Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej 3(165)/2024

Trenowanie AI a prawo autorskie

dr Krzysztof Gienas
Prosecutor of the Regional Prosecution Service in Szczecin, Poland, on secondment to the Polish National Prosecution Service. 
ORCID: https://orcid.org/0009-0007-6151-6245

The article deals with the relation between machine learning and copyright law. The current development of artificial intelligence requires the use of works during machine learning. This raises concerns about the ability to produce resources similar to the effects of human labour. The main part of the text comprises consideration about Directive 2019/790, Articles 3 and 4 providing for TDM exception, connected with machine learning. It is important to say that Article 4(3) of the Directive states that this exception applies only on condition that the use of works and other subject matter referred to in that paragraph has not been expressly reserved by the rightholders in an appropriate manner, such as machine-readable means in the case of content made publicly available online (opt-out option). Such a provision can limit the use of training material for artificial intelligence purposes.

Bibliografia / References
AI and Music. Market Development of AI in the Music Sector and Impact on Music Authors and Creators in Germany and France, Goldmedia, styczeń 2024, https://www.goldmedia.com/fileadmin/goldmedia/Studie/2023/GEMA-SACEM_AI-and-Music/AI_and_Music_GEMA_SACEM_Goldmedia.
pdf?ref=completemusicupdate.com (dostęp: 24.08.2024 r.)
Bogani R., Theodoru A., Arnaboldi L., Wortham R., Garbage in, toxic data out: a proposal for ethical artificial intelligence sustainability impact statements, „AI & Ethics” 2023/4
Boutros F., Struc V., Fierrez J., Damer N., Synthetic data for face recognition: Current state and future prospects, „Image and Vision Computing” 2023/135, https://arxiv.org/pdf/2305.01021.pdf (dostęp: 24.08.2024 r.)
Chiou T., Copyright lessons on Machine Learning: what impact on algorithmic art?, „Journal of Intellectual Property, Information Technology and E-Commerce Law” (JIPITEC) 2019/10 (3), https://www.jipitec.eu/issues/jipitec-10–3-2019/5025 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Drexl J., Hilty R.M., Beneke F. i in., Technical Aspects of Artificial Intelligence: An Understandings from Intellectual Property Law Perspective, Max Planck Institute for Innovation and Competition Research Paper No. 19–13, 2019, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3465577 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Drexl J., Hilty R.M., Desaunettes-Barbero L. i in., Artificial Intelligence and Intellectual Property Law Position Statement of the Max Planck Institute for Innovation and Competition of 9 April 2021 on the Current Debate, Max Planck Institute for Innovation and Competition Research Paper No. 21–10, 2021, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3822924 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Ducato R., Strowel A., Ensuring text and data mining: Remaining issues with EU copyright exceptions and possible ways out, „European Intellectual Property Review” 2021/43 (5), https://abdn.elsevierpure.com/files/193577969/Ducato_etal_ensuring_text_and_VOR.pdf (dostęp: 24.08.2024 r.)
Durantaye K. de la, Garbage in, garbage out. Regulating Generative AI through copyright law, ZUM 2023/10, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4572952 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Eldan R., Russinovich M., Who’s Harry Potter? Approximate Unlearning in LLMs, arXiv, Computer Science, 4.10.2023 r., https://arxiv.org/abs/2310.02238 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Elgammal A., Liu B., Elhoseiny M., Mazzone M., CAN: Creative Adversarial Networks, Generating „Art” by Learning About Styles and Deviating from Style Norms, arXiv, Computer Science, 21.06.2017 r., https://arxiv.org/pdf/1706.07068.pdf (dostęp: 24.08.2024 r.)
Franceschelli G., Musolesi M., Copyright in generative deep learning, „Data & Policy” 2022/4, https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/C401539FDF79A6AC6CE-E8C5256508B5E/S2632324922000104a.pdf/copyright-in-generative-deep-learning.pdf (dostęp: 24.08.2024 r.)
Frosio G., Should we ban generative AI, incentivise it or make it a medium for inclusive creativity? [w:] A Research Agenda for EU Copyright Law, red. E. Bonadio, C. Sganga, Edward Elgar [2024], https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4527461 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Gaudamuz A., A scanner darkly: Copyright liability and exceptions in artificial intelligence inputs and outputs, „GRUR International – Journal of European and International IP Law” 2024/73 (2)
Geiger Ch., Frosio G., Bulayenko O., The Exception for Text and Data Mining (TDM) in the Proposed Directive on Copyright in the Digital Single Market – Legal Aspects, Parlament Europejski, luty 2018, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2018/604941/IPOL_IDA(2018)604941_EN.pdf (dostęp: 24.08.2024 r.)
Geiger Ch., Iaia V., The forgotten creator: Towards a statutory remuneration right for machine learning of generative AI, „Computer Law & Security Review” 2024/52, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4594873 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Geiger Ch., The Missing Goal-Scorers in the Artificial Intelligence Team: Of Big Data, the Fundamental Right to Research and the failed Text and Data Mining Limitations in the CSDM Directive, 20.04.2021 r., https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3829768 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Gienas K. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2021
Gienas K., Data mining jako problem prawa autorskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2017/1
Gienas K., Systemy Digital Rights Management w świetle prawa autorskiego, Warszawa 2008
Ginsburg J.C., Budiardjo L.A., Authors and machines, „Berkeley Technology Law Journal” 2019/34 (343), https://scholarship.law.columbia.edu/faculty_scholarship/2323 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Harris G., Online storm erupts over AI work in Dutch museum’s ‘Girl with a Pearl Earring’ display, „The Art Newspaper”, 13.03.2023 r., https://www.theartnewspaper.com/2023/03/13/online-storm-erupts-over-ai-work-in-dutch-museums-girl-with-a-pearl-earring-display (dostęp: 24.08.2024 r.)
Heitzinger C., Woltran S., A Short Introduction to Artificial Intelligence: Methods, Success Stories, and Current Limitations [w:] Introduction to Digital Humanism, red. H. Werthner i in., Cham 2024
