Nowe polskie prawo grup spółek – czy grupy spółek potrzebują kodeksowych przepisów? (cz. 2)prof. dr hab. Adam Opalski
Autor jest kierownikiem Katedry Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Of Counsel w Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka w Warszawie; członek European Company Law Expert Group oraz European Model Company Act Group (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628).
Nowe polskie prawo grup spółek – czy grupy spółek potrzebują kodeksowych przepisów? (cz. 2)
Celem drugiej części artykułu poświęconego nowej regulacji prawa grup spółek wprowadzonej do Kodeksu spółek handlowych ustawą z 9.02.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw jest krytyczna analiza przydatności przepisów art. 211–2116 k.s.h. z perspektywy grup spółek jako ich adresatów. Prowadzi ona do wniosku, że jeżeli nie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające poddanie się reżimowi przewidzianemu nowelizacją, trudno zidentyfikować wymierne korzyści takiego kroku dla grup spółek, które rekompensowałyby wiążące się z nim wady i ryzyka. Należy postawić tezę, że przepisy nowelizacji nie odzwierciedlają elementarnych potrzeb grup spółek. Konkluzja ta znajduje potwierdzenie empiryczne, ponieważ działające w Polsce grupy spółek nie zdecydowały się dotąd poddać nowej regulacji, w następstwie czego w chwili przygotowania niniejszego artykułu, po niemal roku od wejścia w życie, przepisy nowelizacji pozostają martwe.
Słowa kluczowe: prawo grup spółek, reforma prawa spółek, koncepcja interesu grupy spółek, wiążące polecenie, przymusowy wykup praw udziałowych, przymusowy odkup praw udziałowych, kodeks grupy spółek
prof. dr hab. Adam Opalski
The author is head of the Department of Private International Law and Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Domański Zakrzewski Palinka in Warsaw law firm; a member of the European Company Law Expert Group and the European Model Company Act Group (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628).
New Polish Law on Groups of Companies. Do Groups of Companies Need the Code’s Provisions? (Part 2)
The second part of the article discussing the new regulation of the law of groups of companies introduced into the Code of Commercial Partnerships and Companies by the Act of 9 February 2022 on Amendments to the Act – Code of Commercial Partnerships and Companies and Certain Other Acts aims to critically analyse the usefulness of Articles 211–2116 of the Code from the point of view of groups of companies as the addressees of these provisions. It leads to the conclusion that, unless there are special circumstances justifying submission to the regime provided for by the amendment, it is difficult to identify tangible benefits of such a step for groups of companies that would compensate for the drawbacks and risks involved. It must be hypothesised that the provisions of the amending act do not address the elementary needs of groups of companies. This conclusion is empirically confirmed, as the groups of companies operating in Poland have not yet decided to submit themselves to the new regulation, as a result of which, at the time of preparing this article, almost one year after the amendment came into force, these provisions remain dead letter.
Keywords: law of groups of companies, company law reform, concept of the interest of a group of companies, binding instruction, squeeze-out, sell-out, code of groups of companies
Bibliografia / References
Kappes A., Ekspertyza w przedmiocie ustawy z dnia 9.02.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych i niektórych innych ustaw (druk senacki nr 634), Warszawa 2022, https://senat.gov.pl.
Moskała P., Pułapki i bezdroża nowych przepisów o grupach spółek, „Rzeczpospolita” z 4.08.2022 r.
Opalski A., Jak nie reformować prawa w Polsce, „Rzeczpospolita” z 29.09.2020 r.
Opalski A., Nowe polskie prawo grup spółek – krytyka założeń konstrukcyjnych (cz. 1), „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/8.
Opalski A., Prawo zgrupowań spółek, Warszawa 2012.
Opalski A., Reforma Kodeksu spółek handlowych: bilans korzyści i kosztów, 28.09.2022 r., https://legalis.pl/reforma-kodeksu-spolek-handlowych-bilans-korzysci-i-kosztow/ (dostęp: 22.08.2023 r.).
