O polskiej cywilistyce na stulecie polskiej niepodległości, czyli kilka uwag na temat geniuszu mrowiska
Prof. dr hab. Fryderyk Zoll
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
O polskiej cywilistyce na stulecie polskiej niepodległości, czyli kilka uwag na temat geniuszu mrowiska
Artykuł dotyczy udziału polskiej doktryny prawniczej XX i XXI wieku w tworzeniu prawa oraz wiąże tworzenie prawa z badaniem prawa i nauczaniem o nim. Przedstawiona w nim jest historia kształtowania się prawa na terenach polskich z perspektywy udziału w niej polskich prawników – począwszy od ich udziału w pracach nad prawem austriackim i tym samym przynależności do międzynarodowego dyskursu prawnego, po uzyskanie niepodległości oraz wykorzystanie doświadczeń prawnoporównawczych w tworzeniu prawa narodowego w II RP. Fenomen powstającego wówczas prawa, ale przede wszystkim sposobu tworzenia prawa – na przykładzie pomnikowego znaczenia Komisji Kodyfikacyjnej – zestawiony jest ze współczesnymi procesami prawotwórczymi. Ostatnie jest omówione na tle specyfiki współczesnego wydziału prawa, w tym sposobu nauczania prawa, oceny dorobku naukowego prawników, ale przede wszystkim wpływu uniwersytetu na prawo obowiązujące. Sformułowane są także wnioski co do potrzebnych zmian.
Słowa kluczowe: Komisja Kodyfikacyjna, kodyfikacja, nauczanie prawa, czasopismo prawnicze
On Polish Civil Law Scholarship One Hundred Years after Poland Regained Independence, or a Few Remarks about the Genius of the Ant Nest
This paper concerns the participation of the Polish legal scholars of the 20th and 21st centuries in law-making and connects the law-making activity with legal research and the teaching of law. It presents the history of formation of law on the Polish territory from the perspective of participation of Polish lawyers: starting from their involvement in Austrian law-making and thus their contribution to the international legal discourse, up to the time when Poland regained independence and the comparative law experience was utilized to enact national laws in the interwar period. The phenomenon of the laws enacted then – but mostly the significant example of the Codification Committee – is contrasted with contemporary law-making processes. The latter are discussed with reference to particularities of the modern faculty of law, its way of teaching law and evaluating academics’ achievements, but mostly to the influence of universities on law-making. Also, conclusions about the desired changes are provided.
Keywords: Codification Committee, codification, teaching of law, legal journal
Bibliografia:
Andrzejewski J., Czy nowa kodyfikacja prawa cywilnego jest potrzebna w czasie kryzysu prawa?, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2014, nr 1
Bar Ch. von, Clive E., Schulte-Nölke H. i in. (red.) Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law Draft Common Frame of Reference (DCFR) Outline Edition, Munich 200
Baron J.B., Law, Literature, and the Problems of Interdisciplinarity, The Yale Law Journal 1999, vol. 108, nr 5
Bartel W.M., Udział przedstawicieli środowisk akademickich w pracach Komisji Kodyfikacyjnej RP (1919–1939), Krakowskie Studia Prawnicze 1990, t. XXIII
Bauman R.W., Ideology and Community in the First Wave of Critical Legal Studies, Toronto 2002.
Bode M., Le group international de sociétés. Le système de conflit de droit comparé français et allemand, Bern-Berlin-Brussels 2010
Busch Ch., Dannemann G., Schulte-Nölke H., Wiewiórowska-Domagalska A., Zoll F. (red.), Discussion Draft of a Directive on Online Intermediary Platforms. Commentary, red., Kraków 2019
Bydliński F., Juristische Methodenlehre und Rechtsbegriff, Wien-New York 1991
Calabresi G., Some Thoughts on Risk Distribution and the Law of Torts, Yale Law Journal 1961, nr 70
Coase R.H., The Problem of Social Cost, Journal of Law and Economics 1960, nr 3
Enders J., Schimank U., Faule Professoren und vergreiste Nachwuchswissenschaftler. Einschätzungen und Wirklichkeit, [w:] Die Krise der Universitäten, red. E. Stölting, U. Schimank, Wiesbaden 2001
Giaro T., [w:] W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Bérier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009
Górnicki L., Metoda opracowania i koncepcja kodeksu zobowiązań, Acta Universitatis Wratislaviensis 2008, Prawo CCCV, nr 3063
Górnicki L., Pogranicza systemów prawnych, zwłaszcza pozaborowych, w pracach nad kodyfikacjami prawa cywilnego i handlowego w II RP, Acta Universitatis Wratislaviensis 2017, Prawo CCCXXIV, nr 3799
Górnicki L., Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Wrocław 2000
Gwiazdomorski J., Zasada jedności państwowej własności socjalistycznej a osobowość prawna przedsiębiorstw państwowych, PiP 1967, nr 4–5
Hoeren Th. (red.), Zivilrechtliche Entdecker, München 2001
Izdebski H., Znaczenie myśli prawnej i prawniczej II Rzeczypospolitej dla współczesnej nauki i praktyki prawa, PiP 2018, nr 11
Klein A., Elementy stosunku zobowiązaniowego, Wrocław 1980
Kola J., Udział prawników poznańskich w pracach Komisji Kodyfikacyjnej RP nad ujednoliceniem prawa prywatnego w latach 1919–1939, Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM 2013, nr 3
Konic H., Prawo małżeńskie obowiązujące w b. Królestwie Kongresowym, Warszawa 1924
Korobowicz A., Witkowski W., Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918), Kraków 2000
Korzonek J., Rosenblüth I., Kodeks zobowiązań. Komentarz, Kraków 1936
Kötz H., Schäfer B., Iudex Oeconomicus, Tübingen 2003
Longchamps de Bérier F., Sto law ewolucji prawa spadkowego w Polsce, PiP 2019, nr 1
Longchamps de Bérier R., Uzasadnienie projektu Kodeksu Zobowiązań z uwzględnieniem ostatecznego tekstu Kodeksu, Komisja Kodyfikacyjna 1936
Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Księga I. Część ogólna. Projekt Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przyjęty w 2015 r. z objaśnieniami opracowanymi przez członków zespołu problemowego KKPC, Warszawa 2017
Mączyński A., Das ABGB in Polen, [w:] Festschrift. 200 Jahre ABGB, t. 1, red. C. Fischer-Czermak, G. Hopf, G. Kathrein, M. Schauer, Wien 2011
Mączyński A., Uwagi o stanie nauki polskiego prawa cywilnego, PiP 2011, nr 6
