Polski kryzys konstytucyjny oczami pozytywisty prawniczegoProf. dr hab. Tomasz Pietrzykowski
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Polski kryzys konstytucyjny oczami pozytywisty prawniczego
Kryzys konstytucyjny w Polsce przynosi katastrofalne efekty dla funkcjonowania porządku prawnego, praworządności, pewności prawa i sytuacji obywateli. Jednocześnie stanowi niepowtarzalny materiał do badań nad prawem, wymagający poszukiwania i testowania najbardziej użytecznych eksplanacyjnie podejść badawczych. Artykuł dokonuje próby charakterystyki zjawisk zachodzących w polskim prawie z perspektywy współczesnego pozytywizmu prawniczego. Z tego punktu widzenia stanowi on interesujący przykład patologii systemu prawnego w rozumieniu zasygnalizowanym przed ponad półwieczem przez H. L. A. Harta. Jej istotą jest pogłębiająca się rozbieżność w treści reguły uznania, jaką posługują się dwie grupy oficjeli porządku prawnego. Z zewnętrznego punktu widzenia, dopiero powtórne ujednolicenie praktyki oficjeli rozstrzygnie, który z kolidujących zestawów kryteriów walidacyjnych odpowiadał rzeczywiście obowiązującemu prawu. W zakresie, w jakim praktyka taka pozostaje niejednolita, porządek prawny może zostać odtworzony jedynie ex post.
Słowa kluczowe: system prawny, pozytywizm, polski kryzys konstytucyjny, reguła uznania, obowiązywanie
The Polish Constitutional Crisis as Seen by a Legal Positivist
The constitutional crisis in Poland is causing disastrous consequences for the legal order, the rule of law, legal certainty, and the situation of citizens. At the same time, it constitutes unique material for legal research that should seek and test the most valuable and useful explanatory approaches. The paper attempts to describe the phenomena taking place in the Polish law from the perspective of contemporary legal positivism. From such a point of view, they are an interesting example of a pathology of a legal system in the meaning outlined by H. L. A. Hart more than half a century ago. Its essence is the growing discrepancy in the content of the rule of recognition applied by two groups of officials within the legal order. As seen from the outside, only reunification of the officials’ practice will determine which of the conflicting set of validity criteria corresponded to the actually valid law. To the extent the practice remains split, the actual legal order may be reconstituted ex-post only.
Keywords: legal system, positivism, Polish constitutional crisis, rule of recognition, validity
Bibliografia
Burazin L., The rule of recognition and the emergence of a legal system, Revus 2015, nr 27
Gardner J., Legal Positivism: 5 ½ Myths, American Journal of Jurisprudence 2001, vol. 46, nr 1
Dyrda A., Pozytywizm pogrzebany żywcem? W obronie miękkiego pozytywizmu, Studia Prawnicze 2010, nr 2
Dyrda A., Konwencja u podstaw prawa. Kontrowersje pozytywizmu prawniczego, Warszawa 2013
Gizbert-Studnicki T., Metafizyka pozytywizmu prawniczego, [w:] Prawo. Język, normy, rozumowania. Pisma wybrane, red. M. Araszkiewicz, P. Banaś, W. Ciszewski, A. Dyrda, A. Grabowski, K. Płeszka, Warszawa 2019
Hart H.L.A., Pojęcie prawa, tłum. J. Woleński, Warszawa 1998.
Hoerster N., Was ist Recht? Grundfragen der Rechtsphilosophie, Munchen 2006,
Kramer M., In Defense of Legal Positivism. Law without Trimmings, Oxford 2003
Pietrzykowski T., Naturalizm i granice nauk prawnych. Esej z metodologii prawoznawstwa, Wolters Kluwer, Warszawa 2017
Raz J., Autorytet prawa. Eseje o prawie i moralności, tłum. P. Maciejko, Warszawa 2000
Sadurski W., Polski kryzys konsytutycyjny, Liberte, Łódź 2020
Schauer F., Positivism as Pariah [w:] The Autonomy of Law. Essays on Legal Positivism, red. R. George, Oxford–New York 1996
Spaak T., Mindus P., Cambridge Companion to Legal Positivism, Cambridge–New York 2021
Dr Krzysztof J. Kaleta
Uniwersytet Warszawski
Geneza i rozwój idei suprakonstytucyjności we Francji (przyczynek do badań nad legitymizacją władzy ustrojodawczej)
Artykuł przedstawia kompleksową analizę genezy i ewolucji norm ponadkonstytucyjnych we francuskim konstytucjonalizmie. Krytyczna analiza statusu norm ponadkonstytucyjnych ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia aksjologicznych podstaw współczesnego konstytucjonalizmu europejskiego, w szczególności w kontekście złożonych relacji między konstytucją jako aktem prawnym a konstytucjonalizmem jako koncepcją polityczną opartą na demokratycznym charakterze stanowią moc. Z przeprowadzonej analizy wynika, że wartość operacyjna pojęcia norm ponadkonstytucyjnych w ocenie legalności procesu zmiany konstytucji jest wątpliwa. Jednocześnie istnieje duży potencjał powyższej koncepcji do oceny zasadności działań władzy konstytucyjnej. Autor zwraca uwagę, że wysiłki wybitnych francuskich badaczy prawa publicznego zmierzające do konceptualizacji norm ponadkonstytucyjnych miały na celu uchwycenie elementu transcendentnego w prawie pozytywnym. Pojęcie ponadkonstytucyjności pozostaje w ścisłym związku z wartościami republikańskimi i demokratycznymi, takimi jak godność, równość, pluralizm, solidarność, a także suwerenność ludu i idea podziału władzy. Stanowi więc istotny element konstytucyjnego dyskursu o zasadności procesu stanowienia lub zmiany konstytucji oraz określania aksjologicznych podstaw prawa.
Słowa kluczowe: normy suprakonstytucyjne, konstytucja, konstytucjonalizm, legitymizacja, legalizm, system prawa, władza konstytuująca, zmiana konstytucji, prawo naturalne, prawo europejskie, francuski konstytucjonalizm
The Genesis and Evolution of the Idea of Supra-Constitutionality in France: A Contribution to Research on the Legitimacy of the Constituent Power
The article presents a comprehensive analysis of the genesis and evolution of supra-constitutional norms in French constitutionalism. A critical analysis of the status of supra-constitutional norms is crucial to understanding the axiological foundations of contemporary European constitutionalism, in particular in the context of complex relations between the constitution as a legal act and constitutionalism as a political concept based on democratic character of the constituent power. The analysis demonstrates that the operational value of the concept of supra-constitutional norms in the assessment of the legality of constitution-amending process is questionable. At the same time there is a significant potential of the aforementioned concept for assessment of the legitimacy of activities of the constituent power. The author points out that the efforts of distinguished French scholars of public law to conceptualize supra-constitutional norms were aimed at capturing the transcendent element in positive law. The concept of supra-constitutionality remains closely connected with republican and democratic values, such as dignity, equality, pluralism, solidarity, as well as the people’s sovereignty and the idea of separation of powers. It is therefore a significant element of the constitutional discourse on the legitimacy of the process of making or amending a constitution and defining the axiological foundations of law.
