku zwierzęcia i wymienionych przedmiotów, a ponadto omówiono kwestię przepadku zwierzęcia w razie skazania za przestępstwo z art. 244 Kodeksu karnego. Podjęte rozważania objęły również problematykę potencjalnie poprzedzającą orzeczenie przepadku, a dotyczącą administracyjnego czasowego odebrania zwierzęcia właścicielowi, a także procedurę wykonawczą po orzeczeniu przepadku zwierzęcia, zmierzającą do przekazania go odpowiedniemu podmiotowi. Podjęte rozważania pozwoliły na wskazanie rozwiązań ustawowych budzących największe wątpliwości i zastrzeżenia, a w rezultacie – dokonanie oceny obowiązującego modelu przepadku.
Słowa kluczowe: przepadek, znęcanie się, ochrona zwierząt, czasowe odebranie zwierzęcia
Dr Cezary Kąkol
assistant professor, Department of Criminal Law and Criminal Proceedings, Institute of Legal Studies, University of Zielona Góra, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6303-2542
Forfeiture as a criminal law response for a crime committed against animal protection
Criminal law protection of animals is implemented on various levels and serves various objectives with respect to the perpetrator and the animal. One of the consequences of a conviction for a crime against animal protection is the forfeiture of the animal, as well as the items used or intended to be used for committing the crime. The article discusses the legal regulations regarding the institution of forfeiture, which operate under the Act on the Protection of Animals. To this end, it presents the normative premises for ordering the forfeiture of an animal and the above items and discusses the matter of forfeiture of an animal in the event of a conviction for an offence under Article 244 of the Penal Code. The considerations also included issues potentially preceding the forfeiture decision, regarding the temporary administrative removal of the animal from its owner, as well as the enforcement procedure after the animal’s forfeiture order is ordered, in order to transfer it to a competent entity. The considerations in the article enabled the identification of the statutory solutions giving rise to the greatest doubts and reservations, and, as a result, the assessment of the applicable model of forfeiture.
Keywords: forfeiture, abuse, animal protection, temporary removal of an animal
Bibliografia / References
Bielska-Brodziak A., Knosała J., Żak P., Odebranie zwierzęcia w sytuacji zagrożenia – możliwości działania [w:] B. Błońska, W. Gogłoza, W. Klaus, D. Woźniakowska-Fajst, Sprawiedliwość dla zwierząt, Warszawa 2017.
Borchólski K., Pies jako niebezpieczny przedmiot w rozumieniu art. 159 k.k. oraz art. 280 § 2 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2023/9.
Dajnowicz-Piesiecka D., Czasowe odebranie zwierzęcia właścicielowi lub opiekunowi na podstawie art. 7 ustawy o ochronie zwierząt, „Studia Iuridica Toruniensia” 2022/1.
Gabriel-Węglowski M., Przestępstwa przeciwko humanitarnej ochronie zwierząt, Toruń 2008.
Gądzik Z.B., Przestępstwo znęcania się nad zwierzętami wolno żyjącymi (dzikimi), „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe” 2021/3 (28).
Gądzik Z.B., Środki karne, przepadek zwierzęcia i nawiązka w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, „Prokuratura i Prawo” 2019/3.
Goettel M., „Czasowe odebranie” oraz „przepadek” jako szczególne środki prawnej ochrony zwierząt, „Studia Prawnoustrojowe” 2011/13.
Goettel M., Sytuacja zwierzęcia w prawie cywilnym, Warszawa 2013.
Kąkol C., Model prawnokarnej ochrony zwierząt ukształtowany nowelą z 6 marca 2018 r. [w:] Zmiany w prawie karnym materialnym i procesowym w latach 2018–2021. Zagadnienia wybrane. Tom IV, red. H. Paluszkiewicz, „Acta Iuridica Lebusana” 2021/19.
Krajewski R., Karnoprawne aspekty zoofilii, „Prokuratura i Prawo” 2015/4.
Kuszlewicz K., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2021.
Mozgawa M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2023.
Mozgawa M. [w:] Komentarz do niektórych przepisów ustawy o ochronie zwierząt [w:] Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zasobom przyrody i środowisku. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017.
Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Dudka K., Kulik M., Prawnokarna ochrona zwierząt – analiza dogmatyczna i praktyka ścigania przestępstw z art. 35 ustawy z 21.08.1997 r. o ochronie zwierząt, „Prawo w Działaniu. Sprawy karne” 2011/9.
Pietrzykowski T., Prawo ochrony zwierząt. Pojęcia, zasady, dylematy, Warszawa 2022.
Radecki W., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2012.