Mrozowska K., Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795–1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765–1850, red. K. Opałek, Kraków 1965
Osajda K., Wpływ rozwoju techniki na uregulowanie formy testamentu – rozważania de lege ferenda, Rejent 2010, nr 5
Pazdan M., Polsko-holenderska wymiana poglądów na temat prawa spadkowego, Rejent 2006, nr 2
Pecyna M. (red.), Wykonanie i skutki naruszenia zobowiązań. Projekt z uzasadnieniem pod kierunkiem Jerzego Pisulińskiego i Fryderyka Zolla, Kraków 2009
Pecyna M., Międzywojenna refleksja o części ogólnej prawa cywilnego i jej doniosłość dla kodeksu cywilnego, PiP 2018, nr 11
Petrażycki L., Die Lehre vom Einkommen. Vom Standpunkt des gemeinen Civilrechts unter Berücksichtigung des Entwurfs eines bürgerlichen Gesetzbuches für das Deutsche Reich, Berlin 1893 (t. I) i 1895 (t. II)
Petrażycki L., Polityka prawa cywilnego i ekonomia polityczna, Warszawa 2017
Pisarczyk Ł. (red.), Między tradycją a nowoczesnością. Prawo polskie w 100-lecie odzyskania niepodległości, Warszawa 2019
Posner R.A., Economic Analysis of Law, New York 2014
Posner R.A., The Decline of Law as an Autonomous Discipline, Harvard Law Review 1987, vol. 100
Radwański Z. (red.) Zielona Księga. Optymalna wizja Kodeksu Cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwo Sprawiedliwości 2006
Radwański Z., Kodyfikacja prawa cywilnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2009, nr 2
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 1993
Redzik A., „Przegląd Prawa i Administracji” u schyłku życia Ernesta Tilla, Palestra 2007, nr 7–8
Redzik A., Czasopisma prawnicze a unifikacja prawa w Polsce międzywojennej, Studia Iuridica Lublinesia 2016, nr 3
Redzik A., Prawo prywatne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Warszawa 2009
Rehbinder M., Die Begründung der Rechtssoziologie durch Eugen Ehrlich, Berlin 1986
Sobociński W., Rozwój ustawodawstwa cywilnego w Królestwie Polskim i Rosji do rosyjskiej reformy sądowej, Annales UMCS 1965, Sectio G XII, nr 4
Teubner G., Global Bukovina: Legal Pluralism in the World-Society, [w:] Global Law without a State, red. G. Teubner, Dartsmounth 1996
Till E., Longchamps de Bérier R., Polskie prawo zobowiązań (część szczegółowa) – projekt wstępny z motywami, Lwów 1928
Till E., Polskie prawo zobowiązań (część ogólna): projekt wstępny z motywami, Komisja Kodyfik. Rzpltej Polskiej 1923
Wąsowicz M., Przeszłość – teraźniejszości. Znaczenie prawnego i prawniczego dorobku Polski międzywojennej dla nauki prawa początków XXI wieku, PiP 2018, nr 1
Wereśniak-Masri I., Prawo do czystego środowiska i prawo do czystego powietrza jako dobra osobiste, Monitor Prawniczy 2018, nr 17
Załucki M., Videotestament. Prawo spadkowe wobec nowych technologii, Warszawa 2018
Zoll F., Akademicki Projekt Kodeksu Cywilnego. O nowym sposobie prac kodyfikacyjnych – rozwiązanie doraźne czy stały element architektury stanowienia prawa?, Krajowa Rada Sądownictwa 2017, nr 3
Zoll F., Das österreichische Recht und die kulturelle Vielfalt der österreichischen Monarchie – eine juristische Geschichte aus Galizien mit einem Ausblick auf das heutige Europa, [w:] L’Autriche-Hongrie des années 1866-1918 : une contribution exceptionnelle à la protection juridictionnelle des droits de l’Homme, red. A. Duranthon i in., w druku
Zoll F., Jelonek-Jarco B., Zawadzka J. (red.), Prawo cywilne. Kazusy z rozwiązaniami, Warszawa 2019
Zoll mł. F., Na marginesie prawa rzeczowego. Zasada wpisu a posiadanie prawne, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1938, nr 1
Zoll mł. F., Znaczenie wpisów w księgach gruntowych w przyszłym kodeksie cywilnym polskim, Czasopismo Prawnicze i Ekonomiczne 1945, t. XXXIII
Дністрянський С., Права руської мови у львівському університеті, [w:] Часопись правнича і економічна. Правничі і економічні розвідки історично-філософічної секції наукового товариства ім. Шевченка, Львів 1901
Шершеневич Г., Курс гражданского права, Тула 2001
Prof. dr hab. Jerzy Skorupka
Uniwersytet Wrocławski
Dorobek polskiej karnistyki
Autor pracowania przedstawia dorobek polskiej dogmatyki prawa i procesu karnego na przestrzeni stu lat, od odzyskania przez Polskę niepodległości do chwili obecnej. Wymieniony dorobek ukazany jest za pomocą metody opisowej, polegającej na przedstawieniu sylwetek twórców i ich osiągnięć naukowych, wzbogaconej o opisanie najważniejszych nurtów oraz innych fenomenów w obu dziedzinach nauki. W pracy wyróżniono trzy okresy badawcze dorobku polskiej nauki prawa karnego materialnego i procesowego. Pierwszy, od odzyskania niepodległości do rozpoczęcia II wojny światowej. Drugi, od 1945 r. do transformacji ustrojowej w 1989 r. Trzeci, od 1989 r. do chwili obecnej. W podsumowaniu Autor stwierdza, że polska karnistyka miała okresy wzlotów i upadków, choć tych pierwszych więcej. Całościowy obraz rysuje się pozytywnie, a dorobek, którym można się chwalić jest imponujący.
Słowa kluczowe: polska karnistyka, dogmatyka prawa karnego materialnego, dogmatyka prawa karnego procesowego, historia prawa karnego, osiągnięcia nauki prawa karnego
Achievements of the Polish Criminal Law Scholarship
The author presents the achievements of the Polish dogmatics of substantive and procedural criminal law over the period of one hundred years: since Poland regained independence until the present day. The listed achievements are shown using a descriptive method, which involves presenting the authors and their academic accomplishments; additionally the most important movements and other phenomena in both areas of study are described. The paper distinguishes three research periods in the context of achievements of the Polish substantive and procedural criminal law studies. The first one comprises the years between the regaining of independence until the start of WWII. The second one spans from 1945 to the political transformations in 1989. The third one began in 1989 and continues till the present day. In conclusion, the author states that the Polish criminal law studies have had their ups and downs, the former outnumbering the latter. The overall picture is positive, with impressive achievements that we can be proud of.
