Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa
Prof. dr hab. Monika Florczak-Wątor
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa
Przedmotem rozważań Autorki jest „ocena zgodności z Konstytucją wybranych ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19. Analizą objęto trzy kwestie, które zdaniem Autorki będą mieć kluczowe znaczenie w procesie oceny konstytucyjności omawianych ograniczeń, zwłaszcza pod kątem ewentualnej późniejszej odpowiedzialności odszkodowawczej organów władzy publicznej. Pierwszą kwestią jest ocena zaniechania wprowadzenia stanu klęski żywiołowej w związku z epidemią COVID-19. Drugą kwestią jest ocena konstytucyjności prawnej formy ograniczania praw i wolności jednostki w związku z epidemią COVID-19. Większość z tych ograniczeń została wprowadzona w drodze rozporządzeń wydanych na podstawie blankietowych upoważnień ustawowych. Trzecia kwestia dotyczy maksymalnych granic swobody prawodawcy w zakresie ograniczania praw i wolności jednostki. Granice te wyznacza z jednej strony zasada proporcjonalności, z drugiej – zakaz naruszania istoty ograniczanych praw i wolności.
Słowa kluczowe: ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności, epidemia COVID-19, odpowiedzialność odszkodowawcza państwa, kontrola konstytucyjności, zakaz naruszania istoty konstytucyjnych praw i wolności
Unconstitutional restrictions imposed on individual rights and freedoms in connection with the COVID-19 epidemic as a premise for State liability for damages
Restrictions imposed on the constitutional rights and freedoms of individuals in connection with the COVID-19 epidemic should meet the conditions described in Article 31(3) of the Polish Constitution. This provision requires that any limitation upon the exercise of constitutional rights and freedoms should be imposed by a statute and without the violation of the essence of the restricted rights and freedoms. Moreover, public authorities are obliged to respect the principle of proportionality, which requires that these restrictions should be a little painful as possible for the individual. Failure to respect these principles exposes the State to liability for damages enforced by citizens under Article 77 (1) of the Polish Constitution and relevant statutory provisions. The need to assess the extraordinary restrictions in the light of the ‘ordinary’ conditions stipulated in Article 31 (3) of the Polish Constitution is a consequence of the fact that the government has not decided to introduce a state of natural disaster in connection with the COVID-19 epidemic.
Keywords: limitation of constitutional rights and freedoms, COVID-19 epidemic, State liability for damages, constitutional review, the prohibition against violation of the essence of constitutional rights and freedoms
Bibliografia:
Barak A., Proportionality. Constitutional Rights and Their Limitations, Cambridge 2012
Brzeziński M., Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach, Warszawa 2007
Eckhardt K., Stan nadzwyczajny jako instytucja polskiego prawa konstytucyjnego, Przemyśl–Rzeszów 2012
Florczak-Wątor M., Obowiązki ochronne państwa w świetle Konstytucji RP i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Kraków 2018
Garlicki L., Przesłanki ograniczania konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), PiP 2001, nr 10
Garlicki L., Wojtyczek K., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Kardas P., Konstytucyjne podstawy rozstrzygania kolizji obowiązków i konfliktu dóbr w czasie pandemii, Palestra 2020, nr 6
Krzemiński M., Hybrydowy stan nadzwyczajny, konstytucyjny.pl
Kurzępa E., Stany nadzwyczajne w polskim porządku prawnym, Warszawa 2017
Łętowska E., Za głupstwa królów płacą ich narody – indemnizacja w czasie zarazy (cz. I), konstytucyjny.pl.
Morawski F., Zakaz przemieszczania się w związku z pandemią COVID-19 w świetle konstytucyjnego prawa do poruszania się, Przegląd Prawa Publicznego 2000, nr 9
Niżnik-Mucha A., Zakaz naruszania istoty konstytucyjnych wolności i praw w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014
Pecyna M., Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za ograniczenia praw i wolności w czasie epidemii COVID-19, PiP 2020, nr 12
Prokop K., Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Białystok 2005
Radajewski M., Ochrona podstawowych praw i wolności człowieka i obywatela jako zasada stanów nadzwyczajnych, [w:] Aktualne wyzwania ochrony wolności i praw jednostki. Prace uczniów i współpracowników dedykowane Profesorowi Bogusławowi Banaszakowi, red. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2014
Radziewicz P., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
Sroka T., Ograniczenia praw i wolności konstytucyjnych oraz praw pacjenta w związku z wystąpieniem zagrożenia epidemicznego, Palestra 2020, nr 6
Śledzińska-Simon A., Analiza proporcjonalności ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności. Teoria i praktyka, Wrocław 2019
Tuleja P., Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego nie uniemożliwi ani nie utrudni walki z epidemią (w odpowiedzi Tymonowi Nowinie Konopce), konstytucyjny.pl.