Keywords: supra-constitutional norms, constitution, constitutionalism, legitimacy (of power), legalism, legal system, constituent power, constitutional amendment, natural law, European Union law, French constitutionalism
Bibliografia
Arné S., Existe-t-il des normes supraconstitutionnelles?, Contribution à l'étude des droits fondamentaux et de la constitutionnalité, Revue du droit public 1993, nr 2
Bioy X., Synthèse, Quelles normes de de référence du contrôle de constitutionnalité, [w:] Les normes de référence du contrôle de constitutionnalité, red. D. Fallon, Poitiers 2017
Camby J.-P., Supra-constitutionnalité : la fin d’un mythe, Revue du droit public et de la science politique en France et a l'etranger 2003
Carré de Malberg R., Contribution à la théorie générale de l'Etat, Paris 1922.
Dubout É., Les règles ou principes inhérents à l'identité constitutionnelle de la France : une supra-constitutionnalité? Revue française de droit constitutionnel 2010, vol. 3, nr 83
Duguit L., Traité de droit constitutionnel, t. 2, Paris 1923
Favoreu L., Les libertés protégées par le Conseil constitutionnel, [w:] (sous la dir.), Conseil constitutionnel et Cour européenne des droits de l'homme, Actes du Colloque de Monpellier des 20–21 janvier 1989, red. D. Rousseau, F. Sudre, Paris 1990
Favoreu L., Souveraineté et supraconstitutionnalité, Pouvoirs 1993, nr 67
Garlicki L., Garlicka A.Z., External Review of Constitutional Amendments? International Law as a Norm of Reference, Israel Law Review 2011, vol. 44
Hauriou M., Precis de droit constitutionnel, Paris 1929
Kubuj K., Zmiana Konstytucji V Republiki Francuskiej. Przedmiot, tryb, kontrola, Warszawa 2018
Mathieu B., La supra-constitutionnalité existe-t-elle? Réflexions sur un mythe et quelques réalités, LPA z 8.03.1995 r. nr 29
Picard E., L’emergence de droits fondamentales en France, Actualité juridique. Droit administratif, Les droits fondamentaux : une nouvelle catégorie juridique? 1998
Rials S., Supra-constitutionnalité et systématicité du droit, Archives de philosophie du droit 1986
Schmitt C., Legalność i prawomocność, tł. B. Baran, Warszawa 2015
Sieyès J.E., Czym jest stan trzeci? Esej o przywilejach, Warszawa 2016
Starzyński S., Nadrzędność czy równorzędność ustaw konstytucyjnych z ustawami zwykłymi? Normy prawne i metaprawne, Lwów 1930
Troper M., Identité constitutionnelle, [w:] 1958–2008. Cinquantième anniversairede la Constitution française, red. B. Mathieu, Paris 2008
Vedel G., La Déclaration des droits de l’homme et du citoyen et la jurisprudence, Paris 1989
Vedel G., Souveraineté et supraconstitutionnalité, Pouvoirs 1993, nr 67
Dr Bartosz Wołodkiewicz
Uniwersytet Warszawski
Europejskie prawo procesowe cywilne po brexicie
W artykule rozważano konsekwencje brexitu dla europejskiego prawa procesowego cywilnego. Wraz z upływem okresu przejściowego, ustalonego w umowie o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, z wielu omawianych w piśmiennictwie wariantów, zrealizował się scenariusz „twardego brexitu”. Umowa o handlu i współpracy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem pomija współpracę sądowej w sprawach cywilnych i handlowych. W związku z tym wszystkie instrumenty UE w tej dziedzinie prawa nie mają już zastosowania do nowych spraw w sytuacjach związanych z Wielką Brytanią. Uwzględniając normy prawa międzynarodowego, prawa Unii Europejskiej oraz prawa krajowego, w artykule podjęto próbę określenia podstaw dla obrotu prawnego ze Zjednoczonym Królestwie po 1 stycznia 2021 r. Na tym tle rozważano konsekwencje brexitu dla rozwoju europejskiego prawa cywilnego procesowego.
Słowa kluczowe: Europejskie prawo procesowe cywilne, europejskie prawo prywatne międzynarodowe, brexit, współpraca sądowa w sprawach cywilnych i handlowych, jurysdykcja krajowa
EU Civil Procedural Law After Brexit
The article considers the consequences of Brexit for European Union civil procedural law. At the end of the transitional period laid down in the United Kingdom’s withdrawal agreement with the European Union, from many of the options discussed in literature, the ‘hard Brexit’ scenario materialized. The Trade and Cooperation Agreement between the European Union and the United Kingdom excludes judicial cooperation in civil and commercial matters. As a result, all EU instruments in this area of law are no longer applicable to new cases in UK-related situations. Taking into account the rules of international law, EU law, and national law, the article attempts to establish the framework for cross-border civil and commercial legal cases involving the UK after 1 January 2021. Against this background, the consequences of Brexit for the development of EU civil procedural law are considered.
Keywords: EU civil procedural law, EU private international law, Brexit, judicial cooperation in civil and commercial matters, national jurisdiction
Bibliografia
Basedow J., The Communitarisation of Private International Law, RabelsZ 2009, nr 3
Ciszewski J., Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych i handlowych, Warszawa 2020
Ciszewski J., Przystąpienie Polski do konwencji lugańskiej i europejskiej konwencji o doręczaniu pism sądowych i pozasądowych, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1999, nr 4
Crawford E.B., Carruthers J.M., Brexit: The Impact on Judicial Cooperation in Civil Matters Having Cross-border Implication – a British perspective, European Papers 2018, nr 1
Dickinson A., Back to the future: the UK’s EU exit and the conflicts of laws, Journal of Private International Law 2016, nr 2
Ereciński T., Ciszewski J., Międzynarodowe postępowanie cywilne, Warszawa 1999
Fawcett J., Carruthers J.M., Cheshire, North & Fawcett. Private International Law, Oxford 2008
Hess B., Back to the Past: BREXIT und das europäische internationale Private- und Verfahrenserecht, IPRax 2016, nr 5
Hess B., Boerner T., Chambers for International Commercial Disputes in Germany: The State of Affairs, Erasmus Law Review 2019, nr 1
Hess B., The Unsuitability of Lugano Convention (2007) to Serve as a Bridge between the UK and the EU after Brexit, MPILux Research Paper Series 2018, nr 2
Majakowska-Szulc S., Konsekwencje brexitu w dziedzinie prawa prywatnego międzynarodowego, Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego 2020, t. 27
Marcisz P., Orzeł-Jakubowska A., Anti-suit injunctions wydawane przez sądy polubowne w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 13.05.2015 r., C-536/13, Gazprom, Polski Proces Cywilny 2017, nr 3
Nielsen P.A., The Hague 2019 Judgments Convention – from failure to success?, Journal of Private International Law 2020, nr 2
Nisi N., The Pillars of Heracles of European Private International Law: The Frontiers with Third State and Brexit, [w:] Borders, Legal Spaces and Territories in Contemporary International Law, red. T. Natoli, A. Riccardi, Cham 2019
Pacuła K., Międzynarodowe prawo spadkowe Unii Europejskiej a państwa trzecie. Rozważania na tle publikacji pod redakcją Anatola Dutty i Wolfganga Wurmnesta, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2020, nr 4
Pilich M., Brexit and EU private international law: May the UK stay in?, Maastricht Journal of European and Comparative Law 2017, nr 3
Radwan A., Brexit – prawne następstwa i prawnicze spekulacje, Forum Prawnicze 2017, nr 2
Torbus A., „Element wspólnotowy” jako przesłanka stosowania art. 23 ust. 1 Rozporządzenia Rady nr 44/2001, Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowej 2007, nr 2
Ungerer J., Consequences of Brexit for European Private International Law, European Papers 2019, nr 1
Van Hoogstraten M.H., The United Kingdom Joins an Uncommon Market: The Hague Conference on Private International Law, International & Comparative Law Quarterly 1963, nr 1
Weitz K., Jurysdykcja krajowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005
Wołodkiewicz B., Ustanowienie jurysdykcji krajowej przez wdanie się w spór w rozporządzeniu Bruksela I bis, Warszawa 2020
Zeitlin J., Nico F., Laffan B., Introduction: the European Union beyond the polycrisis? Integration and politicization in an age of shifting cleavages, Journal of European Public Policy 2019, nr 7
Prof. dr hab. Paweł Daniluk
Instytut Nauk Prawnych PAN
O propozycji wprowadzenia do kodeksu karnego przepadku pojazdu mechanicznego (uwagi w związku z projektem z 16.09.2021 r.)