Keywords: Polish criminal law scholarship, dogmatics of substantive criminal law, dogmatics of procedural criminal law, history of criminal law, accomplishments of criminal law scholarship
Bibliografia:
Angermen K.K., Nowotny J., Przeworski J., Komentarz do kodeksu postępowania karnego wraz z dotyczącemi ustawami i rozporządzeniami, Warszawa 1930
Bafia J., Zwrot sprawy przez sąd do uzupełnienia śledztwa lub dochodzenia, Warszawa 1961
Bafia J., Zmiana kwalifikacji prawnej czynu w procesie karnym, Warszawa 1964
Bafia J., Polityka karania przestępstw ściganych na skutek skargi pokrzywdzonego, Warszawa 1968
Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1971
Bartel W.M., Udział przedstawicieli środowisk akademickich w pracach Komisji Kodyfikacyjnej RP (1919–1939), Krakowskie Studia Prawnicze 1990
Bartosik B., Zasądzenie odszkodowania pieniężnego z urzędu, Warszawa 1973
Borucka-Arctowa M., Sprawiedliwość proceduralna a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i jego rola w okresie przemian systemu prawa, [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996
Borucka-Arctowa M., Koncepcja sprawiedliwości proceduralnej i jej rola w okresie przemian systemu prawnego – analiza teoretyczna i funkcjonalna, [w:] Dynamika wartości w prawie, red. K. Pałecki, Kraków 1997
Buchała K., Waltoś S., Zasady prawa i procesu karnego, Warszawa 1975
Bulsiewicz A., Proces o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub oczywiście bezzasadny areszt tymczasowy, Toruń 1968
Cieślak M., Zasady procesu karnego i ich system, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1955, nr 1
Cieślak M., Zagadnienia dowodowe w procesie karnym, Warszawa 1955
Cieślak M., Nieważność orzeczeń w procesie karnym PRL, Warszawa 1965
Cieślak M., Polska procedura karna, Warszawa 1971
Daszkiewicz W., Oskarżyciel w polskim procesie karnym, Warszawa 1960
Daszkiewicz W., Ingerencja prokuratora w sprawy o przestępstwa prywatnoskargowe w polskim procesie karnym, Warszawa 1960
Daszkiewicz W., Proces adhezyjny na tle prawa polskiego, Warszawa 1961
Daszkiewicz W., Zasądzenie odszkodowania z urzędu w polskim procesie karnym, Warszawa 1970
Daszkiewicz W., Powództwo cywilne w procesie karnym, Warszawa 1976
Daszkiewicz W., Dobrowolne poddanie się karze (de lege ferenda), PiP 1993, nr 5
Daszkiewicz W., Paluszyńska-Daszkiewicz K., Proces karny i materialne prawo karne w Polsce w latach 1918–1939, Toruń 1965
Doda Z., Rewizja nadzwyczajna w polskim procesie karnym, Warszawa 1972
Ilnicka D., O postępie badań nad historią nowoczesnej polskiej nauki prawa karnego, Studia Iuridica Lublinensa 2016
Gaber1e A., Umorzenie postępowania przygotowawczego w polskim procesie karnym, Warszawa 1972
Gaberle A., Postępowanie przyspieszone w polskim procesie karnym (na tle wymagań ustawy oraz badań praktyki), Warszawa–Kraków 1975
Giezek J., Miejsce i znaczenie teorii prawa we współczesnej literaturze karnistycznej, Przegląd Prawa i Administracji C II, Wrocław 2015
Glaser S., Zarys polskiego procesu karnego. Wraz z prawem o ustroju sądów powszechnych. Przedstawienie porównawcze na tle ustawodawstwa austriackiego, niemieckiego i rosyjskiego, Wilno 1929
Glaser S., Polski proces karny w zarysie, Kraków 1934
Glaser S., Mogilnicki A., Kodeks karny. Komentarz, Kraków 1934
Grodzicki S., Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej, Czasopismo Prawno-Historyczne 1981, t. XXXIII, nr 1
Grodzicki S., W osiemdziesięciolecie Komisji Kodyfikacyjnej (Geneza i struktura), PiP 2000, nr 4
Hochberg L., Murzynowski A., Schaff L., Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Warszawa 1959
Horoszowki P., Nazwa i pojęcie „dowodu” w teorii i praktyce prawa sądowego, PiP 1956, nr 10
Jammontt J., Rappaport E.S. (przy udziale R. Lemkina), Kodeks karny z 1932 r. z dostosowanemi do kodeksu tezami orzeczeń Sądu Najwyższego, odpowiednimi ustępami uzasadnienia projektu Komisji Kodyfikacyjnej oraz ze skorowidzem, Warszawa 1932
Janiszewska-Talago E., Szkoła antropologiczna prawa karnego w Polsce, Warszawa 1965
Kaczmarek T., Okoliczności wyłączające bezprawność czynu. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1982
Kaczmarek T., Stan polskiej dogmatyki prawa karnego w okresie zmian ustrojowych, PiP 2007, nr 1
Kafarski A., Akcja cywilna w procesie karnym, Warszawa 1972
Kaftal A., Prawomocność wyroków sądowych w polskim prawie karnym procesowym, Warszawa 1966
Kaftal A., Kontrola prawomocnych orzeczeń w polskim procesie karnym, Warszawa 1971
Kaftal A., Kontrola sądowa postępowania przygotowawczego, Warszawa 1974
Kalinowski S., Postępowanie karne – zarys części ogólnej, Warszawa 1953
Kalinowski S., Przebieg procesu karnego, Warszawa 1961
Kalinowski S., Polski proces karny, Warszawa 1971
Kalinowski S., Opinia biegłego w postępowaniu karnym, Warszawa 1972
Kalinowski S., Siewierski M., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1960
Kardas P., O relacjach między strukturą przestępstwa a dekodowanymi z przepisów prawa karnego strukturami normatywnymi, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2012, nr 4
Kmiecik R., Dokumenty prywatne i ich “prywatne gromadzenie” w sprawach karnych, PiP 2004, nr 5
Koredczuk J., Wpływ nurtu socjologicznego na kształt polskiego prawa karnego procesowego w okresie międzywojennym, Wrocław 2007
Leonieni M., Michalski W., Warunkowe umorzenie postępowania karnego w świetle ustawy i praktyki sądowej, Warszawa 1972
Lipczyńska M., Kordik A., Kegel Z., Świda-Łagiewska Z., Polski proces karny, Warszawa– Wrocław 1975
Lityński A., Wydział karny Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej. Dzieje prac nad częścią ogólną kodeksu karnego, Katowice 1991
Lityński A., Kodyfikacja prawa karnego materialnego w II Rzeczypospolitej, [w:] Tworzenie prawa w Polsce. Tradycja i współczesność, Studia i Materiały XII, Warszawa 2000
Łojewski K., Instytucja odmowy zeznań w polskim procesie karnym, Warszawa 1970
Majewski J., Aktualny stan nauki prawa karnego; referat wygłoszony na Zjeździe Katedr Prawa Karnego Materialnego, Kraków 2012
Majewski T., Uprawnienia jednostek gospodarki uspołecznionej w procesie karnym, Warszawa 1971
Makarewicz J., O istocie przestępstwa (Das Wesen des Verbrechens), Wien 1896
Makarewicz J., Wstęp do filozofii prawa karnego (Einfuhrung in die Philosophie des Strafrechts auf Entwicklungsgeschichtlicher Grundlage), Stuttgart 1906
Makowski W. (red.), Encyklopedia podręczna prawa karnego, Warszawa 1932–1939
Marek A., Warunkowe umorzenie postępowania karnego, Warszawa 1973
Marszał K., Zakaz reformationis in peius w nowym ustawodawstwie karnym procesowym, Warszawa 1970
Mogilnicki A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 1933
Mogilnicki A., Rappaport E.S., Kodeks postępowania karnego. Cz. II. Motywy ustawodawcze, Warszawa 1929
Mohyluk M., Prawo o ustroju sądów powszechnych w pracach Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej, Białystok 2004
Murzynowski A., Refleksje na temat nauki procesu karnego w Polsce Ludowej, Palestra 1977, nr 1
Murzynowski A., Ocena i perspektywy rozwoju prawa karnego procesowego w Polsce, PiP 1985, nr 4
Murzynowski A., Rezler J., Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1970, Warszawa 1972
Murzynowski A., Refleksje na temat nauki procesu karnego w PRL, Palestra 1977, nr 1
Murzynowski A., Ocena i perspektywy rozwoju prawa karnego procesowego w Polsce, PiP 1985, nr 4
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994