Janssens M.-Ch. [w:] EU Copyright Law. A Commentary, red. I. Stamatoudi, P. Torremans, Cheltenham 2014
Keller P., A first look at the copyright relevant parts in the final AI Act compromise , Kluwer Copyright Blog, 11.12.2023 r., https://copyrightblog.kluweriplaw.com/2023/12/11/a-first-look-at-the-copyright-relevant-parts-in-the-final-ai-act-compromise/ (dostęp: 24.08.2 024 r.)
Keller P., Warso Z., Defining best practices for opting out of ML Training, Open Future Police Brief # 5, 29.08.2023 r., https://openfuture.eu/publication/defining-best-practices-for-opting-out-of-ml-training/ (dostęp: 24.08.2024 r.)
Lee K., Feder Cooper A., Grimmelmann J., Talking` `Bout AI Generation: Copyright and the Generative-AI Supply Chain, „Journal of the Copyright Society of the U.S.A.” [2024], http://james.grimmelmann.net/files/articles/talkin-bout-ai-generation.pdf (dostęp: 24.08.2024 r.)
Lemley M., Casey B., Fair learning, „Texas Law Review” 2021/99 (4), https://texaslawreview.org/fair-learning/ (dostęp: 24.08.2024 r.)
Margoni T., Artificial Intelligence, Machine learning and EU copyright law: Who owns AI?, „CREATe Working Paper” 2018/12, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3299523 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Margoni T., Kretschmer M., A deeper look into the EU text and data mining exceptions: Harmonisation, data ownership and future of technology, „GRUR International – Journal of European and International IP Law” 2022/71 (8)
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021
Markiewicz R., Zabawy z prawem autorskim dawne i nowe, Warszawa 2022
Markiewicz R., ChatGPT i prawo autorskie Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2023/2
Matlak A., Wyrwiński M., Widła B., Stanowisko dotyczące projektu implementacji dyrektyw CDSM i SATCAB II, 28.02.2024 r., https://ipwi.uj.edu.pl/documents/122195199/151128292/Konsultacje+pu
bliczne+dotycz%C4%85ce+projektu+wdro%C5%BCenia+dyrektyw+CDSM+i+SATCAB+II+%5B2024%5D/ccbf017d-9501–46b6–94df-c5e04891f792 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Mezei P., A saviour or a dead end? Reservation of rights in the age of generative AI, „European Intellectual Property Review” 2024/46 (7), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4695119 (dostęp: 
24.08.2024 r.)
Nordemann J., Pukas J., Copyright exceptions for AI training data – will there be an international level playing field?, „Journal of Intellectual Property & Practice” 2022/17 (12)
Opderbeck D., Copyright in AI training data: A human-centered approach, „Oklahoma Law Review” 2024/76, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4679299 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Peukert A., Copyright in the Artificial Intelligence Act – A Primer, „GRUR International – Journal of European and International IP Law” 2024/73 (6), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4771976 (dostęp: 1.09.2024 r.)
Pikuła R., Artyści będą „zatruwać” dane Wilczą Jagodą. To ich sposób na walkę ze złodziejami obrazów, Wyborcza.biz, 26.10.2023 r., https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,30338062,artysci-beda-zatruwac-dane-nocnym-cieniem-to-ich-sposob-na.html (dostęp: 24.08.2024 r.)
Popko I., Muzeum zamieniło słynny obraz na kopię autorstwa AI. Protesty zwiedzających, „Rzeczpospolita”, 1.03.2023 r., https://sukces.rp.pl/sztuka/art38045291-muzeum-zamienilo-slynny-obraz-na-kopie-autorstwa-ai-protesty-zwiedzajacych (dostęp: 24.08.2024 r.)
Quintais J., Generative AI, Copyright and the AI Act, Kluwer Copyright Blog, 9.05.2023 r., https://copy-rightblog.kluweriplaw.com/2023/05/09/generative-ai-copyright-and-the-ai-act/ (dostęp: 24.08.2024 r.)
Quintais J., Generative AI, Copyright and AI ACT, sierpień 2024, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4912701 (dostęp: 1.09.2024 r.)
Rosati E., Copyright as an obstacle or an enabler? A European perspective on text and data mining and its role in the development of AI creativity, „Asia Pacific Law Review” 2020/27 (2), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3452376 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Sag M., Copyright safety for generative AI, „Houston Law Review” 2023/61 (2), https://houstonlawreview.org/article/92126-copyright-safety-for-generative-ai (dostęp: 24.08.2024 r.)
Sekhari A., Acharya J., Kamath G., Theertha A., Remember What You Want to Forget: Algorithms for Machine Unlearning, arXiv, Computer Science, 4.03.2021 r., https://arxiv.org/abs/2103.03279 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Senftleben M., Generative AI nad author remuneration, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2023/54 (10)
Shan S., Ding W., Passananti J., Zheng H., Zhao B.Y., Prompt-Specific Poisoning Attacks on Text-to-Image Generative Models, arXiv, Computer Science, 20.10.2023 r., https://arxiv.org/abs/2310.13828 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Spitz B., AI data mining: French music collecting society Sacem opts out (with what consequences?), Kluwer Copyright Blog, 25.01.2024 r., https://copyrightblog.kluweriplaw.com/2024/01/25/ai-data-mining-french-music-collecting-society-sacem-opts-out-with-what-consequences/ (dostęp: 24.08.2024 r.)
Strowel A., ChatGPT and generative AI tools: Theft of intellectual labor?, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2023/54
Study on copyright and new technologies – Copyright data management and artificial intelligence, Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści i Technologii, 2022, https://data.europa.eu/doi/10.2759/570559 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Traple E., Granice eksploracji tekstów i danych na potrzeby maszynowego uczenia się przez systemy sztucznej inteligencji [w:] Prawo sztucznej inteligencji i nowych technologii, red. B. Fischer, A. Pązik, M. Świerczyński, Warszawa 2021
Ueno T., The Flexible Copyright Exception for ‘Non-Enjoyment’ Purposes – Recent Amendment in Japan and Its Implication, „GRUR International – Journal of European and International IP Law” 2021/70 (2)
Widła B., Programy komputerowe jako przedmiot eksploracji tekstów i danych w kontekście dyrektywy 2019/790, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/3
Yanisky-Ravid S., Generating Rembrandt: Artificial intelligence, copyright, and accountability in the 3A era – The human-like authors are already here – A New Model, „Michigan State Law Review” 2017/659, https://ir.lawnet.fordham.edu/faculty_scholarship/956 (dostęp: 24.08.2024 r.)
Zalewski T., Definicja sztucznej inteligencji [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. L. Lai, M. Świerczewski, Warszawa 2020