W artykule poddano analizie propozycję wprowadzenia do Kodeksu karnego przepadku pojazdu mechanicznego, która pojawiła się w, przygotowanym w Ministerstwie Sprawiedliwości, projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z 16 września 2021 r. Przepadek pojazdu mechanicznego ma tu stanowić element szerzej zakrojonego zaostrzania odpowiedzialności karnej, w tym za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Przeprowadzone analizy dowiodły, że projektowany kształt przepadku pojazdu mechanicznego lub jego równowartości jest wysoce wadliwy i nie może zostać zaakceptowany. Nie oznacza to jednak, że sama idea wprowadzenia do polskiego prawa karnego takiego środka reakcji karnej nie zasługuje na rozważenie.
Słowa kluczowe: nowelizacja Kodeksu karnego, przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przepadek pojazdu mechanicznego, przepadek równowartości pojazdu mechanicznego, zaostrzanie odpowiedzialności karnej
About the Proposal to Introduce Forfeiture of a Motor Vehicle into the Criminal Code (Comments About the Bill of 16 September 2021)
The article analyses the proposal to introduce into the Criminal Code forfeiture of a motor vehicle, which appeared in the Bill of 16 September 2021 to Amend the Act – Criminal Code and Certain Other Acts, prepared by the Ministry of Justice. The forfeiture of a motor vehicle is to be an element of a more general tightening of criminal liability, including for offences against traffic safety. The conducted analysis proves that the planned construction the forfeiture of a motor vehicle or an equivalent value is highly defective and cannot be accepted. This does not mean, however, that the very idea of introducing such a measure of criminal response into the Polish criminal law does not deserve consideration.
Keywords: amendments to the Criminal Code, crimes against traffic safety, forfeiture of a motor vehicle, forfeiture of a value equivalent to that of a motor vehicle, tightening of criminal liability
Bibliografia
Błaszczyk M., Przepadek w polskim prawie karnym skarbowym, Warszawa 2016
Daniluk P., Konstytucyjny standard swobody orzeczniczej sądu a obligatoryjne środki reakcji karnej (w druku), referat wygłoszony na Zjeździe Katedr Prawa Karnego i Kryminologii, zorganizowanym przez Katedrę Prawa Karnego i Kryminologii WPiA UMCS w Lublinie w dniach 23–24.09.2021 r.
Florczak-Wątor M., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021
Gensikowski P., Przepadek, [w:] Środki karne, przepadek i środki kompensacyjne w znowelizowanym Kodeksie karnym, red. P. Daniluk, Warszawa 2017
Konarska-Wrzosek V., [w:] Kodeks karny. Komentarz on-line, red. R.A. Stefański, wyd. 26, Legalis 2021
Konarska-Wrzosek V., Lachowski J., Instytucja przepadku w polskim prawie karnym, Warszawa 2020
Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Kulik M., Tryb penalizacji zachowania polegającego na prowadzeniu pojazdu (mechanicznego i niemechanicznego) pod wpływem alkoholu w poszczególnych krajach Unii Europejskiej, Prawo w Działaniu 2016, t. 28
Raglewski J., Materialnoprawna regulacja przepadku w polskim prawie karnym, Kraków 2005
Raglewski J., Glosa do uchwały SN z 30 października 2008 r., I KZP 20/08, LEX/el. 2008
Siwek M., Glosa do uchwały SN z 30 października 2008 r., I KZP 20/08, Przegląd Sądowy 2009, nr 7–8
Sroka T., [w:] Konstytucja RP. Komentarz do art. 1–86, t. I, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Stefański R.A., Glosa do uchwały SN z 30 października 2008 r., I KZP 20/08, Prokuratura i Prawo 2009, nr 3
Stefański R.A., [w:] Kodeks karny. Komentarz on-line, red. R.A. Stefański, wyd. 26, Legalis 2021
Tarapata S., Przedmiot czynności wykonawczej a przedmiot służący do popełnienia przestępstwa. Uwagi na marginesie uchwały Sądu Najwyższego z 30 października 2008 r. (sygn. akt I KZP 20/08), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2009, nr 3
Prof. dr hab. Elżbieta Hryniewicz-Lach
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Społeczna potrzeba karania w ujęciu interdyscyplinarnym (zarys zagadnienia)
Funkcja sprawiedliwościowa uznawana jest za jedną z podstawowych funkcji prawa karnego. Jej utożsamianie z kształtowaniem lub zaspokajaniem społecznego poczucia sprawiedliwości, za pomocą instrumentów reakcji karnej, wiąże się jednak z niebezpieczeństwem jej instrumentalnego wykorzystania dla celów populizmu penalnego. W przedmiotowym artykule nakreślone zostały wyniki badań dotyczących społecznej potrzeby karania, przeprowadzonych w obszarze nauk społecznych, w ekonomii behawioralnej i w neurobiologii. Ich uwzględnienie w dyskursie prawniczym służyć może (i powinno) nadaniu właściwego znaczenia potrzebom społeczeństwa w zakresie reakcji karnej.
Słowa kluczowe: altruistyczne karanie, potrzeba karania, uzasadnienie karania
The Social Need to Punish as Seen from an Interdisciplinary Perspective (Outline of the Issue)
Justice is considered to be one of the basic functions of criminal law. However, the fact that it is frequently identified with the social sense of justice, shaped or satisfied through the use of instruments of penal response, may create the risk of its instrumental treatment by penal populists. This article outlines the results of research on the social need to punish, conducted in the field of social sciences, behavioural economics, and neurobiology. The inclusion of these research results in the legal discourse can (and should) give proper meaning to the needs of society in terms of penal response.