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3A, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Oplustil K., Regulacja grupy spółek w prawie czeskim i polskim [w:] W poszukiwaniu dobrego prawa, t. 2, Perspektywa prywatnoprawna. Księga jubileuszowa Profesora Mirosława Steca, red. K. Małysa-Sulińska, M. Spyra, A. Szumański, Warszawa 2022.
Oplustil K., Regulaminy (kodeksy) grup spółek jako instrument realizacji interesu koncernowego [w:] Z badań nad prawem prywatnym. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kochowi, red. A. Olejniczak, M. Orlicki, J. Pokrzywniak, Poznań 2017.
Oplustil K., W sprawie optymalnego modelu prawa grup spółek. Uwagi krytyczne o projekcie prawa koncernowego z 20.7.2020 r. (cz. 1), „Monitor Prawniczy” 2020/23.
Oplustil K., W sprawie optymalnego modelu prawa grup spółek. Uwagi krytyczne o projekcie prawa koncernowego z 20.7.2020 r. (cz. 2), „Monitor Prawniczy” 2020/24.
Ostrowski F. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do zmian (tzw. prawo holdingowe), red. R.L. Kwaśnicki, F. Ostrowski, A. Szumański, Warszawa 2022.
Pantak A., Nowelizacja kodeksu spółek handlowych? Nie da się odnotować w KRS utworzenia grupy, „Gazeta Prawna” z 19.06.2023 r.
Romanowski M., Ekspertyza w przedmiocie oceny projektu ustawy – o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 1515), dalej „projekt” lub „nowelizacja”, https://sejm.gov.pl.
Stawicka I., Zakładanie formalnych grup spółek na razie nie jest atrakcyjne dla biznesu, 3.04.2023, Prawo.pl, https://www.prawo.pl/biznes/prawo-holdingowe-czy-przedsiebiorcy-tworza-grupy-spolek,520499.html (dostęp: 24.08.2023 r.).
Szumański A., Nowe prawo grup spółek w Polsce – koncepcja systemowa regulacji prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/8.
Szumański A., Problem dopuszczalności powoływania się na interes grupy spółek w nieformalnych albo pozaustawowych holdingach faktycznych w celu wyłączenia odpowiedzialności zarządców i nadzorców spółek uczestniczących w grupie, „Monitor Prawniczy” 2022/21.
Szumański A. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do zmian (tzw. prawo holdingowe), red. R.L. Kwaśnicki, F. Ostrowski, A. Szumański, Warszawa 2022.
dr Izabela Mycko-Katner
Autorka jest adiunktem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0241-0663).
Prowadzenie działalności przez spółkę jawną za zgodą wszystkich wspólników w świetle art. 59 k.s.h.
Niniejszy artykuł analizuje przewidzianą przez art. 59 k.s.h. możliwość przedłużenia spółki jawnej i kontynuowania przez nią dotychczasowej działalności pomimo wystąpienia przyczyny jej rozwiązania. Konstrukcja ta ma istotne znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, jednak nie była dotąd przedmiotem bliższej uwagi. W toku prowadzonych rozważań wyróżniono i przeprowadzono analizę trzech przesłanek warunkujących utrzymanie bytu spółki na podstawie art. 59 k.s.h., tj. obiektywnego wystąpienia wskazanej w umowie spółki przyczyny jej rozwiązania, dalszego prowadzenia przez spółkę swojej działalności oraz czynienia tego za zgodą wszystkich wspólników. Szczególną uwagę zwrócono na przesłankę „zgody wszystkich wspólników” na kontynuowanie działalności spółki, w tym na samo pojęcie zgody, krąg osób, których zgoda jest wymagana, oraz na termin jej udzielenia. Następnie przeprowadzono szczegółową analizę sposobu wyrażenia zgody z uwzględnieniem poglądów doktryny, wykładni systemowej i celowościowej art. 59 k.s.h., a także konieczności zapewnienia bezpieczeństwa i pewności obrotu. W rezultacie przyjęto m.in., że aby uniknąć otwarcia likwidacji, zgoda powinna zostać udzielona niezwłocznie i zostać wyrażona w drodze uchwały wspólników. Konsekwencją zaś udzielenia zgody będzie uchylenie skutków ziszczenia się przyczyny jej rozwiązania przewidzianej w umowie spółki i kontynuacja jej działalności bez otwierania likwidacji.