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999
Wojtyczek K., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową wyrządzoną przez władzę publiczną. Uwagi na tle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, PiP 2018, nr 8
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008
Ziółkowski M., Glosa do uchwały SN z 19 V 2009, III CZP 139/08, PiP 2011, nr 3
Prof. dr hab. Marlena Pecyna
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za ograniczenia praw i wolności w czasie epidemii COVID-19
Sytuacja epidemii COVID-19 jest współcześnie bezprecedensowa ze względu na skalę geograficzną, społeczną, gospodarczą i prawną. W czasie jej trwania wprowadzone zostały liczne ograniczenia praw i wolności określonych zarówno w regulacjach krajowych, jak i międzynarodowych, czy unijnych. W niniejszym opracowaniu analizie poddane zostaną ograniczenia wprowadzone przez władze publiczne w ramach prawa polskiego oraz odszkodowawcze skutki regulacji szczególnych w świetle konstytucyjnych gwarancji praw i wolności oraz przesłanek dopuszczalności ich ograniczenia. Celem opracowania jest przedstawienie oceny działań władzy publicznej w czasie epidemii w kontekście przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, uregulowanej w art. 77 ust. 1 Konstytucji oraz w kodeksie cywilnym, a także sposobu (mechanizmu) dokonywania tej oceny oraz wywodzenia z niej skutków prawnych. Ocenie będą podlegały ograniczenia praw i wolności konstytucyjnych zapoczątkowane 12.03.2020 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego
Słowa kluczowe: Konstytucja, prawo prywatne, szkoda, odpowiedzialność, Skarb Państwa
The State’s liability for damages for restrictions on rights and freedoms introduced in connection with the COVID-19 epidemic
The article concerns the liability for damages of the State Treasury for restrictions on rights and freedoms introduced in connection with the COVID-19 epidemic. The legal grounds for liability and its scope have been considered based on constitutional norms and the Civil Code. The author discussed the contentious issues that are the subject of scientific and public debate in this context. In addition, the article includes considerations on the liability of the State Treasury for restrictions on rights and freedoms in the event of the introduction of a state of emergency in accordance with the Constitution of the Republic of Poland.
Keywords: constitution, private law, damage, liability, State Treasury
Bibliografia:
Bagińska L., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006
Bieniek G., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., Przegląd Sądowy 2002, nr 4
Bosek L., Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za zaniechanie ustawodawcze (uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 24 września 2004 r.), Przegląd Sądowy 2004, nr 11–12
Dzienis P., Odpowiedzialność cywilna władzy publicznej, Warszawa 2006
Florczak-Wątor M., Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, PiP 2020, nr 12
Garlicki L., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji. Wprowadzenie do dyskusji, [w:] Konferencja naukowa: Konstytucja RP w praktyce, Warszawa 1999
Granecki P., Odpowiedzialność cywilna Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną działaniem swojego funkcjonariusza, Palestra 2000, nr 11–12
Kępiński M., Szczepaniak R., O bezpośrednim stosowaniu art. 77 ust. 1 Konstytucji, PiP 2000, nr 3
Kremis J., Skutki prawne w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej państwa na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego, PiP 2000, nr 6
Łętowska E., W kwestii zmian przepisów k.c. o odpowiedzialności za szkody wyrządzone działaniem władzy publicznej, PiP 1999, nr 7
Łętowska E., Za głupstwa królów płacą ich narody – indemnizacja w czasie zarazy, (cz. I), konstytucyjny.pl
Łętowska E., Za głupstwa królów płacą ich narody, (cz. I), Reżim prawny indemnizacji w ustawie 2002 r. – przegląd, konstytucyjny.pl
Mączyński A., Łyszowski A., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Trybunał Konstytucyjny, [w:] Bezpośrednie stosowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. K. Działocha, Warszawa 2000
Pecyna M., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jako przesłanka (braku) odpowiedzialności Skarbu Państwa, Transformacje Prawa Prywatnego 2006, nr 2
Safjan M., Ewolucja odpowiedzialności władzy publicznej – od winy funkcjonowania do bezprawności normatywnej, Zeszyty Prawnicze UKSW 2003, t. 3, nr 2
Safjan M., Jeszcze o odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 77 Konstytucji (w odpowiedzi prof. Adamowi Szpunarowi), PiP 1999, nr 9
Safjan M., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej (po 1 września 2004 r.), Warszawa 2005
Safjan M., Odpowiedzialność państwa na podstawie art. 77 Konstytucji RP, PiP 1999, nr 4
Suchar T., Odpowiedzialność odszkodowawcza za straty majątkowe wynikające z ograniczenia praw w czasie stanów nadzwyczajnych, Nieruchomości 2010, nr 11
Szpunar A., O odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, PiP 1999, nr 6
Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności, Kraków 2003
Prof. dr hab. Jan Winczorek
Uniwersytet Warszawski
Pandemia COVID-19 a dostęp do prawa. Polska na tle wyników badania międzynarodowego
Artykuł kontekstowo analizuje wyniki międzynarodowego badania nad dostępem do prawa w początkach pandemii Covid-19, zrealizowanego przez uczestników sieci Global Access to Justice Project. Dane opisujące sposób zapewnienia dostępu do sądu, usług prawniczych i usług publicznych w okresie lockdownu w 51 krajach zostały zestawione z ogólniejszymi wskaźnikami dotyczącymi jakości rządów prawa i usług publicznych, pochodzącymi z innych źródeł. Analiza tego zbioru pozwoliła na porównanie polskich polityk publicznych dotyczących dostępu do prawa z politykami wdrażanymi w zróżnicowanej grupie innych krajów, zarówno co do szczególnych rozwiązań stosowanych w okresie pandemii, jak i co do zasady. To zaś uzasadnia sformułowanie krytycznych wniosków.