Keywords: altruistic punishment, need to punish, justification of punishment
Bibliografia
Ambrus A., Greiner B., Imperfect Public Monitoring with Costly Punishment: An Experimental Study, American Economic Review 2012, nr 7
Barclay L.J., Whiteside D.B., Aquino K., To Avenge or Not to Avenge? Exploring the Interactive Effects of Moral Identity and the Negative Reciprocity Norm, Journal of Business Ethics 2014, t. 121
Bernhard H., Fischbacher U., Fehr E., Parochial altruism in humans, Nature 2006, t. 442
Boyd R., Gintis H., Bowles S., Richerson P.J., The evolution of altruistic punishment, Proceedings of the National Academy of Science if the United States of America 2003, nr 6
Brüne M., Juckel G., Enzi B., “An Eye for an Eye”? Neural Correlates of Retribution and Forgiveness, PLOS ONE 2013, t. 8
Budyn-Kulik M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, LEX 2020
Carrabine E., Cox P., Lee M., Plummer K., South N., Criminology. A sociological introduction, London–New York 2009
Chudek M., Henrich J., Culture-gene coevolution, norm-psychology and the emergence of human prosociality, Trends in Cognitive Sciences 2011, t. 15
Crockett M.J., Clark L., Liebermann M.D., Tabibnia G., Robbins T.W., Impulsive choice and Altruistic Punishment Are Correlated and Increase in Tandem with Serotonin Depletion, Emotion 2010, nr 6
Delton A.W., Krasnov M.M., The psychology of deterrence explains why group membership matters for third-party punishment, Evolution and human behaviour 2017, t. 38
Du E., Chang S.W., Neural components of altruistic punishment, Frontiers in Neuroscience 2015, t. 9
Durkheim E., The Division of Labor in Society, New York 1960
Fehr E., Camerer C.M., Social neuroeconomics: the neural circuitry of social preferences, Trends in Cognitive Sciences 2007, nr 9
Fehr E., Gächter S., Altruistic punishment in humans, Nature 2002, t. 415
Fehr E., Schmidt K.M., A Theory of Fairness. Competition and Cooperation, The Quaterly Journal of Economics, August 1999
Gollwitzer M., Meder M., Schmitt M., What gives victims satisfaction when they seek revenge?, European Journal of Social Psychology 2011, nr 41
Guzman R.A., Rodriguez-Sickert C., Rowthorn R., When in Rome, do as the Romans do: the coevolution of altruistic punishment, conformist learning, and cooperation, Evolution and human behavior 2007, t. 28
Henrich J., McElreath R., Barr A., Ensminger J., Barrett C., Bolyanatz A., Cardenas J.C., Gurven M., Gwako E., Henrich N., Lesorogol C., Marlowe F., Tracer D., Ziker J., Costly Punishment across Human Societies, Science 2006, t. 312
H.J. Hirsch, Zur gegenwärtigen deutschen Diskussion über Willensfreiheit und Strafrecht, [w:] Węzłowe problemy prawa karnego, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Andrzejowi Markowi, red. V. Konarska-Wrzosek, J. Lachowski, J. Wójcikiewicz, Warszawa 2010
Hryniewicz-Lach E., Aktuelle strafpolitische Tendenzen in der polnischen Strafgesetzgebung, Journal für Strafrecht 2019, nr 6
Hryniewicz E., Czy interdyscyplinarność może zaszkodzić prawu karnemu?, [w:] Interdyscyplinarność badań w naukach penalnych, red. I. Sepioło, Warszawa 2012
Hryniewicz-Lach E., Ofiara w polskim prawie karnym. Interesy ofiary przestępstwa i karno-materialne instrumenty służące ich zabezpieczeniu, Warszawa 2017
Hugh-Jones D., Perroni C., The logic of costly punishment reversed: Expropriation offree-riders and outsiders, Journal of Economic Behavior & Organization 2017, t. 135
Kahnemann D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Poznań 2011
Karbowski A., O kilku modelach samolubnego karania w ekonomii behawioralnej, International Journal of Management and Economics 2011, t. 29
Knoch D., Pascual-Leone A., Meyer K., Treyer V., Fehr E., Diminishing Reciprocal Fairness by Disrupting the Right Prefrontal Cortex, Science 2006, t. 314
Konarska-Wrzosek V., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Legalis 2019
Królikowski M., Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych, Warszawa 2005
Królikowski M., Żółtek S., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Legalis 2017
Marek A., Funkcje prawa karnego, [w:] System Prawa Karnego, t. 1, Zagadnienia ogólne, red. A. Marek, Warszawa 2010
McCullough M.E., Kurzban R., Tabak B.A., Cognitive systems for revenge and forgiveness, Behavioral and Brain Sciences 2013, t. 36
Melezini M., Ustawowy a sądowy wymiar kary, [w:] System Prawa Karnego, t. 5, Nauka o karze. Sądowy wymiar kary, red. T. Kaczmarek, Warszawa 2017
Paál T., Bereczkei T., Punishment as a Means of Competition: Implications for Strong Reciprocity Theory, PLOS ONE 2015
Quervain D. de, Fischbacher U., Treyer V., Schellhammer M., Schnyder U., Buck A., Fehr E., The Neural Basis of Altruistic Punishment, Science 2004, t. 305
Raihani N.J., McAuliffe K., Does Inequity Aversion Motivate Punishment? Cleaner Fish as a Model System, Social Justice Research 2012, t. 25
Sigmund K., Punish or perish? Retaliation and collaboration among humans, TRENDS in Ecology and Evolution 2007, nr 11
Singer T., Seymour B., O’Doherty J.P., Stephan K.E., Dolan R.J., Firth Ch.D., Emphatic neural responses are modulated by the perceived fairness of others, Nature 2006, t. 439
Spitzer M., Fischbacher U., Herrnberger B., Grön G., Fehr E., The Neural Signature of Social Norm Compliance, Neuron 2007, t. 57
Strobel A., Zimmermann J., Schmitz A., Reuter M., Lis S., Windmann S., Kirsch P., Beyond revenge: neural and genetic basis of altruistic punishment, Neuroimage 2011, t. 54
Szczygieł M., Nie ma, Warszawa 2018
Vetulani J., Neurobiologiczne podstawy altruizmu i współpracy, Wszechświat 2017, nr 1–3
Wang X., Wu J., Shu G., Li Y., Punishment Based on Public Benefit Fund Significantly Promotes Cooperation, PLOS ONE 2014, nr 8, s. 1
Wróbel W., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. W. Wróbel, A. Zoll, LEX 2016
Wróbel W., Spór o „dostateczny poziom represyjności” prawa karnego w płaszczyźnie legislacyjnej, [w:] Represyjność polskiego prawa karnego, red. A.J. Szwarc, Poznań 2008
Yamagishi T., Mifune N., Parochial altruism: does it explain modern human group psychology?, Current Opinion in Psychology 2016, t. 7
Dr Eliza Maniewska
Uniwersytet Warszawski
Odszkodowanie z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Uwagi na tle wyroku SN z 9.05.2019 r., III PK 50/18
Przedmiotem artykułu jest jeden z ostatnich judykatów Sądu Najwyższego dotyczących problematyki roszczeń z tytułu naruszenia przez pracodawcę zasady równego traktowania i zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu. Autorka przypisuje mu szczególne znaczenie z kilku względów. W orzeczeniu tym SN przedstawił bowiem, odmienny od dominującego ostatnio w orzecznictwie, pogląd na temat relacji między tymi zasadami, co w sposób istotny przekłada się na kwestie związane z zakresem i podstawą roszczeń pracownika z tytułu ich naruszenia przez pracodawcę. Autorka podkreśla nowe spojrzenie Sądu Najwyższego na przesłanki, których spełnienie uprawnia do dochodzenia przez pracownika odszkodowania z art. 183d k.p , a przede wszystkim akcentuje stanowisko SN w odniesieniu do charakteru prawnego tego odszkodowania i zasad, którymi powinien się kierować sąd ustalając jego wysokość. Jej zdaniem uzasadniają one tezę o autonomicznym charakterze tytułowego odszkodowania.