Słowa kluczowe: rozwiązanie spółki jawnej, likwidacja spółki jawnej, przedłużenie spółki jawnej, umowne przyczyny rozwiązania spółki jawnej, zgoda wszystkich wspólników, spółka jawna
dr Izabela Mycko-Katner
The author is an assistant professor at the Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0241-0663).
The Conduct of Business by a General Partnership with the Consent of All Partners in the Light of Article 59 of the Code of Commercial Partnerships and Companies
This article examines the possibility, provided for by Article 59 of the Code of Commercial Partnerships and Companies, for a general partnership to extend its lifetime and continue its activity despite the occurrence of the reason for its dissolution. This construction is of considerable theoretical and practical importance, but has not yet been given closer attention. In the considerations, three prerequisites conditioning keeping the partnership in existence on the basis of Article 59 of the Code are distinguished and analysed. They include the objective occurrence of a reason for the dissolution as indicated in the articles of partnership, continuation of the partnership’s activity, and doing so with the consent of all partners. Particular attention is paid to the prerequisite of ‘consent of all partners’ for the continuation of the partnership’s activity, including the very concept of consent, the persons whose consent is required, and the time limit for granting it This is followed by a detailed analysis of the manner of expressing consent, taking into account the views of legal scholars, the systemic and purposive interpretation of Article 59 of the Code, as well as the need to ensure security and certainty of transactions. As a result, it is accepted, inter alia, that in order to avoid the opening of liquidation, consent should be given promptly and expressed by a resolution of the partners. In turn, the consequence of granting consent will be annulling the effects of the occurrence of the reason for dissolution provided for in the articles of partnership and continuation of the partnership’s activity without the opening of liquidation.
Keywords: dissolution of general partnership, liquidation of general partnership, extension of general partnership’s lifetime, contractual reasons for dissolution of general partnership, consent of all partners, general partnership
Bibliografia / References
Borowy B. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022, Legalis.
Dumkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Dumkiewicz M. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 16B, Prawo spółek osobowych, red. M. Romanowski, Warszawa 2023.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, t. 3, cz. 2, Prawo zobowiązań, Ossolineum 1976.
Jacyszyn J. [w:] J. Jacyszyn, S. Krześ, E. Marszałkowska-Krześ, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2001.
Kidyba A., Handlowe spółki osobowe, t. 1, Kraków 2005.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–300 k.s.h., Kraków 2007.
Kidyba A. [w:] A. Kidyba, M. Dumkiewicz, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2022.
Kidyba A. [w:] A. Kidyba, M. Dumkiewicz, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Lic J., Spółka jawna. Komentarz, Warszawa 2023, Legalis.
Litwińska-Werner M. [w:] System Prawa Handlowego, red. nacz. S. Włodyka, A. Szumański, t. 2A, Prawo spółek handlowych, red. A. Szumański, Warszawa 2019.
Nita-Jagielski G. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Nita-Jagielski G. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, Legalis.
Potrzeszcz R., Siemiątkowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Tytuł I. Przepisy ogólne. Tytuł II. Spółki osobowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Promińska U. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2009.
Pyzioł W. [w:] Kodeks handlowy. Komentarz, red. K. Kruczalak, Warszawa 1999.
Pyzioł W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008, LEX.
Radwański Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2008.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2013.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2013.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do artykułów 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2011.
Sołtysiński S. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 1, Przepisy ogólne. Spółki osobowe. Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2012, Legalis.
Strzelczyk K. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Tytuł I. Przepisy ogólne. Tytuł II. Spółki osobowe, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Strzelczyk K. [w:] T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, Warszawa 2001.
Szajkowski A., Tarska M., Prawo spółek handlowych, Warszawa 2005.
Szwaja J. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 1, Przepisy ogólne. Spółki osobowe. Komentarz do artykułów 1–150, red. Warszawa 2012, Legalis.