Słowa kluczowe: pandemia, dostęp do wymiaru sprawiedliwości, praworządność, prawo do sądu, badania empiryczne
COVID-19 Pandemic in the Context of Access to Justice. Poland Against the Backcloth of an International Survey
The article analyses in context the results of an international survey on access to justice at the beginning of Covid-19 pandemic, carried out by participants of the Global Access to Justice Project network. The data describing the way of access to justice, legal services, and public services were ensured during the lockdown in 51 countries were combined with more general ratios concerning the quality of the rule of law and public services, coming from other sources. An analysis of this collection enables a comparison of Polish public policies concerning access to justice with policies implemented in a varied group of other countries, both in terms of detailed solutions applied during the pandemic and in terms of principles. And this justifies formulating critical conclusions.
Keywords: pandemic, access to justice, rule of law, right to a fair trial, empirical research
Bibliografia:
Araszkiewicz M., Technologie informacyjne a nieodpłatna pomoc prawna, Warszawa 2015
Barendrecht M., Rechtwijzer: Why Online Supported Dispute Resolution is Hard to Implement, referat wygłoszony na International Legal Aid Group Conference, 14–16.06.2017 r.
Beaunoyer E., Dupéré S., Guitton M.J., COVID-19 and digital inequalities: Reciprocal impacts and mitigation strategies, Computers in human behavior 2020, nr 111
Candler B., Court Adaptations during COVID-19 in the World's Two Largest Democracies (May 24, 2020)
Cappelletti M., Garth B., Access to justice: the newest wave in the worldwide movement to make rights effective, Buffalo Law Review 1977, nr 27
Chmaj M., Ekspertyza prawna w przedmiocie: konstytucyjności przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Kancelaria Senatu, Opinie i ekspertyzy OE–286, Warszawa 2020
Gerards J.H., Glas L.R., Access to justice in the European Convention on Human Rights system, Netherlands Quarterly of Human Rights, 2017, nr 35
Hough B.R., Let’s not make it worse. Issues to consider in adopting new technology, Harvard Journal of Law & Technology 2012 nr 26
Isbell T., COVID-19 lockdown in South Africa highlights unequal access to services, Afrobarometer 2020, Dispatch nr 358
Izdebski H., Opinia w przedmiocie ustawy z dnia 2 marca 2020 r.o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-1 9, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – z punktu widzenia wymagań wynikających z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, Kancelaria Senatu, Opinie i ekspertyzy OE–286, Warszawa 2020
Jalali M., Shahabi S., Lankarani K.B. et al, COVID-19 and disabled people: perspectives from Iran, Disability & Society 2020, nr 35
Kamieński G., Tarcza 3.0 - rozwiązania prawne dla pełnomocników i sędziów, LEX 2020, nr 470131817
Keene A.R., Capacity in the time of Coronavirus, International Journal of Law and Psychiatry, 2020, nr 70
Kwaśniewski J., Zych T., Olszówka M., Dyda K., Analiza wprowadzonych w związku z przeciwdziałaniem epidemii koronawirusa ograniczeń wolności religii i swobody przemieszczania się w świetle standardów Konstytucji RP i prawa międzynarodowego, Instytut Kultury Prawnej Ordo Iuris, 16.04.2020 r.