Radecki W., Ustawy: o ochronie zwierząt, o doświadczeniach na zwierzętach – z komentarzem, Warszawa 2007.
Radecki W. [w:] Szczególne dziedziny prawa karnego. Prawo karne wojskowe, skarbowe i pozakodeksowe, red. M. Bojarski, Warszawa 2014.
Rogala-Walczyńska S., Prawnokarne aspekty przestępstwa znęcania się nad zwierzętami [w:] Znęcanie się, red. M. Mozgawa, Warszawa 2020.
Skuczyński P., Zientara A., Prawnokarna ochrona zwierząt a filozoficzny i teoretycznoprawny problem wartości i praw podmiotowych [w:] Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne, red. T. Gardocka, A. Gruszczyńska, Toruń 2012.
Smaga Ł., Ochrona humanitarna zwierząt, Białystok 2010.
Maciej Małolepszy
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, kierownik Katedry Polskiego Prawa Karnego Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, Niemcy; profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego, kierownik Katedry Prawa Karnego i Postępowania Karnego, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Zielonogórski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5328-5578
udział w autorstwie tekstu – 50%
Bartosz Jakimiec, LL.M.
doktorant, pracownik naukowy Katedry Polskiego Prawa Karnego Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, Niemcy
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3313-9557
udział w autorstwie tekstu – 50%
Praktyka umorzeń postępowań karnych w systemie niemieckim
Przedmiotem artykułu jest analiza represyjności niemieckiego systemu karnego na przykładzie praktyki umorzeń postępowań karnych ze względów oportunistycznych w oparciu o przepisy § 153 i § 153a niemieckiego Kodeksu postępowania karnego (StPO). Dokonując prezentacji konkretnych spraw z niemieckiego wymiaru sprawiedliwości, które zakończyły się umorzeniem, autorzy prezentują różnice między polskim i niemieckim systemem karnym w zakresie umorzeń. Dochodzą do wniosku, że popularna i przyjęta w systemie niemieckim instytucja umorzenia ze względów oportunistycznych przyczynia się do znacznej redukcji stopnia represyjności systemu karnego oraz przyspieszenia postępowań karnych, w tym odciążenia sądów od rozpoznawania drobnych i średnich spraw karnych. Instytucje te mogą stanowić realną i bezpieczną alternatywę dla polskiego nadmiernie represyjnego systemu karnego, który prowadzi do przewlekłości postępowań i przeciążenia sądownictwa.
Słowa kluczowe: represyjność, prawo karne, umorzenie postępowania karnego, analiza przypadku, komparatystyka, prawo niemieckie
Dr Hab. Maciej Małolepszy
Professor of the European University Viadrina in Frankfurt (Oder), Head of the Department of Polish Criminal Law at the European University Viadrina in Frankfurt (Oder), Germany; professor of the University of Zielona Góra in the Department of Criminal Law and Criminal Procedures, Institute of Legal Studies, University of Zielona Góra, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5328-5578
contribution to the preparation of the article – 50%
Bartosz Jakimiec, LL.M.
PhD student, researcher at the Department of Polish Criminal Law at the European University Viadrina in Frankfurt (Oder), Germany
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3313-9557
contribution to the preparation of the article – 50%
The practice of discontinuing criminal proceedings in the German criminal justice system
This article examines the repressive nature of the German criminal justice system by analysing the practice of discontinuing criminal proceedings for opportunistic reasons, on the basis of §§ 153 and 153a of the German Code of Criminal Procedure (StPO). The authors present specific cases from the German judiciary that resulted in discontinuation, highlighting the differences between the Polish and German criminal justice systems in terms of discontinuations. They conclude that the popular and accepted institution of opportunistic discontinuations in the German system significantly reduces the extent of repressiveness of the criminal system and accelerates criminal proceedings, which includes relieving courts from adjudicating on minor and moderate criminal cases. These institutions may provide a viable and safe alternative to the overly repressive Polish criminal system, which leads to the protractedness of proceedings and an overburdened judiciary.
Keywords: repressiveness, criminal law, discontinuation of criminal proceedings, case study, comparative law, German law
Bibliografia / References
Beukelmann S. [w:] BeckOK StPO, red. J. Graf, beck-online/el., stan prawny 1.10.2023 r.
Diemer H. [w:] Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung, red. C. Barthe, J. Gericke, München 2023.
Peters S. [w:] Münchener Kommentar zur StPO, red. C. Knauer, H. Kudlich, H. Schneider, t. 2, München 2024.
Roxin C., Schünemann B., Strafverfahrensrecht. Ein Studienbuch, München 2022.