Trzebiński J., Regulacje prawne zapobiegające ustaniu podmiotowości gospodarczej spółek osobowych prawa handlowego, „Rejent” 1998/5.
Witosz A.J., Likwidacja spółki osobowej – kluczowe problemy, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/9.
Witosz A.J. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–150, red. A. Kidyba, Warszawa 2017, LEX.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1998.
doc. dr Małgorzata Modrzejewska
Katedra Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2946-3100).
Nadzór i kontrola w spółkach handlowych w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego
Przedmiotem niniejszego opracowania jest przegląd orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego rozstrzygających sprawy dotyczące nadzoru i kontroli wykonywanych przez odpowiednie organy lub bezpośrednio przez wspólników spółek prawa handlowego. Nadzór i kontrola w spółkach handlowych należą do kluczowych aspektów prawidłowego ich funkcjonowania i zarządzania nimi. W spółkach tych funkcje te realizowane są głównie przez radę nadzorczą, komisję rewizyjną, a także przez biegłych rewidentów, czy bezpośrednio przez wspólników. Orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wielokrotnie odnosiło się do nadzoru i kontroli w spółkach handlowych. Do kluczowych kwestii, które poruszane były w orzecznictwie, należą: zakres obowiązków i odpowiedzialność rady nadzorczej, podział kompetencji i relacje między radą nadzorczą a zarządem czy też prawa oraz obowiązki wspólników w kontekście kontroli nad spółką. Poniżej przedstawione zostały wybrane orzeczenia sądów, które dotyczą różnych aspektów wykonywania prawa kontroli w spółkach handlowych.
Słowa kluczowe: nadzór, kontrola, rada nadzorcza, spółki prawa handlowego, orzecznictwo sądów powszechnych, orzecznictwo Sądu Najwyższego
doc. dr Małgorzata Modrzejewska
Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2946-3100).
Supervision and Audit in Commercial Partnerships and Companies in the Case Law of Ordinary Courts and the Supreme Court
The subject of this paper is an overview of the case law of Polish ordinary courts and the Supreme Court in cases concerning supervision and audit/inspection by the relevant governing bodies or directly by the partners or shareholders of commercial law partnerships and companies. Supervision and audit/inspection in commercial partnerships and companies are among the key aspects of their proper operation and management. In these partnerships and companies, these functions are mainly carried out by the supervisory board, the audit committee, as well as by auditors or directly by the partners or shareholders. In their case law, ordinary courts and the Supreme Court have often referred to the topic of supervision and audit/inspection in commercial partnerships and companies. The key issues that have been addressed in their case law include the scope of the supervisory board’s duties and liability, the division of competences and the relationship between the supervisory board and the management board, or the rights and duties of partners or shareholders in the context of auditing/inspecting the partnership or company. This article presents a selection of court judgments that deal with various aspects of the exercise of the right of audit/inspection in commercial partnerships or companies.
Keywords: supervision, audit/inspection, supervisory board, commercial law partnerships and companies, case law of ordinary courts, case law of the Supreme Court
Bibliografia / References
Bieniak J., Bieniak M. i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2017.
Bilewska K., Przesłanki powzięcia uchwały rady nadzorczej spółki kapitałowej a jej zaskarżanie, „Monitor Prawniczy” 2010/6.
Chomiuk M., Zaskarżanie uchwał rady nadzorczej w spółkach kapitałowych – glosa krytyczna do wyroku SN z 20.01.2009 r. (II CSK 419/08), „Glosa” 2011/1.
Chomiuk M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022.
Frąckowiak J., Charakter prawny uchwał organów spółek kapitałowych a ich zaskarżalność, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/9.
Jastrzębski J., W sprawie odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/7.
Krysik A. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022.
Kwaśnicki R.L., Romatowska M., Zaskarżenie uchwał rad nadzorczych (zarządów) spółek kapitałowych – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 18.02.2010 r. (II CSK 449/09), „Glosa” 2010/4.