Aleksandra Bar

Słowa kluczowe: prawo autorskie, sztuczna inteligencja, generatywna sztuczna inteligencja, treści syntetyczne, znakowanie treści syntetycznych

AI-generated content is in many cases indistinguishable from human-generated creations. Inability to differentiate synthetic content generated by AI from non-synthetic content threatens the integrity of the global information ecosystem. Therefore, policymakers around the globe are pondering how to design and implement effective digital content provenance identification mechanisms. This article discusses methods of identifying the provenance of digital content and provides a picture of current state-of-the-art synthetic content detection techniques. It outlines regulatory initiatives that aim at enabling digital content provenance tracking. The author considers the impact that synthetic content disclosure obligations may have on copyrightability verification processes. The author also addresses the question whether the introduction of regulations imposing an obligation to label synthetic content can be an effective method to counteract the false presentation of such content as copyrightable works.

Bibliografia / References
Banerjee W., Role of distance metrics in machine learning, Medium, 12.06.2020 r., https://medium.com/analytics-vidhya/role-of-distance-metrics-in-machine-learning-e43391a6bf2e (dostęp: 14.04.2024 r.)
C2PA, 2024, https://c2pa.org/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
C2PA, C2PA Technical Specification, 2024, https://c2pa.org/specifications/specifications/1.3/specs/C2PA_Specification.html (dostęp: 14.04.2024 r.)
C2PA, Membership, 2024, https://c2pa.org/membership/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Catsaros O., Generative AI to become a $1.3 trillion market by 2032, research finds, Bloomberg, 1.06.2023 r., https://www.bloomberg.com/company/press/generative-ai-to-become-a-1–3-trillion-market-by-2032-research-finds/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Dan X., Luo Y., Labeling of AI generated content: new guidelines released in China, Inside Global Tech, 30.08.2023 r., https://www.insideglobaltech.com/2023/08/30/labeling-of-ai-generated-content-new-guidelines-released-in-china/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Dan X., Luo Y., Ponder J., Key takeaways from China’s finalized generative artificial intelligence measures, Inside Global Tech, 14.07.2023 r., https://www.insideprivacy.com/artificial-intelligence/key-takeaways-from-chinas-finalized-generative-artificial-intelligence-measure s/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Dekel T., Rubinstein M., Making visible watermarks more effective, Google Research Blog, 17.08.2017 r., https://blog.research.google/2017/08/making-visible-watermarks-more-effective.html (dostęp: 14.04.2024 r.)
Dube T., AI-generated video of Zambian president misleads about 2026 election plans, AFP Fact Check, 26.10.2023 r., https://factcheck.afp.com/doc.afp.com.33Z363J (dostęp: 14.04.2024 r.)
Dunn S., Women, not politicians, are targeted most often by deepfake videos, Centre for International Governance Innovation, 3.03.2012 r., https://www.cigionline.org/articles/women-not-politicians-are-targeted-most-often-deepfake-videos/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Dunton C., Get helpful context with About this image, Google Blog, 10.05.2023 r., https://blog.google/products/search/about-this-image-google-search/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
EUIPO, Automated Content Recognition: Discussion Paper – Phase 1: ‘Existing technologies and their impact on IP’, 2020, https://data.europa.eu/doi/10.2814/52085
Gowal S., Kohli P., Identifying AI-generated images with SynthID, Google DeepMind Blog, 29.08.2023 r., https://deepmind.google/discover/blog/identifying-ai-generated-images-with-synthid/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Guzman-Zavaleta Z.J., Feregrino-Uribe C., Towards a video passive content fingerprinting method for partial-copy detection robust against non-simulated attacks, PLOS ONE, 18.11.2016 r., https://doi.org/10.1371/journal.pone.0166047
Hamadouche M., Zebbiche K., Guerroumi M., Tebbi H., Zafoune Y., A comparative study of perceptual hashing algorithms: Application on fingerprint images, 2nd International Conference on Computer Science’s Complex Systems and their Applications, Oum El Bouaghi, Algeria, 2021, https://ceur-ws.org/Vol-2904/81.pdf (dostęp: 14.04.2024 r.)
Heikkilä M., Why detecting AI-generated text is so difficult (and what to do about it), „MIT Technology Review”, 7.02.2023 r., https://www.technologyreview.com/2023/02/07/1067928/why-detecting-ai-generated-text-is-so-difficult-and-what-to-do-about-it/?utm_source=the_technocrat&utm_medium=email&utm_cam-paign=the_technocrat.unpaid.engagement&utm_content=*%7Cdate:m-d-y%7C* (dostęp: 14.04.2024 r.)
Henderson P., Should the United States or the European Union follow China’s lead and require watermarks for generative AI?, „Georgetown Journal of International Affairs”, 24.05.2023 r., https://gjia.georgetown.edu/2023/05/24/should-the-united-states-or-the-european-union-follow-chinas-lead-and-require-watermarks-for-generative-ai/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Hobbs A., How many photos have ever been taken?, Fstoppers, 10.03.2012 r., https://fstoppers.com/other/stats-how-many-photos-have-ever-been-taken-5173 (dostęp: 14.04.2024 r.)
http://www.cac.gov.cn/2022–12/11/c_1672221949354811.htm (dostęp: 14.04.2024 r.)
http://www.cac.gov.cn/2023–07/13/c_1690898327029107.htm (dostęp: 14.04.2024 r.)
https://www.tc260.org.cn/front/postDetail.html?id=20230825190345 (dostęp: 14.04.2024 r.)
Jose D.M., Karuppathal R., Kumar A.V.A., Copyright protection using digital watermarking, „International Journal of Computer Applications” 2012/3
Kreps S., Kriner D., How AI threatens democracy, „Journal of Democracy” 2023/34 (3)
Kuchta R., Hash, czyli cyfrowy odcisk palca pliku komputerowego, newtech.law, 9.10.2017 r., https://newtech.law/pl/hash-czyli-cyfrowy-odcisk-palca-pliku-komputerowego/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Lakatos S., A revealing picture, Graphika Report, 8.12.2023 r., https://www.graphika.com/reports/a-revealing-picture (dostęp: 14.04.2024 r.)
Laskowska-Litak E. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. I, red. R. Markiewicz, LEX 2021
Lester T., Pachamanova D., The dilemma of false positives: making content ID algorithms more conducive to fostering innovative fair use in music creation, „UCLA Entertainment Law Review” 2017/24 (1)
Liau J., Fuzzy hashing – an interesting way for malware analysis, Medium, 18.01.2023 r., https://jieliau.medium.com/fuzzy-hashing-an-interesting-way-for-malware-analysis-99bd5091d285 (dostęp: 14.04.2024 r.)
Maker M., Slovakia’s election deepfakes show AI is a danger to democracy, Wired, 3.10.2023 r., https://www.wired.com/story/slovakias-election-deepfakes-show-ai-is-a-danger-to-democracy/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Markiewicz R., ChatGPT i prawo autorskie Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2023/2
Molavi Vasse’i R., Udoh G., In Transparency We Trust? Evaluating the Effectiveness of Watermarking and Labeling AI-Generated Content, Moz://a, 26.02.2024 r., https://foundation.mozilla.org/pl/research/library/in-transparency-we-trust/research-report/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Muthu R., Rani C., Perceptual hashing for efficient fingerprint based identification , 4th International Conference on Advanced Computing and Communication Systems, Coimbatore, India, 2017
pHash, https://www.phash.org/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
PLISIO, Jak działa hashowanie w Blockchain?, 26.01.2024 r., https://plisio.net/pl/blog/how-does-hashing-in-blockchain-work (dostęp: 14.04.2024 r.)
Rossum D. van, Generative AI Top 150: The world’s most used AI tools, FlexOS, 29.01.2024 r., https://www.flexos.work/learn/generative-ai-top-150 (dostęp: 14.04.2024 r.)
Ryan-Mosley T., The inside scoop on watermarking and content authentication, „MIT Technology Review”, 23.10.2023 r., https://www.technologyreview.com/2023/11/06/1082996/the-inside-scoop-on-watermarking-and-content-authentication/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Sharma Y., Deepfake democracy: Behind the AI trickery shaping India’s 2024 election, Aliazeera, 20.02.2024 r., https://www.aljazeera.com/news/2024/2/20/deepfake-democracy-behind-the-ai-trickery-shaping-indias-2024-elections (dostęp: 14.04.2024 r.)
Suciu P., Created by AI warning labels are coming to social media, Forbes, 2.08.2023 r., https://www.forbes.com/sites/petersuciu/2023/08/02/created-by-ai-warninglabels-are-coming-to-social-media/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Swenson A., Chan K., Election disinformation takes a big leap with AI being used to deceive worldwide, Associated Press, 14.03.2024 r., https://apnews.com/article/artificial-intelligence-elections-disinformation-chatgpt-bc283e7426402f0b4baa7df280a4c3fd (dostęp: 14.04.2024 r.)
Tang L., Uberti G., Shlomi T., Baselines for identifying watermarked large language models, arXiv:2305.18456, 29.05.2023 r., https://doi.org/10.48550/arXiv.2305.18456 (dostęp: 14.04.2024 r.)
TikTok, New labels for disclosing AI-generated content, Newsroom TikTok, 19.09.2023 r., https://newsroom.tiktok.com/en-us/new-labels-for-disclosing-ai-generated-content (dostęp: 14.04.2024 r.)
Tobin M., China announces rules to keep AI bound by ‘core socialist values’, „The Washington Post”, 14.07.2023 r., https://www.washingtonpost.com/world/2023/07/14/china-ai-regulations-chatgpt-socialist/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Valyaeva A., People are creating an average of 34 milion images per a day. Statistics for 2024, Everypixel Journal, 15.08.2023 r., https://journal.everypixel.com/ai-image-statistics (dostęp: 14.04.2024 r.)
Wang Y., Pan Y., Yan M., Su Z., Luan T.H., A survey on ChatGPT: AI-Generated contents, challenges, and solutions, arXiv:2305.18339, 25.05.2023 r., https://doi.org/10.48550/arXiv.2305.1833
Weber-Wulff D. i in., Testing of detection tools for AI-generated text, „International Journal for Educational Integrity” 2023/19, https://doi.org/10.1007/s40979-023-00146-z 
White House, Executive Order on the Safe, Secure, and Trustworthy Development and Use of Artificial Intelligence, 30.10.2023 r., https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2023/10/30/executive-order-on-the-safe-secure-and-trustworthy-development-and-use-of-artificial-intelligence/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Williams R., The Download: watermarking AI images, and WorldCoin’s backlash, „MIT Technology Review”, 29.08.2023 r., https://www.technologyreview.com/2023/08/29/1078625/the-download-watermarking-ai-images-and-worldcoins-backlash/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Wittenberg C., Epstein Z., Berinsky A.J., Rand D.G., Labeling AI-generated content: promises, perils, and future directions, MIT Schwarzman College of Computing, 28.11.2023 r., https://computing.mit.edu/ai-policy-briefs/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
YouTube, News & Events, https://blog.youtube/news-and-events/disclosing-ai-generated-content/ (dostęp: 14.04.2024 r.)
Zhao Y. i in., A recipe for watermarking diffusion models, arXiv:2303.10137, 17.03.2023 r., https://doi.org/10.48550/arXiv.2303.10137 
Barta J., Markiewicz R. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, K. Felchner, E. Traple, J. Barta, R. Markiewicz, LEX 2011
Flisak D. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, LEX 2015
Grzybowski S. [w:] Zagadnienia prawa autorskiego, red. S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serda, Warszawa 1973
Poźniak-Niedzielska M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Błeszyński J., Twórczość jako przesłanka ochrony w polskim prawie autorskim w świetle doktryny i orzecznictwa, [w:] Współczesne problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci profesora Edwarda Gniewka, red. J. Gołaczyński, P. Machnikowski, Warszawa 2010