Schäfer G., Sander G., Gemmeren G., Praxis der Strafzumessung, Teil 2. Das Instrumentarium der Strafen und verfahrensrechtlichen Reaktionen, München 2017.
Stam F. [w:] E. Hilgendorf, H. Kudlich, B. Valerius, Handbuch des Strafrechts. Band 7: Grundlagen des Strafverfahrensrechts, Heidelberg 2020.
Volk K., Engländer A., Grundkurs StPO, München 2021.
Zjadł w sklepie cukierka, usłyszał wyrok, https://tvn24.pl/najnowsze/zjadl-w-sklepie-cukierka-uslyszal-wyrok-3796555.
Jan Kluza
doktor nauk prawnych, asesor sądowy orzekający w II Wydziale Karnym Sądu Rejonowego w Kielcach, zastępca przewodniczącego wydziału, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093
Konsekwencje wprowadzenia art. 72 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa
W związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę w początkowym okresie trwania wojny na terytorium Polski przybyło ponad 1 milion obywateli Ukrainy. W związku z niespotykaną i dynamiczną sytuacją konieczne stało się przyjęcie specjalnych rozwiązań legislacyjnych mających na celu ułatwienia pobytu uchodźców na terytorium Polski, wyrazem czego jest ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Wśród wielu przepisów tej ustawy znalazł się również art. 72, który wprowadza surowe obostrzenie odpowiedzialności karnej za niektóre przestępstwa przeciwko wolności i wolności seksualnej w czasie trwania wojny na Ukrainie. Regulacja ta wywołuje istotne wątpliwości co do zakresu jej stosowania i racjonalności jej wprowadzenia, co wymaga bliższego omówienia tego przepisu.
Słowa kluczowe: ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy, wojna na Ukrainie, przestępstwa przeciwko wolności, wolność seksualna, obostrzenie odpowiedzialności karnej
Dr Jan Kluza
court assessor adjudicating in the II Criminal Division of the District Court in Kielce, deputy head of the division, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093
Consequences of introducing Article 72 of the Act on Aid to the Citizens of Ukraine in Connection with the Armed Conflict in that Country
The Russian Federation’s aggression against Ukraine resulted in over a million Ukrainian citizens arriving in Poland in the initial period of the war. The unprecedented and dynamic situation meant that it became necessary to adopt special legislative solutions to regulate the stay of refugees in Poland, an expression of which is the Act on Aid to the Citizens of Ukraine in Connection with the Armed Conflict in that Country. Article 72 also found itself among the many provisions of that Act, introducing severe restrictions on criminal liability for certain crimes against sexual freedom and freedom during the war in Ukraine. This regulation gives rise to significant doubts as to the extent of its application and the rationality of its introduction, so it requires a more detailed discussion.
Keywords: Act on Aid to the Citizens of Ukraine, war in Ukraine, crimes against freedom, sexual freedom, increased criminal liability
Bibliografia / References
Antonowicz L., Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2011.
Bierzanek R. [w:] R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005.
Błachnio A. [w:] Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. Komentarz z wzorami dotyczącymi pobytu, dostępu do rynku pracy, świadczeń społecznych, edukacji i opieki zdrowotnej, red. P. Drembkowski, Warszawa 2022.
Błachut M. [w:] M. Błachut, W. Gromski, J. Kaczor, Technika prawodawcza, Warszawa 2008.
Długosz J., Ustawowa wyłączność i określoność w prawie karnym, Warszawa 2016.
Dubisz S. (red.), Wielki słownik języka polskiego PWN. R–T, Warszawa 2023.
Dunaj B. (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
Gruszczyński W., Bralczyk J. (red.), Słownik gramatyki języka polskiego, Warszawa 2002.
Klaus W.A. [w:] Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, red. W.A. Klaus, Warszawa 2022.
Kluza J., Nowelizacja art. 37a k.k. na mocy ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. w świetle racjonalnych celów karania, „Problemy Prawa Karnego” 2022/1.
Kluza J., Wymiar kary za czyn ciągły przy zastosowaniu art. 57b Kodeksu karnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023/4.
Kulesza J. [w:] Prawo karne materialne. Nauka o przestępstwie, ustawie karnej i karze, red. J. Kulesza, Warszawa 2023.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2009.
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
Piszko R., Zasady techniki prawodawczej w praktyce wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2002/4.
Sobczak W. [w:] Międzynarodowy pakt praw obywatelskich (osobistych) i politycznych. Komentarz, red. R. Wieruszewski, Warszawa 2012.
Wronkowska S., Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Zalewski W. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2023.
