W życiu codziennym otaczają nas różnego rodzaju regulaminy, warunki, zasady. Do zdecydowanej większości z nich podchodzimy bezrefleksyjnie, przyjmując jako zło konieczne. Podobnie niestety traktowany bywa statut szkoły, tymczasem akt ten można określić mianem „szkolnej konstytucji”, gdyż dotyczy praw oraz obowiązków uczniów i nauczycieli, a także organizacji funkcjonowania szkoły. Dlatego do jego tworzenia należy podejść ze szczególną uwagą, by uniknąć błędów
Fragment artykułu z miesięcznika „Dyrektor Szkoły” 2021/4
Dla rzetelnego przedstawienia omawianego w tym artykule zagadnienia należy zacząć od uproszczonej charakterystyki szkoły w świetle prawa administracyjnego. Otóż stanowi ona zakład administracyjny, przez co rozumieć należy jednostkę organizacyjną niebędąca organem państwowym (urzędem) ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych (E. Ochendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2013, s. 262–264). Do takich zakładów administracyjnych zaliczają się też m.in. szpitale, zakłady karne, biblioteki, muzea.
Zakład administracyjny wyposażony jest w tzw. władztwo zakładowe, czyli możliwość kształtowania sytuacji prawnej osób z niego korzystających lub znajdujących się na jego terenie. W przypadku szkoły władztwo to przejawia się w podejmowaniu działań indywidualnych (np. ocenianie ucznia), ale także tworzeniu norm (wewnętrznych aktów prawnych) dotyczących osób mu podlegających. Przykładem tego ostatniego jest właśnie statut szkoły.
W tym miejscu warto podkreślić, że władztwo zakładowe nie jest samoistne i nieograniczone, gdyż stanowi formę realizacji szeroko rozumianego władztwa publicznego. Obrazowo można to ująć w stwierdzeniu, iż państwo podzieliło się z zakładem administracyjnym cząstką swojej władzy, a powierzając mu realizację pewnych zadań publicznych, wyposażyło w instrumenty niezbędne do osiągnięcia tych celów.
Tworzenie przepisów zakładowych odbywa się na podstawie i w granicach przepisów dotyczących danej jednostki. Normy wewnętrzne zakładu podporządkowane są jego zadaniom i nie mogą wykraczać poza ten obszar. Wszystkie te uwagi można odnieść do szkoły, a szerzej o roli władztwa zakładowego w szkole przeczytają Państwo w artykule Renaty Raszewskiej-Skałeckiej Wybrane źródła prawa zakładowego i rola władztwa zakładowego wobec użytkownika zakładu administracyjnego („Przegląd Prawa i Administracji” CXX/1, Wrocław 2020).