Słowa kluczowe: zasada równego traktowania w zatrudnieniu, zasada niedyskryminacji; odszkodowanie, skuteczność prawa unijnego
Compensation for Violation of the Principle of Equal Treatment in Employment. Comments About Supreme Court Judgment of 9 May 2019, III PK 50/18
The subject of the article is one of the last judgments of the Supreme Court regarding the issue of claims for violation by the employer of the principles of equal treatment and non-discrimination in employment. The author attributes special importance to the judgment for several reasons. In this case, the Supreme Court presented a different view of the relationship between these principles from the one recently dominant in case law, which significantly affects issues related to the scope and basis of the employee's claims against the employer that breached the principles. The author emphasizes the new view of the Supreme Court about the conditions whose fulfilment entitles the employee to seek compensation under Article 183d of the Labour Code, and – above all – the position of the Supreme Court regarding the legal nature of this compensation and the principles which should be followed by the court in determining its amount. In her opinion, they justify the thesis that this compensation has an autonomous nature.
Keywords: principle of equal treatment in employment; principle of non-discrimination, compensation, effectiveness of EU law
Bibliografia
Góral Z., Podstawowe zasady indywidulanego prawa pracy, [w:] System Prawa Pracy, t. I, Część ogólna, red. K.W. Baran, Warszawa 2017
Jaśkowski K., Kilka uwag o odszkodowaniu za dyskryminację pracownika (art. 183d kp.), [w:] Z aktualnych zagadnień prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Księga jubileuszowa Profesora Waleriana Sanetry, red. B. Cudowski, J. Iwulski, Białystok 2013
Zieliński M.J., Zasada równego traktowania a zakaz dyskryminacji w prawie pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2013, nr 8
Zieliński T., Goździewicz G., [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2011
Mgr Marcin Kryński
Uniwersytet w Białymstoku
Standardy międzynarodowe wykonywania kary pozbawienia wolności a system terapeutyczny wykonywania kary w Polsce wobec skazanych uzależnionych od alkoholu
Celem artykułu jest analiza standardów międzynarodowych wykonywania kary, w kontekście realizowanego w Polsce systemu terapeutycznego wykonywania kary pozbawienia wolności w oddziale i poza oddziałem terapeutycznym. Refleksja nad standardami międzynarodowymi wykonywania kary umożliwi wskazanie - czy do systemu terapeutycznego wykonywania kary pozbawienia wolności w Polsce inkorporowano idee zawarte w standardach międzynarodowych. Porównanie założeń zawartych w standardach międzynarodowych z polskim systemem wykonywania kary pozbawienia wolności jest ważne również z tego względu, że wśród ogółu skazanych wyodrębnia się osoby z zaburzeniami zachowania wynikającymi z uzależnienia od środków odurzających lub psychotropowych oraz uzależnionych od alkoholu, jak też skazanych z zaburzeniami preferencji seksualnych, upośledzonych umysłowo i niepełnosprawnych fizycznie, którzy wymagają oddziaływania specjalistycznego, zwłaszcza opieki psychologicznej, lekarskiej lub rehabilitacyjnej.
Słowa kluczowe: prawa człowieka, kara pozbawienia wolności, uzależnieni od alkoholu, Reguły Mandeli, orzecznictwo ETPC
International Standards of Executing Custodial Sentences in the Context of the Therapeutic System of Executing Sentences for Convicts Addicted to Alcohol in Poland
The article contains an analysis of international standards of executing sentences in the context of the therapeutic system of executing custodial sentences on or outside an inpatient ward, which is implemented in Poland. Reflections on international standards of executing sentences make it possible to indicate whether the ideas expressed in international standards have been incorporated into the therapeutic system of executing custodial sentences in Poland. Comparing the assumptions of international standards with the Polish system of executing custodial sentences is also important considering that among the total number of prisoners there are persons with behavioural disorders resulting from addiction to narcotic or psychotropic substances and persons addicted to alcohol, as well as prisoners with sexual preference disorders, intellectually or physically disabled persons, who require specialist interventions, especially psychological, medical or rehabilitative care.
Keywords: human rights, custodial sentence, persons addicted to alcohol, Nelson Mandela Rules, ECtHR case law
Bibliografia
Dawidziuk E., Traktowanie osób pozbawionych wolności we współczesnej Polsce na tle standardów międzynarodowych, Warszawa 2013
Górny J., Rola międzynarodowych kongresów penitencjarnych w rozwoju teorii i praktyki wykonania kary, Warszawa 1980
Gronowska B., Europejski Trybunał Praw Człowieka. W poszukiwaniu efektywnej ochrony praw jednostki, Toruń 2011
Gronowska B., Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z dnia 4 kwietnia 2000 r., sygn. 26629/95 w sprawie Witolda Litwy przeciwko Polsce – problem legalności zatrzymania w izbie wytrzeźwień, Prokuratura i Prawo 2000, nr 7–8
Hofmański P., Komentarz do wybranych przepisów Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, [w:] Instytut Wymiaru Sprawiedliwości. Standardy Prawne Rady Europy. Teksty i komentarze, t. III, Prawo karne, red. E. Zielińska, Warszawa 1997
Hofmański P., [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz do artykułów 1–18, t. I, red. L. Garlicki, Warszawa 2010
Kalisz T., Zatrudnianie skazanych odbywających karę pozbawienia wolności, Wrocław 2004 Łupińska A., Reguły Mandeli przyjęte w ONZ, Forum Penitencjarne 2015, nr 11
Makowski W., Prawo karne. Część ogólna. Wykład porównawczy prawa karnego austrjackiego, niemieckiego i rosyjskiego obowiązującego w Polsce, Warszawa 1920
Michałowska G., Ochrona praw człowieka w Radzie Europy i w Unii Europejskiej, Warszawa 2007
Mrozek K., Reguły Nelsona Mandeli, Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego 2018, t. XLVIII
Nowicki M., Wokół konwencji europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2013
Płatek M., Europejskie Reguły Więzienne a polskie prawo i praktyka penitencjarna, Studia Iuridica 1997, t. 34
Poklewski-Koziełł K., Prawa więźnia w świetle reguł międzynarodowych oraz ustawodawstwa polskiego, [w:] Prawa człowieka. Model prawny, red. R. Wieruszewski, Wrocław 1991
Sitarz O., Prawa człowieka skazanego na karę pozbawienia wolności w orzecznictwie ETS, [w:] Kary długoterminowe. Polityka karna, wykonywanie, warunkowe zwolnienia, red. T. Gardocka, Warszawa 2006
Stańdo-Kawecka B., Rekomendacja 1257 (1995) o warunkach pozbawienia wolności w państwach członkowskich Rady Europy. Komentarz, Przegląd Więziennictwa Polskiego, 2011, nr 72–73
B. Stańdo-Kawecka B., Prawne podstawy resocjalizacji, Kraków 2000
Szczygieł G.B., [w:] System Prawa Karnego, t. 6, Kary i środki karne. Poddanie sprawcy próbie, red. M. Melezini, Warszawa 2016
Szymanowski T., Przemiany systemu penitencjarnego w Polsce, Warszawa 1996
Śliwowski J., Zagadnienie postępowania ze skazanymi, [w:] Problematyka przestępczości na V Kongresie Narodów Zjednoczonych, Warszawa 1976
Wala K., Systemy penitencjarne na przestrzeni XVIII i XIX wieku, Studia Iuridica Lublinensia 2015, vol. XXIV, nr 4
Mgr Hanna Markiewicz-Hoyda
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Prawna analiza koncepcji dostępności (accessibility)
Postępująca i dalece niekorzystna przebudowa demograficzna Europy w znacznie starszą strukturę ludności oraz rosnący udział procentowy populacji osób z niepełnosprawnościami klasyfikowane są jako tendencje o charakterze długoterminowym. Polska, będąca stroną Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób z niepełnosprawnościami dotychczas nie zapewniała we wszystkich obszarach osobom z niepełnosprawnościami prawa do pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na konieczność podjęcia dyskusji na temat dostępności i podkreślenie jej kluczowego znaczenia we współczesnym prawodawstwie wobec dynamiki przemian społecznych. Z tego względu rozważania podjęte w niniejszej publikacji będą koncentrować się na prawnym odkodowaniu zagadnienia dostępności oraz pojęć z nim powiązanych, w tym zwłaszcza zagadnienia niepełnosprawności, które ostatnio uległo semantycznej transformacji.