Alicja Tarkowska

Słowa kluczowe: producent fonogramu, prawo do fonogramu, prawo autorskie, prawo francuskie, prawo włoskie, dyrektywa 2019/790

 

The author is an assistant lecturer at the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland. 
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4220-0169

This article presents the basic issues relating to protection of the rights of phonogram producers in French and Italian law. It is a continuation of a publication by Elżbieta Wojnicka, which appeared in Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego three decades ago. The article takes a closer look at the various forms of music piracy, i.e,. illegal copying and distribution of music, which have threatened the interests of phonogram producers over the last 30 years. Although the situation on the phonographic market has been constantly changing during this time, the problem of piracy is still relevant. Currently, the most serious threat to the interests and rights of phonogram producers, both in Poland and across Europe, is illegal distribution of music via the Internet. It is crucial for combating piracy in today’s digital world to properly regulate liability for infringements of copyright and related rights to content communicated to the public online. This was one of the purposes of adoption of Directive 2019/790, containing Article 17, which has been the subject of much discussion in legal scholarship. Controversies and doubts arising from the provisions of Directive 2019/790 may limit the laws transposing it into national legal orders. However, the French and Italian example of their implementation shows that these legislators - although they have adopted, to some extent, different methods when it comes to the construction of the new provisions - have limited themselves to a simple transposition of EU norms, without providing for regulations in national laws to clarify the introduced mechanisms. As a consequence, the legal risk related to the choice of specific solutions is, in a way, passed onto entities applying the law, and thus it casts doubt on the achievement of the goal of protecting interests of holders of copyright and related rights, including rights of phonogram producers.