Maliszewska J., Tarkowski M., Glosa do uchwały SN z dnia 18 września 2013 r., III CZP 13/13, „Palestra” 2016/4.
Mizerski D., Problematyka zaskarżania uchwał rad nadzorczych spółek kapitałowych, „Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM” 2010/10.
Moskała P., Zaskarżanie uchwał organów spółek kapitałowych – glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 18.09.2013 r. (III CZP 13/13), „Glosa” 2014/4.
Opalski A., Pojęcie organów osoby prawnej, „Państwo i Prawo” 2009/1.
Opalski A., Rada nadzorcza w spółce akcyjnej, Warszawa 2006.
Opalski A., Oplustil K., Niedochowane należytej staranności jako przesłanka odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządców spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/3.
Osajda K., Trzynaście uwag krytycznych do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 18.09.2013 r. (III CZP 13/13), „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/10.
Pinior P., Nadzór wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2013.
Pinior P., Problematyka wynagradzania członków rady nadzorczej w spółce akcyjnej, „Prawo Spółek” 2007/7–8.
Popiołek W., Charakter prawny uchwał wspólników i organów spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/9.
Saczywko M., Sprzeczność uchwały rady nadzorczej z umową albo statutem spółki kapitałowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/12.
Sakławski J., Zakres powództwa o ustalenie jako instrumentu prawnego eliminacji wadliwej uchwały rady nadzorczej spółki akcyjnej, „Monitor Prawniczy” 2015/13 (dodatek).
Sikorska-Lewandowska A., Charakter prawny uchwał organów spółek kapitałowych a ich zaskarżalność w świetle przepisów polskiego prawa, „Acta Iuris Stetinensis” 2019/3(27).
Sikorska-Lewandowska A., Sankcje wadliwych uchwał rad nadzorczych spółek kapitałowych i spółdzielni, Toruń 2013.
Sikorska-Lewandowska A., Sprzeczność uchwały rady nadzorczej ze statutem spółki lub spółdzielni, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/11.
Sołtysiński S., Charakter prawny uchwał rady nadzorczej [w:] Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolucji czy rewolucji. Księga pamiątkowa Profesora Józefa Okolskiego, red. M. Modrzejewska, Warszawa 2010.
Sołtysiński S., Czy „istnieją” uchwały „nieistniejące” zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni?, „Przegląd Prawa Handlowego” 2006/2.
Sołtysiński S., Rozważania o nieważnych i „nieistniejących” czynnościach prawnych ze szczególnym uwzględnieniem uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych i spółdzielni [w:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007.
Sołtysiński S., Opalski A., Zaskarżanie uchwał zarządów i rad nadzorczych spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/11.
Stokłosa A., Odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.02.2018 r., I CSK 246/17, „Glosa” 2019/3.
Zięba M., Uchwały zarządów i rad nadzorczych spółek kapitałowych – glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 18.09.2013 r. (III CZP 13/13), „Glosa” 2014/4.
prof. dr hab. Aleksander Jerzy Witosz
Autor jest kierownikiem Katedry Prawa i Ubezpieczeń na Wydziale Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5507-2616).
O nadzorze w spółkach osobowych
Pojęcie nadzoru, zarówno normatywnie, jak i w dyskursie naukowym, pozostaje blisko związane z radą nadzorczą, obecną zasadniczo w spółkach kapitałowych. W przypadku wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki osobowej uwaga skupia się jedynie na węższym zakresowo prawie kontroli. Jest to zrozumiałe z uwagi na ustawowo uregulowane prawo kontroli wspólnika w spółce osobowej (art. 38 § 2 k.s.h.) oraz w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 212 k.s.h.). Powstaje jednak pytanie, czy można wzmocnić uprawnienia kontrolne wspólników przez wprowadzenie instrumentów nadzorczych. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością problem ten ma być może mniejszą wagę, zawsze bowiem można powołać wyspecjalizowany organ nadzorczy. Na gruncie spółek osobowych (z wyjątkiem spółki komandytowo-akcyjnej) nie jest to jednak możliwe, a zagadnienie dopuszczalności instytucji nadzoru w tym typie spółek staje się szczególnie warte zbadania..