Nelken J., Dowód poszlakowy w procesie karnym, Warszawa 1970
Nisenson J., Siewierski M., Kodeks karny i prawo o wykroczeniach z komentarzem, Warszawa 1932
Nowak T., Zasada bezpośredniości w polskim procesie karnym, Poznań 1971
Pawe1a S., Względne przyczyny odwoławcze, Warszawa 1970
Peiper L., Komentarz do Kodeksu postępowania karnego i do przepisów wprowadzających tenże kodeks, Kraków 1932
Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego i prawa o wykroczeniach, Warszawa 1934
Pohl Ł., Norma sankcjonowana jako przykład struktury prawnej niebędącej normą postępowania, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2006, nr 1
Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym. Zagadnienia ogólne, Poznań 2007
Pol K., Poczet prawników polskich XIX-XX w., Warszawa 2011
Prusak F., Podstawy rewizji w procesie karnym, Bydgoszcz 1970
Prusak F., System środków odwoławczych w polskim procesie karnym, Warszawa 1972
Prusak F., Pociągnięcie podejrzanego do odpowiedzialności w procesie karnym, Warszawa 1973
Rakowski M., Międzywojenne piśmiennictwo i orzecznictwo we współczesnych podręcznikach prawa karnego oraz komentarzach do kodeksu karnego, Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2014, nr 17
Rybarczyk S., Eksperyment jako dowód w procesie karnym, Warszawa 1973
Schaff L., Proces karny Polski Ludowej, Warszawa 1953
Schaff L., Zakres i formy postępowania przygotowawczego, Warszawa 1961
Siewierski M., Tylman J., Olszewski M., Postępowanie karne w zarysie, Warszawa 1971
Siwik Z., Antologia literatury do nauki prawa karnego materialnego. Część ogólna, Wrocław 1978
Skorupka J. (red.), Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, Warszawa 2009
Skorupka J., Sprawiedliwość proceduralna jako cel procesu karnego, [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka Warszawa 2009
Skorupka J., O sprawiedliwości procesu karnego, Warszawa 2013
Skorupka J., Jasiński W. (red.), Rzetelny proces karny. Materiały konferencji naukowej Trzebieszowice 17–19 września 2009, Warszawa 2010
Sygit B., Historia prawa kryminalnego, Toruń 2007
Śliwiński S., Proces karny. Część ogólna, Warszawa 1936
Śliwiński S., Wznowienie postępowania karnego w prawie polskim na tle porównawczym, Warszawa 1957
Śliwiński S., Sprawozdanie z dyskusji nad podręcznikiem Leona Schaffa pt. Proces karny Polski Ludowej, PiP 1954, nr 10–11
Taras T., Skrętowicz E., Kmiecik R., Proces karny. Część ogólna, Lublin 1971
Taracha A., Jeszcze raz w sprawie tzw. „prywatnego gromadzenia” dowodów, PiP 2005, nr 1
Ty1man J., Zasada legalizmu w procesie karnym, Warszawa 1965
Waszczyński J., Odszkodowanie za niesłuszne skazanie i bezzasadne aresztowanie w polskim procesie karnym, Warszawa 1967
Wa1toś S., Akt oskarżenia w procesie karnym, Warszawa 1963
Wa1toś S., Model postępowania przygotowawczego na tle prawnoporównawczym, Warszawa 1968
Wa1toś S., Postępowanie szczególne w procesie karnym, Warszawa 1973
Waltoś S., Naczelne zasady procesu karnego, Warszawa 1999
Waltoś S., „Porozumienia” w polskim procesie karnym de lege lata i de lege ferenda (próba oceny dopuszczalności), PiP 1992, nr 7
Wąsowicz M., Nurt socjologiczny w polskiej myśli prawnokarnej, Warszawa 1989
Wiliński P. (red.), Rzetelny proces karny, Warszawa 2009
Wiliński P., Sprawiedliwość proceduralna a proces karny, [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy, red. J. Skorupka, Warszawa 2009
Wiliński P., Proces karny w świetle konstytucji, Warszawa 2011
Wróbel W., Struktura normatywna przepisu prawa karnego, Ruch Praw 1993, nr 3
Wróblewski B., Penologia. Socjologia kary, Wilno 1926
Wróblewski B., Przedmiot przestępstwa, zamachu i ochrony w prawie karnym, Wilno 1936
Wróblewski B., Świda W., Sędziowski wymiar kary w Rzeczypospolitej Polskie. Ankieta, Wilno 1939
Zawadzki S., Kubicki L., Udział ławników w postępowaniu karnym, Warszawa 1970
Zoll A., Materialnoprawna problematyka warunkowego umorzenia postępowania karnego, Kraków 1973
Zoll A., O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego, Krakowskie Studia Prawnicze 1990, t. XXIII
Zoll A., Karalność i karygodność czynu jako odrębne elementy struktury przestępstwa, [w:] Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim i niemieckim prawie karnym, red. T. Kaczmarek, Wrocław 1990
Dr hab. Adam Szafrański
Uniwersytet Warszawski
Dorobek polskiej nauki prawa administracyjnego (1918–2018)
Artykuł stanowi podsumowanie badań autora nad polską nauką prawa administracyjnego, przeprowadzonych na potrzeby konferencji Komitetu Prawnego Polskiej Akademii Nauk i Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, poświęconej stuleciu odrodzenia Polski. Autor, postrzegając dorobek nauki prawa administracyjnego jako zjawisko kultury, przedstawia go przez pryzmat najważniejszych problemów i postaci tworzących w ostatnim 100-leciu. Do najważniejszych zagadnień zaliczone zostały: tworzenie teorii prawa administracyjnego oraz poszukiwanie kryterium oceny tworzonego przez władzę prawa. Tym dwóm zagadnieniom podporządkowany został schemat artykułu, a więc wskazanie na: teorię Władysława Leopolda Jaworskiego, spór o naturę samorządu terytorialnego Bigo i Panejki, działalność Michała Kuleszy, twórczość Jerzego Starościaka i postawę życiową i naukową Stanisława Kasznicy.
Słowa kluczowe: administracja, historia prawa, historia państwa i prawa, prawo administracyjne
Achievements of the Polish Administrative Law Scholarship (1918-2018)
Abstract: The article was prepared as a result of the author’s research for the conference whose theme was the 100th anniversary of the resurgence of the Polish state and legislation. It was organized by the Legal Committee of the Polish Academy of Sciences and the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw. The article presents the achievements of the Polish administrative law scholarship from the last 100 years, focusing on the legal culture and its most important manifestations. The author claims that the key issues are the development of the legal theory of administrative law and the search for the criteria to assess legislation. The plan of this paper allows the author to subsequently present the legacy of selected prominent authors and entities.
Keywords: administration, history of law, history of law and state, administrative law
Bibliografia:
Bigo T., Związki publiczno-prawne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 1928
Duniewska Z., [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 1, Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2015
Izdebski H., Historia administracji, Warszawa 2001
Janowicz Z., Stanisław Kasznica (1874–1958), Analecta, Studia i Materiału z Dziejów Nauki, 1995, nr 1
Jaroszyński M., [w:] M. Jaroszyński, M. Zimmermann, W. Brzeziński, Polskie prawo administracyjne, Warszawa 1956
Jaworski W.L., Nauka prawa administracyjnego. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1924
Kasznica S., Polskie prawo administracyjne, Poznań 1946
Kumaniecki W., Wasiutyński B., Panejko J., Polskie prawo administracyjne w zarysie, Kraków 1930
Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej, Kraków 1947
Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej [reprint], Kraków 2003
Longchamps de Berier F., Współczesne kierunki w nauce prawa administracyjnego na Zachodzie Europy, Wrocław 2001
Ludwin F., Filozofia prawa Antoniego Peretiatkowicza, Czasopismo Prawno-Historyczne 2014, nr 2
Panejko J., Geneza i podstawy samorządu europejskiego, [miejsce?]1926.