Słowa kluczowe: dostępność, prawa osób niepełnosprawnościami, Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, art. 9 Konwencji ONZ, Europejski Akt o Dostępności
Legal Analysis of the Concept of Accessibility
The progressive and far-reaching demographic shift in Europe to a population structure with a much greater share of older people and the increasing percentage of the population of persons with disabilities are classified as long-term trends. Poland, being a party to the United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities, has so far failed in all areas to ensure the right of persons with disabilities to full and equal enjoyment of all human rights. The aim of the article is to draw attention to the need to discuss accessibility and to highlight its crucial importance in contemporary legislation in view of the dynamics of social change. Therefore, considerations undertaken in this publication focus on the legal decoding of the issue of accessibility and related concepts, especially the issue of disability, which has recently undergone a semantic transformation.
Keywords: accessibility, rights of persons with disabilities, Convention on the Rights of Persons with Disabilities, article 9 of the UN Convention, European Accessibility Act
Bibliografia
Bodnar A., Śledzińska-Simon A., O potrzebie ratyfikacji Konwencji o Prawach Osób z Niepełnosprawnością, Europejski Przegląd Sądowy 2012, nr 5
Damurski Ł., Polak M., Komunikacja społeczna w procesach multilevel governance na przykładzie Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego, Samorząd Terytorialny 2017, nr 4
Fabian E., Markiewicz-Hoyda H., Ochrona IP programów w do audytu stron internetowych pod kątem zgodności z wymogami dostępności cyfrowej i zasadami WCAG 2.1., Prawo Mediów Elektronicznych 2020, nr 4
Galasiński D., Osoby niepełnosprawne czy z niepełnosprawnością?, Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania 2013, nr 4
Gawska A., Żydok P. (red.), Realizacja zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Poradnik dla realizatorów projektów i instytucji systemu wdrażania funduszy europejskich 2014–2020, Warszawa 2015
Greco G.M., On Accessibility as a Human Right, with an Application to Media Accessibility, [w:] Researching Audio Description. New Approaches, red. A. Matamala, P. Orero, Palgrave 2016
Gronowska G., Europejska Konwencja Praw Człowieka a prawa drugiej generacji – kilka refleksji o zacieraniu granic, Europejski Przegląd Sądowy 2013, nr 9
Habrat D., Osoby z niepełnosprawnością jako szczególnie narażone na przemoc motywowaną pogardą lub nienawiścią̨, PiP 2018, nr 7
Izdebski H., Doktryny polityczno-prawne, Warszawa 2012
Kapelańska-Pęgowska J., Prawo osób niepełnosprawnych do racjonalnych usprawnień oraz obowiązek zapewniania dostępności w przestrzeni publicznej, Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego 2015, nr 6
Kurowski K., Wolności i prawa człowieka i obywatela z perspektywy osób z niepełnosprawnościami, Warszawa 2014
Lawson, A., The UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities: New Era or False Dawn?, Syracuse Journal of International Law and Commerce 2007, nr 34
Łasak K., Dostępność usług bankowych dla osób niedowidzących i niewidomych. Uwagi na tle opinii komitetu do spraw praw osób niepełnosprawnych w sprawie Szilvia Nyusti i Péter Takâcs przeciwko Węgrom, Gdańskie Studia Prawnicze 2016, t. XXXV
Markiewicz H., Polański P., Dostępność w świetle prawa międzynarodowego. Uwarunkowania rozwoju jednolitego rynku cyfrowego, [w:] Prawo międzynarodowe. Teoria i praktyka, red. I. Kraśnicka, Warszawa 2019
Markiewicz H., Niepełnosprawność w społeczeństwie informacyjnym w świetle dalszej harmonizacji wspólnotowego prawa autorskiego, Monitor Prawniczy 2019, nr 1
Pietrzykowski T., Przeszłość i przyszłość filozoficznoprawnej idei praw człowieka, Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna 2013, t. II, nr 2
Polański P., Fabian E., Markiewicz-Hoyda H. (red.), Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Komentarz, Warszawa 2021
Popławska E., Krzysztof Kurowski, Wolności i prawa człowieka i obywatela z perspektywy osób z niepełnosprawnościami (rec.), PiP 2015, nr 8
Prof. dr hab. Wojciech J. Kocot
Uniwersytet Warszawski
Zawarcie umowy w projekcie nowego kodeksu cywilnego
De lege lata kodeksowa regulacja zawarcia umowy służy głównie potrzebom klasycznie rozumianej wymiany towarowej z jednorazowym świadczeniem (sprzedaż, zamiana rzeczy ruchomej, nieruchomości, praw bezwzględnych przeznaczonych „na wyłączny użytek”) i prostym przysporzeniem (z majątku tylko jednego podmiotu do majątku innego), z wyraźnym wyodrębnieniem trybu ofertowego i negocjacyjnego oraz mocno akcentowaną koniecznością uzgodnienia wszystkich istotnych składników umowy na etapie przedkontraktowym, a najpóźniej w momencie jej zawarcia. Tymczasem, jak trafnie się podkreśla , coraz większe znaczenie w obrocie odgrywają umowy (zwłaszcza polegające na świadczeniu usług), dla których obecne uregulowania, dotyczące np. ustalenia chwili dojścia stron do porozumienia, zasady nieodwołalności oferty, pojęcia kontroferty, czy reguły „lustrzanego odbicia” oferty i akceptacji okazują się niewystarczające. Treść takiej umowy może się bowiem kształtować na podstawie informacji uzyskiwanych nie tylko w okresie przedkontraktowym, lecz również w trakcie jej wykonywania (in statu operandi). Na ogólnym poziomie brakuje przepisów o zobowiązaniach, których przedmiotem są świadczenia o wartości tworzonej w procesie ich spełniania . Kontrahenci chcą mieć rozstrzygający wpływ na wykładnię umowy i selekcję źródeł jej treści. Do zawarcia umowy może dojść przed uzgodnieniem wszystkich jej postanowień. Strony poprzestają wówczas na ogólnym uzgodnieniu przedmiotu świadczenia, pozostawiając inne elementy do określenia w trakcie wykonywania zobowiązania. Zgłaszanie zastrzeżeń i uzupełnień oferty, kilkukrotna wymiana wzorców lub dalsze negocjowanie umowy mimo jej zawarcia stało się normą w stosunkach między przedsiębiorcami. Zmiany praktyki kontraktowej rodzą potrzebę uelastycznienia kodeksowych trybów zawarcia umowy oraz zapewnienia większej swobody oznaczania chwili i okoliczności, uznawanych za dowód istnienia zgodnego zamiaru zawarcia porozumienia. Jej zasadniczym warunkiem jest dyspozycyjność przepisów oraz modernizacja systemu reguł interpretacyjnych, ułatwiających stronom autonomiczne zarządzanie całym procesem zawarcia umowy.