Słowa kluczowe: spółka osobowa, kontrola, nadzór, wspólnik
prof. dr hab. Aleksander Jerzy Witosz
The author is head of the Department of Law and Insurance, Faculty of Finance, University of Economics in Katowice, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5507-2616).
On Supervision in Partnerships
The notion of supervision, both normatively and in academic discourse, remains closely linked to the supervisory board, generally present in companies. In the case of shareholders of limited liability companies and partners of partnerships, the focus is only on the right of supervision of a narrower scope. This is understandable in view of the statutorily regulated right of supervision enjoyed by a partner in a partnership (Article 38(2) of the Code of Commercial Partnerships and Companies) and in a limited liability company (Article 212 CCPC). However, the question arises whether shareholders’ power of supervision can be strengthened by introducing supervisory instruments. In the case of a limited liability company, this problem is perhaps of lesser importance, as it is always possible to appoint a specialized supervisory body. However, in the case of partnerships (with the exception of the limited joint-stock partnership) this is not possible and the issue of the admissibility of the institution of supervision in partnerships becomes particularly worth examining.
Keywords: partnership, control, supervision, partner
Bibliografia / References
Antoniak M., Kontrola rządowa w administracji publicznej. Poradnik dla kontrolujących i kontrolowanych, Warszawa 2012.
Boć J., Prawo administracyjne, Wrocław 2005.
Bromberg A.R., Ribstein L.E., Bromberg and Ribstein on Limited Liability Partnerships, the Revised Uniform Partnership Act and the Uniform Limited Partnership Act (2001), New York 2012.
Bromberg A.R., Ribstein L.E., Bromberg and Ribstein on Partnership, t. 2, New York 2012.
Fama E.F., Jensen M.C., Separation of Ownership and Control, „The Journal of Law & Economics” 1983/2.
Filipek J., Prawo administracyjne. Instytucje ogólne, Kraków 2001.
Frąckowiak J. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3, Komentarz do art. 301–490, red. A. Kidyba, Warszawa 2020.
Gołębiowska A., Kociołek-Pęksa A., Kontrola i nadzór w prawie administracyjnym – wybrane zagadnienia teoretycznoprawne i dogmatycznoprawne, „Zeszyty Naukowe SGSP” 2018/3.
Jagielski J., Kontrola administracji publicznej, Warszawa 2006.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 301–633 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Kidyba A. [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–150, red. A. Kidyba, Warszawa 2017.
Krześniak E.J., Relacje pomiędzy zarządem a radą nadzorczą w spółkach kapitałowych, „Palestra” 2005/3–4.
Krześniak E.J., Spółka partnerska adwokatów (radców prawnych) – wybrane zagadnienia, „Palestra” 2003/1–2.
Kubas E., System kontroli administracji publicznej w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza” 2014/84.
Lewandowski R., Charakter prawny i kompetencje rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej, „Prawo Spółek” 2005/3.
Maister D.H., Managing the Professional Service Firm, New York 1997
Nita-Jagielski G. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych, Warszawa 2011.
Paetzmann K., Corporate Governance: Strategische Marktrisiken, Controlling, Überwachung, Berlin, Heidelberg 2012.
Promińska U., Spółka partnerska. Zagadnienia wybrane [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, Wrocław 2006.
Promińska U., Uwagi w sprawie zarządzania i reprezentacji spółki partnerskiej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2002/11.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2012.
Siems M.M., Regulatory Competition in Partnership Law, „International and Comparative Law Quarterly” 2009/4.
Sikora K., Rola nadzoru w funkcjonowaniu administracji publicznej, „Studia Iuridica Lublinensia” 2004/3.
Sołtysiński S., Moskwa P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 17B, Prawo spółek kapitałowych, red. S. Sołtysiński, Warszawa 2016.
Szajkowski A., Tarska M., Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa 2014.
Szejna S. [w:] Prosta spółka akcyjna. Komentarz, red. R. Adamus, P. Malinowski, LEX 2021.