Bibliografia / References
Brevetti News, 29.09.2022 r., https://brevettinews.it/internet-domini/pirateria-musicale-sony-universal-warner-vs-cloudflare/ (dostęp: 29.08.2024 r.)
Casetext, In re Aimster Copyright Litigation, 4.09.2002 r., https://casetext.com/case/in-re-aimster-copyright-litigation-4 (dostęp: 29.08.2024 r.)
Cloudflare, https://www.cloudflare.com/ (dostęp: 29.08.2024 r.)
Court of Appeals, 9th Circuit 2001, https://scholar.google.com/scholar_case?case=14102696336550697309&q=239+F.3d+1004&hl=en&as_sdt=6,39 (dostęp: 29.08.2024 r.)
Droit, musique et numérique. Considérations croisées, red. P. Signorile, Presses universitaires d’Aix-Marseille, 2019
Ghazal N., Umowy międzynarodowe jako źródła prawa odnoszące się do prawa do fonogramu w Polsce [w:] Prawo do fonogramu w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, LEX/el. 2017
IFPI, Engaging with Music 2021, https://www.ifpi.org/wp-content/uploads/2021/10/IFPI-Engaging-with-Music-report.pdf (dostęp: 29.08.2024 r.)
IFPI, Global Music Market Review 2021, https://gmr2021.ifpi.org/report (dostęp: 29.08.2024 r.)
IFPI, Global Music Report 2023, https://ifpi-website-cms.s3.eu-west-2.amazonaws.com/IFPI_GMR_2024_State_of_the_Industry_db92a1c9c1.pdf (dostęp: 29.08.2014 r.)
IFPI, Music Consumer Insight Report 2018, https://www.ifpi.org/wp-content/uploads/2020/07/091018_Music-Consumer-Insight-Report-2018.pdf (dostęp: 29.08.2024 r.)
IFPI, Music Listening 2019, https://www.ifpi.org/wp-content/uploads/2020/07/Music-Listening-2019–1.pdf (dostęp: 29.08.2024 r.)
IFPI, Record companies in Italy take successful action against Cliodflare, 18.07.2022 r., https://www.ifpi.org/record-companies-in-italy-take-successful-action-against-cloudflare/ (dostęp: 29.08.2024 r.)
IFPI, Reports & Resources, https://www.ifpi.org/resources/; https://www.ifpi.org/wp-content/uploads/2022/04/IFPI_Global_Music_Report_2022-State_of_the_Industry.pdf (dostęp: 29.08.2024 r.)
Justia, U.S. Supreme Court, https://supreme.justia.com/cases/federal/us/545/913/ (dostęp: 29.08.2024 r.)
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021
Matlak A., Targosz T., Wyrwiński M., Wybrane aspekty implementacji przepisów dyrektywy 2019/790 i dyrektywy 2019/789 w zakresie udostępniania utworów online, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2020/4
RIAA, https://www.riaa.com/ (dostęp: 29.08.2024 r.)
Sena G., Frassi P.A.E., d’Ammassa G., Giudici S., Minotti D., Morri F., Diritto d’autore e diritti connessi nella società dell’informazione – Decreto Legislativo 9 aprile 2003, n. 68 in attuazione della Direttiva 2001/29/CE, IPSOA, 2003
Sirinelli P., Latreille A., Groffe-Charrie J., Code de la propriété intellectuelle 2021, Annoté et commenté, Dalloz, 2021
Spotify, Q3 2022 Results, 25.10.2022 r., https://newsroom.spotify.com/2022–10–25/spotify-reports-third-quarter-2022-earnings/ (dostęp: 29.08.2024 r.)
TechTerms.com, P2P, https://techterms.com/definition/p2p (dostęp: 29.08.2024 r.)
Visco P., Galli S., Il diritto della musica – Diritto d’autore – Diritti connessi e tutela della proprietà intellettuale, Milano 2009
Wikipedia, Bootleg, https://pl.wikipedia.org/wiki/Bootleg (dostęp: 30.10.2022 r.)
Wikipedia, iTunes Store, https://pl.wikipedia.org/wiki/ITunes_Store; https://en.wikipedia.org/wiki/ITunes_Store (dostęp: 29.08.2024 r.)
Wikipedia, Płyta kompaktowa, https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82yta_kompaktowa (dostęp: 29.08.2024 r.)
Wojnicka E., Podstawowe zagadnienia ochrony praw producentów fonogramów i wideogramów w wybranych ustawodawstwach krajowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1993/61
ZPAV, Aktualności, 2021, http://www.zpav.pl/aktualnosc.php?idaktualnosci=2038 (dostęp: 29.08.2024 r.)
ZPAV, Aktualności, 13.05.2022 r., http://www.zpav.pl/aktualnosc.php?idaktualnosci=2038 (dostęp: 29.08.2024 r.)

Elżbieta Dziuba
Dobra lub zła wiara naruszającego prawo ochronne do znaku towarowego w prawie polskim i unijnym oraz amerykańskim

Pojęcia dobrej i złej wiary występują zarówno w prawie kontynentalnym – unijnym oraz krajowym – jak i w prawie amerykańskim. Służą one głównie ocenie zdarzeń oraz stanów faktycznych, z którymi dany przepis prawny wiąże określone skutki prawne. W kontekście prawa własności przemysłowej, pojęcia te występują w odniesieniu do prawa ochronnego na znak towarowy. Podział na dobrą i złą wiarę jest podziałem dychotomicznym, dlatego definicja odnosząca się do jednego z tych pojęć ma a contrario zastosowanie bezpośrednio do drugiego pojęcia. W prawie polskim uznaje się, że zła wiara zgłaszającego stanowi bezwzględną przeszkodę rejestracji oznaczenia. Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) traktuje złą wiarę jako bezwzględną przesłankę unieważnienia danego znaku towarowego. Z kolei zgodnie z podejściem Urzędu Patentów i Znaków Towarowych Stanów Zjednoczonych (USPTO), zła wiara nie stanowi niezależnej podstawy do złożenia sprzeciwu i jest najczęściej postrzegana jako przeciwieństwo oszustwa. Pomimo częstego odnoszenia się do pojęcia złej wiary, brak jest definicji legalnej tego terminu, co nastręcza szeregu trudności interpretacyjnych. Artykuł przedstawia, w ujęciu prawnoporównawczym, jak zła, a tym samym i dobra wiara, postrzegane są w ustawodawstwie polskim, unijnym oraz amerykańskim w kontekście znaków towarowych.

Słowa kluczowe: zła wiara, dobra wiara, domniemanie dobrej wiary, znak towarowy, naruszenie prawa do znaku, prawo własności przemysłowej, prawo cywilne

Elżbieta Dziuba
graduate of the Faculty of Law, University of Silesia in Katowice, Poland, trainee patent and trademark attorney. 
ORCID: https://orcid.org/0009-0002-3063-2204

Keywords: bad faith, good faith, presumption of good faith, trademark, trademark infringement, industrial property right, civil law

 

