Program wychowawczo-profilaktyczny stanowi jeden z najważniejszych dokumentów funkcjonowania każdej placówki. Dzięki niemu możliwe staje się wdrażanie innowacyjnych rozwiązań pozwalających ograniczać negatywne zjawiska, z którymi boryka się każda społeczność szkolna. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, którego dotykają problemy wychowawcze często o sprzężonym charakterze.
Fragment artykułu z miesięcznika "Dyrektor Szkoły" 2020/3
Program profilaktyczno-wychowawczy zawiera cele i sposoby ich realizacji przez placówkę oraz współpracujące z nią instytucje. Ma to szczególne znaczenie w przypadku uczniów ze SPE, którzy z racji złożoności problemów wymagają usystematyzowanego i zaplanowanego wsparcia znacząco wykraczającego poza możliwości szkoły. Właściwe przygotowanie tej pomocy pozwala na kierowanie nią w taki sposób, aby była najbardziej skuteczna. Wpływa to na poprawę funkcjonowania ucznia pod względem wychowawczym i dydaktycznym, prowadząc do uzyskania wyższych wyników w nauce oraz dając szansę na podjęcie dalszej edukacji, a w przyszłości pracy zawodowej.
Zgodnie z powszechnie przyjętą definicją uczeń ze SPE to osoba, która nie mieści się w ogólnie przyjętych normach regulujących system edukacji w naszym kraju. Nie są to tylko uczniowie z niepełnosprawnością, autyzmem czy zagrożeni bądź dotknięci niedostosowaniem społecznym, ale także wybitnie zdolni (Skałbania, Grewiński, 2017, s. 83).
Przystępując do przygotowania programu profilaktyczno-wychowawczego, należy zdiagnozować, jakie problemy może napotkać placówka w nadchodzącym roku szkolnym. W przypadku szkół, gdzie liczba uczniów ze SPE jest niewielka, wystarczą ankiety przeprowadzone wśród uczniów i nauczycieli oraz bieżące obserwacje dokonane przez nauczycieli i rodziców. Natomiast w przypadku pojawienia się znacznej liczby takich uczniów niezbędne są szersze konsultacje. Po zasięgnięciu opinii wychowawców obejmującej wstępną ocenę zachowania danego dziecka dyrektor powinien zwrócić się do rodziców z informacją o konieczności przeprowadzenia dalszej diagnozy w poradni psychologiczno-pedagogicznej. To do kompetencji jej pracowników należy dobór niezbędnych narzędzi diagnostycznych, zaś szkoła powinna otrzymać jasne wytyczne, które mogłyby być wykorzystane do budowania skutecznych elementów programu kierowanych do uczniów ze SPE.