Peretiatkowicz A., Podstawowe pojęcia prawa administracyjnego, Poznań 1946
Starościak J., [w:] System prawa administracyjnego, t. I, red. J. Starościak, Wrocław 1977
Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764–1989, Warszawa 2007
Prof. dr hab. Jacek Barcik
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Polska nauka prawa międzynarodowego w II RP i obecnie
Celem artykułu jest porównanie stanu polskiej nauki prawa międzynarodowego w okresie międzywojnia z okresem obecnym, drugiej dekady XXI w. Stawiane są pytanie badawcze o to, jakie zachodzą pomiędzy nimi podobieństwa i różnice oraz o kierunek ewolucji nauki prawa międzynarodowego. Nie jest przy tym dokonywana ocena dorobku polskiej nauki prawa międzynarodowego. Wytyczony cel badawczy jest badany w oparciu o metodę porównawczą, tj. poprzez analizę zagadnienia na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, ściśle naukowej i; dydaktycznej, które odpowiadają substratowi pojęciowemu tego co identyfikujemy pod pojęciem „nauki prawa międzynarodowego”.
Słowa kluczowe: nauka prawa międzynarodowego, Polska, II Rzeczypospolita
Polish International Law Scholarship in the Second Polish Republic and in the Present Day
The purpose of the article is to compare the state of the Polish international law scholarship in the interwar period with the present period, i.e. the second decade of the 21st century. A research question is asked about the similarities and differences between them, and about the direction of evolution international law scholarship. The article does not aim to assess the achievements of the Polish international law scholarship. The research goal is examined based on a comparative method, i.e. by analysing the issue on three planes: the organisational one, the strictly academic one, and the didactic one, the planes corresponding to the conceptual substrate of what we identify by the term ‘international law scholarship’.
Keywords: international law scholarship, Poland, Second Polish Republic
Bibliografia:
Cała-Wacinkiewicz E., Fragmentacja prawa międzynarodowego, Warszawa 2018
Cybichowski Z., Dyletantyzm a wiedza prawnicza, Prawnik 1913, nr 2
Czapliński W., Multiplikacja sądów międzynarodowych – szansa czy zagrożenie dla jedności prawa międzynarodowego, [w:] Rozwój prawa międzynarodowego – jedność czy fragmentacja, red. J. Kolasa, A. Kozłowski , Wrocław 2007
Dybowski M., Romanowski M., Próba interpretacji koncepcji prawa globalnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2014, nr 4
Ehrlich L., The development of international law as a science, Collected Courses of the Hague Academy of International Law 1962, vol. 105
Ehrlich L., Langrod J.S., Zarys historii nauki prawa narodów, politycznego i administracyjnego w Polsce, Kraków 1949
Filipek P., Kuźniak B., Uniwersytet Jagielloński, [w:] Z kart historii polskiej nauki prawa międzynarodowego, red. A. Przyborowska-Klimczak , Lublin 2002
Galicki Z., Wojciech Góralczyk (1924–1994), PiP 1994, nr 10
Gelberg L., Problematyka prawnomiędzynarodowa na łamach „Przeglądu Zachodniego” (1952–1953), PiP 1954, nr 7–8
Giaro T., Interpretacja jako źródło prawa – dawniej i dziś, Studia Prawnoustrojowe 2007, nr 7
Jennings R.Y., The judiciary, international and national, and the development of international law, International and Comparative Law Quarterly 1996, vol. 45, nr 1
Karska E., Kazimierz Kocot – profesor prawa międzynarodowego, Polski Przegląd Dyplomatyczny 2010, nr 4
Kasperek F., Udział Polaków w uprawie prawa międzynarodowego, Lwów 1885
Kolasa J., Normatywne podstawy jedności prawa międzynarodowego. Zarys problemu, [w:] Rozwój prawa międzynarodowego – jedność czy fragmentacja, red. J. Kolasa, A. Kozłowski, Wrocław 2007
Kotliński T.J., Redzik A., Studium Ekonomiczno-Administracyjne na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1930–1939), Wschodni Rocznik Humanistyczny 2010–2011, t. VII
Krzyżanowska A., Aplikacja uniwersytecka – nowa droga do togi, Rzeczpospolita z 28.11.2017 r.
Kuźniak B., Ingelevic-Citak M. (red), Ius cogens soft law. Dwa bieguny prawa międzynarodowego, Kraków 2017
Lachs M., Rzecz o nauce prawa międzynarodowego, Wrocław 1986
Mielnik B., Wnukiewicz-Kozłowska A. (red)., Podmiotowość w prawie międzynarodowym, Wrocław 2013
Oppenheim L., The Science of International Law: Its Task and Method, American Journal of International Law 1908, vol. 2, nr 2
Orford A., Scientific Reason and the Discipline of International Law, European Journal of International Law 2014, vol. 25 nr 2
Parzymies S., Symonides J., Rola prawa międzynarodowego w rozwoju nauki o stosunkach międzynarodowych, Przegląd Strategiczny 2012, nr 1
Pauwelyn J., Bridging fragmentation and unity: international law as a universe of interconnected islands, Michigan Journal of International Law 2004, vol. 25
Peil M., Scholarly Writings as a Source of Law: A Survey of the Use of Doctrine by the International Court of Justice, Cambridge Journal of International and Comparative Law 2012, nr 1
Przyborowska-Klimczak A., Polskie podręczniki prawa międzynarodowego wydane w XX wieku, [w:] Z kart historii polskiej nauki prawa międzynarodowego, red. A. Przyborowska-Klimczak, Lublin 2002
Redzik A., [w:] Wydział Prawa Uniwersytetu Lwowskiego w okresie Drugiej Rzeczypospolitej i w czasie II wojny światowej – wybrane zagadnienia, Prace Komisji Historii Nauki PAU 2010, t. X
Sandorski J., Nauka prawa w życiu i działalności Bohdana Winiarskiego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1999, nr 3–4
Sawicki J., Tajny Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego w latach okupacji 1939—1944, [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, red. B. Leśnodorski, W. Sobociński, J. Sawicki, Warszawa 1963
Sobociński W., Wydział Prawa w Uniwersytecie Warszawskim (1816—1831) i w Szkołę Głównej (1862—1869), [w:] Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, red. B. Leśnodorski, W. Sobociński, J. Sawicki, Warszawa 1963
Synowiec S., Studia prawnicze na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1942–1945: (wspomnienie słuchacza), Palestra 1964, nr 6
Widłak T., O konstytucjonalizacji prawa międzynarodowego – ku konstytucji społeczności międzynarodowej?, Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 2010, vol. VIII
Zajadło J., Graficzny obraz systemu prawa: prawo, estetyka, estetyka prawa?, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 2016, vol. 104
Dr Anna Chmielarz-Grochal
Uniwersytet Łódzki
Prof. dr hab. Anna Kalisz
Uniwersytet Łódzki
Realizacja konwencyjnych standardów prawa do sądu przez sądy administracyjne
Realizacja przez sądy administracyjne europejskich standardów prawa do sądu stanowi element gwarancji tego prawa. W warunkach multicentryczności analiza podstaw prawnych oraz praktyki postępowania przed sądami administracyjnymi nie może być dokonywana bez odwołań do standardów europejskich mających na celu ujednolicanie praktyki legislacyjnej, administracyjnej i sądowej. W multicentryczność wpisany jest bowiem potencjał do występowania kolizji, a standardy europejskie – jako pewne wzorce o charakterze uniwersalizacyjnym – mają łagodzić bądź eliminować niezgodności. Acquis conventionnel może być przy tym powoływany jako samoistny lub niesamoistny argument w podejmowaniu decyzji. Standardy europejskie określające reguły i zakres sądowej kontroli administracji można podzielić przy tym na dwie grupy: materialne (materialnoprawne) i procesowe (formalnoprawne). Artykuł ma na celu przypomnienie ich katalogu i źródeł oraz przedstawienie modelu działania sądu w sytuacji stosowania acquis conventionnel. Naruszenia praw podmiotowych częściej są bowiem rezultatem praktyki niż legislacji, zaś podstawową funkcją sądownictwa administracyjnego jest ochrona praw podmiotowych jednostki w relacji w władzą wykonawczą. Na sądach krajowych spoczywa też obowiązek zapewnienia efektywności ochrony praw człowieka, szczególnie w sporach między jednostką a organami władzy, czyli administracją publiczną.