Bezwzględne przeszkody udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy, red. E. Demby-Siwek, Warszawa 2016
Bierć A., Zarys prawa prywatnego. Część ogólna, Warszawa 2018
Czajkowska-Matosiuk K., Prawo cywilne – część ogólna, prawo rzeczowe, zobowiązania i spadki, Warszawa 2023
 Foreningen Industriel Retsbeskyttelse (FIR), https://www.aippi.dk/wp-content/uploads/2017/04/FINAL-website-version-Bad-faith-trademarks3.pdf (dostęp: 30.08.2024 r.)
Gajda J., Pojęcie dobrej wiary w przepisach Kodeksu cywilnego, „Studia Prawnicze” 1997/2
Gniewek E. [w:] Podstawy prawa cywilnego, red. E. Gniewek, Warszawa 2010
Gromski W., Klauzule generalne [w:] Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, red. A. Bator, Warszawa 2006
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, t. I, Część ogólna, Wrocław 1985
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. I, Komentarz. Art. 1–449 11 , red. M. Gutowski, Warszawa 2016
Janiszewska B., Pojęcie dobrej wiary w rozumieniu obiektywnym a zasady współżycia społecznego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2003/9
Kawala E., Wokół dobrej i złej wiary samoistnego posiadacza nieruchomości, „Palestra” 1978/22 (5–6)
Kawałko A., Witczak H., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2021
Księżak P., Pyziak-Szafnicka M., Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, LEX/el. 2014
Kunicki A., Glosa do postanowienia SN z 7.05.1971 r., sygn. akt I CR 302/71, „Nowe Prawo” 1973/4
Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Lwów 1933
McCarthy J.T., McCarthy on Trademarks and Unfair Competition, Eagan 2012
Nowińska E., du Vall M., Pojęcie złej wiary w prawie znaków towarowych [w:] Księga pamiątkowa z okazji 85-lecia ochrony własności przemysłowej w Polsce, red. A. Adamczak, Warszawa 2003
Pietrzykowski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–449 10 , red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020
Pilich M., Dobra wiara w konwencji o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, Warszawa 2006
Preussner-Zamorska J., Zgłoszenie znaku towarowego w złej wierze [w:] Księga pamiątkowa z okazji 80-lecia rzecznictwa patentowego w Polsce, Warszawa 2001
Promińska U., Zgłoszenie znaku towarowego w złej wierze, „Palestra” 2022/1–2
Promińska U., Znaczenie prawne wcześniejszego używania znaku towarowego w świetle regulacji prawa 
znaków towarowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/12
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2023
Radwański Z., Zieliński M., Uwagi de lege ferenda o klauzulach generalnych w prawie prywatnym, „Przegląd Legislacyjny” 2001/2
Sitko J., Różne aspekty zgłoszenia znaku towarowego w złej wierze na tle orzecznictwa unijnego, „Białostockie Studia Prawnicze” 2022/27 (1)
Skubisz R., Zgłoszenie znaku towarowego w złej wierze (wybrane problemy) [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, Kraków 2005
Szczepanowska-Kozłowska K., Bezwzględne przeszkody rejestracji znaku towarowego, Warszawa 2009
Trzebiatowski M. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2020
Trzebiatowski M., Dobra wiara w uzyskaniu prawa własności przemysłowej (na przykładzie znaku towarowego) – domniemanie czy jego brak? [w:] 100 lat ochrony własności przemysłowej w Polsce. Księga jubileuszowa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, red. A. Adamczak, Warszawa 2018
United States Patent and Trademark Office (USPTO), https://www.uspto.gov/trademark/additional-guidance-and-resources/possible-grounds-refusal-mark (dostęp: 30.08.2024 r.)
Witkowska M., Michalak A., Znaki towarowe zgłoszone w złej wierze (art. 129 1 ust. 1 pkt 6 PrWłPrzem) [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2012
Wytyczne dotyczące rozpatrywania spraw związanych ze znakami towarowymi Unii Europejskiej, Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Część A. Zasady ogólne, Dział 9. Rozszerzenie, https://guidelines.euipo.europa.eu/binary/2059083/2000100000 (dostęp: 3.09.2024 r.)
Wytyczne dotyczące rozpatrywania spraw związanych ze znakami towarowymi Unii Europejskiej, Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), Część D. Unieważnienie, Dział 2. Przepisy prawa materialnego, https://guidelines.euipo.europa.eu/binary/2059083/2000240000 (dostęp: 3.09.2024 r.)
Wytyczne dotyczące rozpatrywania spraw związanych ze znakami towarowymi Unii Europejskiej, Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO), Część D. Unieważnienie, Dział 2. Przepisy prawa materialnego, https://guidelines.euipo.europa.eu/binary/2059083/2000240000 (dostęp: 3.09.2024 r.)

Michał Najman

W ostatnich latach na rynku widoczny jest wzrost dostępności towarów powszechnie uznawanych za luksusowe w cenach znacznie niższych niż w oficjalnych punktach sprzedaży renomowanych marek. Jakość tych produktów, mimo oznaczania ich znakami towarowymi utożsamianymi z wysoką jakością i prestiżem społecznym, często odbiega jednak od jakości tożsamych produktów oferowanych przez podmioty, którym przysługują prawa wynikające z rejestracji znaków towarowych. Dostępność tzw. podróbek staje się coraz powszechniejsza, a jej akceptacja społeczna przyczynia się do psucia marek, których renoma wypracowywana była przez wiele lat. Problem ten został dostrzeżony przez prawodawcę zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. W orzecznictwie zauważalne jest wzmocnienie ochrony podmiotów, którym przysługują prawa z rejestracji znaków towarowych. Przejawia się to m.in. rozszerzeniem odpowiedzialności za naruszenie praw wynikających z rejestracji znaków towarowych na pośredników. Celem artykułu jest wskazanie podstaw prawnych odpowiedzialności pośrednika za naruszenie praw wynikających z rejestracji znaków towarowych, jak również roszczeń, jakich można przeciwko niemu dochodzić, a także ograniczeń jego odpowiedzialności, oraz zwrócenie uwagi na fakt, że odpowiedzialność pośredników przy naruszeniu praw wynikających z rejestracji znaków towarowych współcześnie jest zagadnieniem kluczowym dla zahamowania postępującego tzw. psucia marek, w szczególności marek luksusowych.