Szumański A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, red. A. Szajkowski, Warszawa 2008.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa 2014.
Wiśniewska M. [w:] Prosta spółka akcyjna. Komentarz ze wzorami, red. M. Kożuchowski, M. Macieszczak, B. Woźniak, LEX 2021.
Witosz A.J., Prowadzenie spraw i reprezentacja spółek osobowych, Warszawa 2013.
Witosz A. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz z orzecznictwem, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2001.
Witosz A.J. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–150, red. A. Kidyba, Warszawa 2017.
dr Michał Kuźnik
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa i Ubezpieczeń Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5133-6899).
Ograniczenia zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynikające z samoistnych uchwał wspólników
Zasada związania członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością tzw. samoistnymi uchwałami wspólników, które nie znajdują podstawy w przepisach Kodeksu spółek handlowych ani umowie spółki, wynika z treści art. 207 in fine k.s.h. Regulacja ta ma o tyle istotne znaczenie, że determinuje naturę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wspólnicy zatem posiadają zdolność do ograniczenia autonomii zarządu spółki, bez konieczności powołania się na szczegółową podstawę wynikającą z Kodeksu czy samej umowy spółki. Przyjęte na tle art. 207 k.s.h. rozwiązania legislacyjne wpisują się w naturę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Niniejszy artykuł podejmuje próbę analizy zakresu związania zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością samoistnymi uchwałami wspólników oraz skutków, jakie mogą się wiązać z naruszeniem przez poszczególnych jego członków ograniczeń wynikających z takich uchwał.
Słowa kluczowe: spółka, zarząd, nadzór, kontrola, uchwała
dr Michał Kuźnik
The author is head of the Department of Law and Insurance, University of Economics in Katowice, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5133-6899).
Restrictions on the Management Boards of Limited Liability Companies Arising from Sui Generis Shareholder Resolutions
The principle that members of the management board of a limited liability company are bound by the so-called sui generis shareholder resolutions, which resolutions have no basis in the provisions of the Code of Commercial Partnerships and Companies or the articles of association, arises from the wording of Article 207 in fine of the Code. This regulation is important insofar as it determines the nature of a limited liability company. The shareholders therefore have the ability to limit the autonomy of the company’s management board without having to invoke a specific basis under the Code or the articles of association. The legislative solutions adopted against the background of Article 207 of the Code of Commercial Partnerships and Companies are consistent with the nature of a limited liability company. This article attempts to analyse the extent to which the management board of a limited liability company is bound by sui generis shareholder resolutions and the consequences that may arise from individual members of the board breaching the restrictions arising from such resolutions.
Keywords: company, management board, supervision, control, resolution
Bibliografia / References
Chomiuk M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022, Legalis.
Dumkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020, LEX.
Jara Z. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2023, Legalis.
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 301–633 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Kidyba A. [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2A, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018, Legalis.
Opalski A., Wiśniewski A.W., W sprawie autonomii zarządu spółki z o.o., „Przegląd Prawa Handlowego” 2005/1.
Pabis R. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022, Legalis.
Pinior P., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone spółce zależnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/5.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008, LEX.
Ślązak M., Konieczność uzyskania zgody na dokonanie określonych czynności prawnych w świetle art. 17 § 1 i 2 k.s.h., „Prawo Spółek” 2004/9.
dr hab. Bartosz Kucharski, prof. UŁ
Autor jest profesorem w Katedrze Prawa Gospodarczego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz adwokatem w Łodzi (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3413-6817).
Business judgement rule – kwestia bezprawności czy winy
Powiązanie odpowiedzialności funkcjonariuszy spółek za szkodę wyrządzoną spółce z zasadą biznesowej oceny sytuacji na gruncie ostatnich zmian Kodeksu spółek handlowych nie jest pozbawione wątpliwości. Wiążą się one w dużej mierze z niejednoznacznym oraz odbiegającym od siebie brzmieniem przepisów regulujących tę odpowiedzialność w prostej spółce akcyjnej oraz dwóch pozostałych spółkach kapitałowych. Kontrowersje dotyczą m.in. tego, czy zasada ta jest powiązana z obciążającym powoda dowodem niewykonania przez członka organu obowiązku, czy też z dowodem braku winy, którego przeprowadzenie umożliwia pozwanemu uwolnienie się od odpowiedzialności. Autor opowiada się za tym drugim poglądem, powątpiewając jednocześnie w samą konieczność uregulowania tytułowej zasady na gruncie polskiego prawa spółek.