Słowa kluczowe: prawo do sądu, europejskie standardy, europejskie standardy postępowania sądowoadministracyjnego, Europejska Konwencja Praw Człowieka, sądy administracyjne
Administrative Courts Applying Fair Trial Standards Emerging from the European Convention
The European standards set out the minimum guarantees designed to protect the right to a fair trial. In a multi-centric legal system, administrative courts are bound by European and international regulations which – together with domestic law – provide a broad catalogue of elements of proper protection. The standards are also meant to prevent or solve conflicts of laws. Although the acquis conventionnel takes precedence over the acquis de l’Union and domestic law, all the dimensions – European and domestic ones – rely on a set of common values and principles that, in turn, influence the process of applying laws and issuing decisions. This way equivalent protection is achieved in the area of fundamental rights throughout Europe. The paper is an attempt to recapitulate the catalogue of fair trial standards (both of substantive and procedural nature), to list their sources (mainly from the soft law category) as well as to provide a paradigm of the decision-making process involving the acquis conventionnel and domestic regulations. The analysis of their successive stages may be useful for administrative practice and has been illustrated with administrative courts case law, since the violations of rights result rather from legal practice than legislation and a crucial duty of administrative courts is to protect individuals’ rights in disputes with public administration.
Keywords: right to a fair trial, European standards, European standards of proceedings before administrative courts, European Convention on Human Rights, administrative courts
Bibliografia:
Balcerzak M., Kompetencja doradcza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – status quo a Protokół nr 16 do Europejskiej konwencji praw człowieka, Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego 2015, nr 6
Chlebny J., Europejskie standardy procedury administracyjnej i sądowoadministracyjnej, [w:] Postępowanie administracyjne w Europie, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2010
Chlebny J., Europejskie standardy procedury administracyjnej i sądowoadministracyjnej, [w:] Postępowanie administracyjne w Europie, red. Z. Kmieciak, Kraków 2005
Chlebny J., Sądowa kontrola administracji w świetle rekomendacji Rady Europy, PiP 2005, nr 12
Chlebny J., Standardy Rady Europy i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w procedurze administracyjnej i sądowoadministracyjnej, [w:] Postępowanie administracyjne w Europie, red. Z. Kmieciak, Warszawa 2010
Chmielarz A., Funkcja prawna konstytucji na przykładzie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2009
Chmielarz-Grochal A., Bezpośrednie stosowanie art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Konstytucyjne prawo do sądu w teorii i praktyce, red. M. Kłopocka-Jasińska, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2016, nr 3
Chojnacka I., Nowicki M., Stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez sądy administracyjne, Warszawa 2010
Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2008
Garlicki L., Modelowy sposób stosowania Konwencji Europejskiej i orzecznictwa strasburskiego przed sądy, [w:] IX Seminarium Warszawskie. Dysfunkcje polskiego prawa – jak poprawić system środków prawnych w Polsce?, Warszawa 2016
Garlicki L., Rola sędziego krajowego w procesie wykonywania orzeczeń ETPC, [w:] IX Seminarium Warszawskie. Dysfunkcje polskiego prawa – jak poprawić system środków prawnych w Polsce?, Warszawa 2016
Garlicki L., Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Przegląd Sądowy 2016, nr 7–8
Gutowski M., Kardas P., Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania konstytucji, Palestra 2016, nr 4
Hauser R., Niewiadomski Z., Wróbel A. (red.), System prawa administracyjnego, t. 10. Sądowa kontrola administracji, Warszawa 2016
Kloska G., Pojęcie, teorie i badanie wartości w naukach społecznych, Warszawa 1982
Kmieciak Z., Europejskie standardy prawa i postępowania administracyjnego a ustalenie orzecznictwa NSA, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1998, nr 1
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne w świetle standardów europejskich, Warszawa 1997
Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2014
Korybski A., Norma – instytucja: gotowe rozwiązania dylematów decyzyjnych, [w:] Pochodzenie, tworzenie i efektywność prawa, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2014
Krawiec G., Europejskie prawo administracyjne, Warszawa 2009
Krawiec G., Europejskie standardy związane z przebiegiem postępowania administracyjnego, Roczniki Administracji i Prawa „Humanitas” 2011
Leszczyński L., Europejski Kodeks Dobrej Administracji a zasady polskiej procedury administracyjnej, [w:] Europeizacja prawa administracyjnego, red. I. Rzucidło, Lublin 2011
Łętowska E., Między Scyllą a Charybdą – sędzia polski między Strasburgiem i Luksemburgiem, Europejski Przegląd Sądowy 2005, nr 1
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, PiP 2005, nr 4
Niedźwiedź M., [w:] System prawa administracyjnego, t. 2. Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel,
Warszawa 2012
Ploszka A., Reforma mechanizmu kontrolnego Europejskiej Konwencji Praw Człowieka [w:] Stosunki międzynarodowe we współczesnym świecie: regiony i problemy, red. M. Grabowski, Kraków 2011
Świątkiewicz J., Europejski Kodeks Dobrej Administracji (wprowadzenie, tekst i komentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach polskich procedur administracyjnych), Warszawa 2007
Mgr Natalia Mrukowska
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wizerunek jako dobro osobiste gminy
W artykule przedstawiono stanowisko doktryny i orzecznictwa w zakresie problematyki wizerunku gminy. Gmina, jako jednostka samorządu terytorialnego, ma osobowość prawną przyznaną jej przez ustawy samorządowe. Posiada więc swoje dobra osobiste, które ma prawo chronić na podstawie art. 24 k.c. w zw. z art. 43 k.c. Artykuł 43 k.c. Istotnym wyznacznikiem atrakcyjności gminy coraz częściej staje się jej wizerunek. Jest on zasobem niematerialnym oraz może być wykorzystywany jako narzędzie w tworzeniu przewagi konkurencyjnej. Choć gmina to twór z założenia nieodczuwający emocji, to mimo wszystko zależy jej na dobrej sławie. Wizerunek gminy łączy się z jej dobrym imieniem i dotyka bezpośrednio takich kategorii jak renoma i tożsamość. Nazwa gminy współtworzy wizerunek oraz jest jego nieodłączną częścią. Wizerunek jest strefą identyfikacji wizualnej gminy. W artykule badaniem objęto kwestie pojęciowe oraz niejednolite stanowiska doktryny i orzecznictwa w odniesieniu do dóbr osobistych osób prawnych. W artykule przedstawiono pojęcie dobra osobistego osoby prawnej. Obiektywne ujęcie natury dóbr osobistych i ich naruszenie. Obiektywne kryteria naruszenia dóbr osobistych osób prawnych. Konstrukcję dobra osobistego osoby prawnej. Dobra osobiste osoby prawnej jako dobra sui generis. Problem ogólnego prawa osobistego i wielość praw osobistych. Charakter prawny dóbr osobistych osób prawnych.