Słowa kluczowe: znak towarowy, ochrona, pośrednik

Bibliografia / References
Demendecki T., Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2015
Goban-Klas T., Sienkiewicz P., Społeczeństwo informacyjne: szanse, zagrożenia, wyzwania, Kraków 1999
Hryniewicz E., Przestępstwa abstrakcyjnego i konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo, Warszawa 2012
Jasińska K., Naśladownictwo opakowań produktów markowych w świetle prawa własności intelektualnej, Warszawa 2010
Kępiński M., Niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd odbiorców co do źródła pochodzenia towarów w prawie znaków towarowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1982/28
Kępiński M., Znak towarowy (Funkcja, rodzaje znaków, oznaczenia stanowiące przedmiot praw wyłącznych, rejestracja, zakres wyłączności), „Studia Cywilistyczne” 1974/XXII
Koczanowski J., Funkcje i ochrona prawa znaków towarowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1976/8
Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, red. P. Księżak, M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2014
Kopff A., Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści w prawie autorskim i wynalazczym a roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia [w:] Studia z prawa zobowiązań, red. Z. Radwański, Warszawa 1979
Koszowski M., Granice związania orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej [w:] Granice państwa jako granice jurysdykcji w Unii Europejskiej, red. S.M. Grochalski, Dąbrowa Górnicza 2012
Kowalczyk B., Zakres i przesłanki odpowiedzialności za szkodę przyszłą z perspektywy historyczno-porównawczej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018/29
Kunysz J., Skuteczność prawa (wybrane zagadnienia), „Administracja: Teoria, Dydaktyka, Praktyka” 2014/2 (35)
Lackoroński B., Odpowiedzialność cywilna za pośrednie naruszenia dóbr, Warszawa 2013
Lackoroński B., Orzecznictwo dotyczące odpowiedzialności za tzw. szkody pośrednie, „Przegląd Sądowy” 2007/9
Marcisz P., Koncepcja tworzenia prawa przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Warszawa 2015
Mariański M., Zielińska M., Pojęcie szkody przyszłej: „prejudice futur” w prawie francuskim: rozważania na tle polskich uregulowań prawnych, „Studia Prawnoustrojowe” 2015/28
Matys J., Wpływ zasad słuszności na zadośćuczynienie pieniężne z tytułu szkody niemajątkowej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2008/3
McNeil P., Riello G., Historia luksusu, Warszawa 2017
Milewski R., Kwiatkowski E., Podstawy ekonomii, Warszawa 2005
Najman M., Criminal law response to shamanism – Is combating immaterial culture a means to civilisation progress on the example of Penal Code Regulations of the Central African Republic and the Democratic 
Republic of Congo?, „Religions” 2023/14 (1) 
Nowakowski Z., Odpowiedzialność za cudze czyny według kodeksu zobowiązań, Poznań 1948
Nowińska E., Promińska U., Szczepanowska-Kozłowska K., Prawa własności przemysłowej. Przedmiot, treść i naruszenie, Warszawa 2005
Oswald L.J., The intent element of “inducement of infringe” under patent law. Reflections on Grokster, „Michigan Telecommunications and Technology Law Review” 2006/13 (1)
Pazdan M., Odpowiedzialność cywilna za świadome skorzystanie ze szkody wyrządzonej przez osobę trzecią, „Nowe Prawo” 1968/4
Penz E., Stottinger B., Forget the „real” thing – take the copy! An explanatory model for the volitional purchase of counterfeit products, „Advances in Consumer Research” 2005/32
Piotrowska J., Renomowane znaki towarowe i ich ochrona, Warszawa 2001
Poźniak-Niedzielska M., Ewolucja prawa własności intelektualnej w dobie współczesnej, „Państwo i Prawo” 2002/10
Rossi C., Equity and International Law. A Legal Realist Approach to International Decisionmaking, Irvington-on-Hudson, New York 1993
Sadomski J., Naruszenie dóbr osobistych przez media. Analiza praktyki sądowej, „Studia Medioznawcze” 2004/2 (17)
Safjan M., Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu bezprawia normatywnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1
Skubisz R., Glosa do wyroku SN z dnia 29.11.1984 r., I CR 357/84, OSNCP 1985, nr 9, poz. 131, „Państwo i Prawo” 1986/4
Skubisz R., Prawo znaków towarowych. Komentarz, Warszawa 1997
Sośniak M., Bezprawność zachowania jako przesłanka odpowiedzialności cywilnej za czyny niedozwolone, Kraków 1959
Stefaniuk M., Skuteczność prawa i jej granice, „Studia IuridicaLublinensia” 2011/16
Stępkowski A., Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej, Warszawa 2010
System Prawa Cywilnego, red. Z. Radwański, t. 14A, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2012
Szamota-Saeki B., Pozytywna prewencja ogólna w nauce niemieckiej, „Archiwum Kryminologii” 2003–2004/XXVII
Szpunar A., Wina poszkodowanego w prawie cywilnym, Warszawa 1971
Tischner A., Odpowiedzialność majątkowa za naruszenie prawa do znaku towarowego, Warszawa 2008
Veblen T., Teoria klasy próżniaczej, Warszawa 2008
Więzowska B., Odpowiedzialność cywilna na zasadzie słuszności, Warszawa 2009
Wójciak M., Moda i podróbki – funkcjonowanie rynku podrabianych produktów w Polsce i na świecie – analiza zjawiska, „Zarządzanie Publiczne” 2016/2 (34)

 

W niniejszym artykule została postawiona teza, że przyjęcie przez krajowe orzecznictwo dosłownej interpretacji ustawowej definicji „prasy” (art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z 26.01.1984 r. – Prawo prasowe) prowadzi do sytuacji, w której pojęcie to zupełnie odrywa się od swojego tradycyjnego rozumienia, ściśle związanego z pojęciem dziennikarstwa. Skutkiem takiej linii orzeczniczej jest „umasowienie” statusu „prasy”, a co za tym idzie – „namnożenie” podmiotów uprzywilejowanych na podstawie wspomnianego aktu. Wymownym przykładem tego zjawiska jest uznanie przez sądy za prasę witryn (portali) prowadzonych przez organy państwowe i samorządowe.
Krytykowane stanowisko prowadzi do zatarcia się granicy między konstytucyjnymi wolnościami słowa i prasy, a efekcie do dewaluacji tej drugiej. Jeśli bowiem setki tysięcy osób można uznać za dziennikarzy, to pojęcie to traci sens. Sytuacja ta stanowi bezpośrednie zagrożenie dla tożsamości tego zawodu i jego szczególnej kultury (a w szczególności etyki zawodowej). Takie podejście ma również rujnujący wpływ na postrzeganie zawodu dziennikarza przez opinię publiczną. Jeżeli zakwestionowany zostanie szczególny wizerunek, jakim cieszy się ta profesja w społeczeństwie, ograniczony zostanie dopływ informacji do mediów. W konsekwencji nie będą one mogły realizować swoje misji ustrojowej, w szczególności roli strażnika demokracji. Problemy wynikające z tak pojemnej interpretacji przez sądy ustawowej definicji prasy zostały dostrzeżone w literaturze przedmiotu. Ich rozwiązania upatruje się jednak głównie w interpretacji pojęcia „periodyczności” wyłączającej z zakresu tego pojęcia ciągłą aktualizację strony internetowej. Nie wydaje się jednak, by konkretny sposób prezentowania odbiorcom treści stanowił okoliczność tak istotną, by traktować ją jako differentia specifica prawnej definicji prasy. Poza tym przyjęcie takiej interpretacji oznaczałoby w praktyce, że administrator witryny mógłby swobodnie decydować o swoim statusie, przez odpowiednią prezentację rozpowszechnianych treści. Dlatego właściwszym rozwiązaniem wydaje się przyjęcie bardziej kompleksowej interpretacji pojęcia „periodyczności”, uwzględniającej całą treść art. 7 ust. 2 pkt 1 pr. pras. Wykładnia ta, którą można określić jako funkcjonalną, nie skupiałaby się wyłącznie na kwestii częstotliwości przekazu, lecz uwzględniałaby trójaspektowy sposób zdefiniowania prasy przez ustawodawcę – jako: wynik pewnego procesu (publikacja periodyczna), technologię rozpowszechniania (środki masowego przekazywania) oraz osoby prowadzące specyficzną działalność (zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską). Warto ponadto zauważyć, że pojęcie „działalności dziennikarskiej” pojawia się już w ustępie 1 art. 7 pr. pras., określającym zakres zastosowania ustawy. Można więc argumentować, że ma ono szersze znaczenie niż działalność, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 5 pr. pras., a mianowicie, że nawiązuje do pojęcia „dziennikarstwa” definiowanego w medioznawstwie. Dokonując postulowanej zawężającej interpretacji definicji ustawowej prasy, warto odnieść się do treści Zalecenia CM/Rec(2011)7 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie nowego pojęcia mediów. Załącznik do Zalecenia wylicza sześć kryteriów, które mają pomóc w ustaleniu, czy określone działania, usługi lub podmioty mogą być określane jako media. Kryteria te to:
1) zamiar działania jako medium;
2) realizacja przeznaczenia i praktycznych celów mediów, takich jak tworzenie przestrzeni dla debaty publicznej oraz wywieranie wpływu na opinię publiczną;
3) funkcjonowanie kontroli redakcyjnej;
4) zobowiązanie się do przestrzegania standardów zawodowych;
5) odpowiednia skala rozpowszechniania i jego zasięg;
6) istniejące oczekiwania publiczne.
W artykule wykazano ponadto, że przyjęcie bardziej restrykcyjnej niż do tej pory interpretacji definicji ustawowej prasy nie będzie się wiązało z zagrożeniem dla wolności słowa (ze względu na dyspozycję art. 54b pr. pras.), a także, że nie utrudni ono skutecznej ochrony praw osób poszkodowanych w wyniku rozpowszechniania bezprawnych treści w sieci.