Laurencin C., McClinton A., The COVID-19 Pandemic: a Call to Action to Identify and Address Racial and Ethnic Disparities, Journal of Racial and Ethnic Health Disparities 2020, nr 7
Partyk A, Epidemia (COVID-19) a tok postępowań cywilnych i sądowoadministracyjnych, Przegląd Prawa Publicznego 2020, nr 5
Rabinovich-Einy O., Katsh E., Access to Digital Justice: Fair and Efficient Processes for the Modern Age, Cardozo Journal of Conflict Resolution 2016, nr 16
Reiling A.D., Technology for Justice: How information technology can support judicial reform, Leiden 2009
Rexer L., P. Malone, Overcoming Barriers to Adoption of Effective Technology Strategies for Improving Access to Justice, Harvard Journal of Law & Technology 2012, nr 26
Rylski P., Ekspertyza dra hab. Piotra Rylskiego w zakresie terminów w postępowaniu cywilnym po uchyleniu art. 15 zzs, OBSIL KRRP, 19.05.2020 r.
Skorupka A., E-rozprawa i zmiany w sposobie procedowania w tarczy 3.0, LEX 2020, nr 470132107
Velicogna M., Steigenga E., Taal S., Schmidt A., Connecting EU Jurisdictions: Exploring How to Open Justice Across Member States Through ICT, Social Science Computer Review 2008, nr 0894439318786949
Wang Z., Tang K., Combating COVID-19: health equity matters, Nature Medicine 2020, nr 26
Winczorek J., Dostęp do prawa. Ujęcie socjologiczne, Warszawa 2019
Zagrodnik J., Zmiany w obszarze prawa i procesu karnego w zakresie biegu terminów, związane z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, opinia dla OBSiL KRRP, Warszawa 8.04.2020 r.
Prof. dr hab. Jakub Stelina
Uniwersytet Gdański
Nieparadygmatyczne stosunki pracy
Paradygmat (wzorzec) zatrudnienia pracowniczego sformułowany został w art. 22 § 1 k.p. Przepis ten określa główne elementy konstrukcyjne stosunku pracy, które nie mogą być modyfikowane przez strony, oraz wskazuje ramowo, kiedy świadczenie pracy powinno odbywać się w formule stosunku pracy. Jednak w niektórych przypadkach prawo wymaga nawiązania stosunku pracy w warunkach nie spełniających kryteriów określonych w wymienionym przepisie, mamy wówczas do czynienia z nieparadygmatycznym stosunkiem pracy. Jako przykłady takich stosunków wskazać można stosunki pracy tymczasowej, spółdzielcze stosunki pracy, stosunki pracy urzędników służby cywilnej czy stosunki pracy osób zajmujących wysokie stanowiska kierownicze w podmiotach prywatnych lub publicznych. Wykorzystywanie konstrukcji stosunku pracy ma tu na celu zapewnienie uprawnień pracowniczych wybranym grupom osób pozostających w nietypowych stosunkach zatrudnienia.
Słowa kluczowe: stosunek pracy, stanowiska kierownicze, nietypowe zatrudnienie
Non-Paradigmatic Employment Relationships
The paradigm (pattern) of employment is set out in Article 22(1) of the Polish Labour Code. The provision lays down the main structural elements of the employment relationship, which cannot be modified by the parties, and indicates in general terms when the work should be performed in the formula of employment relationship. However, in some cases, the law requires the establishment of an employment relationship under conditions which do not meet the criteria set out in that provision. In those cases we are dealing with a non-paradigmatic employment relationship. Examples of such relationships include temporary employment relationships, cooperative employment relationships, civil servants' employment relationships or employment relationships of senior management members in private or public entities. The use of the structure of an employment relationship is intended here to guarantee employee rights to selected groups of persons in atypical employment relationships.
Keywords: employment, managerial positions, atypical employment
Bibliografia:
Baran K.W., Pojęcie i systematyka zatrudnienia niepracowniczego, [w:] System prawa pracy, t. VII, Zatrudnienie niepracownicze, red. K. Antonów, K.W. Baran, Warszawa 2015
Duraj T., Podporządkowanie pracowników zajmujących stanowiska kierownicze w organizacjach, Warszawa 2013
Gersdorf M., Spółdzielcza umowa o pracę, Warszawa 1979
Hajn Z., Glosa do wyroku SN z dnia 16 grudnia 1998 r., II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177
Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 1964
Florek L. (red.), Powszechne a szczególne prawo pracy, Warszawa 2016
Stelina J., Charakter prawny stosunku zatrudnienia konstytucyjnoprawnego, [w:] Studia ustrojowoznawcze. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Pułło, red. A. Szmyt, Gdańsk 2014
Stelina J., Stosunki pracy osób pełniących funkcje organów państwa, Warszawa 2016
Prof. dr hab. Łukasz Pisarczyk
Uniwersytet Warszawski
Prawo pracy wobec kryzysu
Kryzys wywołany pandemią COVID-19 wymusił bardzo szybką i daleko idącą reakcję ustawodawcy. Pewne mechanizmy antykryzysowe, które już wcześniej były stosowane, np. jako odpowiedź na światowy kryzys gospodarczy, okazały się nieadekwatne lub niewystarczające wobec charakteru i skutków powszechnego zagrożenia epidemicznego. Ważną częścią podejmowanych działań były zmiany w sferze szeroko rozumianego prawa pracy, mające na celu ochronę życia i zdrowia, a także złagodzenie dramatycznych konsekwencji pandemii dla życia gospodarczego. W Polsce tym celom służyły m.in. kolejne odsłony tzw. tarczy antykryzysowej. Obok działań mających wpływ na stosunki pracy zdecydowano się również na bezprecedensową interwencję w stosunku do osób wykonujących pracę w zatrudnieniu niepracowniczym. Szczególny charakter i zakres podjętych działań zachęcają do głębszej refleksji na temat roli prawa pracy wobec kryzysu. Trzeba jednocześnie pamiętać, że rozwiązań z zakresu prawa pracy nie można rozpatrywać i oceniać w oderwaniu od innych działań antykryzysowych, mających wpływ na sytuację stron stosunku pracy.