Słowa kluczowe: spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna, odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce, odpowiedzialność członków organów spółki, zarząd, rada nadzorcza
dr hab. Bartosz Kucharski, professor of the University of Lodz
The author is a professor at the Department of Business and Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland, and an advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3413-6817).
Business Judgement Rule: Question of Unlawfulness or Fault
Linking the liability of company officers for damage caused to the company with business judgement rule under recent amendments to the Code of Commercial Partnerships and Companies is a measure that does give rise to doubts. This is due to the ambiguous and differing wording of provisions regulating this liability in simple joint-stock companies and in the other two types of companies. Controversies arise, among others, as to whether the business judgement rule is linked to the evidence of breach of a duty by a company officer, which evidence must be provided by the claimant, or the evidence of lack of fault, proving which enables the defendant to be released from liability. The author supports the second opinion, doubting at the same time whether the business judgement rule needs to be regulated under Polish law at all.
Keywords: joint-stock company, limited liability company, simple joint-stock company, liability for damage caused to company, liability of members of company governing bodies, management board, supervisory board
Bibliografia / References
Banaszczyk Z., Granecki P., O istocie należytej staranności, „Palestra” 2007/7–8.
Bilewska K., Dochodzenie roszczeń spółki kapitałowej przez jej wspólników (actio pro socio), Warszawa 2008.
Błaszczyk P., Koncepcja „biznesowej oceny sytuacji” na tle prawa polskiego (uwagi de lege lata i de lege ferenda), „Państwo i Prawo” 2012/3.
Błaszczyk P., Odpowiedzialność odszkodowawcza menadżerów spółek a przekroczenie tzw. dopuszczalnego ryzyka gospodarczego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/11.
Błaszczyk P., Odpowiedzialność odszkodowawcza menedżerów spółek za zawieranie umów opcji walutowych, „Prawo Spółek” 2009/6.
Buszmak P., Regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu z perspektywy zasad ładu korporacyjnego – uwagi polemiczne, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/2.
Chełkowska A., Regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu z perspektywy zasad ładu korporacyjnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/10.
Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994.
Guzewicz A., Jagodziński M., Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu w świetle art. 293 i 483 k.s.h. – de lege lata i de lege ferenda, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/11.
Jastrzębski J., O umownych modyfikacjach podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007/3.
Jastrzębski J., W sprawie odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/7.
Katner W.J., Brak staranności zawodowej członków organów spółek kapitałowych jako przesłanka ich odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 1, red. M. Dumkiewicz, J. Szczotka, K. Kopaczyńska-Pieczniak, Warszawa 2020.
Kidyba A. [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Krajewski M., Niezachowanie należytej staranności – problem bezprawności czy winy, „Państwo i Prawo” 1997/10.
Opalski A., Prosta spółka akcyjna – nowy typ spółki handlowej, cz. 2, „Przegląd Prawa Handlowego” 2019/12.
Opalski A., Oplustil K., Jeszcze w sprawie odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/12.
Opalski A., Oplustil K., Niedochowanie należytej staranności jako przesłanka odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządców spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/3.
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Popiołek W., Obowiązek lojalności członków organów kolegialnych spółek kapitałowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/9.
Radwański Z., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 1995.
Słup M., Odpowiedzialność cywilna członków organów wobec prostej spółki akcyjnej, cz. 1, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/2.
Słup M., Odpowiedzialność cywilna członków organów wobec prostej spółki akcyjnej, cz. 2, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/3.
Stokłosa A., Odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.02.2018 r., I CSK 246/17, „Glosa” 2019/3.
Zoll F. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