Słowa kluczowe: definicja prasa, wolność prasy, dziennikarstwo, prawo prasowe

dr hab. Michał Zaremba
associate professor, Department of Media Law, Faculty of Journalism, Information and Book Studies, University of Warsaw, Poland. 
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8497-423X

This article posits that the adoption by national case law of a literal interpretation of the statutory definition of the ‘press’ (Article 7(2)(2) of the Act of 26 January 1984 – Press Law) leads to a situation in which this concept is completely detached from its traditional understanding, closely related to the concept of journalism. The effect of such a line of case law is the ‘massification’ of the status of the ‘press’ and, consequently, the ‘multiplication’ of privileged entities under the said instrument. A telling example of this phenomenon is courts recognizing as press the websites (portals) run by state and local government authorities. The criticised position leads to blurring the boundary between the constitutional freedoms of speech and the press, thus in effect to devaluing the latter. For if hundreds of thousands of people can be considered journalists, the concept becomes meaningless. This situation poses a direct threat to the identity of this profession and its particular culture (in particular professional ethics). Such an approach also is also detrimental to the public’s perception of the profession of a journalist. If the special image that the profession enjoys in society is called into question, the flow of information to the media will be restricted. As a consequence, the media will not be able to fulfil their constitutional mission, in particular their role as guardians of democracy. Problems arising from such a broad interpretation by courts of the statutory definition of the press have been recognized in subject literature. However, it is mainly suggested that such problems can be solved by interpreting the concept of ‘periodicality’ so as to exclude the continuous updating of a website. It does not appear, however, that the specific manner in which content is presented to the public constitutes a circumstance so important as to treat it as a differentia specifica of the legal definition of the press. Besides, adopting such an interpretation would mean, in practice, that the administrator of a website would be free to determine its status by means of appropriate presentation of the content disseminated. Therefore, it seems more appropriate to adopt a more comprehensive interpretation of the concept of ‘periodicality’, taking into account the full content of Article 7(2)(1) of the Press Law. This interpretation, which can be described as functional, would not focus solely on the frequency of dissemination, but would take into account the three aspects which the legislator uses to define the press, namely as: the result of a certain process (periodical publication), the technology of dissemination (mass media), and the persons pursuing a specific activity (teams of people and individual persons engaging in journalistic activity). It is worth noting, moreover, that the concept of ‘journalistic activity’ appears as early as in paragraph 1 of Article 7 of the Press Law, which defines the scope of application of this statute. Thus, it may be argued that it has a broader meaning than the activity referred to in Article 7(2)(5) of the Press Law, namely that it refers to the concept of ‘journalism’ as defined in media studies. When giving the postulated restrictive interpretation of the statutory definition of the press, it is worthwhile to refer to the contents of Recommendation CM/Rec(2011)7 of the Committee of Ministers of the Council of Europe on a new notion of media. The Annex to the Recommendation lists six criteria to help determine whether certain activities, services or entities can be defined as the media. These criteria are:
1) the intent to act as a medium;
2) the fulfilment of the purpose and underlying objectives of media, such as creating a space for public debate and influencing public opinion;
3) the existence of editorial control;
4) a commitment to professional standards;
5) the appropriate scale of dissemination and its outreach;
6) existing public expectations. 
The article further demonstrates that adopting a more restrictive interpretation of the statutory definition of the press than now will not pose a threat to the freedom of expression (due to the disposition of Article 54b of the Press Law), and that it will not hinder effective protection of the rights of persons harmed by the dissemination of unlawful content online.

Bibliografia / References
Bakker T., Citizens as Political Participants: The Myth of the Active Online Audience?, Amsterdam 2013
Barta J., Markiewicz R. [w:] Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2008
Chwalba J., Prawo prasowe a publikacje internetowe, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2010/3
Gardocki L., Strona www.sn.pl nie jest dziennikiem ani czasopismem, „Rzeczpospolita” z 6.09.2007 r.
Holt K., Karlsson M., „Random acts of journalism?”: How citizen journalists tell the news in Sweden, „New Media & Society” 2015/47 (11)
Jönsson A.M., Örnebring H., User generated content and the news. Empowerment of citizens or interactive illusion?, „Journalism Practice” 2011/5 (2)
Ożóg M. [w:] Prawo reklamy i promocji, red. E. Traple, Warszawa 2007
Paczoska K. [w:] Prawo prasowe. Komentarz, red. B. Kosmus, G. Kuczyński, Warszawa 2018
Pew Research Journalism Project, How News Happens: A Study of the News Ecosystem of One American City, https://www.pewresearch.org/journalism/2010/01/11/how-news-happens/ (dostęp: 2.12.2023 r.)
Podkowik J., Ochrona dziennikarskich źródeł informacji w dobie cyfrowej w świetle Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2015/3
Shapiro I., Why democracies need a functional definition of Journalism now more than ever, „Journalism Studies” 2014/15 (5)
Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/slowniki/periodyczny.html (dostęp: 2.12.2023 r.)
Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/periodyczny;5470983.html (dostęp: 2.12.2023 r.)
Syldatk Ł. [w:] Prawo prasowe. Komentarz, red. B. Kosmus, G. Kuczyński, Warszawa 2018
Wasilewski P., Sąd Najwyższy o art. 54b pr. pras. Kilka uwag na tle wyroku z 28.10.2016 r., I CSK 695/15 [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, red. J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, P. Wasilewski, Warszawa 2018
West S.R., Awakening the press clause, „UCLA Law Review” 2011/58
Zaremba M., Prawo prasowe. Ujęcie praktyczne, Warszawa 2007
Zaremba M., Realizacja zasady „audiatur et altera pars” w polskim prawie prasowym, „Monitor Prawniczy” 2009/18