Słowa kluczowe: zawarcie umowy, konsens, modernizacja, zmiana systematyki, odpowiedzialność przedkontraktowa, umowa otwarta, oferta i jej przyjęcie, negocjacje, aukcja i przetarg, umowa przedwstępna, umowa ramowa
Drafting Contract Formation under a New Civil Code
The process of contract formation has become more sophisticated, technical and expounded than it was nearly twenty years ago, when the last comprehensive modernization of the Polish Civil Code took place. In the preparatory works on a new civil code all new trends, ideas and practical needs were taken into thorough consideration. The main achievement is to be a complete set of standards harmonized with uniform European (PECL, DCFR) and international (PICC) model law, taking into account the specific conditions of modern electronic contracting and the complexity of the service market (including contracts with consumers), in particular as regards its participants’ greater ability to determine the moment of contract instigation and its contents sufficient to reach an agreement. One can see growing importance of dealings (especially contracts for service or specific work) to which the traditional civil law rules, such as the irrevocability of offers, the concept of counter-offer, or mirror image rule, are no longer well suited in modern times. Particularly in business-to-business transactions the parties ought to share more responsibility for the choice of sources of contractual terms and their interpretation. Apart from modernizing the contract formation procedures (offer and acceptance, negotiations, auction, tender, and general terms), the draft new code includes general provisions concerning the principle of consent, the precontractual liability (the obligation to conclude a contract due to good morals and confidentiality obligation), and the contract with terms deliberately left open. It also adopts implemented UE provisions (consumer directives governing, without limitation, precontractual information obligations) in common trade as well as in contracts concluded with consumers outside the business premises or at a distance. The chapter on the methods of contract conclusion would also comprise reformed provisions on the precontract, general terms, and quite new ones on framework (umbrella) agreement. This chapter would be supplemented by a section regarding the consumer’s right to revoke a contract. The draft provisions on offer are based on the idea of revocability. A decision was made to extend the application of ‘modified acceptance’ to the common and consumer trade (unless the offeror is a consumer). The ‘battle of forms‘ approach was adapted to the positive formula used in PECL model. Though revised, tacit acceptance and the letter of confirmation are to be maintained in the new code.
Keywords: formation of contract, consensus, modernization, change of systematics, precontractual liability, contract with open terms, offer and acceptance, negotiations, auction and tender, precontract, framework agreement
Bibliografia
Boratyńska M., Znaczenie terminów w umowach. Wybrane zagadnienia: umowa przedwstępna i umowne prawo odstąpienia, Nowy Przegląd Notarialny 2004, nr 3
Brzozowski A., Kocot W.J., Skowrońska-Bocian E., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2018
Domański G., Umowa ramowa (na tle niektórych państw EWG i Polski), Warszawa 1989
Drozd E., Umowa przedwstępna a umowa przyrzeczona, Nowe Prawo 1973, nr 11
Giaro M., Zawarcie umowy w trybie aukcji internetowej, Warszawa 2014
Gniewek E., Z problematyki prawnej umów przedwstępnych, Nowe Prawo 1970, nr 7–8
Gniewek E., Łuszpak-Zając A., Machnikowski P., Uwagi do projektowanych zmian przepisów kodeksu cywilnego dotyczących zawierania umów, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2001, nr 1
Gorczyński J., Konflikt formularzy (art. 3854 KC), Przegląd Prawa Handlowego 2004, nr 4
Górska K., Forma pisemna w obrocie gospodarczym po nowelizacji kodeksu cywilnego, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2004, nr 1
Granecki P., Culpa in contrahendo, Przegląd Prawa Handlowego 2001, nr 3
Grykiel J., [w:] Czynności prawne. Art. 56–81 K.C. Komentarz, red. J. Grykiel, M. Lemkowski, Warszawa 2010
Gutowski M., Charakter prawny oferty na tle niedawnych zmian w kodeksie cywilnym, PiP 2005, nr 3
Jagielska M., Prawo konsumenckie w przyszłym kodeksie cywilnym, Transformacje Prawa Prywatnego 2017, nr 2
Janowski J., Kontrakty elektroniczne w obrocie prawnym, Warszawa 2008
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014
Kaliński W., Jednostronne określenie terminu zawarcia umowy przyrzeczonej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2006, nr 2
Karasiński J., Pałtynowicz M., Umowa ramowa w obrocie gospodarczym, Prawo Spółek 1998, nr 12
Karwala D., Zawieranie umów elektronicznych w trybie ofertowym – uwagi na tle art. 661 KC, Prawo Mediów Elektronicznych, Dodatek do Monitora Prawniczego 2007, nr 22
Kocot W.J., Zawieranie umów sprzedaży według Konwencji Wiedeńskiej, Warszawa 1998
Kocot W.J., Ofertowy i negocjacyjny tryb zawarcia umowy w ujęciu znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 5
Kocot W.J., Wpływ Internetu na prawo umów, Warszawa 2004
Kocot W.J., Odpowiedzialność przedkontraktowa, Warszawa 2013
Kocot W.J., Odpowiedzialność odszkodowawcza w ramach ujemnego interesu umowy, [w:] Węzłowe zagadnienia prawa cywilnego w 100-lecie urodzin Profesora Witolda Czachórskiego, red. A. Brzozowski, D. Krekora-Zając, Studia Iuridica 2016, nr 64
Kocot W.J., Charakter prawny umowy ramowej, [w:] Prawo kontraktów, red. Z. Kuniewicz, D. Sokołowska, Warszawa 2017
Kocot W.J., Kontrakty kreatywne – nowy rozdział w cyberewolucji prawa umów, [w:] Experientia Docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017
Kocot W.J., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 9, Zobowiązania – umowy nienazwane, red. W.J. Katner, Warszawa 2018
Krekora-Zając D., Klauzule integralności jako sposób regulacji stosunków między stronami i wykładni postanowień umowy, Wojskowy Przegląd Prawniczy 2008, nr 2
Krajewski M., Zmiany regulacji formy czynności prawnych, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 7
Krajewski M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Zobowiązania – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020
Kubik M., Modyfikacyjne przyjęcie oferty. Wybrane zagadnienia, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2006, nr 3
Łolik M., Charakter prawny klauzul integralności umowy w prawie polskim, Przegląd Prawa Handlowego 2007, nr 8
Łuszpak-Zając A., Machnikowski P., Nowa regulacja zawarcia umowy w trybie przetargowym, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 9
Machnicka A.A., Przedkontraktowe porozumienia – umowa o negocjacje i list intencyjny. Studium prawnoporównawcze, Warszawa 2007
Machnikowski P., Kierunek zmian w przepisach o zawieraniu umów, Transformacje Prawa Prywatnego 2003, nr 2
Machnikowski P., Zmiany w przepisach k.c. o zawieraniu umów w trybie ofertowym i rokowaniowym, Przegląd Prawa Handlowego 2004, nr 1
Machnikowski P., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019