Słowa kluczowe: dobro osobiste, osoba prawna, gmina, wizerunek, dobre imię, nazwa, strefa identyfikacji, naruszenie
Image as a Commune’s Personal Interest
The article presents the views of legal scholars and case law in the field of a commune’s image. The commune, as a territorial self-government unit, has legal personality granted to it by acts on territorial self-government. Therefore, it has its own personal interests and is entitled to their protection on the basis of Article 24 in conjunction with Article 43 of the Civil Code.
An important determinant of the commune’s attractiveness is its image. It is a non-material resource and can be used as a tool in creating a competitive advantage. Although the commune is an entity that does not feel emotions, it still cares about its good reputation. The image of the commune is related to its good name and affects directly such categories as reputation and identity. The commune's name co-creates the image and is its inseparable part. The image belongs to the sphere of the commune’s visual identification.
The article examines the conceptual issues and inconsistent positions of legal scholars and case law in relation to personal interests of legal persons. The article presents the concept of the personal interest of a legal person. An objective approach to the nature of personal rights and their violation; the objective criteria of violations of personal interests of legal persons; the construction of a personal interest of a legal person; personal interests of a legal person as sui generis interests; the problem of the general personal right and the multiplicity of personal interests, and the legal character of the personal interests of legal persons.
Keywords: personal interest, legal person, commune, image, good name, name, identification sphere, violation
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Ochrona dóbr osobistych w zakresie twórczości naukowej i artystycznej, [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, red. J.S. Piątowski, Wrocław 1986.
Barta J., Markiewicz R., Wokół prawa do wizerunku, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 2002, vol. 80.
Bidziński Z., Serda, J., Cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych w praktyce sądowej, [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, red. J.S. Piątowski, Wrocław 1986.
Dobosz I., Tajemnica korespondencji jako dobro osobiste oraz jej ochrona w prawie cywilnym, Kraków 1989.
Gawlik B., Ochrona dóbr osobistych. Sens i nonsens tzw. praw podmiotowych osobistych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej, 1985, nr 41.
Granecki P., Dobra osobiste w prawie polskim – zagadnienia dóbr osobistych osób prawnych, Przegląd Sądowy, 2002 nr 5.
Grzeszak T., Reklama a ochrona dóbr osobistych, Przegląd Prawa Handlowego 2000, nr 2.
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1957.
Koczanowski J., Funkcje i ochrona prawna znaków towarowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej 1976, nr 8.
Koczanowski J., Ochrona dóbr osobistych osób prawnych, Zeszyty Naukowe Akademii
Ekonomicznej, 1999, nr 139.
Koczanowski J., Zakres i środki ochrony dóbr osobistych osób prawnych, [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym. Zagadnienia wybrane, red. J.S. Piątowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1986.
Kordasiewicz B., W sprawie obiektywnych i subiektywnych kryteriów oceny naruszenia dóbr osobistych, [w:] Prace z prawa cywilnego. Wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. B. Kordasiewicz, E. Łętowska, Warszawa 1985.
Kopff A., Prawo cywilne a prawo dóbr niematerialnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej 1975, nr 5.
Kubiak-Cyrul A., Dobra osobiste osób prawnych, Kraków 2005.
Nowacki J., Odpowiednie stosowanie przepisów prawa, PiP 1964, nr 3.
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
Poźniak-Niedzielska M., Nazwa osoby prawnej jako przedmiot ochrony prawa cywilnego, [w:] Rozprawy z prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Czachórskiego, red. J. Błeszyński, J. Rajski, Warszawa 1985.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 1996.
Radwański Z., Koncepcja praw podmiotowych osobistych, Ruch prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1988, nr 2.
Safjan M., Ochrona majątkowa dóbr osobistych po zmianie przepisów kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 1997, nr 1.
Sołtysiński S., Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym- zagadnienia wybrane, PiP 1987, nr 2.
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979.
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych przysługujących osobom prawnym, [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Prof. Zbigniewa Radwańskiego, red. S. Sołtysiński, Poznań 1990.
Wronkowska S., Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004.
Dr Konrad Burdziak
Uniwersytet Szczeciński
Strona podmiotowa pomocnictwa przez zaniechanie (odpowiedź na polemikę Marka Kulika)
Niniejszy tekst stanowi polemikę z poglądami zaprezentowanymi przez M. Kulika w artykule „Głos w sprawie strony podmiotowej pomocnictwa przez zaniechanie” opublikowanym na łamach Państwa i Prawa we wrześniu 2018 r. (nr 9/2018). W pracy poruszono szereg problemów, w tym m.in. – problematykę: 1) wykładni przepisów prawnokarnych określających typy czynów zabronionych pod groźbą kary, konkretniej zaś problematykę wykładni przepisu/przepisów art. 18 § 3 k.k.; 2) klauzuli nieumyślności, o której mowa w art. 8 zd. 2 k.k. in fine, i art. 20 k.k., jako przepisu wysłowiającego ww. klauzulę nieumyślności; 3) współdziałania w popełnieniu czynu zabronionego, o którym mowa w art. 20 k.k. in principio; 4) zasady niezależności kwalifikacji zachowań poszczególnych współdziałających z punktu widzenia strony podmiotowej. Przeprowadzone w pracy rozważania pozwoliły wykazać, że wysunięte przez M. Kulika – w kontekście poglądów zaprezentowanych przez K. Burdziaka w pracy „Strona podmiotowa pomocnictwa przez zaniechanie (uwagi o art. 18 § 2 zd. 2 k.k.)” (Państwo i Prawo nr 1/2018) – kontrargumenty uznać należy za nieprzekonujące.
Słowa kluczowe: pomocnictwo, zaniechanie, art. 18 § 3 k.k., strona podmiotowa
Mens Rea of Aiding by Omission (A Response to the Polemic by Marek Kulik)
This paper is a polemic with the views presented by M. Kulik in the article titled A Voice on the Mens Rea of Aiding by Omission published in Państwo i Prawo in September 2018 (9/2018). In the paper, a number of matters are disputed, among others, the problems of: (1) the interpretation of criminal law provisions determining the types of acts prohibited under penalty, more specifically, the problems of the interpretation of provision(s) of Article 18(3) of the Criminal Code; (2) the unintentionality clause contained in Article 8, second sentence, in fine, of the Penal Code, and Article 20 of the Criminal Code, as a provision that expresses the above-mentioned unintentionality clause; (3) participation in perpetrating a prohibited act specified under Article 20 of the Criminal Code in principio; (4) the principle of independence of qualification of the behaviour of specific participators from the perspective of the mens rea. The considerations made in this paper allowed me to prove that the counter-arguments put forward by M. Kulik in the context of views presented by K. Burdziak in the paper titled Mens Rea in Cases of Aiding and Abetting by Omission (Remarks about Art. 18(3), second sentence, of the Criminal Code) (Państwo i Prawo, 1/2018) should be considered unconvincing.