Zbigniew Kuniewicz
doktor habilitowany, Wydział Prawa i Administracji, profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0793-9937
udział w autorstwie tekstu – 50%
Maria Wysocka-Orlik
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Szczeciński, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0592-6622
udział w autorstwie tekstu – 50%
Reprezentacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 20.05.2021 r., V CSKP 90/21
Przedmiotem rozstrzygnięcia glosowanego wyroku Sądu Najwyższego jest sprawa z zakresu umocowania prokurenta – współdziałającego z członkiem zarządu – w ramach tzw. mieszanej reprezentacji łącznej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Problem prawny, który powstał przy takim sposobie reprezentacji, sprowadza się do pytania, czy zakres umocowania prokurenta zostaje rozszerzony do granic umocowania członka zarządu. Podniesiona wątpliwość jest źródłem rozbieżnych poglądów w doktrynie. Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że prokurent działający łącznie z członkiem zarządu może dokonywać również tych czynności, które art. 1093 Kodeksu cywilnego wyłącza z zakresu jego umocowania. Autorzy glosy krytycznie odnieśli się do tego poglądu. Przepis art. 205 Kodeksu spółek handlowych, na który powołał się Sąd Najwyższy, normuje sposób reprezentacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie zakresy umocowania osób współdziałających. W ramach tzw. mieszanej reprezentacji łącznej ani prokurent nie ogranicza zakresu umocowania członka zarządu, ani członek zarządu nie rozszerza zakresu umocowania prokurenta. W konsekwencji zakres możliwości współdziałania członka zarządu i prokurenta jest wyznaczony zakresem umocowania prokurenta.
Słowa kluczowe: reprezentacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, współdziałanie członka zarządu z prokurentem, zakres umocowania prokurenta
Dr Hab. Zbigniew Kuniewicz, professor of the University of Szczecin
Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0793-9937
contribution to the preparation of the article – 50%
Dr Maria Wysocka-Orlik
Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0592-6622
contribution to the preparation of the article – 50%
Representation of a limited liability company. Commentary on the judgment of the Supreme Court of 20 May 2021, V CSKP 90/21
The subject matter of the ruling in the judgment of the Supreme Court under discussion is the scope of authorization given to an official commercial representative, who acts in concert with a member of the management board, under the so-called mixed joint representation of a limited liability company. The legal problem that has arisen in the case of such representation boils down to the question of whether the scope of authorization of the commercial representative is expanded to the limits of the authorization of a member of the management board. This doubt is a source of diverse views among legal scholars and commentators. The Supreme Court held that the official commercial representative who acts in concert with a member of the management board may also perform acts that Article 1093 of the Polish Civil Code disables from the scope of his authorization. The authors of the commentary disapprove of this view. The provision of Article 205 of the Code of Commercial Companies, to which the Supreme Court refers, regulates how a limited liability company is to be represented and not the scope of authorization of the people acting in concert. Under the so-called mixed joint representation, neither does the official commercial representation limit the scope of authorization of a member of the management board, nor does a member of the management board expand the scope of authorization of the official commercial representative. Consequently, the scope of possibilities of a member of the management board and an official commercial representative acting in concert is determined by the scope of authorization of the latter.
Keywords: representation of a limited liability company, action in concert of a member of the management board and an official commercial representative, scope of authorization of an official commercial representative
Bibliografia / References
Bugajna-Sporczyk D., Prokura łączna i samoistna w spółce kapitałowej, „Prawo Spółek” 1997/7–8.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych. Tom I. Komentarz do art. 1–300, Warszawa 2017.
Kozłowska-Chyła B., Reprezentacja łączna mieszana w spółce kapitałowej a problem prokury łącznej mieszanej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/5.
Kuniewicz Z., Glosa do wyroku SN z dnia 8 października 2004 r., V CK 76/04, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2006/7–8.
Kuniewicz Z., Współdziałanie prokurenta z członkiem zarządu spółki kapitałowej, „Przegląd Sądowy” 1998/3.
Moskwa L., Reprezentacja spółek kapitałowych w obrocie cywilnoprawnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1982/1.
Naworski J. [w:] J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2001.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Tom I. Komentarz. Art. 151–226 KSH, Warszawa 2018.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych. T. IIA. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego. T. 2. Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Płonka E., Mechanizm łączenia skutków działań prawnych z osobami prawnymi na przykładzie spółek kapitałowych, Wrocław 1994.