Słowa kluczowe: prawo pracy, kryzys, ochrona, pomoc, uelastycznienie, partnerzy społeczni
Labour Law in the Context of Crisis
The article has been inspired by labour law reaction to the COVID-19 pandemic. The text presents various anti-crisis measures adopted in the field of labour law. The author argues that even during the crisis the main purpose of labour law is to protect employees. The protection, however, is adapted to circumstances in which the employment relationships operate. First, labour law has to guarantee safety of the work process. Second, there are numerous regulations intended to reduce labour costs and to support the employers (short-time work, temporary worsening of working conditions, flexibilization of working time). Various forms of financial support are also being introduced. As a result, the state expects jobs to be preserved.
Keywords: labour law, crisis, protection, support, flexibilization, social partners
Bibliografia:
Adamczyk S., Surdykowska B., Świat pracy na bezdrożach. Refleksje na temat możliwych skutków pandemii COVID-19, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2020, nr 4
Baran K.W., Ogólna charakterystyka ustawodawstwa antykryzysowego na tle funkcji prawa pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2009, nr 9
Baran K.W. (red.), Tarcza antykryzysowa 1.0-3.0. Szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, Warszawa 2020
Boguska A., Pisarczyk Ł., Sfera zatrudnienia w działaniach antykryzysowych, Monitor Prawa Pracy 2020, nr 5
Florek L., Liberalizacja prawa pracy i jej granice, PiP 2003, nr 12
Florek L., Ustawa i umowa w prawie pracy, Warszawa 2010
Gersdorf M., Próba umiejscowienia nowych porozumień o zawieszeniu umów o pracę w polskim porządku prawnym, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2003, nr 1
Godlewska-Bujok B., Worklife balance i koronakryzys. Kilka uwag o procesach i ich konsekwencjach. Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2020, nr 5
Gyulavari T., Covid-19 and Hungarian Labour Law: the ’State of Danger’, Hungarian Labour Law E-Journal 2020, nr 1
Hajn Z., Zbiorowe prawo pracy. Zarys systemu, Warszawa 2013
Latos-Miłkowska M., Porozumienia zbiorowe w tarczy antykryzysowej, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2020, nr 10 (w druku)
Mędrala M., Ograniczenia praw zatrudnionych w tarczy 4.0 – niektóre refleksje w kontekście zasad konstytucyjnych, Monitor Prawa Pracy 2020, nr 9
Muszyński K., Polityka regulacji zatrudnienia w Polsce. Kryzys ekonomiczny a destandaryzacja stosunków pracy, Warszawa 2019
Raczkowski M., Ducki M., Porozumienia zawieszające w ustawie antykryzysowej, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2020, nr 5
Sachs T. (red.), Regards comparés sur le droit social à l’épreuve du covid-19, Revue de Droit du Travail 2020, nr 4
Stefański K., Czas pracy w sektorach krytycznych w dobie COVID 19, Monitor Prawa Pracy 2020, nr 5
Salwa Z., Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Warszawa 2007
Skąpski M., Ochronna funkcja prawa pracy w gospodarce rynkowej, Kraków 2006
Sobczyk A., Przedłużone okresy rozliczeniowe czasu pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2009, nr 10
Sobczyk A., Wolność pracy i władza, Warszawa 2015
Stelina J., Prawo pracy a kryzys gospodarczy, PiP 2010, nr 3
Stelina J., Zieleniecki M., Regulacje antykryzysowe z zakresu prawa pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2009, nr 11
Szubert W., Funkcje prawa pracy, PiP 1971, nr 3–4
Świątkowski A.M., Digitalizacja prawa pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2019, nr 3
Zieliński T., Prawo pracy. Zarys systemu. Część I. Ogólna, Warszawa–Kraków 1986
Dr Jakub Szmit
Uniwersytet Gdański
Państwo wobec pracowników administracji rządowej (uwagi na tle ustawy antykryzysowej)
Autor dokonuje krytycznej analizy rozwiązań zawartych w ustawie antykryzysowej (tzw. tarczy antykryzysowej), które zostały skierowane w stosunku do osób zatrudnionych w administracji rządowej. W artykule uwaga skupia się przede wszystkim na wskazaniu ogólnego obrazu, jaki wyłania się z regulacji zawartych w art. 15zzzzzo do 15zzzzzx ustawy, ze szczególnym podkreśleniem licznych wątpliwości co do ich prawidłowości, w tym przez pryzmat zgodności z konstytucją. Ponadto istotnym zagadnieniem poruszonym w pracy jest zestawienie reakcji państwa w płaszczyźnie prawa pracy na sytuację związaną z epidemią COVID-19 w stosunku do podmiotów z szeroko pojętej sfery prywatnej oraz w stosunku do osób zatrudnionych w administracji rządowej. Służy to też próbie wskazania jaki wpływ na przyszłość tej struktury mogą mieć owe kroki.