Keywords: aiding, omission, Article 18(3) of the Polish Criminal Code, mens rea
Bibliografia:
Burdziak K., Prowokacja. Analiza prawnokarna, Poznań 2018
Burdziak K., Strona podmiotowa pomocnictwa przez zaniechanie (uwagi o art. 18 § 2 zd. 2 k.k.), Państwo i Prawo 2018, nr 1
Kardas P., Komentarz do art. 20 k.k., [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I, red. A. Zoll, Warszawa 2012
Kowalewska-Łukuć M., Strona podmiotowa pomocnictwa przez zaniechanie (uwagi o statusie form przestępnego współdziałania w popełnieniu przestępstwa), Państwo i Prawo 2018, nr 1
Kulik M., Głos w sprawie strony podmiotowej pomocnictwa przez zaniechanie, Państwo i Prawo 2018, nr 9
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2014
Pohl Ł., Ponownie w sprawie zakresu odpowiedzialności karnej osoby nieletniej według Kodeksu karnego z 1997 r. (zagadnienie form popełnienia czynu zabronionego) – uwagi o metodzie rozwiązania problemu, Prawo w Działaniu 2018, nr 35
Pohl Ł., Strona podmiotowa pomocnictwa w kodeksie karnym (o potrzebie nowelizacji art. 18 § 3 k.k.), Państwo i Prawo 2014, nr 7
Pohl Ł., Struktura normy sankcjonowanej w prawie karnym, Poznań 2007
Pohl Ł., Właściwe podżeganie do przestępstwa nieumyślnego (Zagadnienia sporne), Państwo i Prawo 2004, nr 11
Pohl Ł., Zakres odpowiedzialności karnej nieletniego w Kodeksie karnym z 1997 r. (o konieczności pilnej zmiany art. 10 § 2 k.k. – problem form popełnienia czynu zabronionego), Prawo w Działaniu 2017, nr 30
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012
Prof. dr hab. Przemysław Drapała
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Umowny termin zawity we wzorcu umowy FIDIC – klauzula 20.1. Glosa do wyroku SN z 23.03.2017 r., V CSK 323/16
Komentarz dotyczy wyroku Sądu Najwyższego, który będzie miał bez wątpienia istotny wpływ na praktykę stosowania wzorców umów FIDIC w polskim systemie prawnym. W wyroku tym SN dokonał oceny skuteczności, charakteru prawnego i zakresu zastosowania klauzuli 20.1 FIDIC. Autor krytycznie odnosi się do wyrażonego przez SN stanowiska i przedstawia obszerną argumentację prawną za uznaniem, iż wspomniana klauzula narusza właściwość (naturę) stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umowy o roboty budowlane (art. 3531 k.c.) i z tego względu powinna być uznana za nieważną.
Słowa kluczowe: wzorce umowy FIDIC, terminy zawite, swoboda umów
Contractual Prescriptive Periods in FIDIC Standard Form Contracts: Sub-Clause 20.1. Commentary on Supreme Court Judgment of 23 March 2017, V CSK 499/16
The commentary concerns a judgment of the Supreme Court which will undoubtedly have a significant impact on the practice of applying FIDIC standard form contracts in the Polish legal system. In this judgment, the Supreme Court assessed the effectiveness, legal nature, and scope of application of sub-clause 20.1 of the FIDIC contract. The author critically refers to the opinion expressed by the Supreme Court and presents extensive legal arguments supporting the view that the said sub-clause is inconsistent with the nature of the contractual relationship resulting from a construction works contract (Article 3531 of the Polish Civil Code) and should therefore be considered null and void.
Keywords: FIDIC standard form contracts, prescriptive periods, freedom of contract
Bibliografia:
Baker E., Mellors B., Chalmers S., Laves A., FIDIC Contracts: Law and Practice, London 2009
Bunni N.G., The FIDIC Forms of Contract, Oxford 2008
Bytnerowicz P., Kofluk M., Klauzula 20.1 Warunków Kontraktowych FIDIC, Biuletyn Konsultant 2012, nr 26
Bytnerowicz P., Kofluk M., Zastrzeżenie w klauzuli 20.1 FIDIC 28-dniowego terminu na zgłaszanie roszczeń przez wykonawcę, e-Przegląd Arbitrażowy 2012, nr 1
Hök G.-S., Handbuch des internationalen und ausländischen Baurechts, Berlin 2012
Jaeger A.-V., Hök G.-S., FIDIC – A Guide for Practitioners, Berlin–Heidelberg 2010
Kordasiewicz B. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. A. Olejniczak, Z. Radwański, Warszawa 2008
Lizer-Klatka A., Skuteczność umownych terminów dochodzenia roszczeń w ogólnych warunkach FIDIC w świetle prawa polskiego, e-Przegląd Arbitrażowy 2012, nr 1
Łolik M., Charakter prawny terminów umownych do dochodzenia roszczeń, Przegląd Prawa Handlowego 2012, nr 4
Łolik M., Raz jeszcze o umownych terminach zawitych w kontekście przedawnienia roszczeń majątkowych, Przegląd Prawa Handlowego 2016, nr 11
Łolik M., Ponownie o umownych terminach zawitych w kontekście przedawnienia roszczeń majątkowych, Przegląd Prawa Handlowego 2018, nr 7
Olszewski A. , Kontraktowe procedury rozwiązywania sporów w umowach o roboty budowlane opartych na wzorcach umownych FIDIC – w świetle prawa polskiego, Monitor Prawniczy 2010, nr 21
Pałdyna T., Przedawnienie w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2010
Pałdyna T., W sprawie metody ogólnego uregulowania terminów zawitych, [w:] Studia z prawa prywatnego gospodarczego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Ireneusza Weissa, Kraków 2003
Stangret-Smoczyńska A., Umowne terminy zawite, Przegląd Sądowy 2011, nr 1
Stangret-Smoczyńska A., Skutki upływu terminów zawitych w przyszłym Kodeksie cywilnym, Przegląd Sądowy 2011, nr 6
Stępień-Sporek A., Sporek F., Przedawnienie i terminy zawite, Warszawa 2009
Strugała R, Umowne terminy zawite – kwalifikacja prawna oraz dopuszczalność ich stosowania, Przegląd Prawa Handlowego 2016, nr 3
Szlęzak A., Krytycznie o koncepcji umownych terminów zawitych jako naruszających zakaz kontraktowej ingerencji w terminy przedawnienia, Przegląd Prawa Handlowego 2017, nr 12.
Szlęzak A., O umownych terminach zawitych bez kontekstu przedawnienia, Przegląd Prawa Handlowego 2018, nr 11
Totterdill B.W., FIDIC user’s guide. A practical guide to the 1999 red and yellow books, London 2010
Wójcik S., O potrzebie i sposobie uregulowania cywilno-prawnych terminów zawitych, [w:] Prace cywilistyczne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Jana Winiarza, red. S.Wójcik, Warszawa 1990