Mateusz Błachucki
doktor habilitowany, profesor Instytutu Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5805-048X
Franczyza i inne relacje umowne a wywieranie decydującego wpływu na innego przedsiębiorcę. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2022 r., II GSK 2505/21
Glosa poświęcona jest problemowi dopuszczalności przeniesienia zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej w przypadku ziszczenia się negatywnej przesłanki dotyczącej przekroczenia dopuszczalnego prawem limitu kontrolowania innych aptek. Kluczowym zagadnieniem jest traktowanie umowy franczyzy jako umowy pozwalającej na wywieranie decydującego wpływu przez franczyzodawcę na franczyzobiorcę. Naczelny Sąd Administracyjny trafnie przyjął, że sama umowa franczyzy takiego wpływu nie daje, ale może on wynikać z towarzyszących tej umowie innych relacji kontraktowych. Takie podejście Sądu ma oparcie w wykładni językowej i celowościowej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i jest spójna z orzecznictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Słowa kluczowe: przeniesienie zezwolenia aptecznego, franczyza, przejęcie kontroli, decydujący wpływ, grupa kapitałowa
Dr Hab. Mateusz Błachucki, Professor of the Institute of Legal Sciences
Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5805-048X
Franchise and other contractual relations in the context of the exertion of a decisive influence on another entrepreneur. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 17 October 2022, II GSK 2505/21
The commentary is devoted to the problem of the admissibility of transferring a retail pharmacy licence where the negative condition of exceeding the legally permissible limit of control over other pharmacies arises. The key issue is the treatment of the franchise agreement as a contract enabling the franchisor to exert a decisive influence over the franchisee. The Supreme Administrative Court correctly accepted that the franchise agreement itself does not give such an influence, but it may arise from other contractual relations accompanying the agreement. Such an approach of the Court is supported by the linguistic and purposive interpretation of the Act on Competition and Consumer Protection and is consistent with the line of decisions of the President of the Office of Competition and Consumer Protection.
Keywords: transfer of a pharmacy licence, franchise agreement, assumption of control, decisive influence, group of companies
Bibliografia / References
Affre J., Czerwiec R., Pojęcie „grupy kapitałowej” w prawie konkurencji a franchising w orzecznictwie sądów administracyjnych, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2022/3 (11).
Błachucki M., Mediacja w sprawach, których przedmiotem jest przeniesienie uprawnienia na następcę prawnego uprawnionego. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 października 2022 r. (sygn. akt II GSK 1756/21), „Glosa” 2024/2.
Błachucki M., Sądownictwo antymonopolowe w Polsce – historia i ustrój, Warszawa 2011.
Błachucki M., Ustanowienie zastawu na akcjach lub udziałach a obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji Prezesowi UOKiK, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/11.
Błachucki M., Współdziałanie organów administracji publicznej a obowiązek dokonywania urzędowej interpretacji przepisów. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 października 2022 r. (sygn. akt II GSK 1971/21), „Przegląd Prawa Publicznego” 2024/4.
Błaszczak Ł., Model sądowej kontroli decyzji administracyjnych (na przykładzie spraw z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz postępowań regulacyjnych). Postulaty de lege ferenda, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5 (57).
Broniewicz W., Czy potrzebny jest nowy kodeks postępowania cywilnego?, „Państwo i Prawo” 2004/4.
Chojna-Duch E., Zapadka P., Umowa franczyzy czy grupa kapitałowa? Analiza prawna w świetle reguł prawa farmaceutycznego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2022/2 (884), t. LXXV.
Ereciński T., O uwarunkowaniach, potrzebie oraz zakresie nowego kodeksu postępowania cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2010/1.
Gołębiowski Sz., Franczyzowy paradoks. Komentarz do decyzji Prezesa UOKiK nr DKK-191/2016 w sprawie koncentracji Eurocash/Eko Holding, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2017/1 (6).
Manowska M., Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych, Warszawa 2008.
Piszcz A., Grupa kapitałowa czy nie, czyli trudności z kwalifikacją i ich skutki, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/3.
Pudzianowska D., Sukcesja administracyjnoprawna zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. Glosa do wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4.02.2020 r., II GSK 3025/17, II GSK 3026/17, II GSK 3027/17, II GSK 3135/17, II GSK 3291/17, oraz 5.02.2020 r., II GSK 2478/17, „Przegląd Sądowy” 2021/7–8.
Rząsa G. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, Warszawa 2023.
Stankiewicz R., Likwidacja procedur hybrydowych – krok w dobrym kierunku czy szkodliwy dogmatyzm? [w:] Aktualne problemy rozgraniczania właściwości sądów administracyjnych i sądów powszechnych, red. M. Błachucki, T. Górzyńska, Warszawa 2011.
Turno B., Model sądowej kontroli decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, „Państwo i Prawo” 2012/10
Weitz K., Czy nowa kodyfikacja postępowania cywilnego?, „Państwo i Prawo” 2007/3.