Słowa kluczowe: administracja rządowa, prawo pracy, ustawa antykryzysowa, COVID-19
The State vis-à-vis Persons Employed in Government Administration. Remarks Against the Background of the Anti-Crisis Act (So-Called Anti-Crisis Shield)
The author makes a critical analysis of the solutions contained in the anti-crisis law (the so-called anti-crisis shield), which were addressed to persons employed in government administration. The article focuses primarily on the overall picture that emerges from the regulations contained in Articles 15zzzzzo to 15zzzzzx of the Act, with particular emphasis on the numerous doubts as to their lawfulness, including their constitutionality. In addition, an important issue raised in this paper is the comparison of the state's response in the field of labour law to the situation connected with the COVID-19 epidemic in relation to entities from the, broadly understood, private sector and in relation to persons employed in government administration. It also serves to try to indicate what influence these steps may have on the future of this administration.
Keywords: government administration, labour law, anti-crisis act, COVID-19
Bibliografia:
Dubowik A., Pisarczyk Ł., Prawo urzędnicze, Warszawa 2011
Florczak I., COVID-19 and Labour Law: Poland, Italian Labour Law e-Journal 2020, vol 13
Guza Ł., Zapomniany świat pracy, pracownicy bez wsparcia, Dziennik Gazeta Prawna 2020, nr 87
Kuczyński T., Zmiana stosunku zatrudnienia, [w:] System prawa administracyjnego, t. 11, Stosunek służbowy, T. Kuczyński, E. Mazurczak-Jasińska, J. Stelina, Warszawa 2011
Radziewicz P., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
Stelina J., Prawo urzędnicze, Warszawa 2013
Stelina J., Geneza i kierunki rozwoju prawa stosunków służbowych w Polsce, [w:] System prawa administracyjnego, t. 11, Stosunek służbowy, red. T. Kuczyński, E. Mazurczak-Jasińska, J. Stelina, Warszawa 2011
Stelina J., Mianowanie, [w:] Leksykon prawa pracy. 100 podstawowych pojęć, red. J. Stelina, Warszawa 2008
Żołyński J., [w:] Tarcza antykryzysowa. Szczególne regulacje w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. K.W. Baran, Warszawa 2020
Prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak
Uniwersytet Łódzki
Prof. dr hab. Joanna Wegner
Uniwersytet Łódzki
Postępowanie w sprawach administracyjnych w czasach pandemii
Artykuł zawiera analizę rozwiązań proceduralnych dotyczących spraw administracyjnych wprowadzonych w związku z pandemią koronawirusa. W ocenie autorów, dokonane zmiany ustawodawstwa przyspieszyły krystalizowanie się pojęć „procedur pilnych” i „trybu postępowania czasu wyjątkowego”. Posługiwaniem się drugim z tych określeń stało się niezbędne z powodu odstępstw od wyznaczonych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego standardów, m. in. w takich kwestiach, jak bieg terminów, doręczanie pism, zawieszenie postępowania, wykonalność decyzji i jej zaskarżenie lub środki dyscyplinowania zachowania stron oraz innych uczestników postępowania. Autorzy opowiedzieli się za włączeniem do kodeksu w szerszym zakresie rozwiązań alternatywnych, tworzących zręby wspomnianego trybu, zaprojektowanych jako ultima ratio – narzędzie wykorzystywane w szczególnych okolicznościach.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, środki interwencji prawnej, racjonalność regulacji, gwarancje proceduralne, walka z pandemią
Proceedings in Administrative Matters During a Pandemic
The article contains an analysis of the procedural solutions regarding administrative cases, introduced in connection with the coronavirus pandemic. In the authors' opinion, changes made to the legislation accelerated crystallizing the concepts of "‘urgent expedited procedures" ’ and ‘"mode for exceptional times"’. The use of the latter term has become necessary due to deviations from the standards set out in the Code of Administrative Procedure, among others in matters such as the time limits, service of lettersdocuments, suspension of proceedings, enforceability of the decisions, and appealing against it them or measures to discipline theelicit correct behaviour of parties and other participants to of the proceedings. The authors opted for including in the Code a wider range of alternative solutions, forming the framework of the aforementioned mode, designed as an ultima ratio, i.e. – a tool used in special circumstances.
