Mówi się, że nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym jest zaproszeniem do dalszego prowadzenia sprawy albo spełnienia roszczenia. Na takie zaproszenie odpowiedzieć można sprzeciwem. Nie wystarczy w nim zakwestionować okoliczności. Konieczne jest również spełnienie określonych warunków z ustawy Kodeks postępowania cywilnego.
Nowelizacje KPC z ostatnich lat miały wpływ na postępowania odrębne, w tym na postępowanie upominawcze. Ma kluczowe znaczenie ze względu na ilość rozpoznawanych w nim spraw. W 2019 r. zmieniły się negatywne przesłanki wydania nakazu zapłaty. Brak znajomości miejsca pobytu pozwanego albo posiadanie przez niego miejsca pobytu poza granicami Polski, już nie stanowią przeszkody dla sądu. Wskazano również, że katalog spraw, w których sąd może wydać nakaz zapłaty, znajduje się w art. 480(1) k.p.c.
Warunki wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty
Warunki wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty są wspólne dla postępowania nakazowego i upominawczego (480(3) k.p.c.). Środek zaskarżenia powinien:
- zostać wniesiony do sądu, który wydał nakaz zapłaty,
- zawierać informacje czy pozwany zaskarża nakaz w całości czy w części,
- wskazywać zarzuty.
Sprzeciw powinien spełniać również wymogi formalne dla pisma procesowego i zawierać oznaczenie nakazu zapłaty (zob. K. Panfil [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–505(39). Tom I, red. O. M. Piaskowska, Warszawa 2024, art. 480(3)). Inaczej niż w postępowaniu nakazowym, nie ma regulacji dot. wniesienia obowiązkowej opłaty sądowej. Termin na wniesienie sprzeciwu wynosi 2 tygodnie od doręczenia nakazu, jeżeli doręczenie nakazu pozwanemu miało miejsce w Polsce, miesiąc, jeżeli poza granicami kraju, ale na terenie Unii Europejskiej oraz 3 miesiące, jeżeli doręczono nakaz poza terytorium UE (art. 480(2) § 2 k.p.c.).
Jeżeli sprzeciw będzie niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami nieusuniętymi mimo wezwania, sąd odrzuci ten środek zaskarżenia (art. 480(3) § 3 k.p.c.).
Skutki wniesienia sprzeciwu w postępowaniu upominawczym
Efektem skutecznego wniesienia sprzeciwu w postępowaniu upominawczym jest utrata mocy nakazu zapłaty w części zaskarżonej sprzeciwem. Zatem, w części, która nie została zaskarżona, nakaz niesie za sobą takie same skutki jak prawomocny wyrok. Podobnie w przypadku współpozwanych o to samo roszczenie. Jeżeli sprzeciw wniesienie tylko jeden pozwany, nakaz traci moc wyłącznie względem niego (art. 505 § 2 k.p.c.).
Odmiennie niż w postępowaniu nakazowym, postępowanie wywołane sprzeciwem od nakazu upominawczego toczy się dalej na podstawie przepisów o postępowaniu zwykłym i to bez ograniczeń (zob. Wyrok SA w Łodzi z 6.06.2017 r., I ACa 1573/16, LEX nr 2310625). Postępowanie toczące się po wniesieniu sprzeciwu nie jest już postępowaniem upominawczym (zob. Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z 19.07.2013 r., I C 10/13, LEX nr 1716645). W dalszym postępowaniu nie bada się słuszności wydania nakazu zapłaty. Toczy się ono tak, jakby nakaz zapłaty nie został wydany, a sąd musi ponownie rozstrzygnąć w przedmiocie powództwa (zob. Wyrok SA w Białymstoku z 20.02.2013 r., I ACa 589/12, LEX nr 1289357).
Strona może zawnioskować o wydanie postanowienia stwierdzającego utratę mocy nakazu zapłaty w części lub całości (art. 505 § 3 k.p.c.). Sąd pierwszej instancji jest związany postanowieniem o stwierdzeniu utraty mocy nakazu zapłaty, chyba że zmienią się okoliczności sprawy (art. 359 § 1 k.p.c.).
Czy można cofnąć nakaz zapłaty?
Nie, nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym nie można cofnąć z uwagi na fakt, że skutkiem wniesienia sprzeciwu jest utrata mocy części zaskarżonej. Pozwany może wyłącznie uznać powództwo w postępowaniu zwykłym, które toczy się po skutecznym złożeniu sprzeciwu (zob. M. Manowska [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska, M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 478-1217, LEX/el. 2022, art. 505 oraz M. Kotowicz, Czy sprzeciw od nakazu zapłaty może zostać cofnięty? Glosa do wyroku s.apel. z dnia 13 maja 2016 r., I ACa 1100/15, PPC 2019, nr 4, s. 550-556)).
Julia Magulska
Product Manager LEX Kancelaria Prawna
Dział Zarządzania Produktami