Matuszyk K.J., Forma czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami, Przegląd Prawa Handlowego 2004, nr 9
Moskwa L., Oświadczenie dorozumiane a swoboda formy czynności prawnej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1983, nr 1
Napierała J., Sójka T., Przetarg z elementami negocjacji, [w:] Rozprawy cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna, M. Podrecka, J. Pisuliński, Warszawa 2013
Olejniczak A., O koncepcji umowy ramowej, PiP 1990, nr 4
Olejniczak A., Problematyka culpa in contrahendo na tle europejskiego prawa umów, [w:] Europeizacja prawa prywatnego, red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008
Oplustil K., [w:] System Prawa Handlowego, t. 5, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2014
Pecyna M., Zoll F., Zbiorcze uzasadnienie projektu. Treść, wykonanie i skutki naruszenia zobowiązania, Transformacje Prawa Prywatnego 2010, nr 4
Pecyna M., F. Zoll, Założenia projektu zobowiązań świadczenia usług w nowym kodeksie cywilnym, Transformacje Prawa Prywatnego 2014, nr 4
Pecyna M., [w:] System Prawa Handlowego, t. 5A, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2020
Pecyna M., Behan A., Smart Contracts – nowa technologia prawa umów?, Transformacje Prawa Prywatnego 2020, nr 3
Polański P., Strona sklepu internetowego – oferta czy zaproszenie do składania ofert, [w:] Prawo umów elektronicznych, red. J. Gołaczyński, Kraków 2006
Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977
Radwański Z., [w:] System Prawa Cywilnego, t. III, cz. 1, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981
Radwański Z., Aukcja i przetarg po nowelizacji kodeksu cywilnego, Monitor Prawniczy 2004, nr 8
Radwański Z., Jeszcze o charakterze prawnym oferty, PiP 2005, nr 3
Radwański Z., Kuniewicz Z., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019, § 10
Radwański Z., Machnikowski P., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019, § 29 i 30
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2019
Rajski J., Aukcja i przetarg w ujęciu znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 5
Rogoń D., Problemy negocjacyjnego trybu zawarcia umowy po nowelizacji kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 10
Romanowski M., Skutki zastrzeżenia w umowie merger clause, Przegląd Prawa Handlowego 2011, nr 12
Sobolewski P., Modyfikujące przyjęcie oferty, Przegląd Prawa Handlowego 2004, nr 11
Stefanicki R., Propozycje zmian kodeksu cywilnego w zakresie regulacji oferty, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2001, nr 1
Strzępka J.A., Umowy ramowe w typologii umów, Studia Prawa Prywatnego 2010, nr 3
Strugała R., Merger Clauses in Contracts Governed by Polish Law, Wroclaw Review of Law, Administration and Economics 2013, t. 3:1
Szostak R., Aukcja w ujęciu zmienionych przepisów kodeksu cywilnego, Rejent 2003, nr 9
Szostak R., Zagadnienia konstrukcyjne przetargu w świetle znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2004, nr 1
Szostek D., Czynność prawna a środki komunikacji elektronicznej, Kraków 2004
Tomalak M., Modyfikacyjne przyjęcie oferty w obrocie profesjonalnym w świetle art. 681 i 3854 K.C. Kolizja norm czy też racjonalne działanie ustawodawcy?, Transformacje Prawa Prywatnego 2010, nr 3
Tropaczyńska J., Umowa o negocjacje zawarta w formie listu intencyjnego a odpowiedzialność z tytułu culpae in contrahendo, Przegląd Prawa Handlowego 1996, nr 2
Włodyka S., Stec M., [w:] System Prawa Handlowego, t. 5A, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2020
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2018, s. 379
Wójcik A., Zawarcie umowy w drodze przetargu, Kraków 2000
Wyszogrodzka S., Dyssens w polskim prawie cywilnym, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2004, nr 4
Wyszogrodzka S., Charakter prawny porozumień częściowych poprzedzających zawarcie umowy głównej (tzw. punktacji), [w:] Europeizacja prawa prywatnego, t. 2, red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008
Zachariasiewicz M.A., Z problematyki „kolizji ogólnych warunków” w obrocie międzynarodowym, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1097, red. M. Pazdan, Problemy Prawne Handlu Zagranicznego 1990, t. 14
Zachariasiewicz M.A., [w:] Konwencja wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów. Komentarz, red. M. Pazdan, Kraków 2001
Zadora K., Pojęcie i zakres odpowiedzialności w ramach “ujemnego interesu umowy” z tytułu culpa in contrahendo, Rejent 2007, nr 2
Zoll F., Uwagi do art. 92 projektu – tzw. merger clause, Transformacje Prawa Prywatnego 2010, nr 4
Tomasz J. Tadla
Belfast
Transkrypcja aktu stanu cywilnego. Glosa do uchwały NSA z 2.12.2019 r., II OPS 1/19
W glosie analizowana jest uchwała z 2.12.2019 r., w której NSA uznał, iż brak jest możliwości transkrypcji do polskiego rejestru stanu cywilnego, zagranicznego aktu urodzenia, w którym jako rodzice zostały wskazane osoby tej samej płci. Celem uchwały jest ujednolicenie dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych. Autor glosy krytycznie odnosi się do stanowiska NSA wskazując, iż pomimo zaproponowanych alternatywnych rozwiązań prawnych, w rzeczywistości uniemożliwia ona wydanie polskich dokumentów tożsamości dzieciom wychowywanych przez jednopłciowych rodziców, pomimo posiadania przez nie polskiego obywatelstwa.
Słowa kluczowe: akt urodzenia, transkrypcja, akta stanu cywilnego, sądownictwo administracyjne, obywatelstwo, jednopłciowe pary
Transcription of a Civil Status Document. Commentary on Resolution of the Supreme Administrative Court of 2 December 2019, II OPS 1/19
The commentary analyses the resolution of the Polish Supreme Administrative Court of 2 December 2019, in which the Court ruled that foreign birth certificates containing data of same-sex parents cannot be transcribed into the Polish civil status register. The aim of the resolution was to unify earlier divergent case law of administrative courts. The commentator criticizes the reasoning of the Supreme Administrative Court indicating that, despite the proposed alternative legal solutions, in reality the resolution deprives children who are brought up abroad by same-sex couples of the possibility of obtaining Polish ID documents or Polish passports, even though they are Polish citizens.
Keywords: birth certificate, transcription, civil status documents, administrative court system, citizenship, same-sex couples
Bibliografia
Chyrowicz B., Bioetyka. Anatomia sporu, Kraków 2015
Czubik P., Transkrypcja aktów stanu cywilnego – realna potrzeba czy fanaberia ustawodawcy? Kilka uwag z perspektywy notariatu, Nowy Przegląd Notarialny 2014, nr 1
Kasprzyk P., Rejestracja zdarzenia mającego miejsce za granicą a transkrypcja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego 2016, nr 1
Litwin J., Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz, Wrocław 1961
Paprocka A., Wpływ orzecznictwa ETPCz na rozumienie konstytucyjnych praw i wolności Polsce – kilka uwag na marginesie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, [w:] XV lat obowiązywania Konstytucji z 1997 r. Księga jubileuszowa dedykowana Zdzisławowi Jaroszowi, red. M. Zubik, Warszawa 2012
Wypych P., Charakter prawny transkrypcji aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2003, nr 1