Keywords: administrative proceedings, means of legal intervention, rationality of regulations, procedural guarantees, fight against pandemic
Bibliografia:
Auby J.-B., Foreword, [w:] AdministrativeProceedings in the Habsburg SuccessionCountries, red. Z. Kmieciak, Łódź 2020
Barnett H., Constitutional and Administrative Law, London–Sydney 2002
Bradley A.W., Ewing K.D., Constitutional and Administrative Law, Harlow 2007
Gurba W., Zwalczanie i zapobieganie bezczynności oraz przewlekłości postępowania administracyjnego, PiP 2015, nr 11
Kmieciak Z., [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. Z. Kmieciak, W. Chróścielewski, Warszawa 2019
Kmieciak Z. (red.), Raport zespołu eksperckiego z prac w latach 2012–2016. Reforma prawa o postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2017
Kulesza M., „Źródła prawa” i przepisy administracyjne w świetle nowej Konstytucji, PiP 1998, nr 2
Parisio V., The Italian Administrative Procedure Act and Public Authorities' Silence, Hamline Law Review 2013, vol. 36, nr 1
Rajah V.K., The Incorporation of Technology in Court Advocacy, [w:] International Conference on Electronic Litigation, red. Y. Zee Kin, Singapore 2012
Skoczylas A., Decyzje generalne (art. 1 pkt 1a, art. 16 § 2, art. 49 i art. 113a–113k), [w:] Generalny akt administracyjny, red. E. Szewczyk, M. Szewczyk, Warszawa 2014
Dr Agnieszka M. Zielińska
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Publiczne udostępnianie utworów. Uwagi na tle wyroku TS z 26.04.2017 r. (Stichting Brein v. J.F. Wullems)
Przedmiotem artykułu jest problem prawa do publicznego udostępniania utworów w prawie UE. W świetle orzeczenia TSUE z 26.04.2017, C-527/15, w sprawie Stichting Brein przeciwko J. F. Wullems, sprzedaż odtwarzacza multimedialnego z zainstalowanym oprogramowaniem typu open-source wraz dostępnymi powszechnie „wtyczkami” (oprogramowaniem rozszerzającym funkcjonalność), które prowadzą do ogólnodostępnych serwisów internetowych, zawierających utwory chronione prawem autorskim umieszczone tam bez zgody podmiotów uprawnionych, stanowi publiczne udostępnianie utworów w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE. Tym samym, Trybunał rozszerzył ze względów celowościowych zakres pojęcia publicznego udostępniania utworów na czynności, które literalnie go nie stanowią. Takie ujęcie stanowi uproszczenie problemu, do czego odnosi się autorka.
Słowa kluczowe: publiczne udostępnianie utworu, streaming, tymczasowe zwielokrotnianie, prawo autorskie, prawo UE
Communication to the Public of Works. Remarks Against the Background of CJ Judgment of 26 April 2017 (Stichting Brein v. J. F. Wullems)
This paper concerns the problem of the right of communication to the public of works in EU law. In the light of the CJEU judgment of 26 April 2017 in the proceedings between Stichting Brein and J. F. Wullems, the concept of ‘communication to the public’ covers the sale of a multimedia player, on which there are pre-installed add-ons, available on the Internet, containing hyperlinks to websites —freely accessible to the public — on which copyright-protected works have been made available to the public without the consent of the right holders. The Court has expanded the scope of communication to the public. This approach simplifies the problem, and the author discusses said simplification.
Keywords: communication to the public of a work, streaming, temporary acts of reproduction, copyright, EU law
Bibliografia:
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2017
Biernat S. (red.), Kamienie milowe orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Warszawa 2019
Błeszyński J., Ochrona majątkowych praw autorskich na drodze cywilnej, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Kędziora M., Nowak W., Ryczek J. (red.), Co z tym odbiorcą? Wokół zagadnienia odbioru sztuki, Poznań 2012
Markiewicz R., Zdezorientowany prawnik o publicznym udostępnianiu utworów, ZNUJ 2016, nr 4
Stec P., Zasady i funkcje odpowiedzialności z tytułu naruszenia własności intelektualnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2007, nr 2
Dr Alicja Sikora
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Unia Europejska jako wspólnota prawa a kwestia niezawisłości sędziowskiej. Glosa do wyroku TS z 24.06.2019 r., Komisja v. Polska
W wyroku z 24.06.2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że Polska naruszyła art.19 TUE. Stwierdzając, że polskie ustawodawstwo dotyczące obniżenia wieku emerytalnego sędziów Sądu Najwyższego jest sprzeczne z prawem unijnym, Trybunał Sprawiedliwości uznał, iż niezawisłość sędziów stanowi element praworządności rozumianej jako konstytucyjny rdzeń UE. Opierając się na wartościach, o których mowa w art. 2 TUE, Trybunał przypomniał, że wykonując swoje kompetencje w zakresie organizacji krajowego wymiaru sprawiedliwości, państwa członkowskie są zobowiązane do przestrzegania swoich obowiązków wynikających z prawa UE.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, niezależność sądownictwa, Trybunał Sprawiedliwości, praworządność, reforma sądownictwa
The European Union as a Community of Law and the Issue of Judicial Independence. Commentary on CJ Judgment of 24 June 2019 Commission v. Poland
In its judgement of 24 June 2019, in case C-619/18, Commission v. Poland, the Court of Justice of the European Union found Poland to be in breach of Article 19 TEU. By declaring Polish legislation concerning the lowering of the retirement age of the Polish Supreme Court judges to be contrary to EU law, the Court of Justice heralded judicial independence as a component of the rule of law understood as part of the constitutional core of the EU. While relying on the values referred to in Article 2 TEU. the Court reminded that when exercising their competence in relation to the organization of national justice Member States are required to comply with their obligations under EU law.
Keywords: European Union, judicial independence, Court of Justice, rule of law, reform of the judiciary
Bibliografia:
Bárd P, Śledzińska-Simon A., On the principle of irremovability of judges beyond age discrimination: Commission v. Poland, Common Market Law Review 2020, vol. 57, nr 5
Bogdanowicz P., Taborowski M., Brak niezależności sądów krajowych jako uchybienie zobowiązaniu w rozumieniu art. 258 TFUE, cz. 1, Europejski Przegląd Sądowy 2018, nr 1
Bogdanowicz P., Taborowski M., Brak niezależności sądów krajowych jako uchybienie zobowiązaniu w rozumieniu art. 258 TFUE, cz. 2, Europejski Przegląd Sądowy 2018, nr 2
Bogdanowicz P., Taborowski M., Regulacje dotyczące stanu spoczynku jako narzędzie służące odsunięciu określonej grupy sędziów od pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego, Europejski Przegląd Sądowy 2019, nr 12
Filipek P., Nieusuwalność sędziów i granice kompetencji państwa członkowskiego do regulowania krajowego wymiaru sprawiedliwości – uwagi w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 24.06.2019 r., C-619/18, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, Europejski Przegląd Sądowy 2019, nr 12
Kmieciak Z., Ochrona tymczasowa w sprawie ze skargi Komisji przeciwko Polsce dotyczącej przepisów ustawy obniżającej wiek przejścia w stan spoczynku sędziów SN. Glosa do postanowienia TSUE z 19.10.2018 r., C-619/18 R, PiP 2019, nr 1
Lenaerts K., New Horizons for the Rule of Law Within the EU, German Law Journal 2020, nr 21
Lenaerts K., Upholding the Rule of Law through Judicial Dialogue, Yearbook of European Law, 2019, vol. 38, nr 1
Łazowski A., Decocing a Legal Enigma: the Charter of Fundamental Rights of the European Union and infringement proceedings, ERA Forum 2013, vol. 14, nr 4
Rosas A., Armati L., EU Constitutional Law, Oxford–Portland–Oregon 2010
Safjan M., Rządy prawa a przyszłość Europy, Europejski Przegląd Sądowy 2019, nr 8
Safjan M., Prawo do skutecznej ochrony sądowej – refleksje dotyczące wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19.11.2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18, C-625/18, Palestra 2020, nr 5
Sarmiento D., The EU’s Constitutional Core, [w:] National Constitutional Identity and European Integration, red. A. Saiz Arnaiz, C. Alcoberro Llivina, Cambrige–Antwerp–Portland 2012
Świątkowski A., Materialnoprawne rozważania na temat nieusuwalności z powodu wieku sędziów Sądu Najwyższego w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, Przegląd Sądowy 2019, nr 9
